MSc Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων, Σχολής Γεωπονίας, Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος, ΑΠΘ

Θεσσαλονίκη, 2014

Επιστημονική Ομάδα Αλεξάνδρα Μαρία Μιχαηλίδου Επίκουρη Καθηγήτρια Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής Σχολή Γεωπονίας, Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Μαρία Φωτίου Υποψήφια Διδάκτορας Σχολής Γεωπονίας, Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος, ΑΠΘ Πτυχιούχος Επιστήμονας Τροφίμων Τμήματος Γεωπονίας, ΑΠΘ MSc Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων, Σχολής Γεωπονίας, Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος, ΑΠΘ Μαρία Συμεωνίδου Επιστημονική Συνεργάτης Σχολής Γεωπονίας, Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος, ΑΠΘ Πτυχιούχος Επιστήμονας Τροφίμων Τμήματος Γεωπονίας, ΑΠΘ MSc Εφαρμοσμένης Δημόσιας Υγείας & Περιβαλλοντικής Υγιεινής με κατεύθυνση Ποιότητα Ασφάλεια Τροφίμων, Τμήματος Ιατρικής, Σχολής Επιστημών Υγείας, Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Γιάννα Γεωργαντά Πτυχιούχος Επιστήμονας Τροφίμων Τμήματος Γεωπονίας, ΑΠΘ MSc Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων, Σχολής Γεωπονίας, Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος, ΑΠΘ Φωτεινή Τσακουμάκη Πτυχιούχος Επιστήμονας Τροφίμων Τμήματος Γεωπονίας, ΑΠΘ MSc Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων, Σχολής Γεωπονίας, Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος, ΑΠΘ Χαρίκλεια Κύρκου Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Επιστήμης & Τεχνολογίας Τροφίμων, Σχολής Γεωπονίας, Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος, ΑΠΘ Πτυχιούχος Επιστήμονας Τροφίμων Τμήματος Γεωπονίας, ΑΠΘ 2

Λίγα λόγια για τον Τομέα της Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ο Τομέας της Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων ανήκει στη Γεωπονική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Κεντρική αποστολή του Τοµέα είναι η άρτια εκπαίδευση των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών, καθώς και των υποψήφιων διδακτόρων σε ένα ευρύτατο φάσμα γνωστικών αντικειμένων που αναφέρονται στην Επιστήμη και Τεχνολογία Τροφίμων, όπως είναι η Χημεία και Φυσικοχημεία Τροφίμων, η Μηχανική και Επεξεργασία Τροφίμων, η Βιοτεχνολογία, η Μικροβιολογία και η Ασφάλεια Τροφίμων, καθώς και η Διατροφή του Ανθρώπου. Παράλληλα ο Τομέας αναπτύσσει έντονη ερευνητική δραστηριότητα µε συμμετοχή σε ερευνητικά προγράµµατα χρηματοδοτούμενα από ελληνικές και ευρωπαϊκές πηγές. Μέσα από συγκεκριμένα, ειδικά σχεδιασμένα ερευνητικά προγράμματα, ο Τομέας δίνει λύσεις σε προβλήματα βιομηχανιών τροφίμων, ενώ παράλληλα προσφέρει σεμινάρια επιμόρφωσης σε επίκαιρα θέματα μείζονος ενδιαφέροντος και υλοποιεί προγράμματα διατροφικής αγωγής. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του τομέα http://food-science.agro.auth.gr/ Στοιχεία Επικοινωνίας Δρ. Αλεξάνδρα Μαρία Μιχαηλίδου Επικ. Καθηγήτρια Επιστήμης Τροφίμων & Διατροφής Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τ.Θ. 235, Θεσσαλονίκη 541 24 Τηλ.: 231 0 991668, 6938785801, 6942271645 Fax : 231 0 991632 e-mail: amichail@agro.auth.gr 3

1. Συνεργασία με το Ίδρυμα Αριστείδης Δασκαλόπουλος «Το παιδί στο μαγικό κόσμο των τροφίμων» Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για παιδιά 10-13 ετών 2009-2011 2. Συνεργασία με τη ΜΕΒΓΑΛ A.E. «Γαλακτοκομικά: Απόλαυση Υγεία Παιχνίδι» Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά και εφήβους 2010 3. Συμμετοχή σε βιωματικό σεμινάριο που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος RurUrbAl Μαθητές Γυμνασίου της Ελληνογαλλικής Σχολής ΚΑΛΑΜΑΡΙ και μαθητές Δημοτικού Σχολείου Αγίου Αντωνίου 24 Φεβρουαρίου 2011 4. Συνεργασία με το Δήμο Παύλου Μελά «Εδραίωση της μεταρρύθμισης στον Τομέα της Ψυχικής Υγείας. Ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, και προάσπιση της Δημόσιας Υγείας του πληθυσμού»: Δράσεις ευαισθητοποίησης για την πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας στο Δήμο Παύλου Μελά, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα "Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού", Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς ΕΣΠΑ, 2007-2013 2011-2013 5. Δράσεις εξωστρέφειας του ΑΠΘ «ΑΠΘ την Κυριακή» «Πειραματιζόμαστε με τα τρόφιμα» Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για παιδιά 10 13 ετών «Γνωρίζουμε να τρώμε σωστά;» Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για παιδιά 10 13 ετών «Διατροφή και υγεία - μια διαχρονική σχέση» Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για ενήλικες 2012 6. Τομέας Επιστήμης & Τεχνολογίας Τροφίμων, Τμήμα Γεωπονίας, Σχολή Γεωπονίας, Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος, ΑΠΘ «Το Παιδί στον Κόσμο των Τροφίμων» Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για παιδιά 9-14 ετών 2011-5

1. Περιγραφή του προγράμματος 1.1 Παρασκευή γιαουρτιού Το πρώτο στάδιο του ενημερωτικού προγράμματος περιλαμβάνει ενημέρωση σχετικά με τις κατεργασίες που υφίσταται το γάλα από την παραγωγή μέχρι την κατανάλωση, καθώς και πληροφορίες που αφορούν την παρασκευή των διάφορων γαλακτοκομικών προϊόντων. Κατόπιν, πραγματοποιείται επίδειξη παρασκευής γιαουρτιού. Η επιλογή του συγκεκριμένου προϊόντος, πέρα από πρακτικούς λόγους (σχετικά περιορισμένο χρονικό διάστημα παρασκευής), έγινε κυρίως διότι η κατανάλωση του στις προεφηβικές ηλικίες κυμαίνεται σε ιδιαίτερα χαμηλά επίπεδα. 1.2 Διαδραστικά παιχνίδια Ο δεύτερος σταθμός περιλαμβάνει διαδραστικά παιχνίδια και παιχνίδια μέσω υπολογιστή. Η επιλογή των παιχνιδιών έγινε με βάση την ηλικία των παιδιών και τις γνώσεις τους σε θέματα διατροφής και ασφάλειας τροφίμων. Σε κάθε περίπτωση, το υλικό που χρησιμοποιείται στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι προϊόν βαθειάς επιστημονικής γνώσης, βασισμένο σε πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, σε διεθνείς και εθνικές συστάσεις που δημοσιεύουν επιστημονικοί οργανισμοί όπως ο Π.Ο.Υ. (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας), η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής, ο A.D.A. (AmericanDieteticAssociation), A.H.A (AmericanHeartAssociation), κ.λπ., και, φυσικά, η επιστημονική εγκυρότητα του διασφαλίζεται από το κύρος των επιστημόνων που έχουν την επιστημονική επιμέλεια του υλικού. 8

Δελτίο Τύπου Θεσσαλονίκη 2011 Το παιδί στο μαγικό κόσμο των τροφίμων «Το παιδί στο μαγικό κόσμο των τροφίμων» είναι ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα το οποίο σχεδιάστηκε σε συνεργασία του τομέα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (Α.Π.Θ.) και του Ιδρύματος ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ (ΙΑΔ) και πραγματοποιήθηκε, με μεγάλη επιτυχία, στο Αγρόκτημα της Γεωπονικής Σχολής του Α.Π.Θ., από το Νοέμβριο του 2009 έως τον Ιανουάριο του 2011. Το πρόγραμμα, το οποίο παρακολούθησαν 2553 μαθητές και 116 εκπαιδευτικοί, απευθύνθηκε αρχικά σε μαθητές E και ΣΤ δημοτικού και Α γυμνασίου του νομού Θεσσαλονίκης, με στόχο να επεκταθεί, σύντομα, και στις υπόλοιπες τάξεις της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Το πολυδιάστατο αυτό πρόγραμμα διάρκειας 3 ωρών περιλαμβάνει γνωριμία, βήμα προς βήμα, με μια παραγωγική διαδικασία (γιαούρτι), επαφή με ένα χημικό εργαστήριο, καθώς και συμμετοχή σε πλήθος εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων, όπως «φτιάξε το πιάτο σου», «μάθε για τις ετικέτες των τροφίμων», «η σημασία των θρεπτικών συστατικών», κ.ά. Στόχος του είναι να αποτελέσει ένα κέντρο ενημέρωσης και εκπαίδευσης, στη Βόρεια Ελλάδα, σε θέματα που αφορούν τη διατροφή, τη σημασία της σωματικής δραστηριότητας, την ασφάλεια και την τεχνολογία των τροφίμων, αλλά και να στηρίξει το έργο των εκπαιδευτικών στα διάφορα προγράμματα αγωγής υγείας που υλοποιούνται στα σχολεία. Η θετική ανταπόκριση και ο ενθουσιασμός των παιδιών, υπογραμμίζει τη δυναμική φύση του προγράμματος, το οποίο βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην παρατήρηση και την ενεργό συμμετοχή των παιδιών. Ο μεγάλος αριθμός των μαθητών που παρακολούθησαν το πρόγραμμα και η εκδήλωση ενδιαφέροντος για συμμετοχή στο πρόγραμμα και τη δεύτερη σχολική χρονιά δείχνει και τη μεγάλη επιτυχία του. Η ανάγκη συνέχισης και επέκτασης του προγράμματος είναι ιδιαίτερα έντονη, έπειτα από τα ανησυχητικά στοιχεία για την αυξημένη συχνότητα εμφάνισης της παιδικής παχυσαρκίας σε όλη την Ελλάδα, καθώς και από τα πολλαπλά αιτήματα Υπευθύνων Αγωγής Υγείας της περιφέρειας για διάθεση σχετικού εκπαιδευτικού υλικού. Η πολυπλοκότητα των θεμάτων της διατροφής και των επιπτώσεών τους στην ποιότητα ζωής απαιτεί τη σφαιρική θεώρησή τους και η επίλυσή τους καθιστά απαραίτητη την πραγματοποίηση μιας εκστρατείας ενημέρωσης η οποία θα είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας όλων των εμπλεκόμενων φορέων. Η διατροφική συνείδηση αποτελεί τον τελικό στόχο και, σε αυτό το πλαίσιο, η πρωτοβουλία αυτή θεωρείται άκρως σημαντική και ενδιαφέρουσα. Σε περίπτωση που επιθυμείτε περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επικοινωνήσετε με την επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος, επίκουρη καθηγήτρια κα Αλεξάνδρα-Μαρία Μιχαηλίδου στα τηλέφωνα 2310991668-2310991631 ή να στείλετε fax στο 2310991632. 9

Γαλακτοκομικά: Απόλαυση Υγεία Παιχνίδι Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τη γαλακτοβιομηχανία ΜΕΒΓΑΛ Τομέας Επιστήμης & Τεχνολογίας Τροφίμων Σχολή Γεωπονίας Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 11

Περιγραφή του προγράμματος Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Γαλακτοκομικά - Απόλαυση, Υγεία, Παιχνίδι» περιλάμβανε: παρουσίαση για τη διατροφική αξία των γαλακτοκομικών προϊόντων και τα οφέλη στην υγεία που απορρέουν από την κατανάλωσή τους βίντεο-παρουσίαση για την εξέλιξη της γαλακτοβιομηχανίας στην Ελλάδα και την ανάπτυξης της βιομηχανίας ΜΕΒΓΑΛ προτάσεις κατανάλωσης γαλακτοκομικών προϊόντων στα κύρια και ενδιάμεσα γεύματα εκπαιδευτικό παιχνίδι με κάρτες ερωτήσεων που καλύπτουν όλη την πορεία των γαλακτοκομικών προϊόντων από το αγρόκτημα μέχρι το τραπέζι του καταναλωτή εκπαιδευτικό παιχνίδι με στόχο την εξοικείωση των παιδιών με τις πληροφορίες που αναγράφονται στις ετικέτες των τροφίμων και την ευαισθητοποίησή τους σε θέματα σήμανσης τροφίμων εκπαιδευτικό παιχνίδι για την ασφάλεια και την ποιότητα των γαλακτοκομικών προϊόντων έντυπο συλλογής προτιμήσεων των παιδιών έντυπο αξιολόγησης του εκπαιδευτικού προγράμματος από τα παιδιά- προτάσεις για βελτίωση 12

Γαλακτοκομικά- Απόλαυση, Υγεία, Παιχνίδι Με δεδομένο ότι η υποδειγματική διατροφή πρέπει να αποτελεί στόχο για κάθε άνθρωπο και μπορεί να κατακτηθεί μέσω της διατροφικής αγωγής από την παιδική ηλικία, η βιομηχανία γάλακτος ΜΕΒΓΑΛ έχει αναπτύξει ένα πρότυπο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τους μαθητές όλων των ηλικιακών ομάδων που επισκέπτονται καθημερινά τις εγκαταστάσεις της στα Κουφάλια Θεσσαλονίκης. Το πρόγραμμα, με τίτλο «Γαλακτοκομικά: Απόλαυση-Υγεία-Παιχνίδι», έχει καταρτισθεί σε συνεργασία με το Τμήμα Επιστήμης & Τεχνολογίας Τροφίμων της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και έχει λάβει μία σημαντική διεθνή διάκριση, στα βραβεία καινοτομίας, που διοργανώθηκαν τον Απρίλιο του 2010 στην Αυστρία από την IDF (Διεθνής Συνομοσπονδία Γάλακτος). Συγκεκριμένα η ΜΕΒΓΑΛ επιλέχθηκε, ανάμεσα σε 170 υποψηφιότητες από 29 χώρες, στους τρείς επικρατέστερους υποψηφίους για το πρώτο βραβείο στην κατηγορία «Καλύτερο εκπαιδευτικό πρόγραμμα σχετικά με την υγεία ή καμπάνια για την σωστή διατροφή». Σκοπός του πρωτοποριακού αυτού προγράμματος, που έχει επιμορφωτικό, ενημερωτικό και ψυχαγωγικό χαρακτήρα, είναι η κατάρτιση των παιδιών σε θέματα που αφορούν την ισορροπημένη διατροφή, την επισήμανση των τροφίμων, το γάλα, τα γαλακτοκομικά προϊόντα, την εξέλιξη της γαλακτοβιομηχανίας, και τις παραγωγικές διαδικασίες των γαλακτοκομικών από τη φάρμα μέχρι το τραπέζι μας. Με την προβολή ταινιών και παρουσιάσεων, τα διαδραστικά παιχνίδια, τη διεξοδική συζήτηση με τους μαθητές, η ΜΕΒΓΑΛ συμβάλλει στη σωστή ενημέρωση των παιδιών και των εφήβων σε θέματα διατροφικής αγωγής, με κατανοητό και διασκεδαστικό τρόπο και με αναφορά στις τελευταίες αντιλήψεις και πρότυπα υγιεινής διατροφής. http://www.mevgal.gr/frontend/articles.php?cid=181&header_cat=91 13

Τοπικό σεμινάριο με στόχο την ευαισθητοποίηση των μαθητών ως προς τα τοπικά παραδοσιακά προϊόντα του γυναικείου συνεταιρισμού Αγίου Αντωνίου Τους σπόρους για ένα καλύτερο διατροφικό αύριο κλήθηκαν να βάλουν οι μαθητές του Γυμνασίου της Ελληνογαλλικής Σχολής ΚΑΛΑΜΑΡΙ και του Δημοτικού Σχολείου Αγίου Αντωνίου, με αφορμή το βιωματικό σεμινάριο που πραγματοποιήθηκε στις 24 Φεβρουαρίου 2011 στις εγκαταστάσεις του Γυναικείου Αγροτικού Συνεταιρισμού Αγίου Αντωνίου, ανατολικά της Θεσσαλονίκης. Το θέμα του σεμιναρίου ήταν «η θέση των τοπικών παραδοσιακών προϊόντων στη σύγχρονη διατροφή και στην τοπική ανάπτυξη». Το σεμινάριο που οργανώθηκε από τη Γεωπονική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης (υπεύθυνη καθηγήτρια κ. Ολγα Ιακωβίδου), παρακολούθησαν συνολικά 120 άτομα, από τα οποία τα 92 ήταν μαθητές. Πραγματοποιήθηκε στο εργαστήριο και στο καφεγλυκοπωλείο του Γυναικείου Αγροτικού Συνεταιρισμού Αγίου Αντωνίου. Οι μαθητές, με την άφιξή τους στο καφεγλυκοπωλείο χωρίστηκαν σε 4 ομάδες. Η μία από τις 4 ομάδες κατευθύνθηκε προς το εργαστήριο του συνεταιρισμού, σε απόσταση 1 χλμ, ενώ οι άλλες 3 μαζί με τους υπόλοιπους προσκεκλημένους, παρέμειναν στο καφεγλυκοπωλείο. Στο καφεγλυκοπωλείο του συνεταιρισμού οι ομάδες των μαθητών ενημερώθηκαν για τη διατροφική αξία των διαφόρων τροφίμων, με τη βοήθεια προβολών, προπλασμάτων και άλλων εργαλείων, από τους κ.κ.μαρία Φωτίου, Μαρία Συμεωνίδου, Στέφανο Αλέγρα και Ξανθένια Νικοπούλου, μεταπτυχιακούς φοιτητές της Τεχνολογίας Τροφίμων της Γεωπονικής Σχολής του ΑΠΘ. Όταν ολοκληρώθηκε η φάση της ενημέρωσης τόσο στο εργαστήριο όσο και στο καφεγλυκοπωλείο, η κ.ολγα Ιακωβίδου, καθηγήτρια ΑΠΘ και υπεύθυνη του προγράμματος RurUrbAl παρουσίασε το πρόγραμμα. Ύστερα η κ. Δέσποινα Iωαννίδου, πρόεδρος του Συνεταιρισμού αναφέρθηκε στη συμβολή του Συνεταιρισμού και των τοπικών προϊόντων που παράγει, στην ανάπτυξη του τόπου και η κ. Μαρία Φωτίου, υποψήφια διδάκτωρ της Τεχνολογίας Τροφίμων της Γεωπονικής Σχολής έκανε παρουσίαση σχετικά με τη συμβολή των τοπικών προϊόντων στη διατροφή των εφήβων. http://www.rururbal.eu/thessaloniki/?p=174 16

«Εδραίωση της μεταρρύθμισης στον Τομέα της Ψυχικής Υγείας. Ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, και προάσπιση της Δημόσιας Υγείας του πληθυσμού»: Δράσεις ευαισθητοποίησης για την πρόληψη της παιδικής παχυσαρκίας στο Δήμο Παύλου Μελά 17

Εμπλεκόμενοι Φορείς Η Πράξη πραγματοποιείται από την Κοινωνική Υπηρεσία του Δήμου Παύλου Μελά σε συνεργασία με το Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ»- Τμήμα Αγωγής και Προαγωγής Υγείας και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Γεωπονική Σχολή. Για την εδραίωση της συνεργασίας υπογράφηκε μεταξύ των φορέων Μνημόνιο Συνεργασίας ενώ, κατόπιν έγκρισης της Πράξης, υπογράφηκε σχετική Προγραμματική Σύμβαση βάσει του άρθρου 100 του N.3852/10 (ΦΕΚ 87/07.06.2010 τεύχος Α ): Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης. Οι στόχοι της Πράξης Συγκεκριμένα, η πράξη στοχεύει στην: Εξοικείωση των παιδιών με τις διάφορες διατροφικές ομάδες και τη σημασία της ισορροπημένης διατροφής. Υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών και μεταφορά τους από το σπίτι στο σχολείο. Ευαισθητοποίηση των γονέων για τους κινδύνους που περιλαμβάνουν οι λανθασμένες διατροφικές επιλογές για τα παιδιά τους καθώς και τρόπους υιοθέτησης υγιεινής στάσης απέναντι στο φαγητό. Ευαισθητοποίηση εκπαιδευτικών για την προώθηση υγιεινής στάσης των παιδιών απέναντι στο φαγητό. Ανάπτυξη και εφαρμογή πιλοτικού μοντέλου υγιεινής διατροφής και καταγραφή αποτελεσμάτων. Ομάδα στόχος Οι δράσεις απευθύνονται: Α) σε γονείς των παιδιών, οι οποίοι εκπαιδεύτηκαν στη σημασία της ισορροπημένης διατροφής για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών τους, Β) σε εκπαιδευτικούς, οι οποίοι εκπαιδεύτηκαν στη χρήση εκπαιδευτικού πακέτου εγχειριδίου διατροφικής αγωγής για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση Γ) σε μαθητές. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στην παιδική ηλικία, καθώς κεντρικός στόχος είναι η διαμόρφωση διατροφικής συνείδησης από μικρή ηλικία. http://www.childhoodobesity.gr/administrator/index.php?option=com_content&vi ew=article&layout=edit&id=95 18

ΔΡΑΣΗ 3.3. ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ/ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ Θα αναπτυχθεί εκπαιδευτικό πακέτο για παιδιά ηλικίας 10 έως 12 ετών το οποίο θα περιλαμβάνει υλοποίηση δράσεων για την ευαισθητοποίηση των μαθητών σε σχέση με την ισορροπημένη διατροφή, καθώς και την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Θα πραγματοποιηθούν 50 επισκέψεις έως 50 μαθητών ανά φορά, τάξης Ε και ΣΤ δημοτικού. Τα παιδιά θα συνοδεύονται από τους δασκάλους τους και θα επισκεφθούν το Αγρόκτημα της Γεωπονικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, σε διάστημα 7 μηνών. Οι επισκέψεις θα διαρκούν 90 λεπτά. Επιδίωξη του προγράμματος είναι να προωθήσει πρότυπα υγιεινής διατροφής και φυσικής δραστηριότητας με απώτερο σκοπό την πρόληψη και αντιμετώπιση της παχυσαρκίας αλλά και την απόλαυση της σωματικής, πνευματικής και ψυχικής υγείας, όχι μόνο στην παιδική ηλικία, αλλά και στην ενήλικη ζωή. Οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται είναι α) η συζήτηση και βιωματική εκπαίδευση β) η καθοδηγούμενη εξάσκηση στο σχεδιασμό ενός πρότυπου πιάτου και υγιεινών μικρογευμάτων, γ) η μετάδοση πληροφοριών, η επίλυση προβλημάτων και η θέσπιση στόχων. Διαγραμματική απεικόνιση των δράσεων που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο της Δράσης 3.3 Το υλικό που αφορά τη δράση είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: http://www.childhoodobesity.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=102&itemid=482 20

ΔΡΑΣΗ 3.4. ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ/ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΓΟΝΕΩΝ Οι στρατηγικές παρέμβασης στην παιδική ηλικία απαιτούν τη στενή συνεργασία των γονέων, ενώ πολλές φορές συστήνεται να στοχεύουν και στους ίδιους τους γονείς, καθώς στην προσπάθειά τους να προάγουν τις υγιεινές διατροφικές συνήθειες των παιδιών, εφαρμόζουν λανθασμένες τεχνικές ή μεθόδους. Μάλιστα προσπαθούν να ενισχύσουν την κατανάλωση των «καλών» τροφίμων ασκώντας πίεση στα παιδιά και αντιστοίχως να περιορίσουν/ απαγορεύσουν την κατανάλωση «κακών» τροφίμων. Για να μπορέσουν, λοιπόν, οι γονείς να ευαισθητοποιηθούν σε θέματα διατροφής και να βοηθήσουν ουσιαστικά τα παιδιά τους στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, θα αναπτυχθεί εκπαιδευτικό πακέτο το οποίο θα περιλαμβάνει υλοποίηση δράσεων που παρουσιάζονται στο σχήμα που ακολουθεί. Ορθές μέθοδοι προσέγγισης των παιδιών σε θέματα ισορροπημένης διατροφής Ομάδες τροφίμων θρεπτικά συστατικά Πλεονεκτήματα της παρασκευής γευμάτων, σύμφωνα με τις αρχές του παραδοσιακού μεσογειακού διατροφικού προτύπου Υγιεινή στην κουζίνα Υιοθέτηση ισορροπημένης διατροφής πρόληψη/καταπολ έμηση παχυσαρκίας Διαγραμματική απεικόνιση των δράσεων που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο της Δράσης 3.4 Το υλικό που αφορά τη δράση είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: http://www.childhoodobesity.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=102&itemid=482 22

ΔΡΑΣΗ 4.1. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΠΙΛΟΤΙΚΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑΣ Για την ανάπτυξη του πιλοτικού διατροφικού μοντέλου και την εφαρμογή του σε ολοήμερο σχολείο, ο σχεδιασμός των γευμάτων θα γίνει σύμφωνα με τις διατροφικές συστάσεις. Η διαδικασία επιλογής τροφίμων και η παρασκευή φαγητού θα γίνει σύμφωνα με τον παραδοσιακό τρόπο που ακολουθείται στο Μεσογειακό πρότυπο διατροφής, εφόσον η Μεσογειακή προσέγγιση της γαστρονομίας αποτελεί ένα λειτουργικό όχημα για την παροχή, όχι μόνο ενεργοφόρων και μη ενεργοφόρων θρεπτικών συστατικών, αλλά και βιολειτουργικών συστατικών. Τα παιδιά θα έχουν τη δυνατότητα να εκτιμήσουν τα διατροφικά και λειτουργικά πλεονεκτήματα της μεσογειακής διατροφής, η οποία, μάλιστα, έχει ανακηρυχθεί ως «Άϋλο Πολιτιστικό Αγαθό της Ανθρωπότητας» από την UNESCO. Εξάλλου, η επιλογή παραδοσιακών συνταγών, με τη χαρακτηριστική ποικιλία αρωμάτων και γεύσεων, θα έχει ως αποτέλεσμα την καλλιέργεια του αισθητικού κριτηρίου των μαθητών και την απόκτηση ορθού διατροφικού προτύπου που θα τους ακολουθεί σε όλη τους τη ζωή ως ενήλικες. Το υλικό που αφορά τη δράση είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα: http://www.childhoodobesity.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=102&ite mid=482 24

Δράσεις εξωστρέφειας του ΑΠΘ «ΑΠΘ την Κυριακή» 25

Τομέας Επιστήμης & Τεχνολογίας Τροφίμων, Τμήμα Γεωπονίας, Σχολή Γεωπονίας, Δασολογίας & Φυσικού Περιβάλλοντος, ΑΠΘ «Το Παιδί στον Κόσμο των Τροφίμων» Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για παιδιά 9-14 ετών 2011-27

Στόχος του προγράμματος είναι η ενημέρωση των μαθητών σε θέματα που αφορούν τα τρόφιμα και τη θέση τους στη διατροφή, καθώς και η εξοικείωση τους με την επιστήμη και την τεχνολογία των τροφίμων. Αρχικά, οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα, με τη χρήση οπτικοακουστικών μέσων να απολαύσουν έναν περίπατο στην ιστορία της διατροφής και της σχέσης αυτής με την υγεία. Με τη χρήση ενός «πρότυπου» πιάτου, εξοικειώνονται με τα θρεπτικά συστατικά, τις ομάδες τροφίμων, με την έννοια της ισορροπημένης διατροφής, καθώς και της συμβολής των τροφίμων σε ένα υγιές διατροφικό πρότυπο. Επιπλέον, παρατηρούν την παραγωγική διαδικασία ενός προϊόντος (γιαούρτι) σε εργαστηριακή κλίμακα και έρχονται σε μια πρώτη επαφή με το μαγικό κόσμο της χημείας καθώς και με το συναρπαστικό κόσμο των μικροοργανισμών. Με τη χρήση οπτικών μέσων, δίνονται σύντομες, χρήσιμες και πολύτιμες οδηγίες για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να χειριζόμαστε τα τρόφιμα, ώστε να είναι ασφαλή για την υγεία του καταναλωτή. Τέλος, δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να σχεδιάσουν απολαυστικά και υγιεινά μικρογεύματα και ενημερώνονται σχετικά με την άντληση πολύτιμων πληροφοριών από την ετικέτα του τροφίμου. Ακολουθεί το διάγραμμα ροής των σταθμών του προγράμματος. Με τη χρήση οπτικοακουστικών μέσων τα παιδιά θα περιπλανηθούν στον κόσμο της διατροφής, ενώ σταδιακά θα τους αποκαλύπτεται η σχέση αυτής με την υγεία. Ακολουθεί ενδεικτικό υλικό. 28

Θα πρέπει να τονιστεί ότι όλοι οι σταθμοί πραγματοποιούνται με την ενεργή συμμετοχή των παιδιών, η οποία κρίνεται ως αναγκαία και απαραίτητη συνθήκη για την επιτυχή διαπροσωπική και αμφίδρομη επικοινωνία του πομπού (μεταπτυχιακοί φοιτητές του Τομέα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων της Σχολής Γεωπονίας, Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του ΑΠΘ) και του δέκτη (μαθητές). Τα κείμενα δίνονται όπως κατατέθησαν στις αντίστοιχες προτάσεις. 36

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΑΠΟ ΙΑΔ Αθήνα, 22 Μαρτίου 2011 Προς καθ. Κωνσταντίνο Μπιλιαδέρη Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Γεωπονική Σχολή/Τομέας Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων Θέμα: Συνεργασία Ιδρύματος ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ (ΙΑΔ) με το ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Το παιδί στον μαγικό κόσμο των τροφίμων» Αξιότιμε κ. Μπιλιαδέρη, Με την επιστολή μου αυτή θα ήθελα να ευχαριστήσω ιδιαίτερα όλα τα άτομα που συμμετείχαν στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Το παιδί στον μαγικό κόσμο των τροφίμων» που με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε στον τομέα Επιστήμης και Τεχνολογίας Τροφίμων της Γεωπονικής Σχολής του Α.Π.Θ., υπό την επποπτεία της επίκουρης καθηγήτριας κας Αλεξάνδρας-Μαρίας Μιχαηλίδου, από τον Νοέμβριο του 2009 έως τον Ιανουάριο του 2011. Η συνεργασία μας με όλη την ομάδα του Α.Π.Θ., σε επίπεδο σχεδιασμού, πραγματοποίησης του προγράμματος και επικοινωνίας με τη συντονίστρια και τους φοιτητές-εκπαιδευτές του προγράμματος, ήταν άψογη. Αρχικά, ήταν ιδιαίτερα σημαντική η συνεισφορά της κας Μιχαηλίδου στο σχεδιασμό και τον εμπλουτισμό του εκπαιδευτικού προγράμμματος με νέες δραστηριότητες, πέραν αυτών που διέθετε το ΙΑΔ. Για παράδειγμα, η παρουσίαση στα παιδιά της διαδικασίας παραγωγής γιαουρτιού -από την αγελάδα μέχρι τη συσκευασία τουήταν πολύ χρήσιμη, γιατί τα παιδιά ήρθαν σε επαφή, για πρώτη ίσως φορά, με ένα χημικό εργαστήριο και με μια πολύ σημαντική παραγωγική διαδικασία-τεχνολογία. Η παραπάνω δραστηριότητα, σε συνδυασμό με τις δραστηριότητες που είχε αναπτύξει το ΙΑΔ (για τη διατροφή, την άσκηση, την ασφάλειας των τροφίμων), αλλά επίσης εμπλουτίστηκαν από την ομάδα της κας Μιχαηλίδου, έδιναν τη δυνατότητα στους μαθητές να παρακολουθήσουν ένα πολύ μεστό εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Η παρουσίαση του προγράμματος από τους φοιτητές ήταν εξαιρετική, όπως διαπίστωσα και εγώ προσωπικά, ήταν όμως φανερό και από τις αξιολογήσεις δασκάλων και παιδιών που παρακολούθησαν το πρόγραμμα. Οι εκπαιδευτές είχαν πολύ κέφι, προθυμία, θέληση για δουλειά, θετική ενέργεια, μεγάλη μεταδοτικότητα και κατάλληλη εκπαίδευση, ώστε να κρατάνε την προσοχή των παιδιών, καθόλη τη διάρκεια των 3 ωρών που διαρκούσε το πρόγραμμα. Ο χώρος που ελάμβανε χώρα το πρόγραμμα είχε διαμορφωθεί πολύ γρήγορα και ήταν ιδιαίτερα ελκυστικός και σωστά χωρισμένος, ώστε να μπορούν να πραγματοποιούνται παράλληλες δραστηριότητες. 37

Το δύσκολο έργο του προγραμματισμού των επισκέψεων των σχολείων ήταν αποκλειστική ευθύνη της ομάδας της κας Μιχαηλίδου και πραγματοποιήθηκε με απόλυτη επιτυχία. Ο μεγάλος αριθμός των μαθητών που παρακολούθησαν το πρόγραμμα και η ζήτηση του προγράμματος και τη δεύτερη σχολική χρονιά δείχνει και τη μεγάλη επιτυχία του. Τελευταίο θέμα που θα ήθελα να θίξω είναι αυτό της πολύ καλής επικοινωνίας που είχαμε με όλα τα μέλη της ομάδας του Α.Π.Θ. που συμμετείχαν στο πρόγραμμα. Η επικοινωνία αφορούσε την ενημέρωση σχετικά με τις ανάγκες του προγράμματος σε υλικά (φυλλάδια, υλικά για τις δραστηριότητες, κ.λπ.), τα αποτελέσματα της αξιολόγησης (από δασκάλους και παιδιά, από την συντονίστρια κα Μιχαηλίδου και από τους εκπαιδευτές) προς το ΙΑΔ, και τις προτάσεις βελτίωσης του προγράμματος. Το αποτέλεσμα της συνεργασίας μας ήταν εξαιρετικό και ήταν μεγάλη χαρά για εμένα προσωπικά και για όλη μου την ομάδα στο ΙΑΔ να δουλεύουμε με την ομάδα του Α.Π.Θ., αφού είμασταν σίγουροι για τη δημιουργικότητα της ομάδας και για το πολύ καλό αποτέλεσμα σε όλα τα θέματα που αφορούσαν το πρόγραμμα. Κατά την άποψή μου, η συνεργασία μας ήταν από τις καλύτερες που είχαμε στο ΙΑΔ και ευελπιστώ να βρεθεί και άλλη ευκαιρία συνεργασίας. Αγαπητέ κ. Μπιλιαδέρη, Θα ήθελα να ευχαριστήσω και εσάς προσωπικά και το διευθυντή του τομέα Επιστήμης & Τεχνολογίας Τροφίμων της Γεωπονικής σχολής, καθηγητή Χαράλαμπο Λαζαρίδη, για την υποστήριξη στο εκπαιδευτικό αυτό πρόγραμμα, που ήταν ένα νέο εγχείρημα για το πανεπιστήμιο. Παρόλα αυτά, εσείς το αγκαλιάσατε και βοηθήσατε στην πραγματοποίησή του. Θα ήθελα να κλείσω με ένα ακόμα μεγάλο ευχαριστώ στην επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος, κα Μιχαηλίδου, που έδωσε τον καλύτερό της εαυτό σε αυτό το εκπαιδευτικό πρόγραμμα και το σημάδεψε με τη δημιουργικότητα, την επιμονή και την εργατικότητά της. Με εκτίμηση, Φλώρα Μαγκανάρη Γενική Διευθύντρια ΙΑΔ Σημείωση: για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλώ επικοινωνήστε μαζί μου στο email: flodim@otenet.gr ή στα τηλέφωνα 210 6129703 και 6945 592228 Συστατικές επιστολές μπορούν να ζητηθούν από όλους τους συνεργαζόμενους φορείς. 38