Εργαστήριο Εμβιομηχανικής και Αθλητικών κακώσεων Τμήμα Φυσικοθεραπείας Αιγίου, ΤΕΙ Πάτρας 3

ΕΡΕΥΝΑ Συνδέονται οι της έκκεντρης ισοκινητικής δύναμης με αυξημένο κίνδυνο θλάσεων των μηριαίων μυών σε επαγγελματίες ποδοσφαιριστές; Κωνσταντίνος Φουσέκης,1,2,3 Ηλίας Τσέπης, 2,4 Γεώργιος Βαγενάς1,5 Ποσοτική και Κινησιολογική Ανάλυση Τμήμα Επιστήμης Φ.Α. & Αθλητισμού, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 2 Εργαστήριο Εμβιομηχανικής και Αθλητικών κακώσεων Τμήμα Φυσικοθεραπείας Αιγίου, ΤΕΙ Πάτρας 3 Φυσικοθεραπευτής, BSc, MSc, Καθηγητής Εφαρμογών Φυσικοθεραπείας, Τμήμα Φυσικοθεραπείας Αιγίου, ΤΕΙ Πάτρας 4 Φυσικοθεραπευτής, PhD, Επίκουρος Καθηγητής Φυσικοθεραπείας, Τμήμα Φυσικοθεραπείας Αιγίου, ΤΕΙ Πάτρας 5 PhD, Κινησιολόγος, Αθλητικός Στατιστικός, Kαθηγητής Αθλητικής Στατιστικής, Τμήμα Επιστήμης Φ.Α. & Αθλητισμού Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Επικοινωνία: 1 Κωνσταντίνος Φουσέκης Τμήμα Φυσικοθεραπείας, Ψαρρών 6. Αίγιο 25100 email: fousekis@teipat.gr Παραλαβή: 18-06-2010 Αποδοχή: 28-06-2010 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Εισαγωγή. Σκοπός της παρούσας μελέτης προοπτικής ήταν να αξιολογήσει τη σχέση μεταξύ ασυμμετριών ισοκινητικής δύναμης και κινδύνου μυϊκών θλάσεων στο ποδόσφαιρο. Μέθοδος. Εκατό επαγγελματίες ποδοσφαιριστές (ηλικία 23,4±4,8 έτη, ύψος 178±6,7 εκ., σωματ. μάζα 74,2±7,6 κιλά) αξιολογήθηκαν ως προς τη σύγκεντρη και έκκεντρη ισοκινητική δύναμη κατά την κάμψη και έκταση του γόνατος και της ποδοκνημικής άρθρωσης. Η αξιολόγηση του γόνατος έγινε στις 60o/ sec, 180o/sec και 300o/sec σύγκεντρης και στις 60o/sec και 180o/sec έκκεντρης συστολής, ενώ της ποδοκνημικής έγινε στις 60o/sec τόσο σε σύγκεντρη όσο και σε έκκεντρη συστολή. Για κάθε ποδοσφαιριστή καταγράφηκαν όλοι οι μυϊκοί τραυ- Θέματα Φυσικοθεραπείας 2010:6(1):57-72 ματισμοί μη-επαφής που οδήγησαν σε απουσία από τουλάχιστον μια προπόνηση ή έναν αγώνα στη διάρκεια μιας αγωνιστικής περιόδου. Αποτελέσματα. Η ανάλυση των μυοδυναμικών ασυμμετριών συνολικά έδειξε ότι ο σχετικός κίνδυνος εμφάνισης μυϊκών θλάσεων στα κάτω άκρα (Ν=28) ήταν ιδιαίτερα υψηλός (RR=5,10) στους ποδοσφαιριστές με ασύμμετρες προσαρμογές έκκεντρης ισχύος μεγαλύτερες του 15% (95% CI: 1,29-20,17). Η πλειοψηφία των μυϊκών θλάσεων αφορούσε τους οπίσθιους μηριαίους κατά 16% και τον τετρακέφαλο κατά 7%. O σχετικός κίνδυνος για θλάσεις στους εκτείνοντες μυς του γόνατος αυξάνονταν σημαντικά στους ποδοσφαιριστές με έκκεντρες ισοκινητικές (>15%) (95% CI: 0,814,56), ενώ αυτή η σχέση άγγιξε την στατιστική σημαντικότητα στην πε- ρίπτωση των καμπτήρων μυών του γόνατος (RR=1.82, 95% CI: 0,863,87). Αντίθετα, δεν παρουσιάστηκε αντίστοιχη σχέση μεταξύ ασυμμετριών σύγκεντρης μυϊκής σύσπασης και μυϊκών θλάσεων. Συμπεράσματα. Οι ποδοσφαιριστές με έκκεντρες ισοκινητικές αντιμετωπίζουν στατιστικά μεγαλύτερο κίνδυνο μυϊκού τραυματισμού στα κάτω άκρα τους. Η έκκεντρη ισοκινητική αξιολόγηση προαγωνιστικά είναι απαραίτητη για τον εντοπισμό ποδοσφαιριστών με υψηλό κίνδυνο μυϊκής θλάσης και την πρόληψή του μέσω σχεδιασμού εξατομικευμένης άσκησης. Λέξεις κλειδιά: ισοκινητικός έλεγχος, δύναμης, μυϊκές θλάσεις μη-επαφής, επαγγελματικό ποδόσφαιρο, κίνδυνος τραυματισμού, τετρακέφαλος, οπίσθιοι μηριαίοι ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΟΣ 6 - ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 57

Φουσέκης και συν. Are Eccentric Strength Asymmetries Connected with Increased Risk for Muscle Injuries in the Thigh Muscles of Professional Soccer Players? Konstantinos Fousekis, 1,2,3 Elias Τsepis, 2,4 George Βagenas 1,5 1 Quantitative and Kinesiological Analysis, Sports Science Department, University of Athens 2 Biomechanics and Sports Injuries Laboratory, Department of Physiotherapy, Technological Educational Institute (T.E.I.) of Patras, Branch Department of Aigion 3 Pt,BSc,MSc, Lecturer of Physiotherapy, Department of Physiotherapy, Technological Educational Institute (T.E.I.) of Patras, Branch Department of Aigion 4 PT, PhD, Associate Professor of Physiotherapy, Department of Physiotherapy, Technological Educational Institute (T.E.I.) of Patras, Branch Department of Aigion 5 PhD, Kinesiologist & Sport Statistician, Professor, Department of Physical Education and Sports Science, University of Athens Correspondence: Κonstantinos Fousekis, Department of Physiotherapy 6 Psaron Street, Aigion 25100, Greece e-mail: fousekis@teipat.gr Submitted: 18-06-2010 Accepted: 28-06-2010 Physiotherapy Issues 2010:6(2):57-72 ABSTRACT Introduction. The purpose of this prospective study was to statistically evaluate the relation between isokinetic strength asymmetries and risk of non-contact muscle strains in soccer. Methods. One hundred professional soccer players (age 23.4±4.8 years, height 178±6.7 cm, body mass 74.2±7.6 kg) were tested for isokinetic concentric and eccentric strength during the extension and flexion of the knee and ankle joint. Isokinetic testing was carried-out concentrically at 60 o /sec. 180 o /sec & 300 o /sec and eccentrically at 60 o /sec & 180 o /sec for the knee joint. The ankle joint was tested at 60 o /sec for both the concentric and eccentric mode of action. Each players non-contact muscle strains resulting in missing at least one practise session or game were recorded during one competition season. Results. Analysis of the composite muscle strength asymmetries showed a significantly high relative risk of injury for players with eccentric strength asymmetries greater than 15% (RR=5.10; 95% CI: 1.29-20.17). Τhe majority of muscle strains involved 16% the hamstrings and 7% the quadriceps. The relative risk for strains in knee extensors strains was significantly increased in players with eccentric muscle asymmetries >15% (RR=1.93, 95% CI: 0.81-4.56) and approximated statistical significance in the case of knee flexors strains (RR=1.82, 95% CI: 0.86-3.87). No significant relationship was found between concentric muscle strength asymmetries and muscle strains. Conclusions. Players with eccentric isokinetic strength asymmetries higher than 15% were more prone to injure their lower extremities. Preseason eccentric isokinetic assessment is required for the identification of soccer players being at high risk of thigh muscle strain and for the prevention of potential muscle strains via individualized exercise protocols. Key words: isokinetic testing, strength asymmetries, muscle strains, professional soccer, injury risk, quadriceps, hamstrings 58 ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΟΣ 6 - ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2010

Ασυμμετρίες της έκκεντρης ισοκινητικής δύναμης ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το ποδόσφαιρο, αποτελώντας σύνθετο αθλητικό κινητικό πρότυπο, εμπεριέχει μονόπλευρες σωματικές κινήσεις μέγιστης προσπάθειας (π.χ. λάκτισμα και «κόψιμο» της μπάλας) που καταλήγουν άμεσα σε ασύμμετρες μυοδυναμικές φορτίσεις κυρίως των κάτω άκρων των ποδοσφαιριστών. 1,2 Αυτές οι μέγιστες μονόπλευρες φορτίσεις εξηγούν τουλάχιστον μερικώς την υψηλή επιδημιολογική εμφάνιση τραυματισμών 3,4 με κυμαινόμενο εύρος 1,5 με 15,4 τραυματισμών ανά 1000 ώρες προπόνησης ή αγώνα. 5-8 Δεδομένου ότι οι ποδοσφαιριστές προπονούνται και αγωνίζονται ετησίως 1000 με 2000 ώρες σε ερασιτεχνικό και 2000 με 3000 ώρες σε επαγγελματικό επίπεδο,8 υπάρχει το σοβαρό ενδεχόμενο να τραυματιστούν τουλάχιστον μια φορά κατά τη διάρκεια μιας πλήρους αγωνιστικής περιόδου. Η πλειοψηφία των κακώσεων στο ποδόσφαιρο αφορά κυρίως τα κάτω άκρα, 9,10 με τις μυϊκές θλάσεις του μηρού να εμφανίζουν την υψηλότερη επιδημιολογική εμφάνιση. 11-12 Ειδικά οι μυϊκές θλάσεις ως διακριτός τύπος κάκωσης, πέρα από τη σημαντική αποχή από τις αγωνιστικές δραστηριότητες, οδηγεί τον ποδοσφαιριστή σε παρατεταμένη μυϊκή κινητική ανικανότητα και σε αυξημένο κίνδυνο υποτροπής. 13,14 Μολονότι η εμφάνιση των μυϊκών κακώσεων στο ποδόσφαιρο έχει καταγραφεί επιδημιολογικά με πληρότητα, δεν έχει υπάρξει μέχρι σήμερα εμπεριστατωμένη αιτιολογική ανάλυσή τους, καθώς ο σχεδιασμός ερευνών προοπτικής παρουσιάζει μεθοδολογικές δυσκολίες. Οι περισσότερες μελέτες προσπάθησαν να συνδέσουν τις μυοδυναμικές (διαφορές δύναμης σε αντίστοιχες μυϊκές ομάδες των δύο κάτω άκρων) και ανισορροπίες (χαμηλός λόγος ισοκινητικών ροπών οπισθίων μηριαίων/τετρακεφάλου) με τις μυϊκές κακώσεις αλλά τα ευρήματα τους είναι αντιφατικά και αντικρουόμενα. Σε αυτήν την κατεύθυνση, τα ελλείμματα δύναμης στον τετρακέφαλο, 13 η μυϊκή ανισορροπία μεταξύ εκτεινόντων και καμπτήρων του γόνατος 20,21 και οι έκκεντρες (>15%) στην δύναμη των εκτεινόντων μυών του γόνατος 4,22 έχουν καταγραφεί στην σχετική βιβλιογραφία ως σημαντικοί ενδογενείς παράγοντες πρόκλησης μυϊκού τραυματισμού στην άρθρωση αυτή. Για παράδειγμα ο Poulmedis 19 κατέγραψε σχέση της μειωμένης μυϊκής δύναμης, των μυϊκών ανισορροπιών του γόνατος (λόγος ισοκινητικών ροπών οπισθίων μηριαίων/τετρακεφάλου) και των μυϊκών τραυματισμών στο μηρό. Στην ίδια κατεύθυνση, οι Dauty et al. 3 σε μία μελέτη ποσοτικοποίησης των ανισορροπιών μεταξύ σύγκεντρης και έκκεντρης ισχύος των μυών του γόνατος (λειτουργικό πηλίκο ισχύος) διαπίστωσαν ότι οι αθλητές που τραυματίστηκαν είχαν σημαντικές σύγκεντρες και έκκεντρες πριν τον τραυματισμό τους. Αντίθετα άλλοι ερευνητές που αξιολόγησαν τις (μυοδυναμικές ) σε ποδοσφαιριστές δε διαπίστωσαν σχέση μεταξύ των ασυμμετριών αυτών και πρόκλησης περισσοτέρων τραυματισμών στην ίδια άρθρωση, 15-17 ενώ στα ίδια συμπεράσματα κατέληξε και σχετική μελέτη καταγραφής και αξιολόγησης των ασυμμετριών σε μυς της κνήμης. 18 Oι μελέτες αυτές παραβλέποντας την πολυπλοκότητα της κινηματικής λειτουργίας των κάτω άκρων αξιολόγησαν, σε σχέση με τις κακώσεις στα κάτω άκρα των αθλητών, μεμονωμένες μόνο ισοκινητικές (π.χ. οπίσθιων μηραίων, τετρακεφάλου μηριαίου) της άρθρωσης του γόνατος. Καθώς η μυοδυναμική λειτουργία του κάτω άκρου εξαρτάται και επηρεάζεται σημαντικά από την λειτουργία όλων των αρθρώσεων που συμμετέχουν στις δραστηριότητες της κλειστής κινητικής αλυσίδας, μια πιο σύνθετη αξιολόγηση της ασύμμετρης λειτουργίας των μυών του γόνατος και της ποδοκνημικής άρθρωσης, πιθανά να αποκάλυπτε μια σαφέστερη εικόνα της σύνδεσης των μυοδυναμικών ασυμμετριών με τους τραυματισμούς σε ποδοσφαιριστές. Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν να καταγράψει, να εξετάσει και να αξιολογήσει στατιστικά και ερευνητικά σε ένα μεγάλο δείγμα επαγγελματιών ποδοσφαιριστών α) το προφίλ των ασύμμετρων μυοδυναμικών προσαρμογών του γόνατος και της ποδοκνημική άρθρωσης και β) τη σχέση τους με τις μυϊκές κακώσεις μη-επαφής. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Εξεταζόμενοι πρωτόκολλα μέτρησης Εκατόν δεκαπέντε (115) επαγγελματίες ποδοσφαιριστές, μέλη τεσσάρων ποδοσφαιρικών σωματείων Γ Εθνικής κατηγορίας, μετά από αναλυτική ενημέρωσή τους για τις διαδικαστικές και μετρητικές απαιτήσεις συμμετείχαν εθελοντικά και αποτέλεσαν το αρχικό δείγμα της παρούσας μελέτης. Η αρχική επιλογή των ποδοσφαιριστών έγινε με στόχο την ομοιογένεια του δείγμα- ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΟΣ 6 - ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 59

Φουσέκης και συν. τος αναφορικά με το αγωνιστικό επίπεδο (ίδια κατηγορία άθλησης), την προπονητική επιβάρυνση (6 προπονήσεις την εβδομάδα) και τις κλιματικές συνθήκες (οι ομάδες προέχονταν από την περιοχή της βόρειας Πελοποννήσου). Προϋπόθεση για συμμετοχή στη μελέτη ήταν (α) η απουσία οποιουδήποτε τραυματισμού στα κάτω άκρα τους τελευταίους 6 μήνες και (β) οποιουδήποτε σοβαρού τραυματισμού τα τελευταία δύο χρόνια. Ο έλεγχος έγινε με ερωτηματολόγιο καταγραφής των τραυμάτων 23 και κατέληξε σε 104 ποδοσφαιριστές που πληρούσαν τις προϋποθέσεις συμμετοχής. Οι καμπτήρες και εκτείνοντες του γόνατος, όπως επίσης και οι ραχιαίοι και πελματιαίοι καμπτήρες της ποδοκνημικής άρθρωσης, αξιολογήθηκαν σε ισοκινητικό δυναμόμετρο Biodex System III (Biodex Medical Systems, Inc) κατά την προ-αγωνιστική περίοδο 2007-08, στο εργαστήριο Εμβιομηχανικής και Αθλητικών Κακώσεων του ΤΕΙ Πάτρας (Τμήμα Φυσικοθεραπείας Αιγίου). Η προετοιμασία του κάθε εξεταζόμενου περιλάμβανε προθέρμανση σε στατικό ποδήλατο για 7-8 λεπτά με υπομέγιστη ένταση και βαλλιστικές διατάσεις για τους μύες του μηρού και της κνήμης. Στην συνέχεια έγινε η ισοκινητική αξιολόγηση σύμφωνα με το εγχειρίδιο λειτουργίας του ισοκινητικού δυναμόμετρου. Ο κάθε δοκιμαζόμενος τοποθετήθηκε κατά τέτοιο τρόπο ώστε ο άξονας κίνησης του βραχίονα του δυναμόμετρου να ευθυγραμμίζεται με τον κατά προσέγγιση μέσο άξονα κίνησης του γόνατος στον έξω μηριαίο κόνδυλο για τις μετρήσεις του γόνατος και με το έξω σφυρό για τις μετρήσεις της ποδοκνημικής άρθρωσης. Για την μέτρηση του γόνατος, το κάτω χείλος του μαξιλαριού αντίστασης τοποθετήθηκε δυο εκατοστά πάνω από το έσω σφυρό. Η πλάτη του καθίσματος τοποθετήθηκε στη θέση όπου τα ισχία βρίσκονται σε 90 ο κάμψης, ενώ προσαρμόστηκε έτσι ώστε το οπίσθιο μέρος της κνήμης, όπως αυτή κρέμεται στην καθιστή θέση, να βρίσκεται 2-3 εκ. από την άκρη της καρέκλας. Με ένα απλό γωνιόμετρο τοποθετήθηκε το γόνατο σε γωνία 90 ο. Η συγκεκριμένη θέση καταγράφονταν από το δυναμόμετρο ως γωνία αναφοράς και αποτελούσε το όριο κίνησης προς την κάμψη. Το όριο έκτασης ορίστηκε στις 0 ο κάμψης. Στην συνέχεια σταθεροποιήθηκε ο μηρός και ο κορμός με ιμάντες και έγινε η ζύγιση τους μέλους στις τελευταίες 30 ο της έκτασης για την διόρθωση της επίδρασης της βαρύτητας. Για την αξιολόγηση των μυών της ποδοκνημικής άρθρωσης, το γόνατο ήταν ασφαλισμένο σε πλήρη έκταση για καλύτερη σταθεροποίηση. Το εύρος τροχιάς για την αξιολόγηση της ποδοκνημικής άρθρωσης ήταν από 0 ο έως 45 o 55 o ανάλογα με το εύρος τροχιάς του κάθε εξεταζόμενου. Ακολούθησαν πέντε (5) υπομέγιστες προσπάθειες για την εξοικείωση με το μηχάνημα και τρεις (3) προοδευτικά αυξανόμενες με την τελευταία να πλησιάζει την μέγιστη. Μετά από ένα λεπτό διάλλειμα άρχιζε η διαδικασία. Το πρωτόκολλο μέτρησης περιλάμβανε πέντε μέγιστες ισοκινητικές αξιολογήσεις για τους εκτείνοντες και καμπτήρες του γόνατος. Η ισοκινητική αξιολόγηση των μυών του γόνατος πραγματοποιήθηκε σε γωνιακές ταχύτητες 60 ο,180 ο και 300 ο /sec σύγκεντρης συστολής και 60 ο, 180 ο /sec έκκεντρης συστολής. Οι μετρήσεις για τους ραχιαίους και πελματιαίους καμπτήρες της ποδοκνημικής άρθρωσης πραγματοποιήθηκαν στις 60 ο / sec τόσο σε σύγκεντρη όσο και σε έκκεντρη συστολή. Το αριστερό με το δεξί πόδι εναλλάσσονταν ως προς την προτεραιότητα μέτρησης τους από δοκιμαζόμενο σε δοκιμαζόμενο. Ανάμεσα στην εξέταση κάθε γωνιακής ταχύτητας υπήρχε 5 διάλλειμα, ενώ 30 διάλλειμα δίνονταν ανάμεσα στην αξιολόγηση των δυο αρθρώσεων. Η επιλογή των συγκεκριμένων ισοκινητικών ταχυτήτων αξιολόγησης έγινε για να εξασφαλιστεί η υψηλή αξιοπιστία των μετρήσεων. Στις γρήγορες έκκεντρες ταχύτητες υπεισέρχεται μηχανικός θόρυβος και επιπρόσθετα, ο δοκιμαζόμενος ενδέχεται να μην προλάβει τη μεγιστοποίηση της προσπάθειάς του σε κάποιες επαναλήψεις. Αναφορικά με την ποδοκνημική, λόγω της μικρής τροχιάς κίνησης, στις γρήγορες ταχύτητες η πραγματική ισοκινητική τροχιά είναι μικρή και το μεγαλύτερο μέρος της καταλαμβάνεται από τις φάσεις της επιτάχυνσης και της επιβράδυνσης, μειώνοντας την αξιοπιστία της μέτρησης. 24 Μετά την αρχική αξιολόγηση επιπλέον τέσσερις ποδοσφαιριστές αποκλείστηκαν από το δείγμα εξαιτίας υπερβολικών ασυμμετριών (>30% διαφορά μεταξύ αριστερού και δεξιού κάτω άκρου) που πιθανώς οφείλονται σε μη αναφερθέντες προηγούμενους τραυματισμούς ή σε μετρητικά σφάλματα κατά την ισοκινητική δοκιμασία (π.χ. μειωμένη εξοικείωση, ελλιπής συγκέντρωση κ.λπ.). Με βάση τα αποτελέσματα της ισοκινητικής αξιολόγησης δημιουργήθηκε το προφίλ των ασυμμετριών για κάθε 60 ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΟΣ 6 - ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2010

Ασυμμετρίες της έκκεντρης ισοκινητικής δύναμης μυϊκή ομάδα, άρθρωση και κάτω άκρο με ελάχιστο ποσοστιαίο κριτήριο 15% διαφοράς μεταξύ δεξιού και αριστερού ποδιού, που θεωρείται κατώφλι ασυμμετρίας με κλινικές επιπτώσεις. 3,4,19 Το συνολικό μυοδυναμικό προφίλ του γόνατος και της ποδοκνημικής άρθρωσης ενός ποδοσφαιριστή ορίστηκε ως ασύμμετρο μόνο στην περίπτωση της ύπαρξης τριών (3) ή περισσότερων ασυμμετριών στις δύο παραπάνω αρθρώσεις, με τουλάχιστον μία στην καθεμία. άρθρωση. Αντίθετα, τα εξειδικευμένα προφίλ των σύγκεντρων και έκκεντρων ασυμμετριών των εκτεινόντων και καμπτήρων του γόνατος στηρίχθηκαν στην παρουσία μίας (1) ισοκινητικής ασυμμετρίας σε αυτές τις μυϊκές ομάδες. Οι μυϊκοί τραυματισμοί μη-επαφής, που ακολούθησαν τις αρχικές μετρήσεις και για ένα χρονικό διάστημα 10 μηνών, καταγράφονταν από το ιατρικό επιτελείο (Ιατρός, φυσικοθεραπευτές) των ομάδων και σε συνεργασία με τους ερευνητές συγκεντρώνονταν σε μηνιαία βάση. Στατιστική ανάλυση δεδομένων Για τη στατιστική ανάλυση των δεδομένων χρησιμοποιήθηκε το στατιστικό πρόγραμμα SPSS17 (SPSS, Inc.). Τα σετ των μεταβλητών που αξιολογήθηκαν (ανθρωπομετρικά, μυοδυναμικές, τραυματισμοί) υποβλήθηκαν για το σύνολο του δείγματος (Ν=100) σε πλήρη περιγραφική στατιστική ανάλυση προκειμένου να ελεγχθούν τα αρχικά δεδομένα (α) ως προς την μορφή των κατανομών τους ανά μεταβλητή και (β) ως προς την ύπαρξη ακραίων τιμών και άλλων προβλημάτων μεταβλητότητας. Οι ποσοστιαίες ισοκινητικής ισχύος υπολογίστηκαν με τον τύπο υπολογισμού των ποσοστιαίων διαφορών [Ιndex of asymmetry =[(Δεξιό-Αριστερό)/ άκρο (Δ ή Α) με την μεγαλύτερη τιμή]*100, που είχε προταθεί από τους Grace et al 15 και καθιερωθεί από τους Vagenas & Hoshizaki 26 ακόμα και για συμμετρικά κινητικά πρότυπα όπως το τρέξιμο. Παρά το γεγονός ότι οι ερευνητές αυτοί ορίζουν ως ουσιαστικές όσες έχουν τιμή >10% κατά τους Grace et al 15 ή ακόμα και >1% κατά τους Vagenas & Hoshizaki 26, εντούτοις στην παρούσα μελέτη οι ορίσθηκαν με βάση τη κλινική σοβαρότητα και κατηγοριοποιηθήκαν ως διχοτομικές μεταβλητές ως εξής: ύπαρξη ασυμμετρίας για διαφορές >15%, ύπαρξη συμμετρίας για διαφορές <15%. Στα πλαίσια της συνολικής ή εξειδικευμένης αξιολόγησης των κάτω άκρων που αναφέρθηκε παραπάνω, οι διχοτομικές αυτές μεταβλητές ασυμμετρίας-συμμετρίας αποτέλεσαν τις ανεξάρτητες μεταβλητές της μελέτης, με εξαρτημένη μεταβλητή την εμφάνιση ή όχι μυϊκών κακώσεων μη-επαφής στα κάτω άκρα των αθλητών (θλάση, όχι θλάση). Για την αξιολόγηση της σχέσης των μυοδυναμικών ασυμμετριών με τους τραυματισμούς, που καταγράφηκαν κατά την περίοδο της μελέτης μετά τις αρχικές μετρήσεις, χρησιμοποιήθηκε ο απαραμετρικός έλεγχος χ 2 (ανεξαρτησίας δύο κατηγορικών μεταβλητών), ενώ για τον υπολογισμό του κινδύνου κάκωσης έγινε ανάλυση κινδύνου (risk analysis). Στην περίπτωση που ένας αθλητής υπέστη παραπάνω από μία κάκωση ίδιου τύπου στην ίδια μυϊκή ομάδα, μόνο ο πρώτος χρονικά τραυματισμός χρησιμοποιήθηκε για ανάλυση. Επίσης, αναλύθηκαν μόνο οι τραυματισμοί που προκλήθηκαν χωρίς επαφή (non-contact injuries). Οι στατιστικοί έλεγχοι έγιναν με το επίπεδο πιθανότητας σφάλματος τύπου Ι στο α=0,05. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Από τους 100 συνολικά ποδοσφαιριστές που πληρούσαν τα κριτήρια συμμετοχής 74 παρουσίασαν δεξιά πλευρική κυριαρχία στην χρήση των κάτω άκρων (ΔΠΚ), 16 αριστερή (ΑΠΚ) και 10 μεικτή (ΜΠΚ). Στον Πίνακα 1 παρουσιάζονται τα σωματομετρικά χαρακτηριστικά του δείγματος συνολικά και κατηγοριοποιημένα ανάλογα με την πλευρική προτίμηση. Πίνακας 1. Ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά του δείγματος (Ν=100) Hλικία (έτη) Ύψος (cm) Βάρος (kg) Πλευρικότητα Ν x SD x SD x SD Σύνολο 100 23,4 4,8 178 6,7 74,2 7,6 Δεξιά 74 24,4 3,7 178,0 5,8 73,8 6,3 Αριστερή 16 23,5 4,4 177,1 4,3 71,7 3,5 Μεικτή 10 28,5 5,3 175,9 6,4 72,9 6,6 ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΟΣ 6 - ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 61

Φουσέκης και συν. Οι ποδοσφαιριστές αξιολογήθηκαν ισοκινητικά σε 16 μετρήσεις (8 για το δεξί και 8 για το αριστερό κάτω άκρο) και τα αποτελέσματα παρατίθενται στον Πίνακα 2. Με βάση τα δεδομένα της περιγραφικής στατιστικής της μελέτης υπολογίστηκαν: α) το συνολικό μυοδυναμικό προφίλ του γόνατος και της ποδοκνημικής άρθρωσης (περισσότερες ή ίσες με 3 στις 2 αρθρώσεις με τουλάχιστον μία στην καθεμία) και β) τα εξειδικευμένα προφίλ των σύγκεντρων και έκκεντρων ασυμμετριών των εκτεινόντων και καμπτήρων του γόνατος (Πίνακας 3). Σαράντα ένας αθλητές (41) είχαν τουλάχιστον 1-2 δύναμης, ενώ αντίστοιχα υψηλό ήταν το ποσοστό των αθλητών (20%) με σημαντικές ποσοτικά (4-5). Επιπλέον, 65% των αθλητών παρουσίασαν έκκεντρες ισοκινητικές στους μυς του γόνατος σε αντίθεση με το 45% των αθλητών που εμφάνισαν σύγκεντρες γόνατος. Στην ποδοκνημική άρθρωση εμφανίστηκε μια αντιστροφή αυτής της μυοδυναμικής προσαρμογής, καθώς οι αθλητές με έκκεντρες ποδοκνημικής (27%) υστέρησαν ποσοτικά έναντι των αθλητών με σύγκεντρες ποδοκνημικής (37%). Εξήντα-δυο ποδοσφαιριστές (62%) τραυματίστηκαν την περίοδο που ακολούθησε τις αρχικές μετρήσεις και καταγράφηκαν συνολικά ογδόντα-δύο (82) τραυματικά συμβάντα. Δεκατέσσερις (14%) ποδοσφαιριστές αντιμετώπισαν περισσότερους από έναν τραυματισμό, ενώ επτά (7) από αυτούς τους τραυματισμούς αποτελούσαν υποτροπές. Η καταγραφή τoυ αριθμού των τραυματισμών ανά 1000 ώρες συμμετοχής σε προπόνηση ή αγώνα έδειξε ότι η συμμετοχή στους αγώνες εμπεριείχε σαφώς μεγαλύτερο ρίσκο τραυματισμών (21,8 τραυματισμοί /1000 ώρες αγώνα) συγκριτικά με την συμμετοχή στην προπόνηση (1,1τραυματισμοί /1000 ώρες προπόνησης). Η μεγάλη πλειοψηφία των τραυματισμών (85,4 %) αφορούσε τα κάτω άκρα. Ο κορμός των ποδοσφαιριστών τραυματίστηκε σε ποσοστό περίπου 7,3% και το κεφάλι σε ποσοστό 1,2%. Στα κάτω άκρα η ανατομική περιοχή με την υψηλότερη επιδημιολογική εμφάνιση κακώσεων (35%) ήταν ο μηρός και ακολούθησε η ποδοκνημική και το γόνατο με ποσοστά 25% και 21%, αντίστοιχα. Οι Πίνακας 2. Περιγραφικά στατιστικά (Μ±SD) ισοκινητικών μετρήσεων σε επαγγελματίες ποδοσφαιριστές (N=100) Τύπος Μυϊκής Σύσπασης Σύγκεντρη Έκκεντρη Άρθρωση Κίνηση Ταχύτητα Δεξί (Nm) Αριστερό (Nm) Δεξί (Nm) Αριστερό (Nm) Γόνατο Ποδοκνημική Έκταση Κάμψη Ραχιαία Κάμψη Πελματιαία Κάμψη 60 /sec 242,0± 35,1 236,5±35,2 317,3 ± 57,8 305,7± 57,5 180 /sec 169,3±25,2 166,5± 24,1 292,8±53,6 292,0±58,0 300 /sec 136,0±19,3 135,0±18,3 - - 60 /sec 137,9±24,0 135,0±24,1 192,1± 38,5 195,2±46,0 180 /sec 106,4 ± 17,1 102,4±17,3 187,7±38,1 186,8± 42,0 300 /sec 93,6 ±16,1 92,0±15,6 - - 60 /sec 23,5 ±5,4 23,2±5,0 49,3 ±8,0 49,6± 9,2 60 /sec 117,6±23,1 115,4±22,0 215,0±42,0 208, 5±36,7 62 ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΟΣ 6 - ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2010

Ασυμμετρίες της έκκεντρης ισοκινητικής δύναμης Πίνακας 3. Προφίλ ασύμμετρων μυοδυναμικών προσαρμογών στα κάτω άκρα επαγγελματιών ποδοσφαιριστών: κατανομή (%) με 15% στις 16 μετρητικές συνθήκες «(Μυϊκές Ομάδες)*(Είδος συστολής)* (Δ,Α)». ΣΥΝΟΛΙΚΑ Ασυμμετρίες Ασυμμετρίες ανά τύπο μυϊκής συστολής και άρθρωση Είδος Μυϊκής Συστολής Σύγκεντρη Έκκεντρη Ασυμμετρίες Αθλητές με Ασυμμετρίες Γόνατο Σύγκεντρη Έκκεντρη Γόνατο Ποδοκνημική Ποδοκνημική 0 11 32 27 55 63 35 73 1 21 42 35 28 36 40 25 2 20 15 27 10 1 18 2 3 27 7 8 4 7 4 11 3 2 2 5 9 1 6 1 1 7 1 Σύνολο 100 100 100 100 100 100 100 περισσότεροι τραυματισμοί ήταν μυϊκοί (46,3%) και συνδεσμικοί (25,6%), ενώ οι τενόντιοι και οστικοί τραυματισμοί αντιστοιχούσαν σε χαμηλότερα ποσοστά (12,2% και 3,7% αντίστοιχα). Το 76,35% των μυϊκών τραυματισμών αφορούσαν μυς του μηρού. Δέκα-οκτώ (18) μυϊκές θλάσεις μη-επαφής από τις τριάντα-πέντε (35) συνολικά καταγεγραμμένες υπέστησαν οι οπίσθιοι μηριαίοι, οκτώ (8) οι εκτείνοντες του γόνατος, τρείς (3) οι προσαγωγοί του ισχίου και δύο (2) οι πελματιαίοι καμπτήρες της ποδοκνημικής. Οι άλλες θλάσεις αφορούσαν μυς της οσφυϊκής (2), κοιλιακής (2) και θωρακικής περιοχής (1). Από τους παραπάνω μυϊκούς τραυματισμούς δυο (2) θλάσεις στους οπίσθιους μηριαίους και μια (1) θλάση στους εκτείνοντες του γόνατος αποτελούσαν υποτροπές προηγούμενων θλάσεων και δεν συμπεριλήφθηκαν στην στατιστική ανάλυση της παρούσας μελέτης. Η κατανομή των ποδοσφαιριστών που υπέστησαν ή όχι μυϊκές θλάσεις σε συνάρτηση με τις ισοκινητικές που εμφάνισαν κατά την προ-αγωνιστική αξιολόγηση φαίνεται στους Πίνακες 4 και 5. Είκοσι-τρεις ποδοσφαιριστές (23/28, 79.3%) από τους είκοσι οκτώ συνολικά που υπέστησαν μυϊκή θλάση στα κάτω άκρα τους είχαν σύγκεντρες ισοκινητικές στο γόνατο και την ποδοκνημική άρθρωση. Αυτό το ποσοστό μεγάλωνε δραματικά στην περίπτωση των τραυματισμένων αθλητών που είχαν έκκεντρες γόνατος και ποδοκνημικής άρθρωσης καθώς οι είκοσι-επτά (27/28, 96.4 %) στους είκοσι-οκτώ αθλητές που τραυματίστηκαν εμφάνισαν έκκεντρες ισοκινητικές κατά την προ-αγωνιστική αξιολόγηση. Η ανάλυση των θλάσεων σε μεμονωμένες μυϊκές ομάδες έδειξε ότι από τους δεκαέξι ποδοσφαιριστές που υπέστησαν μυϊκή θλάση στους οπίσθιους μηριαίους, οι πέντε (5/16, 31,2%) είχαν εμφανίσει σύγκεντρες οπίσθιων μηριαίων και οι έντεκα (11/16, 68.8%) έκκεντρες οπίσθιων μηριαίων. Δύο από τους επτά συνολικά ποδοσφαιριστές (2/7, 28,6%) που υπέστησαν μυϊκή θλάση στους τετρακέφαλους μηριαίους είχαν σύγκεντρες τετρακέφαλου μηριαίου και αντίστοιχα τέσσερις (4/7, 57.1%) είχαν έκκεντρες ισοκινητικές. Η συνολική αξιολόγηση του ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΟΣ 6 - ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 63

Φουσέκης και συν. Πίνακας 4. Περιγραφικά στοιχεία (Συχνότητες f Ποσοστά %) της κατανομής του συνολικού αριθμού των μυϊκών θλάσεων (Ν=28) σε συνάρτηση με την εμφάνιση ισοκινητικών ασυμμετριών στα κάτω άκρα επαγγελματιών ποδοσφαιριστών (Ν=100) Συνολικές Ισοκινητικές Ασυμμετρίες Γόνατος και Ποδοκνημικής άρθρωσης και συνολικός αριθμός μυϊκών θλάσεων Ν=28) Σύγκεντρες (>15%) Έκκεντρες χωρίς σύγκεντρες με σύγκεντρες χωρίς έκκεντρες με έκκεντρες Συχνότητα (f) 26 45 26 46 % εντός των θλάσεων 36,6% 63,4% 36,1% 63,9% ασσυμετριών 81,3% 66,2% 96,3% 63,0% % επί του συνόλου 26,0% 45,0% 26,0% 46,0% 72 72,0% Συνολικές θλάσεις (Ν=16) που δεν υπέστησαν μυϊκή θλάση 6 23 1 27 θλάσεων 20,7% 79,3% 3,6% 96,4% ασσυμετριών 18,8% 33,8% 3,7% 37,0% % επί του συνόλου 72,0% 28 28,0% που υπέστησαν μυϊκή θλάση 6,0% 23,0% 1,0% 27,0% 28,0% Σύνολο 32 68 27 73 θλάσεων 32,0% 68,0% 27,0% 73,0% 100 64 ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΟΣ 6 - ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2010

Ασυμμετρίες της έκκεντρης ισοκινητικής δύναμης Πίνακας 5. Περιγραφικά στοιχεία (Συχνότητες f Ποσοστά %) της κατανομής των μυϊκών θλάσεων στους οπίσθιους μηριαίους (Ν=16) και στον τετρακέφαλο μηριαίο (Ν=7) σε συνάρτηση με την εμφάνιση ισοκινητικών ασυμμετριών στα κάτω άκρα επαγγελματιών ποδοσφαιριστών (Ν=100) Ισοκινητικές και μυϊκές θλάσεις οπίσθιων μηριαίων (Ν=16) Σύγκεντρες (>15%) οπίσθιων μηριαίων Έκκεντρες (>15%) οπίσθιων μηριαίων χωρίς σύγκεντρες με σύγκεντρες χωρίς έκκεντρες με έκκεντρες Συχνότητα (f) θλάσεων 54 30 48 36 % εντός των θλάσεων 64,3% 35,7% 57,1% 42,9% ασσυμετριών 83,1% 85,7% 90,6% 76,6% % επί του συνόλου 54,0% 30,0% 48,0% 36,0% 84 84,0% Θλάσεις οπισθίων μηριαίων (Ν=16) που δεν υπέστησαν μυϊκή θλάση 11 5 5 11 θλάσεων 68,8% 31,2% 31,2% 68,8% ασσυμετριών 16,9% 14,3% 9,4% 23,4% % επί του συνόλου 84,0% 16 16,0% που υπέστησαν μυϊκή θλάση 11,0% 5,0% 5,0% 11,0% 16,0% Σύνολο 65 35 53 47 θλάσεων 65,0% 35,0% 53,0% 47,0% 100 ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΟΣ 6 - ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 65

Φουσέκης και συν. Πίνακας 5. Συνέχεια Ισοκινητικές και μυϊκές θλάσεις τετρακέφαλου μηριαίου (Ν=7) Σύγκεντρες (>15%) τετρακέφαλου μηριαίου Έκκεντρες (>15%) τετρακέφαλου μηριαίου χωρίς σύγκεντρες με σύγκεντρες χωρίς έκκεντρες με έκκεντρες 78 15 77 16 % εντός των θλάσεων 83,9% 16,1% 82,8% 17,2% ασσυμετριών 94,0% 88,2% 96,3% 80,0% % επί του συνόλου 78,0% 15,0% 77,0% 16,0% Συχνότητα (f) θλάσεων 93 93,0% 93,0% Μυϊκές θλάσεις τετρακέφαλου μηριαίου (Ν=7) που υπέστησαν μυϊκή θλάση που δεν υπέστησαν μυϊκή θλάση Σύνολο 5 2 3 4 θλάσεων 71,4% 28,6% 42,9% 57,1% ασσυμετριών 6,0% 11,8% 3,8% 20,0% % επί του συνόλου 5,0% 2,0% 3,0% 4,0% 83 17 80 20 θλάσεων 83,0% 17,0% 80,0% 20,0% 7 7,0% 7,0% 100 66 ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΟΣ 6 - ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2010

Ασυμμετρίες της έκκεντρης ισοκινητικής δύναμης προφίλ των ασύμμετρων έκκεντρων προσαρμογών στην μυοδυναμική λειτουργία των κάτω άκρων επίσης συνδέθηκε στατιστικώς σημαντικά με την πρόκληση μυϊκών κακώσεων στα κάτω άκρα των αθλητών. Συγκεκριμένα, οι αθλητές που εμφάνισαν στην συνολική έκκεντρη μυοδυναμική λειτουργία του κάτω άκρου (περισσότερες ή ίσες με 3 στις 2 αρθρώσεις με τουλάχιστον μία στην καθεμία) είχαν στατιστικώς σημαντικά μεγαλύτερο κίνδυνο να υποστούν μυϊκή κάκωση στους μυς του κάτω άκρου, συγκριτικά με τους αθλητές που δεν εμφάνισαν συνολικές έκκεντρες (RR=5,10, p=0,004). Αντίθετα, ο έλεγχος που αφορούσε την σύγκεντρη μυοδυναμική ασυμμετρία (περισσότερες ή ίσες με 3 σύγκεντρες στις 2 αρθρώσεις με τουλάχιστον μία στην καθεμία) και την επίδρασή της στην πρόκληση μυϊκών κακώσεων στα κάτω άκρα, δεν ανέδειξε καμία στατιστικά σημαντική συσχέτιση με το γενικό προφίλ των μυϊκών θλάσεων. Ο έλεγχος συσχέτισης ανέδειξε μια στατιστικά σημαντική σχέση ανάμεσα στις έκκεντρες του τετρακεφάλου και στις μυϊκές θλάσεις (p=0,01, πίνακας 6) καθώς οι αθλητές με έκκεντρες ισοκινητικές >15% στους τετρακέφαλους μηριαίους εμφάνισαν διπλάσια πιθανότητα θλάσης στον τετρακέφαλο μηριαίο από τους αθλητές που είχαν <15%. Αναφορικά με τους οπίσθιους μηριαίους, δεν εμφανίστηκε στατιστικώς σημαντική σχέση ανάμεσα στις σύγκεντρες (p=0,93) και έκκεντρες (p=0,057) και στις θλάσεις σε αυτούς τους μυς. Παρόλα αυτά, οι αθλητές με έκκεντρες στην μυοδυναμική λειτουργία των οπίσθιων μηριαίων είχαν σχεδόν διπλάσια πιθανότητα (Relative Ο έλεγχος συσχέτισης ανέδειξε μια στατιστικά σημαντική σχέση ανάμεσα στις έκκεντρες του τετρακεφάλου και στις μυϊκές θλάσεις risk=1,82) να υποστούν θλάση συγκριτικά με τους ποδοσφαιριστές που δεν είχαν έκκεντρες οπίσθιων μηριαίων. ΣΥΖΗΤΗΣΗ Η παρούσα μελέτη βασίστηκε στην υπόθεση ότι οι μυοδυναμικές στα κάτω άκρα επαγγελματιών ποδοσφαιριστών συμβάλλουν στην εμφάνιση μυϊκών θλάσεων μη-επαφής. Οι 100 Πίνακας 6. Αποτελέσματα μη παραμετρικών αναλύσεων (χ2) των ασυμμετριών και ανάλυση ρίσκου μυϊκών θλάσεων σε επαγγελματίες ποδοσφαιριστές (Ν=100) 95% Διάστημα Εμπιστοσύνης (CI) του RR Σχετικός Μυϊκή Ομάδα Μυϊκή Σύσπαση Τιμή Σημαντ. Κίνδυνος χ2 p Κατώτ. Ανώτ. (RR) Οπίσθιοι Μηριαίοι (Ν=16) Τετρακέφαλος (Ν=7) Συνολικά (Ν=28) Σύγκεντρη 0,118 0,935 0,93 0,64 1,34 Έκκεντρη 3,617 0,057 1,82 0,86 3,87 Σύγκεντρη 0,714 0,398 1,17 0,72 1,89 Έκκεντρη 6,490 0,011 1,93 0,81 4,56 Σύγκεντρη 2,401 0,121 1,77 1,81 3,84 Έκκεντρη 8,375 0,004 5,10 1,29 20,17 ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΟΣ 6 - ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 67

Φουσέκης και συν. Αναφορικά με τους οπίσθιους μηριαίους, δεν εμφανίστηκε στατιστικώς σημαντική σχέση ανάμεσα στις σύγκεντρες (p=0,93) και έκκεντρες (p=0,057) και στις θλάσεις σε αυτούς τους μυς επαγγελματίες ποδοσφαιριστές που συμμετείχαν αξιολογήθηκαν στην προ-αγωνιστική περίοδο και για την επόμενη ποδοσφαιρική περίοδο (περίπου 10 μήνες) καταγράφηκαν τα τραυματικά τους προφίλ καθώς και οι πλευρικότητες των άνω και κάτω άκρων. Οι ποδοσφαιριστές αυτοί εμφάνισαν σημαντικές ασύμμετρες προσαρμογές στην μυοδυναμική λειτουργία του γόνατος και της ποδοκνημικής άρθρωσης καθώς μόνο το 11% εξ αυτών εμφάνισαν μυοδυναμική συμμετρία. Συνολικά εμφάνισαν περισσότερες έκκεντρες παρά σύγκεντρες ισοκινητικές στο γόνατο, σε συμφωνία και με τα αποτελέσματα των Croisier et al. 4 Αυτό πιθανώς να οφείλεται στο ότι το μηχανικό φορτίο είναι υψηλότερο κατά την έκκεντρη συστολή 23 και για το λόγο αυτό αναδεικνύονται ευκολότερα ελλείμματα που ίσως να συγκαλύπτονται σε λιγότερο οριακές καταστάσεις. Η παρούσα έρευνα αποκάλυψε ότι η ασυμμετρία έκκεντρης δύναμης συνδέεται στενότερα με την πρόκληση περισσότερων μυϊκών κακώσεων στα κάτω άκρα επαγγελματιών ποδοσφαιριστών, από ότι οι σύγκεντρες. Συγκεκριμένα, εάν εξεταστούν οι μυοδυναμικές ως συνολικό μυοδυναμικό προφίλ, φαίνεται ότι η ύπαρξή τους πενταπλασιάζει την πιθανότητα εμφάνισης μυϊκών θλάσεων στους μυς των κάτω άκρων. Ομοίως, η ανάλυση των μυϊκών θλάσεων σε μεμονωμένες μυϊκές ομάδες έδειξε επίσης ότι η σχέση "ασυμμετριών-τραυματισμών" ήταν στατιστικώς υψηλά σημαντική στην περίπτωση των τετρακέφαλων μηριαίων (p=0.001), ενώ στην περίπτωση των οπίσθιων μηριαίων απεδείχθη οριακά μη στατιστικώς σημαντική (p=0.057). Αντίθετα, οι σύγκεντρες στην λειτουργία των κάτω άκρων δεν αναγνωρίστηκε ως σημαντικός παράγοντας μυϊκών κακώσεων στα κάτω άκρα των αθλητών. Αυτή ή διαφοροποίηση ως προς το είδος της μυϊκής συστολής είναι κλινικά σημαντική αφού καταδεικνύει ότι η έκκεντρη δοκιμασία που συχνά δε χρησιμοποιείται κατά το μυοδυναμικό έλεγχο, είναι πιο ευαίσθητη στην αποκάλυψη ασυμμετριών που συνδέονται με θλάσεις. Αυτό βέβαια είναι κάτι που εξηγείται κινησιολογικά, καθότι πολλοί τραυματισμοί συμβαίνουν κατά το "φρενάρισμα" σε προσγειώσεις ή κατά την επιβράδυνση του μέλους μετά από ισχυρό λάκτισμα της μπάλας, οπότε οι οπίσθιοι μηριαίοι ενεργοποιούνται αιφνιδίως ισχυρά ενώ ταυτόχρονα διατείνονται για να ελέγξουν την ταχύτατη και ταυτόχρονη κάμψη ισχίου και την έκταση γόνατος. Η μοναδικότητα της παρούσας μελέτης έγκειται στο γεγονός ότι υιοθέτησε ένα πρωτόκολλο σύνθετης αξιολόγησης της μυοδυναμικής λειτουργίας των κάτω άκρων, αναλύοντας όχι μόνο μεμονωμένα αλλά και συνολικά την μυοδυναμική λειτουργία του γόνατος και της ποδοκνημικής άρθρωσης και της πιθανής της σχέσης με υψηλό κίνδυνο πρόκλησης μυϊκών τραυματισμών μη-επαφής. Η σχετική έρευνα μέχρι σήμερα έχει επικεντρωθεί αποκλειστικά στην ανάλυση μεμονωμένων αιτιολογικών παραγόντων κάκωσης, παρά το πολυδιάστατο χαρακτήρα αυτού του φαινόμενου λόγω της κλειστής βιοκινητικής αλυσίδας. Για το λόγο αυτό, τα μέχρι τώρα ευρήματα σχετικά με τις μυοδυναμικές 3,4 και ανισορροπίες, 19,24 μπορούν να επεξηγήσουν μόνο μερικώς τον πιθανό κίνδυνο για μυϊκές κακώσεις που αντιμετωπίζουν οι ποδοσφαιριστές. Στην παρούσα έρευνα αναδείχτηκε ο σημαντικός ρόλος που διαδραματίζει ο συνολικός αριθμός ασυμμετριών >15% στα κάτω άκρα. Σε δραστηριότητες υψηλής κινητικής ενέργειας οι αλληλεπιδράσεις που συμβαίνουν στην κινητική αλυσίδα των κάτω άκρων ενδέχεται να εξηγούν τον τρόπο με τον οποίο οι ασυμμετρί- H ασυμμετρία έκκεντρης δύναμης συνδέεται στενότερα με την πρόκληση περισσότερων μυϊκών κακώσεων στα κάτω άκρα επαγγελματιών ποδοσφαιριστών, από ότι οι σύγκεντρες 68 ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΟΣ 6 - ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2010

Ασυμμετρίες της έκκεντρης ισοκινητικής δύναμης ες σε διαφορετικές μυϊκές ομάδες συμβάλλουν σε τραυματισμό με φαινομενικά εντοπισμένη αιτιολογία. Ακόμη και η μεμονωμένη ανάλυση, που επίσης έγινε στην παρούσα μελέτη, είναι σύμφωνη με τη βιβλιογραφία που δείχνει επιδημιολογική αύξηση των μυϊκών θλάσεων σε ποδοσφαιριστές με έκκεντρης ισοκινητικής ισχύος (>15%). 4, 22 Η σημασία του εντοπισμού έκκεντρων μυοδυναμικών ασυμμετριών ενισχύεται και από την έρευνα των Ascling et al (2003), 25 που έδειξε ότι η εμφάνιση των θλάσεων στους οπίσθιους μηριαίους ήταν σημαντικά μικρότερη σε ποδοσφαιριστές που ακολούθησαν ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα ενδυνάμωσης με έκκεντρες μυϊκές συστολές, συγκριτικά με όσους ακολούθησαν κλασσικό πρόγραμμα ενδυνάμωσης δίχως έμφαση στην έκκεντρη φόρτιση. Τα αποτελέσματά της παρούσας μελέτης υποστηρίζουν ξεκάθαρα την θεωρητική υπόθεση ότι η συμμετρία στην μυοδυναμική λειτουργία των κάτω άκρων είναι κρίσιμη για την πρόληψη των μυϊκών κακώσεων. Η ασυμμετρία στην μυοδυναμική λειτουργία των οπίσθιων μηριαίων προφανώς μειώνει την ικανότητα των μυών να αντιμετωπίσουν τις μέγιστες δυνάμεις που δημιουργούνται από την εκρηκτική συστολή των εκτεινόντων του γόνατος στην φάση της επιβράδυνσης, κατά την τελική αιώρηση του σκέλους μετά από λάκτισμα της μπάλας. Η σχέση του συνολικού προφίλ της μυοδυναμικής λειτουργίας των κάτω άκρων με την πρόκληση τραυματισμών εξηγείται από τα εξής κινησιολογικά στοιχεία: (α) από το ότι η παραγωγή της ροπής στρέψης σε μια άρθρωση είναι αλληλένδετη με τη μυοδυναμική λειτουργία των παρακειμένων αρθρώσεων που συν-λειτουργούν στα πλαίσια της κινητικής αλυσίδας, (β) από τη μεταφορά ενέργειας μεταξύ γειτονικών αρθρώσεων μέσω διάρθριων μυών, και (γ) επειδή το ασύμμετρο προφίλ της μυοδυναμικής λειτουργίας που καταγράφηκε στα κάτω άκρα των ποδοσφαιριστών πιθανώς συμβάλλει στην τροποποίηση των κινητικών προτύπων με αποκλίσεις που σε στιγμές οριακής φόρτισης οδηγούν σε θλάσεις. Στα μειονεκτήματα της παρούσας μελέτης συμπεριλαμβάνεται το ότι δεν ήταν τυχαιοποιημένη (randomized study), με τον περιορισμό αυτό όμως να εμφανίζεται από τη φύση μιας μελέτης προοπτικής σε δείγμα επαγγελματιών ποδοσφαιριστών. Από την άλλη πλευρά, προκειμένου να αναδειχθεί η σημασία της προαγωνιστικής αξιολόγησης, ο σχεδιασμός της παρούσας μελέτης υιοθέτησε ένα σχεδιασμό προοπτικής με αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες (ίδιο εργαστήριο, ίδιες συνθήκες, ίδιοι εξεταστές). Επιπλέον, οι ποδοσφαιριστές Oι σύγκεντρες στην λειτουργία των κάτω άκρων δεν αναγνωρίστηκε ως σημαντικός παράγοντας μυϊκών κακώσεων στα κάτω άκρα των αθλητών της τρέχουσας μελέτης προήλθαν από την ίδια περιοχή (ίδιες κλιματικές συνθήκες), συμμετείχαν στο ίδιο πρωτάθλημα και ακολουθούσαν περίπου το ίδιο προπονητικό πρόγραμμα: 6 με 7 προπονήσεις την εβδομάδα, με μία προπόνηση ενδυνάμωσης κάθε δύο εβδομάδες. Το στοιχείο αυτό αποτελεί πλεονέκτημα έναντι άλλων αντίστοιχων μελετών προοπτικής, 4,15,17 που αξιολόγησαν μεγαλύτερο αριθμό ποδοσφαιριστών αλλά σε λιγότερο ελεγχόμενες πειραματικές συνθήκες, αφού οι μετρήσεις έγιναν σε διαφορετικά εργαστήρια, από διαφορετικούς εξεταστές και με διαφορετικές συνθήκες αξιολόγησης. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Τα ευρήματα της παρούσας μελέτης αναδεικνύουν την αξία της προ-αγωνιστικής αξιολόγησης των ποδοσφαιριστών με ιδιαίτερη Τα αποτελέσματά της παρούσας μελέτης υποστηρίζουν ξεκάθαρα την θεωρητική υπόθεση ότι η συμμετρία στην μυοδυναμική λειτουργία των κάτω άκρων είναι κρίσιμη για την πρόληψη των μυϊκών κακώσεων ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΟΣ 6 - ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 69

Φουσέκης και συν. έμφαση στην έκκεντρη συστολή, καθώς η ύπαρξη έκκεντρων μυοδυναμικών ελλειμμάτων υψηλότερων του 15% αποτελεί παράγοντα προδιάθεσης για θλάσεις στον τετρακέφαλο και στους οπίσθιους μηριαίους. Η εξέταση μόνο της σύγκεντρης μυοδυναμικής ικανότητας είναι λιγότερο ευαίσθητη στην ανάδειξη της προδιάθεσης για μυϊκές θλάσεις. Επίσης, ο κίνδυνος μυϊκού τραυματισμού γενικά στους μυς των κάτω άκρων αυξάνει σημαντικά στην περίπτωση της ύπαρξης αρκετών ( 3) έκκεντρων ισοκινητικών ασυμμετριών (>15%) κατανεμημένων και στις δυο βασικές αρθρώσεις του κάτω άκρου (γόνατο-ποδοκνημική). Κατά συνέπεια, σε προγράμματα πρόληψης και αποκατάστασης η εξισορρόπηση της ασύμμετρης έκκεντρης μυοδυναμικής λειτουργίας των κάτω άκρων στο σύνολό τους είναι καίριας σημασίας και για το λόγο αυτό συνιστάται κινησιολογική αξιολόγηση αντίστοιχη με αυτήν της παρούσας μελέτης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η διερεύνηση της σχέσης των έκκεντρων μυοδυναμικών ασυμμετριών με άλλους τραυματισμούς (π.χ. αρθρικούς) και σε άλλα αθλήματα που επίσης εμφανίζουν αυξημένη επιδημιολογική εμφάνιση μυοσκελετικών κακώσεων. 70 ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΟΣ 6 - ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2010

Ασυμμετρίες της έκκεντρης ισοκινητικής δύναμης ΑΝΑΦΟΡΕΣ 1. McLean, B.D. and Tumilty, D. (1993) Left-right asymmetry in two types of soccer kick. Br J Sports Med 27, 260-2. 2. Masuda, K., Kikuhara, N., Demura., S., Katsuta, S., Yamanaka, K (2003). Relationship between muscle crosssectional area and strength in various isokinetic movements among soccer players. J Sports Sci, 21: 851-858. 3. Dauty, M., Potiron-Josse, M., Rochcongar, P., (2003). Consequences and prediction of hamstring muscle injury with concentric and eccentric isokinetic parameters in elite soccer players. Ann Readapt Med Phys, 46(9): 601-6. 4. Croisier, J., L., Ganteaume, S., Binet, J., Genty, M., Ferret, J., M., (2008). Strength imbalances and prevention of hamstring injury in professional soccer players: a prospective study. Am J Sports Med, 36(8):1469-75. 5. Baumhauer, J.,F, Alosa D., M., Renstrom, A., F., et al (1995). A prospective study of ankle injury risk factors. Am J Sports Med 23: 564 570. 6. Bjordal, J., M., Arnly, F., Hannestad, B., et al (1997). Epidemiology of anterior cruciate ligament injuries in soccer. Am J Sports Med 25: 341 345. 7. Walden, M., Hagglund, M., Ekstrand, J (2005). UEFA Champions League study: a prospective study of injuries in professional football during the 2001-2002 season. Br J Sports Med, 39(8),542-6 8. Woods, C., Hawkins, R., D., Maltby, S., Hulse, M., Thomas, A., Hodson, A., (2004). The football association medical research programme: an audit of injuries in professional football. Analysis of hamstring injuries. Br J Sports Med, 38(1):36 41. 9. Hawkins, R., D., Hulse, M., A., Wilkinson, C., Hodson, A., Gibson, M., (2001). The football association medical research programme: an audit of injuries in professional football. Br J Sports Med, 35(1):43 47. 10. Junge, A., Dvorak, J., Graf-Baumann, T., et al., (2004). Football injuries during FIFA tournaments and the Olympic games, 1998 2001: development and implementation of an injury-reporting system. Am J Sports Med, 32(suppl 1):S80 9. 11. Nielsen, A., B., Yde, J., (1989). Epidemiology and traumatology of injuries in soccer. Am J Sports Med, 17(6):803-7. 12. Arnason, A., Sigurdsson, S.B., Gudmundsson, A., Holme, I., Engebretsen, L., Bahr, R.,(2004). Risk Factors for Injuries in Football. Am J Sports Med, 32(1 Suppl):5S-16S. 13. Ekstrand, J., Gillquist, J.,(1983). Soccer injuries and their mechanisms: A prospective study. Med Sci Sports Exerc,15: 267 270. 14. Ekstrand, J., Gillquist, J.,(2003). The avoidability of soccer injuries. Int J Sports Med, 4: 124 128. 15. Grace, T., G., Sweetser, E., R., Nelson, M., A., Ydens., L., R., Skipper, B., J., (1983). Isokinetic muscle imbalance and knee-joint injuries. A prospective blind study. J Bone Joint Surg, 66-A(5):734-740. 16. Bennell, K., Wajswelener, H., Lew, P., Schall-Riaucour, A., Leslie, S., Paln, D., Cirone, J., (1998). Isokinetic strength testing does not predict hamstring injury in Australian rules footballers. Br J Sports Med, 32 (4): 309-14. 17. Ostenberg, A., Roos, H., (2000). Injury risk factors in female European football. A prospective study of 123 players during one season. Scand J Med Sci Sports,10: 279-285. 18. Beynnon, B., D., Renstrom, P., Alosa, D., Baumhauer, J., Vacek, P., M., (2001). Ankle eversion ligament injury risk factors: a prospective study of college athletes. Journal of Orthopaedic research, 19:213-220. 19. Poulmedis, P., (1988). Muscular imbalance and strains in soccer. In: Van der Togt, C., R, Kemper A., B., editors. Proceedings 3 rd meeting council of Europe : sports injuries and their prevention. Oosterbeek; National Institute for Sports Health Care, 53-7. 20. Soderman, K., Adolphson, J., Lorentzon, R., et al (2001). Injuries in adolescent female players in European football: a prospective study over one outdoor soccer season. Scand J Med Sci Sports,11:299 304 21. Devan, M., R., Pescatello, L., S., Faghri, P., Anderson, J. (2004). A prospective study of overuse knee injuries among female athletes with muscle imbalances and structural abnormalities. J Athl Train 2004, 39(3),263-267. 22. Knapik, J., J., Bauman, C., L., Jones, B., H, Harris, J., M., Vaughan, L., (1991). Preseason strength and flexibility imbalances associated with athletic injuries in female collegiate athletes. Am J Sports Med, 19(1),76-81. 23. Fuller, C.,W., Ekstrand, J., Junge, A., Andersen, T., E., Bahr, R., Dvorak, J., Hägglund, M., McCrory, P., Meeuwisse, W., H., (2006). Consensus statement on injury definitions and data collection procedures in studies of football (soccer) injuries. Scand J Med Sci Sports, 16(2):83-92. ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΟΣ 6 - ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2010 71

Φουσέκης και συν. 24. Iossifidou, A., Baltzopoulos V., (2000). Peak power assessment in isokinetic dynamometry. European Journal of Applied Physiology, 82 (1-2), 158-160. 25. Ascling, C., Karlsson, J., Thorstensson, A., (2003): Hamstring injury occurrence in elite soccer players after preseason strength training with eccentric overload. Scand J Med Sci Sports, 13(4): 244-250. 26. Vagenas G, Hoshizaki B. (1992). A multivariable analysis of lower extremity kinematic asymmetry in running. Int J Sports Biomech., 8(1):11 29. 72 ΘΕΜΑΤΑ ΦΥΣΙΚΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΤΟΜΟΣ 6 - ΤΕΥΧΟΣ 2 ΑΠΡΙΛΙΟΣ-ΙΟΥΝΙΟΣ 2010