ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΓΔΤΣΔΡΑ 30 ΜΑΪΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΛΑΣΗΝΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ (ΝΔΟ ΤΣΖΜΑ) (Ενδεικηικές Απανηήζεις) Α1. 1 Όηαλ νη δνινθόλνη ηνπ Καιηγνύια ηνλ έδησμαλ (από ην Παιάηη), απνζύξζεθε ζε κηα ζεξηλή θαηνηθία, πνπ νλνκάδεηαη Έξκαην. Λίγν αξγόηεξα, ηξνκνθξαηεκέλνο από ηα λέα ηεο ζθαγήο, ζύξζεθε πξνο ην ιηαθσηό πνπ ήηαλ πνιύ θνληά ηνπ θαη θξύθηεθε αλάκεζα ζηα παξαπεηάζκαηα πνπ θξέκνληαλ ζηελ πόξηα. Κάπνηα κέξα ν Κάησλαο έθεξε ζηε Σύγθιεην 2 έλα ζύθν πξώηκν από ηελ Καξρεδόλα θαη δείρλνληαο ην ζηνπο Σπγθιεηηθνύο είπε: -Σαο ξσηώ (λα κνπ πείηε) πόηε λνκίδεηε πσο ην ζύθν απηό θόπεθε από ην δέληξν». Όηαλ όινη απάληεζαλ πσο ήηαλ θξέζθν, απηόο ζπλέρηζε: -Κη όκσο, κάζεηε πσο θόπεθε ζηελ Καξρεδόλα πξηλ ηξεηο κέξεο. Όηαλ ν Καίζαξαο άθνπζε ην ραηξεηηζκό, είπε: «Σην ζπίηη κνπ αθνύσ αξθεηνύο ραηξεηηζκνύο ζαλ θη απηόλ». Τόηε ην θνξάθη ζπκήζεθε ηα ιόγηα ηνπ αθέληε ηνπ: «Κξίκα ζηνλ θόπν κνπ!». Αθνύγνληαο απηά ηα ιόγηα ν Αύγνπζηνο γέιαζε θαη αγόξαζε ην πνπιί γηα ηόζν κεγάιν πνζό όζν δελ είρε δώζεη γηα θαλέλα άιιν κέρξη ηόηε 3. Β1α. 1 Η μετάφραςθ αντλικθκε από το βιβλίο του κακθγθτι. Ωςτόςο θ μετάφραςθ που δίδεται από το βιβλίο του κακθγθτι δε φιλοδοξεί με κανζνα τρόπο να αποτελζςει τθν «τελευταία λζξθ» ςτο μεταφραςτικό πρόβλθμα. Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Λυκείου, Το βιβλίο του κακθγθτι, ΟΕΔΒ, ςελ. 6, ςελ. 60, ςελ. 73, ςελ. 86 2 ςτο Βουλευτιριο 3 για όςο δεν είχε αγοράςει κανζνα άλλο μζχρι τότε 1
insidiatore 4 qua 5 caedium 6 mihi 7 quoddam 8 praecocia 9 patrum 10 haec 11 tui 12 nullius 13 Β1β. propiorem 14 prope propius proxime 15 satius 16 Β2α. excludunt 17 4 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 186 και Τηάρτηανοσ Α., Λατινικι Γραμματικι, ΟΕΔΒ, εκδ. ΙΗ, ςελ. 19 5 Τηάρτηανοσ Α., Λατινικι Γραμματικι, ΟΕΔΒ, εκδ. ΙΗ, ςελ. 44-45 6 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 172 και Τηάρτηανοσ Α., Λατινικι Γραμματικι, ΟΕΔΒ, εκδ. ΙΗ, ςελ. 19 7 Τηάρτηανοσ Α., Λατινικι Γραμματικι, ΟΕΔΒ, εκδ. ΙΗ, ςελ. 40-41 8 Τηάρτηανοσ Α., Λατινικι Γραμματικι, ΟΕΔΒ, εκδ. ΙΗ, ςελ. 44-45, 47 9 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 198 και Τηάρτηανοσ Α., Λατινικι Γραμματικι, ΟΕΔΒ, εκδ. ΙΗ, ςελ. 32 10 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 36 και Τηάρτηανοσ Α., Λατινικι Γραμματικι, ΟΕΔΒ, εκδ. ΙΗ, ςελ. 21 11 Τηάρτηανοσ Α., Λατινικι Γραμματικι, ΟΕΔΒ, εκδ. ΙΗ, ςελ. 42-43 12 Τηάρτηανοσ Α., Λατινικι Γραμματικι, ΟΕΔΒ, εκδ. ΙΗ, ςελ. 40-41 13 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 164 και Τηάρτηανοσ Α., Λατινικι Γραμματικι, ΟΕΔΒ, εκδ. ΙΗ, ςελ. 47 14 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 48 και Τηάρτηανοσ Α., Λατινικι Γραμματικι, ΟΕΔΒ, εκδ. ΙΗ, ςελ. 37 15 Τηάρτηανοσ Α., Λατινικι Γραμματικι, ΟΕΔΒ, εκδ. ΙΗ, ςελ. 39 16 Τηάρτηανοσ Α., Λατινικι Γραμματικι, ΟΕΔΒ, εκδ. ΙΗ, ςελ. 39 17 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 181 2
recedamus 18 exterruisti 19 proreptum 20 abderetis 21 afferre 22 και adferre ostenturusque και ostensurusque 23 decerpi 24 dic 25 veniendo 26 Β2β. perdas 27 perderes perditurus sis perdideris perdidisses Γ1α. Caligulae: γεληθή σο εηεξόπησηνο νλνκαηηθόο πξνζδηνξηζκόο, γεληθή αληηθεηκεληθή ζην insidiatoribus cui: δνηηθή πξνζσπηθή θηεηηθή ζην ξήκα est se: αληηθείκελν ζην ξήκα abdidit, άκεζε ή επζεία απηνπάζεηα die: επηξξεκαηηθόο πξνζδηνξηζκόο, αθαηξεηηθή ηνπ ρξόλνπ (ρξνληθόο εληνπηζκόο) ζην ξήκα attulit 18 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 201 19 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 181 20 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 199 21 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 167 22 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 169 23 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 195 24 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 177 25 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 37, 178 26 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 210 27 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 196 3
decerptam esse: εηδηθό απαξέκθαην, αληηθείκελν ζην ξήκα putetis (εηεξνπξνζσπία) ex arbore: επηξξεκαηηθόο πξνζδηνξηζκόο, εκπξόζεηνο πξνζδηνξηζκόο ηεο πξνέιεπζεο (ή ηεο απνκάθξπλζεο / ρσξηζκνύ) ζην απαξέκθαην decerptam esse recentem: θαηεγνξνύκελν ζην ελλννύκελν ππνθείκελν ficum ηνπ απαξεκθάηνπ esse (απαξέκθαην ζπλδεηηθνύ ξήκαηνο) salutationum: γεληθή δηαηξεηηθή ζην επίξξεκα satis corvo: δνηηθή πξνζσπηθή ζηελ απξόζσπε έθθξαζε venit in mentem quanti: επηξξεκαηηθόο πξνζδηνξηζκόο, γεληθή ηεο αμίαο ζην ξήκα emerat, δειώλεη αθεξεκέλε αμία Γ1β. Ficus praecox a Catone quodam die in curiam allata est. 28 Γ1γ. in curia: 29 ζηάζε ζε ηόπν ex curia ή ab curia ή de curia: 30 απνκάθξπλζε από ηόπν domum 31 : θίλεζε ζε ηόπν domo 32 : απνκάθξπλζε από ηόπν Γ1δ 33. Ad haec verba Augustus risit? ρσξίο κόξην εηζαγσγήο γηα έκθαζε Risitne ad haec verba Augustus? κε ην ne, όηαλ δελ γλσξίδνπκε ηελ απάληεζε πνπ πεξηκέλνπκε Num ad haec verba Augustus risit? κε ην num, όηαλ πεξηκέλνπκε αξλεηηθή απάληεζε (ξεηνξηθή εξώηεζε) Nonne ad haec verba Augustus risit? κε ην nonne, όηαλ πεξηκέλνπκε θαηαθαηηθή απάληεζε (ξεηνξηθή εξώηεζε) 28 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ α, ςελ. 141 29 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 53 30 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 53 31 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ α, ςελ. 105 32 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ α, ςελ. 105 33 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 128-129 4
Γ2α. 34 vela, quae praetenta erant. ficum, quae praecox erat. Γ2β. cui nomen est Hermaeum.: 35 πξόηαζε, πξνζδηνξηζηηθή ζην in diaetam δεπηεξεύνπζα επηζεηηθή αλαθνξηθή quando hanc ficum deverptam esse putetis ex arbore.: 36 δεπηεξεύνπζα νπζηαζηηθή πξόηαζε, πιάγηα εξώηεζε, κεξηθήο άγλνηαο, ζε ζέζε έκκεζνπ αληηθεηκέλνπ ζην ξήκα interrogo Cum omnes recentem esse dixissent: 37 δεπηεξεύνπζα επηξξεκαηηθή ρξνληθή πξόηαζε, ζε ζέζε επηξξεκαηηθνύ πξνζδηνξηζκνύ ηνπ ρξόλνπ ζην ξήκα inquit quanti nullam adhuc emerat.: 38 δεπηεξεύνπζα επηξξεκαηηθή απιή παξαβνιηθή πξόηαζε ηεο πνζόηεηαο, ζε ζέζε β όξνπ ζύγθξηζεο κε α όξν ζύγθξηζεο ηελ θύξηα πξόηαζε emitque avem tanti Γ2γ. exclusus: 39 ρξνληθή πξόηαζε: postquam (Claudius) exclusus est. Εθθέξεηαη κε νξηζηηθή, γηαηί ε πξόηαζε εθθξάδεη κόλν ην ρξόλν, ελδηαθέξεη δει. κόλν από ρξνληθή άπνςε. Εηδηθόηεξα, εθθέξεηαη κε νξηζηηθή παξαθεηκέλνπ θαη δειώλεη ην πξνηεξόρξνλν ζην παξειζόλ ζε ζρέζε κε ηελ θύξηα πξόηαζε. exterritus: 40 cum exterritus esset. audita: 41 επηξξεκαηηθή ρξνληθή κεηνρή, λόζε αθαηξεηηθή απόιπηε κε ππνθείκελν ηεο ην salutatione. Δειώλεη ην πξνηεξόρξνλν, γηαηί βξίζθεηαη ζε παξαθείκελν. Ιζνδύλακε δεπηεξεύνπζα πξόηαζε: cum (Caesar) salutationem audivisset. 34 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ α, ςελ. 66 και τεφχοσ β, ςελ. 125 35 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 123 36 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 133 37 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 31, 102 38 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 117 39 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ α, ςελ. 94 και τεφχοσ β, ςελ. 102 40 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ β, ςελ. 88 41 Παςχάλθσ Μ. Σαββαντίδθσ Γ., Λατινικά Γ Γενικοφ Λυκείου, τεφχοσ α, ςελ. 146 και τεφχοσ β ςελ. 12, 102 5