Ξένα σώματα τραχειοβρογχικού δένδρου και οισοφάγου στα παιδιά. Η εμπειρία της ΩΡΛ κλινικής του Γ.Ν.Θ. Ιπποκρατείου

ερευνητική εργασία / original article Ξένα σώματα τραχειοβρογχικού δένδρου και οισοφάγου στα παιδιά. Η εμπειρία της ΩΡΛ κλινικής του Γ.Ν.Θ. Ιπποκρατείου Foreign bodies of tracheobronchial tree and esophagus in children. The experience of ENT department of Hippokration General Hospital, Thessaloniki Σφακιανάκη Ι Ζαχαριά Β Αβουζουκλίδου Δ Γιαννακάκης Σ Καρασμάνης Η Μαγγανάρης Α Σκούρας Α ΩΡΛ Κλινική, ΓΝΘ Ιπποκράτειο Ελληνική Ωτορινολαρυγγολογία, Τόμος 37 - Τεύχος 3, 2016 Διεύθυνση αλληλογραφίας: Σφακιανάκη Ιωάννα Γενικό νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «Ιπποκράτειο», Κωνσταντινουπόλεως 49 54642, Θεσσαλονίκη E-mail: g_sfakianaki@yahoo.com Sfakianaki I Zacharia V Avouzouklidou D Giannakakis S Karasmanis I Magganaris A Skouras A ENT department of Hippokration General Hospital, Thessaloniki Hellenic Otorhinolaryngology, Volume 37 - Issue 3, 2016 Correspondence to: Sfakianaki Ioanna Hippokration General Hospital of Thessaloniki 49 Konstantinoupoleos str. 54642, Thessaloniki E-mail: g_sfakianaki@yahoo.com Π Ε Ρ Ι Λ Η Ψ Η Εισαγωγή: Η απόφραξη του τραχειοβρογχικού δένδρου αποτελεί μία από τις πιο επείγουσες και επικίνδυνες καταστάσεις ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία. Η ασφυξία από εισρόφηση ξένου σώματος είναι από τις κυριότερες αιτίες θανάτου σε παιδιά ηλικίας μικρότερης των 4 ετών. Η βρογχοσκόπηση είναι η θεραπεία εκλογής. Η κατάποση ξένων σωμάτων είναι επίσης μια από τις πιο συχνές και επείγουσες νοσολογικές οντότητες στα παιδιά κυρίως σε ηλικίες από 6 μηνών έως 3 ετών. Η πρώιμη διάγνωση και η έγκαιρη και ασφαλής απομάκρυνση του ξένου σώματος αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση για τον ωτορινολαρυγγολόγο. Υλικό και μέθοδοι: Πρόκειται για αναδρομική μελέτη 71 περιστατικών, ηλικίας από 7 μηνών έως 12 ετών που αντιμετωπίσθηκαν στην κλινική μας σε βάθος 4ετίας (2011-2015). Τα περιστατικά ήταν τόσο παιδιά που προσήλθαν άμεσα στα εξωτερικά ιατρεία της ΩΡΛ κλινικής, όσο και ασθενείς παιδιατρικών κλινικών των οποίων η κλινική εικόνα υποδήλωνε πιθανή παρουσία ξένου σώματος στο τραχειοβρογχικό δέντρο ή στον οισοφάγο. Όλοι οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε προεγχειρητικό ακτινολογικό έλεγχο. Σε όλα τα περιστατικά πραγματοποιήθηκε βρογχοσκόπηση/οισοφαγοσκόπηση υπό γενική αναισθησία, με χρήση άκαμπτου ενδοσκοπίου. Αποτελέσματα: Από το σύνολο 71 περιστατικών, τα 53 από αυτά (74,6%) αφορούσαν σε ξένα σώματα του τραχειοβρογχικού δέντρου και τα 18 (25,4%) σε ξένα σώματα του οισοφάγου. Στα ξένα σώματα τραχειοβρογχικού δέντρου, το μεγαλύτερο ποσοστό αφορούσε σε άρρενες ασθενείς (62%) και ο μέσος όρος ηλικίας ήταν τα 2,6 έτη. Η συχνότερη θέση εντόπισης του ξένου σώματος ήταν ο δεξιός κύριος βρόγχος. Στα ξένα σώματα οισοφάγου, υπήρχε υπεροχή των θηλέων με ποσοστό 56%, ο μέσος όρος ηλικίας ήταν τα 3,2 έτη και το συχνότερο ξένο σώμα ήταν τα μεταλλικά νομίσματα. Συμπεράσματα: Δεδομένης της υψηλής επίπτωσης των συγκεκριμένων συμβαμάτων στην παιδική ηλικία και του γεγονότος ότι αποτελεί μία δυνητικά απειλητική για τη ζωή κατάσταση, είναι πολύ σημαντική η πρώιμη αναγνώριση των συμπτωμάτων καθώς και η έγκαιρη και σωστή αντιμετώπιση τους. Το καλό ιστορικό αποτελεί «κλειδί» για τη διάγνωση της εισρόφησης ξένου σώματος και μια αρνητική ακτινογραφία θώρακος δεν αποκλείει την ύπαρξη του. Η χρήση του άκαμπτου βρογχοσκοπίου θεωρείται το «gold standard» για την αφαίρεση ξένων σωμάτων. Λέξεις κλειδιά: Ξένα σώματα τραχειοβρογχικού δένδρου, ξένα σώματα οισοφάγου, βρογχοσκόπηση, οισοφαγοσκόπηση. A B S T R A C T Introduction: Foreign body airway obstruction is one of the most urgent and dangerous situations occurring in childhood, as it consists one of the leading causes of death among children under 4 years old. Rigid bronchoscopy is usually recommended for the removal of foreign bodies in the tracheobronchial tree. Foreign body ingestion is also one of the most common and urgent situations that mostly occur in children between the ages of 6 months and 3 years old. The accurate diagnosis and safe removal of the foreign body is a challenge to the otorhinolaryngologist. 155

Ξένα σώματα τραχειοβρογχικού δένδρου και οισοφάγου στα παιδιά. Η εμπειρία της ΩΡΛ κλινικής του Γ.Ν.Θ. Ιπποκρατείου Materials and methods: A retrospective study of a total number of 71 patients, in the ages from 7 months old to 12 years old, during the last 4 years (2011-2015). The patients arrived either directly to the ENT department or after a pediatric examination had been performed. Their clinical symptoms set a suspicion of a tracheobronchial or esophageal foreign body. All patients went under radiological examination. A bronchoscopy/esophagoscopy was performed by a rigid endoscope for the removal of the foreign body. Results: In 74,6% (53 patients) of these cases, the foreign body was located at the tracheobronchial tree and in 25,4% (18 patients) at the upper 1/3 of the esophagus. The majority of the patients with tracheobronchial foreign body were male (62%) and the average age was 2,6 years. The most common location was the right bronchi.the majority of patients with esophageal foreign bodies was female (56%) and the average age was 3,2 years. The most common foreign bodies were coins. Conclusions: Tracheobronchial and esophageal foreign bodies constitute a common and potentially fatal situation usually occurring in childhood. Therefore, early diagnosis and management is crucial. A precise history taking is the key for the diagnosis of foreign body aspiration and a negative radiograph does not rule out its presence. Diagnostic rigid bronchoscopy is the gold standard of tracheobronchial foreign body removal. Key words: Tracheobronchial foreign body, esophageal foreign body, bronchoscopy, esophagoscopy. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η απόφραξη του τραχειοβρογχικού δένδρου αποτελεί μία από τις πιο επείγουσες και επικίνδυνες καταστάσεις ιδιαίτερα κατά την παιδική ηλικία. Η ασφυξία από εισρόφηση ξένου σώματος είναι από τις κυριότερες αιτίες θανάτου σε παιδιά ηλικίας μικρότερης των 4 ετών. 1 Η πρώιμη διάγνωση, η έγκαιρη και ασφαλής απομάκρυνση του ξένου σώματος αποτελεί ιδιαίτερη πρόκληση για τον ωτορινολαρυγγολόγο. Στις περισσότερες περιπτώσεις η διάγνωση τίθεται με δυσκολία καθώς δεν υπάρχει μαρτυρία του γεγονότος και η κλινική εικόνα μπορεί να μιμηθεί άλλες συνήθεις παθολογικές καταστάσεις όπως το βρογχικό άσθμα, η βρογχοπνευμονία ή ακόμα και η λοίμωξη του ανώτερου αναπνευστικού. 2-4 Η συμπτωματολογία εξαρτάται από το είδος του ξένου σώματος, το μέγεθος και την εντόπισή του. Η πρώτη αναφορά αφαίρεσης ξένου σώματος από την τραχεία με βρογχοσκόπηση πραγματοποιήθηκε από τον Gustav Killian το 1897. 5 Στα χρόνια που ακολούθησαν η βρογχοσκόπηση καθιερώθηκε ως η θεραπεία εκλογής για την αφαίρεση ξένων σωμάτων από το τραχειοβρογχικό δέντρο. 6-7 Η κατάποση ξένων σωμάτων είναι επίσης μια από τις πιο συχνές και επείγουσες νοσολογικές οντότητες στη βρεφική και νηπιακή ηλικία. Στις Η.Π.Α. αναφέρονται ετησίως περισσότερα από 100.000 περιστατικά, το 80% των οποίων αφορούν σε παιδιά. 8-11 Η πλειοψηφία των ξένων σωμάτων αφορούν σε ηλικίες από 6 μηνών έως 3 ετών. 8,12,13 Συνήθως τα ξένα σώματα διέρχονται από το γαστρεντερικό σωλήνα, μόνο ένα 10%-20% των περιστατικών θα χρειαστεί ενδοσκοπικό χειρισμό και σε λιγότερο από 1% θα απαιτηθεί ανοιχτή χειρουργική επέμβαση. 8,12,14 ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ Πρόκειται για αναδρομική μελέτη 71 περιστατικών, ηλικίας από 7 μηνών έως και 12 ετών που αντιμετωπίσθηκαν στην κλινική μας σε 156 βάθος 4ετίας (2011-2015). Τα περιστατικά ήταν τόσο παιδιά που προσήλθαν άμεσα στα εξωτερικά ιατρεία της ΩΡΛ κλινικής, όσο και ασθενείς παιδιατρικών κλινικών των οποίων η κλινική εικόνα υποδήλωνε πιθανή παρουσία ξένου σώματος στο τραχειοβρογχικό δέντρο ή στον οισοφάγο. Όλοι οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε προεγχειρητικό ακτινολογικό έλεγχο. Σε όλα τα περιστατικά πραγματοποιήθηκε βρογχοσκόπηση/οισοφαγοσκόπηση υπό γενική αναισθησία με άκαμπτο ενδοσκόπιο για την ανεύρεση του ξένου σώματος. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Από το σύνολο των 71 περιστατικών, τα 53 από αυτά (74,6%) αφορούσαν σε ξένα σώματα της τραχείας και των βρόγχων και τα 18 (25,4%) σε ξένα σώματα του οισοφάγου. Στα ξένα σώματα της τραχείας και των βρόγχων υπήρχε σαφής υπεροχή των αγοριών έναντι των κοριτσιών με ποσοστό 62% έναντι 38% αντίστοιχα (Εικ. 1), γεγονός που συνάδει με διεθνή βιβλιογραφικά δεδομένα. 15-16 Η ηλικιακή κατανομή κυμαινόταν μεταξύ 11 μηνών και 15 ετών, με μέσο όρο ηλικίας τα 2,6 έτη (Εικ. 2). Η πλειοψηφία των ασθενών (46%) ήταν ηλικίας 1-2 ετών. H απόφραξη του αεραγωγού από ξένα σώματα είναι στατιστικά μεγαλύτερη σε ηλικίες μικρότερες των 3 ετών. 17 Αυτό κατά κύριο λόγο οφείλεται στην τάση εξερεύνησης των αντικειμένων με το στόμα στη βρεφική ηλικία, στην αδυναμία μάσησης λόγω έλλειψης πλήρους οδοντοστοιχίας, στην ανωριμότητα των αντανακλαστικών κατάποσης και στην ανατομικά υψηλότερη θέση του λάρυγγα σε σχέση με τους ενήλικες. 18 Πέρα από τους προαναφερθέντες παράγοντες, φαίνεται ότι εμπλέκεται μια σειρά άλλων παραμέτρων, όπως η ανεπαρκής ενημέρωση των γονέων, η πλημμελής επίβλεψη των παιδιών, ο μη ασφαλής σχεδιασμός διαφόρων παιχνιδιών αλλά και άλλοι κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες που συνθέτουν το περιβάλλον στο οποίο ζει το παιδί.

Σφακιανάκη Ι, Ζαχαριά Β, Αβουζουκλίδου Δ, Γιαννακάκης Σ, Καρασμάνης Η, Μαγγανάρης Α, Σκούρας Α Πραγματοποιήθηκε διαγνωστική βρογχοσκόπηση στο σύνολο των περιστατικών. Σε 45 περιστατικά (84,9%) είχαμε θετική βρογχοσκόπηση, ενώ σε 8 περιστατικά (15,1%) αρνητική. Σε ένα περιστατικό κρίθηκε αναγκαία η διενέργεια επαναληπτικής βρογχοσκόπησης λόγω υποψίας υπολείμματος του ξένου σώματος ενώ σε ένα ακόμα κατέστη αδύνατη η αφαίρεση του ξένου σώματος, λόγω ενσφήνωσης αυτού σε περιφερικότερη θέση και συνοδού οιδήματος του τοιχώματος του βρόγχου. Το ξένο σώμα αφαιρέθηκε σε επαναληπτική βρογχοσκόπηση, μετά τη λήψη της κατάλληλης αποιδηματικής φαρμακευτικής αγωγής. Σε 31 (58,4%) εκ των περιστατικών το ξένο σώμα εντοπίστηκε στον δεξιό κύριο βρόγχο ενώ σε 16 (30,1%) στον αριστερό. Αφαιρέθηκαν ποικίλα ξένα σώματα, με τους ξηρούς καρπούς να αποτελούν το συχνότερο, συμπέρασμα που έχει εξαχθεί και από άλλες μελέτες. 19 Από τα βιβλιογραφικά δεδομένα προκύπτει ότι τα περισσότερα ξένα σώματα περνούν τον λάρυγγα και την τραχεία και καθηλώνονται στον έναν κύριο ή στους τμηματικούς βρόγχους του τραχειοβρογχικού δέντρου. Συχνότερη εντόπιση είναι ο δεξιός κύριος βρόγχος (48-49%), και ακολουθούν ο αριστερός με ποσοστό 39-44% και μόνο 4-13% η υπογλωττιδική περιοχή. 20,21 Το γεγονός αυτό δικαιολογείται από την ανατομία του τραχειοβρογχικού δέντρου. Ο δεξιός κύριος βρόγχος είναι πιο βραχύς σε μήκος, έχει μεγαλύτερη διάμετρο και αποτελεί σχεδόν γραμμική προέκταση της τραχείας σε αντίθεση με τον αριστερό βρόγχο, η έκφυση του οποίου είναι πιο κάθετη προς την τραχεία. Όσον αφορά στα ξένα σώματα του οισοφάγου το ποσοστό των αγοριών ήταν 44% και των κοριτσιών 56% (Εικ. 3). Ο μέσος όρος ηλικίας ήταν τα 3,2 έτη (Εικ. 4) και το συχνότερο ξένο σώμα ήταν τα μεταλλικά νομίσματα. Το 70%-80% των περιστατικών προωθούνται στο στομάχι σε 24 ώρες. Οι συνήθεις θέσεις ενσφήνωσης είναι η κρικοφαρυγγική περιοχή, το βρογχοαορτικό στένωμα και ο κάτω οισοφαγικός σφιγκτήρας. 22 Στα περιστατικά που μελετήσαμε το ξένο σώμα εντοπιζόταν στο άνω τριτημόριο του οισοφάγου και η αφαίρεση του έγινε με άκαμπτο ενδοσκόπιο. Το αποτέλεσμα ήταν αρνητικό σε 2 (11,1%) περιπτώσεις. ΚΟΡΙΤΣΙΑ 56% ΑΓΟΡΙΑ 44% Εικ. 3. Ξένα σώματα οισοφάγου: κατανομή ανά φύλο. ΚΟΡΙΤΣΙΑ 38% ΑΓΟΡΙΑ 62% 3-5 ΕΤΗ <5 ΕΤΗ 17% 2-3 ΕΤΗ <1 ΕΤΗ 17% 1-2 ΕΤΗ Εικ. 1. Ξένα σώματα τραχείας - βρόγχων: κατανομή ανά φύλο. 3-5 ΕΤΗ 23% <5 ΕΤΗ 13% 2-3 ΕΤΗ 12% <1 ΕΤΗ 6% 1-2 ΕΤΗ 46% Εικ. 2. Ξένα σώματα τραχείας - βρόγχων: ηλικιακή κατανομή. 157 Εικ. 4. Ξένα σώματα οισοφάγου: ηλικιακή κατανομή. ΣΥΖΗΤΗΣΗ Κλινική εικόνα: Στα ξένα σώματα τραχείας και βρόγχων η κλινική εικόνα στην αρχική φάση είναι κατά κανόνα θορυβώδης, με αιφνίδιο παροξυσμικό βήχα, δύσπνοια, κυανωτικό προσωπείο, συρίττουσα αναπνοή και βράγχος φωνής. Κατά την ασυμπτωματική φάση που ακολουθεί, η οποία μπορεί να διαρκέσει από λίγες ώρες έως και ημέρες, τα συμπτώματα μειώνονται σε ένταση καθώς έχουμε καταστολή των αντανακλαστικών, λόγω της περιφερικότερης ενσφήνωσης του ξένου σώματος. Χαρακτηριστικό σύμπτωμα παραμένει ο συριγμός. Αν η κατάσταση αυτή δεν γίνει αντιληπτή και μείνει χωρίς αντιμετώπιση περνάμε στη φάση των επιπλοκών με κλινικά σημεία πνευμονίας και τραχειοβρογχίτιδας όπως είναι ο βήχας, ο πυρετός, η κακουχία και οι βλεννοπυώδεις εκκρίσεις. Ακόμα μπορεί να προκληθεί ατελεκτασία ή εμφύση-

Ξένα σώματα τραχειοβρογχικού δένδρου και οισοφάγου στα παιδιά. Η εμπειρία της ΩΡΛ κλινικής του Γ.Ν.Θ. Ιπποκρατείου μα κάτω από το επίπεδο του ξένου σώματος ανάλογα με το μηχανισμό βαλβίδας που θα δημιουργήσει το ξένο σώμα. Σε ένα ποσοστό που κυμαίνεται από 5%-40% τα παιδιά παραμένουν ασυμπτωματικά έως ότου εμφανιστούν οι επιπλοκές. 23,24 Στα περιστατικά που μελετήθηκαν προεξάρχον σύμπτωμα ήταν ο βήχας σε ποσοστό 76,5%. Ακολουθούσαν ο πυρετός, η πνιγμονή και η πνευμονία (Εικ.5). Η κλινική εικόνα της ενσφήνωσης ξένου σώματος στον οισοφάγο περιλαμβάνει σιελόρροια, άρνηση λήψης τροφής, οδυνοφαγία, εμέτους, αναγωγές, δύσπνοια και βήχα ενώ σε ένα ποσοστό έως και 50% δεν έχουμε σαφή συμπτωματολογία. 25 70% 62,9% 60% 50% 40% 28,6% 30% 20% 10% 0% 14,3% 8,6% Μειωμένο Α.Ψ Εκ. Συριγμός Σιγμός Ρόγχοι 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 76,5% 17,6% 11,8% 8,8% 8,8% Βήχας Πυρετός Πνιγμονή Πνευμονία Δύσπνοια Αιμόπτυση Εικ. 5. Συμπτώματα από τα ξένα σώματα τραχειοβρογχικού δένδρου. 2,2% Εικ. 6. Ακροαστικά ευρήματα από τα ξένα σώματα τραχειοβρογχικού δένδρου. Ατελεκτασία Πνευμονία Χωρίς ευρύματα 10,1% 20,3% 21,7% Αποφρακτικό αμφύσημα 56,5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Διάγνωση - θεραπεία: Η διάγνωση θα τεθεί με βάση το ιστορικό, την κλινική εικόνα, τη φυσική εξέταση, και τον ακτινολογικό έλεγχο. Το 20,6% των περιστατικών μας προσήλθε με την ακόλουθη τριάδα: βήχας, μειωμένο αναπνευστικό ψιθύρισμα, εκπνευστικός συριγμός (Εικ. 5 και 6). Στις περιπτώσεις των ξένων σωμάτων στο τραχειοβρογχικό δένδρο, η απλή ακτινογραφία θώρακος μπορεί να εμφανίσει μεγάλη ποικιλία ευρημάτων, από φυσιολογικό πνευμονικό παρέγχυμα έως ατελεκτασία του ενός πνεύμονα (σε πλήρη απόφραξη του ενός βρόγχου), εμφύσημα με παρεκτόπιση του μεσαυλίου και της καρδίας προς την υγιή πλευρά, απεικόνιση του ξένου σώματος (εφόσον αυτό είναι ακτινοσκιερό), ή και πνευμονίτιδα σε παραμελημένες καταστάσεις. 26 Στη δική μας μελέτη, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων διαπιστώθηκε αποφρακτικό εμφύσημα σε ποσοστό 56,5% (Εικ. 7). Σε σειρά μελετών που έχουν δημοσιευθεί επιβεβαιώνεται ότι η ευαισθησία και η ειδικότητα της απλής ακτινογραφίας θώρακα είναι σχετικά χαμηλή. Η αξία της αξονικής τομογραφίας είναι επίσης περιορισμένη για το λόγο ότι οι τροφές που αποτελούν τα συχνότερα ανευρισκόμενα ξένα σώματα δεν απεικονίζονται καλά. 27 Ανεξάρτητα με το φυσιολογικό ή μη ακτινοσκοπικό έλεγχο, σε παιδιά με ύποπτο ιστορικό ή με χαρακτηριστική συμπτωματολογία εισρόφησης ξένου σώματος κρίνεται απαραίτητη η διενέργεια διερευνητικής βρογχοσκόπησης για επιβεβαίωση ή όχι της παρουσίας του ξένου σώματος και αφαίρεσης αυτού. 28 Η τεχνική της βρογχοσκόπησης γίνεται υπό γενική αναισθησία με 158 Ευαισθησία 77,9% Ειδικότητα 55,8% Εικ. 7. Ακτινοσκοπικά ευρήματα από τα ξένα σώματα τραχειοβρογχικού δένδρου. χρήση άκαμπτου βρογχοσκοπίου συνδεόμενου με κάμερα και οθόνη προβολής (Εικ. 8). Η εισαγωγή του βρογχοσκοπίου γίνεται διαστοματικά και ο αερισμός γίνεται μέσω αυτού. Ο λάρυγγας επισκοπείται με τη βοήθεια ενός αναισθησιολογικού λαρυγγοσκοπίου και το βρογχοσκόπιο εισάγεται στην τραχεία. Ακολουθεί έλεγχος της τραχείας, αναγνώριση του ξένου σώματος και αφαίρεση του ξένου σώματος με ειδική λαβίδα σύλληψης. Η σύγχρονη βρογχοσκόπηση με χρήση ενδοσκοπίων είναι σε γενικές γραμμές ασφαλέστερη σε σύγκριση με τις τεχνικές που εφαρμόζονταν στο παρελθόν. Εντούτοις, δεν στερείται επιπλοκών με το ποσοστό τους να αυξάνεται σε περιπτώσεις καθυστερημένης διάγνωσης. Η πιο συχνή επιπλοκή είναι ο τραυματισμός και η ρήξη του τοιχώματος της τραχείας ή του βρόγχου με επακόλουθο εμφύσημα και έντονη δύσπνοια. Άλλες σπανιότερες επιπλοκές είναι το πνευμομεσοθωράκιο, ο τραυματισμός των φωνητικών χορδών και το οίδημα της υπογλωττιδικής περιοχής. 29 Μετά τη διαγνωστική βρογχοσκόπηση οι νεαροί ασθενείς παρακολουθούνται για 24 ώρες με χορήγηση αντιβιοτικών και εισπνεόμενων ενώ συνήθως υποβάλλονται σε επαναληπτική α/α θώρακα μετά από 12 ώρες.

Σφακιανάκη Ι, Ζαχαριά Β, Αβουζουκλίδου Δ, Γιαννακάκης Σ, Καρασμάνης Η, Μαγγανάρης Α, Σκούρας Α Eικ. 8. Άκαμπτο βρογχοσκόπιο με τηλεσκοπική οπτική. Στις περιπτώσεις ξένου σώματος στον οισοφάγο η διάγνωση τέθηκε στην πλειοψηφία των περιπτώσεων με ακτινογραφικό έλεγχο ή με κατάποση σκιαγραφικού όταν πιθανολογούνταν η ενσφήνωση μη ακτινοσκιερού ξένου σώματος. Η επείγουσα κατάσταση αφορά σε περιπτώσεις που προκαλούν πλήρη απόφραξη του οισοφάγου, μπαταριών ή αιχμηρών αντικειμένων. Η οισοφαγοσκόπηση γίνεται υπό γενική αναισθησία με τη διασωλήνωση του ασθενούς και τη χρήση άκαμπτου οισοφαγοσκοπίου. Η αφαίρεση του ξένου σώματος γίνεται με τη χρήση ειδικών λαβίδων σύλληψης υπό άμεση όραση. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Δεδομένης της υψηλής επίπτωσης των συγκεκριμένων συμβαμάτων στην παιδική ηλικία και του γεγονότος ότι αποτελεί μία δυνητικά απειλητική για τη ζωή κατάσταση, είναι πολύ σημαντική η πρώιμη αναγνώριση των συμπτωμάτων καθώς και η έγκαιρη και σωστή αντιμετώπιση τους. Το καλό ιστορικό είναι το «κλειδί» στη διάγνωση της εισρόφησης ξένου σώματος και μια αρνητική ακτινογραφία θώρακος δεν αποκλείει την παρουσία του. Η χρήση άκαμπτου βρογχοσκοπίου είναι το «gold standard» για την αφαίρεση ξένων σωμάτων από το τραχειοβρογχικό δένδρο. Τέλος, κρίνεται αναγκαία η ανάδειξη της σημασίας της ενημέρωσης και εκπαίδευσης των γονέων, καθώς ο ρόλος τους στην έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση τέτοιου είδους περιστατικών είναι καταλυτικός. Β Ι Β Λ Ι Ο Γ ΡΑ Φ Ι Α 1. Laks Y, Barzilay Z. Foreign body aspiration in childhood. Pediatr Emerg Care 1988;4:102-6. 2. Friedman ΕΜ. Tracheobronchial foreign bodies. Otolarygol Clin North Am 2000;3:179-85. 3. Cataneo AJM, Samuel MR, Raul LR Jr, Giesela FF. Foreign body in the tracheobronchial tree. Clin Pediatr 1997;36:701-05. 4. Aytac A, Yurdakul Y, Ikizler C, Olga R, Saylam A. Inhalation of foreign bodies in children. Report of 500 cases. J Thorac Cardiovasc Surg 1977;74:145-51. 5. Killian G. Meeting of the Society of Physicians of Freiburg, Freiburg. 1897, Dec 17; Munchen Med Wschr 1898;45:378. 6. Tang FL, Chen MZ, Du ZL, Zou CC, Zhao YZ. Fibrobronchoscopic treatment of foreign body aspiration in children: an experience of 5 years in Hangzhou City, China. J Pediatr Surg 2006;41:e1-5. 7. Shlizerman L, Mazzawi S, Rakover Y, Ashkenazi D. Foreign body aspiration in children: the effects of delayed diagnosis. Am J Otolaryngol 2010;31:320-4. 8. Wyllie R. Foreign bodies in the gastrointestinal tract. Curr Opin Pediatr 2006;18:563-4. 9. Waltzman ML, Baskin M, Wypij D, Mooney D, Jones D, Fleisher G. A randomized clinical trial of the management of esophageal coins in children. Pediatrics 2005;116:614. 10. Little DC, Shah SR, St Peter SD, et al. Esophageal foreign bodies in the pediatric population: our first 500 cases. J Pediatr Surg 2006;41:914. 11. Kramer RE, Lerner DG, Lin T, et al. Management of ingested foreign bodies in children: a clinical report of the NASPGHAN Endoscopy Committee. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2015;60:562. 12. Uyemura MC. Foreign body ingestion in children. Am Fam Physician 2005;72:287. 13. Banerjee R, Rao GV, Sriram PV, Pavan Reddy KS, Reddy DN. Button battery ingestion. Indian J Pediatr 2005;72:173. 14. Shivakumar AM, Naik AS, Prashanth KB, Yogesh BS, Hongai GF. Foreign body in upper digestive tract. Indian J Pediatr 2004;71:689. 15. Fernandez JI, Gutierrez SC, Alvarej MV, et al. Foreign body aspiration in childhood - A report of 210 cases. An Esp Paediatr 2000;53:335-8. 16. Cohen SR, Herbert WI, Lewis GB Jr, Geller KA. Foreign bodies in the airway - 5 year retrospective study with special reference to management. Ann Otol Rhinol Laryngol 1980;89:437-42. 17. Wunsch R, Wunsch C, Dange K. Foreign body aspiration. Radiologe 1999;39:467-71. 18. Hughes C, Anthony E. Paediatric tracheobronchial foreign bodies - historical review from the John Hopkins Hospital. Ann Otol Rhinol Laryngol 1996;105:555-61. 19. McGuirt WF, Holmes KD, Feehs R, Browne JD. Tracheobronchial foreign bodies. Laryngoscope 1988;98:615-8. 20. Black RE, Johnson DG, Matlak ME. Bronchoscopic removal of aspirated foreign bodies in children. J Pediatr Surg 1994;29:682-4. 21. Causey AL, Talton DS, Miller RC, Warren ET. Aspirated safety pin requiring thoracotomy: report of a case and review. Pediatr Emerg Care 1997;13:397-400. 22. Nadir A, Sahin E, Nadir I, Karadayi S, Kaptanoglu M. Esophageal foreign bodies: 177 cases. Dis Esophagus 2011;24:6-9. 23. Inglis AF Jr, Wagner DV. Lower complication rates associated with bronchial foreign bodies over the last 20 years. Ann Otol Rhinol Laryngol 1992;101:61-6. 24. Banerjee A, Rao KS, Khanna SK, et al. Laryngotracheal foreign bodies in children. J Laryngol Otol 1988;102:1029-32. 25. Hurtado CW, Furuta GT, Kramer RE. Etiology of esophageal food impactions in children. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2011;52:43-6. 26. Wiseman NE. The diagnosis of foreign body aspiration in childhood. J Pediatr Surg 1984;19:531-5. 27. Foltran F, Ballali S, Passali FM, et al. Foreign bodies in the airways: A meta-analysis of published papers. Int J Pediatr Otorhinolaryngol 2012;76Suppl:S12 9. 28. Blazer S, Naveh Y, Friedman A. Foreign bodies in the airway. Am J Dis Child 1980;134:68-71. 29. Hasdiraz L, Oguzkaya F, Bilgin M, Bicer C. Complications of bronchoscopy for foreign body removal experience, experience in 1035 cases. Ann Saudi Med 2006;26:283-7. 159