ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΜΟΥΣΕΙΩΝ/ΤΜΗΜΑ ΕΚΠAΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ Προληπτική συντήρηση: μια ασπίδα για την προστασία των μνημείων Η υιοθεσία ενός μνημείου σε 10 βήματα Για να «υιοθετήσετε» ένα μνημείο, υπάρχουν κάποια βήματα που πρέπει να κάνετε. Κάποια μπορείτε να κάνετε μόνοι σας, για κάποια άλλα θα χρειαστείτε παρέα και βοήθεια όπως σε όλα στη ζωή! Βήμα 1 ο Εντοπίστε το μνημείο που σας ενδιαφέρει να «υιοθετήσετε». Αυτό μπορεί να είναι ένα σημαντικό και παγκοσμίως γνωστό μνημείο ή μπορεί να είναι ένα απλό μνημείο της γειτονιάς σας. Όσο πιο οικεία αισθάνεστε με αυτό τόσο το καλύτερο! Μάθετε για το μνημείο σας: Ανατρέξτε στην τοπική βιβλιοθήκη, στα αρχεία του Δήμου, της Αρχαιολογικής Εφορείας που μπορεί να το έχει στην εποπτεία της, στο διαδίκτυο και βρείτε πληροφορίες για: α) την ιστορία του β) το θέμα του γ) τα υλικά κατασκευής του δ) τις αξίες που συμβολίζει. Αν το μνημείο είναι σύγχρονο και ο καλλιτέχνης που το φιλοτέχνησε είναι ζωντανός, προσπαθήστε να τον βρείτε και να μάθετε για τον τρόπο που το κατασκεύασε και άλλες ενδιαφέρουσες πληροφορίες, που σίγουρα μόνο αυτός θα γνωρίζει! Βήμα 2 ο 1
Βρείτε ποιο πρόσωπο ή ποιος φορέας είναι υπεύθυνοι για την προστασία του απαντώντας στις παρακάτω ερωτήσεις: Βήμα 3 ο 1. Είναι το μνημείο της επιλογής σας παλαιότερο του 1830; Αν ΝΑΙ, το μνημείο προστατεύεται από την πολιτεία και η συντήρησή του θεωρείται δεδομένη και υλοποιείται μόνο από το επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό των αρμόδιων Υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, (ΥΠ.ΠΟ.Α.), όπως ορίζει ο νόμος με αριθμό 3028 του 2002 «Για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς» (http://www.yppo.gr/files/g_1950.pdf). Ενημερωθείτε για την κατάσταση διατήρησής του και τις ενέργειες που έχουν λάβει χώρα για την προστασία του από την αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠ.ΠΟ.Α. που το έχει στην εποπτεία της. Αν ΟΧΙ, προχωρήστε στην επόμενη ερώτηση. 2. Είναι το μνημείο της επιλογής σας νεότερο του 1830; 3. Αν το μνημείο είναι νεότερο του 1830, είναι «κηρυγμένο» μνημείο από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού; Για να το μάθετε, αναζητήστε το στο Διαρκή Κατάλογο Κηρυγμένων Αρχαιολογικών Χώρων και Μνημείων του ΥΠ.ΠΟ.Α. http://listedmonuments.culture.gr/info.php ΝΑΙ ΟΧΙ Αν ΝΑΙ, το μνημείο προστατεύεται από την πολιτεία και η συντήρησή του θεωρείται δεδομένη και υλοποιείται μόνο από το επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό των αρμόδιων υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΥΠ.ΠΟ.Α.), όπως ορίζει ο νόμος με αριθμό 3028 του 2002 «Για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς» (http://www.yppo.gr/files/g_1950.pdf). Ενημερωθείτε για την κατάσταση διατήρησής του και τις ενέργειες που έχουν λάβει χώρα για την προστασία του από την αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠ.ΠΟ.Α. που το έχει στην εποπτεία της. 2
4. Αν το μνημείο είναι νεότερο του 1830, έχει χαρακτηριστεί ως «διατηρητέο» από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής; Για να το μάθετε, αναζητήστε το στο Αρχείο Παραδοσιακών Οικισμών και Διατηρητέων Κτιρίων του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (http://estia.minenv.gr/). Ενημερωθείτε για την κατάσταση διατήρησής του και τις ενέργειες που έχουν λάβει χώρα για την προστασία του από την αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠ.ΠΟ.Α. ή του Υ.ΠΕ.Κ.Α. Αν ΝΑΙ, τότε η προστασία και η συντήρηση του μνημείου θεωρείται δεδομένη και πρέπει να γίνεται όπως ορίζει ο νόμος 3028/2002 «Για την προστασία των αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς» (http://www.yppo.gr/ files/g_1950.pdf). Ενημερωθείτε για την κατάσταση διατήρησής του και τις ενέργειες που έχουν λάβει χώρα για την προστασία του από την αρμόδια Υπηρεσία του ΥΠ.ΠΟ.Α. που το έχει στην εποπτεία της. Αν η απάντηση σε κάποια από τις ερωτήσεις 2 ως 4 είναι ΟΧΙ, αυτό σημαίνει ότι την ευθύνη για την καλή διατήρηση του μνημείου έχει ο φορέας που το εγκατέστησε, π.χ. ο Δήμος ή κάποιος ιδιώτης. ΝΑΙ ΟΧΙ Επισκεφτείτε το μνημείο, παρατηρήστε, φωτογραφίστε και σχεδιάστε το. Θα χρειαστείτε: Βήμα 4 ο Φωτογραφική μηχανή Μπλοκ σχεδίου Μολύβια σχεδίου και χρωματιστά Μέτρο 3
Μετρήστε τις βασικές διαστάσεις του μνημείου στις οποίες έχετε πρόσβαση. Φωτογραφίστε το μνημείο από όλες τις όψεις, από μακριά και από κοντά. Σχεδιάστε το με όση ακρίβεια μπορείτε. Χρωματίστε και επεξηγήστε στα σχέδιά σας με χρώματα και σημειώσεις τα διάφορα υλικά κατασκευής και τις διάφορες μορφές φθοράς που βλέπετε και κατανοείτε (π.χ. μαύρες κρούστες, απώλεια υλικού, γυψοποίηση, φυτά, μικροοργανισμοί, περιττώματα, γκράφιτι, σκουριές κ.λπ.). Βήμα 5 ο Παρατηρήστε το μνημείο και το χώρο γύρω του. Χωριστείτε σε ομάδες και συγκεντρώστε στοιχεία με τη βοήθεια των παρακάτω Φύλλων Εργασίας. Στο τέλος χρησιμοποιείστε τα στοιχεία που μαζέψατε για να συντάξτε μια Έκθεση κατάστασης διατήρησης του μνημείου. ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΜΝΗΜΕΙΟΥ Όνομα μνημείου: Θέμα μνημείου: Όνομα καλλιτέχνη: Χρονολογία κατασκευής: ΧΩΡΟΣ ΤΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ Το μνημείο βρίσκεται ανάμεσα σε: Ο χώρος γύρω από το μνημείο είναι: Πόλη/χωριό Πάρκο/πλατεία Καταστήματα Αρχαιολογικό χώρο Εργοστάσια Άλλο: Καθαρός Φροντισμένος Πολυσύχναστος Περιφραγμένος Φυλάσσεται Άλλο: Ύπαιθρο Δρόμο Κατοικίες Ύπαιθρος Δρόμος Κατοικίες Αρχαιολογικός χώρος Εργοστάσια 4
Το μνημείο είναι κατασκευασμένο από: ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ Πέτρα Τούβλο Ξύλο Μέταλλο Γυαλί Κονίαμα (τσιμέντο κ.ά.) Τα υλικά κατασκευής του μνημείου είναι: Άλλο: Γερά Αδύναμα Όμορφα Άσχημα Συνηθισμένα Ασυνήθιστα Φερμένα από κάπου κοντά Φερμένα από μακριά Άλλο:... ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΜΝΗΜΕΙΟΥ Η κατάσταση διατήρησης του μνημείου είναι γενικά: Καλή Μέτρια Σε άμεσο κίνδυνο να Κακή καταρρεύσει Άλλο:... ΜΟΡΦΕΣ ΦΘΟΡΩΝ: Γκράφιτι Απώλειες υλικού ΠΟΥ ΟΦΕΙΛONΤΑΙ ΣΕ: Βανδαλισμό Έλλειψη φροντίδας Άλλο:... Βανδαλισμό Πυρκαγιά Κλοπή Σεισμό Ατμοσφαιρική ρύπανση Βροχή Παγετό Παλαιότητα Έλλειψη φροντίδας Υγρασία από το έδαφος Άλλο:... 5
ΜΟΡΦΕΣ ΦΘΟΡΩΝ: Ρωγμές ΠΟΥ ΟΦΕΙΛONΤΑΙ ΣΕ: Βανδαλισμό Σεισμό Βροχή Υγρασία Παγετό Ανάπτυξη φυτών Πυρκαγιά Μικροοργανισμούς Παλαιότητα Έλλειψη φροντίδας Άλλο:... Σκουριές Βροχή Παλαιότητα Υγρασία Έλλειψη φροντίδας Άλλο:... Μαύρες κρούστες Ατμοσφαιρική ρύπανση Μικροοργανισμούς Φωτιά/πυρκαγιά Παλαιότητα Έλλειψη φροντίδας Άλλο:... Λεκέδες Βανδαλισμό Βροχή Χώμα και σκόνη Μικροοργανισμούς Έλλειψη φροντίδας Ατμοσφαιρική ρύπανση Υγρασία Ανάπτυξη φυτών Παλαιότητα Άλλο:... Άλλο:...... 6
Ανακαλύψτε τη σημασία του μνημείου για τον κόσμο που Βήμα 6 ο ζει δίπλα του σήμερα. Κάντε μια «ΕΡΕΥΝΑ ΚΟΙΝΟΥ» και προσθέστε τα αποτελέσματά της στην «ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ» για να ενισχύσετε το αίτημά σας για τη φροντίδα του και την καλή διατήρησή του από τον υπεύθυνο φορέα. Κάντε ένα «ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ» ή χρησιμοποιήστε το παρακάτω και απευθύνετε τις ερωτήσεις σας στους ανθρώπους που περπατούν, συναντιούνται και περνούν χρόνο στο χώρο δίπλα στο μνημείο. Καταγράψτε τις απαντήσεις που σας δίνονται με κασετόφωνο ή γραπτά στο παρακάτω φύλλο εργασίας, ένα για κάθε άτομο που σας απαντάει. 7
ΕΡΕΥΝΑ ΚΟΙΝΟΥ ΦΥΛΛΟ Άντρας Γυναίκα ΙΔΙΟΤΗΤΑ: ΗΛΙΚΙΑ: Κάτοικος περιοχής Επισκέπτης περιοχής Εργαζόμενος στο χώρο 6-15 16-25 26-45 46-55 56-άνω Δεν ξέρω/ Δεν απαντώ Δεν ξέρω/ Δεν απαντώ 1) Γνωρίζετε το όνομα του μνημείου; 2) Είναι σημαντικό για την ιστορία του τόπου μας; ΝΑΙ ΟΧΙ Δεν ξέρω/ Δεν απαντώ 3) Με ποιο τρόπο;...... 4) Είναι σημαντικό για την κοινωνική ζωή της γειτονιάς μας; 5) Είναι σημαντικό για την οικονομία της γειτονιάς μας; 6) Πρέπει να διατηρείται σε καλή κατάσταση; 7) Πιστεύετε ότι διατηρείται σε καλή κατάσταση; 8) Θα θέλατε να ζητήσετε από το Δήμο / το ΥΠ.ΠΟ.Α. να αναλάβει τη συστηματική συντήρηση και την προστασία του; 9) Μπορεί να βοηθήσει ο κόσμος στην καλή του διατήρηση; 10) Αν ΝΑΙ, τότε πώς; 11) Θέλετε να πείτε κάτι άλλο για το μνημείο;............ 8
Βήμα 7 ο 1) Πόσοι άνθρωποι απάντησαν; 2) Πόσοι ήταν άντρες; 3) Πόσοι ήταν γυναίκες; 4) Πόσοι ήταν παιδιά; 5) Πόσοι ήταν κάτοικοι της περιοχής; 6) Πόσοι ήταν επισκέπτες στην περιοχή; 7) Πόσοι ήταν εργαζόμενοι στο χώρο; 8) Πόσοι ήταν 6-15 ετών; 9) Πόσοι ήταν 16-25 ετών; 10) Πόσοι ήταν 26-45 ετών; 11) Πόσοι ήταν 46-55 ετών; 12) Πόσοι ήταν 56 ετών και άνω; ΑΠΟΔΕΛΤΙΩΣΗ 13) Πόσοι γνώριζαν το όνομα του μνημείου; 14) Πόσοι ΔΕΝ γνώριζαν το όνομα του μνημείου; 15)Πόσοι δεν ήξεραν/δεν απάντησαν σχετικά με το όνομα του μνημείου; 16) Πόσοι το θεωρούν σημαντικό για την τοπική ιστορία; Πίσω στην τάξη, μελετήστε τις απαντήσεις των ερωτηματολογίων σας και καταγράψτε τα αποτελέσματα απαντώντας στις ερωτήσεις: ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΠΟΣΟΣΤΟ % 17) Πώς;... 18) Πόσοι ΔΕΝ το θεωρούν σημαντικό για την τοπική ιστορία; 19) Πόσοι δεν ήξεραν δεν απάντησαν σχετικά με το αν το μνημείο είναι σημαντικό για την τοπική ιστορία; 9
20) Πόσοι το θεωρούν σημαντικό για την κοινω- ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΠΟΣΟΣΤΟ % νική ζωή της γειτονιάς; 21) Πόσοι ΔΕΝ το θεωρούν σημαντικό για την κοινωνική ζωή της γειτονιάς; 22) Πόσοι δεν ήξεραν/δεν απάντησαν σχετικά με το αν το μνημείο είναι σημαντικό για την κοινωνική ζωή της γειτονιάς; 23) Πόσοι το θεωρούν σημαντικό για την οικονομία της γειτονιάς; 24) Πόσοι ΔΕΝ το θεωρούν σημαντικό για την οικονομία της γειτονιάς; 25) Πόσοι δεν ήξεραν/δεν απάντησαν σχετικά με το αν το μνημείο είναι σημαντικό για την οικονομία της γειτονιάς; 26) Πόσοι θεωρούν ότι το μνημείο πρέπει να διατηρείται σε καλή κατάσταση; 27) Πόσοι ΔΕΝ θεωρούν ότι το μνημείο πρέπει να διατηρείται σε καλή κατάσταση; 28) Πόσοι δεν ήξεραν/δεν απάντησαν σχετικά με το αν το μνημείο πρέπει να διατηρείται σε καλή κατάσταση; 29) Πόσοι επιθυμούν ο Δήμος/το ΥΠ.ΠΟ.Α. να αναλάβει τη συστηματική συντήρηση και προστασία του μνημείου;... 30) Πόσοι ΔΕΝ επιθυμούν... ο Δήμος/το ΥΠ.ΠΟ.Α. να αναλάβει τη συστηματική... συντήρηση και προστασία του μνημείου; 10
ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΠΟΣΟΣΤΟ % 31) Πόσοι δεν ήξεραν/δεν απάντησαν σχετικά με το αν επιθυμούν ο Δήμος/το ΥΠ.ΠΟ.Α. να αναλάβει τη συστηματική συντήρηση και προστασία του μνημείου; 32) Πόσοι συμφωνούν ότι μπορεί να βοηθήσει ο κόσμος στην καλή διατήρηση του μνημείου; 33) Πώς;... 34) Πόσοι διαφωνούν με το ότι μπορεί να βοηθήσει ο κόσμος στην καλή διατήρηση του μνημείου; 35) Πόσοι δεν ήξεραν/δεν απάντησαν σχετικά με το αν μπορεί να βοηθήσει ο κόσμος στην καλή διατήρηση του μνημείου; 36) Άλλα σχόλια του κόσμου:... 11
Βήμα 8 ο Συνθέστε τις πληροφορίες που συγκεντρώσατε κατά την αρχική σας έρευνα, τα σχέδια, τις φωτογραφίες και τις παρατηρήσεις σας κατά την επίσκεψή σας στο μνημείο, καθώς και τα αποτελέσματα των απαντήσεων από το ερωτηματολόγιό σας για να συντάξετε μια Έκθεση Κατάστασης Διατήρησης του Μνημείου. Η Έκθεσή σας θα πρέπει να περιλαμβάνει: Τα στοιχεία που απαρτίζουν την ταυτότητα του μνημείου (όνομα, θέμα, τόπο, όνομα καλλιτέχνη που το φιλοτέχνησε, χρονολογία κατασκευής, σκοπό κατασκευής) Τα υλικά και τον τρόπο κατασκευής αιτίες Τις μορφές των φθορών που αναγνωρίσατε και τις πιθανές Τα αποτελέσματα της έρευνας κοινού για τη σημασία του μνημείου στη ζωή των κατοίκων σήμερα, καθώς και τον τόπο, το χρόνο και τον τρόπο που αυτή έγινε. Σε ένα δεύτερο μέρος η Έκθεσή σας είναι χρήσιμο να περιλαμβάνει και μια σειρά από κανόνες σωστής συμπεριφοράς προς το μνημείο και το περιβάλλον που μπορούν άμεσα να υιοθετηθούν από τους ευαισθητοποιημένους πολίτες, όπως: Κρατάτε το χώρο του μνημείου καθαρό. 12
Μην σκαρφαλώνετε πάνω στο μνημείο. Βάζετε σε κίνδυνο το μνημείο και τον εαυτό σας! Μην γράφετε και σκαλίζετε την επιφάνεια του μνημείου. Ο συνεχής καθαρισμός με ακριβά και τοξικά υλικά προκαλεί ανεπανόρθωτες ζημιές στο μνημείο. Μην προσκαλείτε ζώα πάνω ή δίπλα στο μνημείο. Τα «ενθύμιά» τους καταστρέφουν τα μνημεία! Μειώστε τις μετακινήσεις σας με Ι.Χ. Χρησιμοποιείστε τα μέσα μαζικής μεταφοράς και το ποδήλατό σας. Η ατμοσφαιρική ρύπανση είναι υπεύθυνη για τη γυψοποίηση και τη διαλυτοποίηση των υλικών των μνημείων! Μειώστε την κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος. Η καύση του λιγνίτη επιβαρύνει την ατμόσφαιρα με όξινους ρυπαντές, αιωρούμενα σωματίδια και αέρια του θερμοκηπίου που επιταχύνουν την καταστροφή των μνημείων! 13
Ενθαρρύνετε τη χρήση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (αιολική, ηλιακή κ.ά.). Ενθαρρύνετε την παραγωγή και κατανάλωση τοπικών προϊόντων, για τη μεταφορά των οποίων έχει καταναλωθεί μικρή ποσότητα ορυκτών καυσίμων. Ενθαρρύνετε τη γεωργία χωρίς λιπάσματα καθώς αυτά ρυπαίνουν τα εδάφη και τα υπόγεια ύδατα με επικίνδυνα άλατα για τα μνημεία και θρεπτικά υλικά που ενθαρρύνουν την ανάπτυξη καταστρεπτικών φυτών και μικροοργανισμών πάνω τους. ΑΔΙΑΦΟΡΟΙ Φυτέψτε δέντρα! Απορροφούν μεγάλες ποσότητες του διοξειδίου του άνθρακα συμβάλλοντας στη μείωση του φαινόμενου του θερμοκηπίου. Επιπλέον, όταν βρίσκονται κοντά στα μνημεία, βιοσυσσωρεύουν βαρέα μέταλλα που τα προστατεύουν. Στους κανόνες σας αποφύγετε τα πολλά «ΜΗΝ» και προτιμήστε ένα απλό κείμενο που εξηγεί ενθαρρυντικά τα οφέλη της θετικής συμπεριφοράς. 14
Προβληθείτε! Παρουσιάστε τις εκθέσεις σας στην τάξη ή σε μια εκδήλωση ευαισθητοποίησης σε ολόκληρο το σχολείο, τη γειτονιά ή το Δήμο! Βήμα 9 ο Φτιάξτε αφίσες με έντονα χρώματα και ευανάγνωστα γράμματα που ενθαρρύνουν την ανάμειξη των κατοίκων, και ιδιαίτερα των νέων, με την προληπτική συντήρηση του μνημείου και τοποθετείστε τις σε κεντρικά σημεία. Σχετικά με τις αφίσες σας σκεφτείτε και συζητήστε 1) Τι μήνυμα θέλετε να μεταδίδει η αφίσα σας; 2) Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να το παρουσιάσετε; 3) Τι κάνει μια αφίσα καλή: το σχέδιο, τα συνθήματα (σλόγκαν), η πρωτοτυπία της ιδέας, η πειστικότητα της εικόνας; 4) Όλα τα παραπάνω; Εμπνευστείτε από τις αφίσες του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ) για τη διεθνή εκστρατεία «Τα μνημεία δεν έχουν φωνή. Εσύ έχεις;» 15
Κάποιες μέρες του χρόνου είναι αφιερωμένες σε θέματα σχετικά με τα μνημεία. Αν πραγματοποιήσετε την εκδήλωσή σας τότε, θα έχετε μεγαλύτερη ανταπόκριση από τον κόσμο, τα μέσα ενημέρωσης και τις αρχές. 1) 18 Απριλίου: Διεθνής Ημέρα Μνημείων 2) 18 Μαΐου: Διεθνής Ημέρα Μουσείων 3) 5 Ιουνίου: Διεθνής Ημέρα Περιβάλλοντος 4) 22 Σεπτεμβρίου: Διεθνής Ημέρα χωρίς αυτοκίνητο Δημιουργήστε...μια ιστοσελίδα για να γνωστοποιήσετε άμεσα το ενδιαφέρον σας και το έργο σας σχετικά με το μνημείο στο κοινό και στα ΜΜΕ. Μπορείτε να πάρετε ιδέες από τη σελίδα του Σωματείου «Διάζωμα» για τα αρχαία θέατρα: http://www.diazoma.gr/gr/page_16-00.asp 16
1) Καταθέστε την εργασία σας στην Υπηρεσία που είναι Βήμα 10 ο υπεύθυνη για την καλή διατήρηση του μνημείου και απευθύνετέ τους μια επιστολή κοινοποιώντας το ενδιαφέρον σας ως ομάδας για το μνημείο και την επιθυμία σας να το «υιοθετήσετε» προσφέροντας τις δυνάμεις σας στο έργο της διατήρησης και της προληπτικής συντήρησής του. 2) Αφού βεβαιωθείτε ότι η επιστολή σας παρελήφθη από την αρμόδια Υπηρεσία, προγραμματίστε μια συνάντηση μαζί τους για να ενημερωθείτε για τις εργασίες συντήρησης που έχουν γίνει ή που πρέπει να γίνουν και τον τρόπο που θα μπορούσατε να συμμετέχετε. 3) Υπάρχουν κάποιες απλές, αλλά πολύ σημαντικές εργασίες στις οποίες το ενδιαφερόμενο κοινό μπορεί να συμμετάσχει, όπως η απομάκρυνση των φυτών και των σκουπιδιών από τον περιβάλλοντα χώρο. Πάρτε ιδέες από τις δράσεις της οργάνωσης «Αντηρίδα» στους κήπους του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης : http://www.antirida.gr/events-actions/168-antirida-mouseio 4) Ζητήστε από την Υπηρεσία να επιμεληθεί την καθαριότητα του χώρου και τη φροντίδα του μνημείου και να τοποθετήσει καλάθι αχρήστων στο χώρο. 5) Ζητήστε από την αρμόδια υπηρεσία τη μετατροπή του χώρου γύρω από το μνημείο σε περιοχή ελεύθερη από Ι.Χ. μέσω της δημιουργίας πάρκου, παιδικής χαράς, ελεύθερου χώρου ή τη μετατροπή των γύρω οδών σε δρόμους ήπιας κυκλοφορίας. 17
6) Αν δεν υπάρχει πινακίδα, ζητήστε από την Υπηρεσία να τοποθετήσει στο χώρο μια διακριτική πινακίδα που να ενημερώνει το κοινό με απλό κείμενο για τη σημασία του μνημείου και τη δυσκολία της αποκατάστασης των ζημιών (π.χ. «Το μνημείο του γλύπτη μας συντροφεύει από το... Ο συνεχής καθαρισμός των γκράφιτι με ακριβά και τοξικά υλικά προκαλεί ανεπανόρθωτες ζημιές στο μνημείο»). Με τις ενέργειες αυτές μπορεί να καταφέρετε να ενταχθεί η προληπτική συντήρηση του μνημείου που υιοθετήσατε στον τακτικό προγραμματισμό της αρμόδιας Υπηρεσίας. Ίσως όμως και όχι. Αυτό που σίγουρα θα καταφέρετε είναι να συμπεριληφθεί το μνημείο και η διατήρησή του στη συνείδηση των κατοίκων της περιοχής. Θα ανταλλάξετε καλημέρες με ανθρώπους που πριν δεν γνωρίζατε, θα ακούσετε και θα καταγράψετε πολλές και διάφορες απόψεις και ιστορίες, θα κατανοήσετε την επίδραση του ανθρωπογενούς και του φυσικού περιβάλλοντος στα μνημεία και στα έργα της πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και τη θετική επίδραση των μνημείων στην καθημερινότητα ενός τόπου, ακόμα και στην οικονομική του ανάπτυξη. Θα αναπτύξετε μια συλλογική δράση που θα σας δώσει δύναμη και ιδέες για πολλές επόμενες και θα περάσετε καλά! 18
Αθήνα, 2015 Συντονισμός έργου Μαρία Λαγογιάννη, Δρ Αρχαιολογίας Σουζάνα Χούλια - Καπελώνη, Αρχαιολόγος Γενική επιμέλεια Τόνια Κουτσουράκη, Αρχαιολόγος Αλεξάνδρα Σέλελη, Αρχαιολόγος - Μουσειολόγος Γραφιστική επιμέλεια Σπήλιος Πίστας, Γραφίστας Κείμενα Σοφία Παπιδά, Συντηρήτρια Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης - Μουσειολόγος Εικονογράφος Ηλίας Καρράς, Ζωγράφος Ηλεκτρονική και καλλιτεχνική επιμέλεια Πασχαλιά Τσαγκαριάν, Γραφίστρια 2015 Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων ISBN 978-960-386-216-1 Η δραστηριότητα «Η υιοθεσία ενός μνημείου σε δέκα βήματα» της θεματικής ενότητας «Προληπτική συντήρηση: μια ασπίδα για την προστασία των μνημείων» δημιουργήθηκε και ψηφιοποιήθηκε το 2015 για την Πράξη με κωδικό MIS 339815 «Επικαιροποίηση και ψηφιοποίηση πολιτιστικού εκπαιδευτικού υλικού για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής διαδικασίας», που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.