Κεφάλαιο 5 ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΙΔΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ

Κεφάλαιο 5 ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΙΔΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΙΔΙΚΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Η κυβέρνηση εφαρμόζει ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων με στόχο την ενίσχυση της παραγωγικότητας και την παράλληλη προώθηση της κοινωνικής συνοχής. Η πολιτική αυτή επεκτείνεται και στον τομέα των δημοσίων επιχειρήσεων, το οικονομικό αποτέλεσμα των οποίων επηρεάζει άμεσα βασικά μεγέθη της ελληνικής οικονομίας, όπως τις επενδύσεις, το έλλειμμα, το δημόσιο χρέος, την απασχόληση και το ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης. Με την εφαρμογή του ν. 3429/2005 για τις δημόσιες επιχειρήσεις, η κυβέρνηση έχει ως βασικούς στόχους: τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχομένων προϊόντων και υπηρεσιών για την κάλυψη βασικών αναγκών του κοινωνικού συνόλου, την εξυγίανση και τον εκσυγχρονισμό των δημοσίων επιχειρήσεων, τη μείωση των ελλειμμάτων και την αποκλιμάκωση των συσσωρευμένων χρεών του παρελθόντος, την αποτελεσματικότερη διαχείριση και αξιοποίηση του κεφαλαιουχικού εξοπλισμού και του ανθρώπινου δυναμικού. Ειδικότερα, κατ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 7 παρ. 1 του ν. 3429/2005, κάθε δημόσια επιχείρηση: εφαρμόζει το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και συμμορφώνεται απαρέγκλιτα προς τις διατάξεις των νόμων και των κανονιστικών πράξεων της διοίκησης, τηρεί τις αποφάσεις και τις οδηγίες της Διυπουργικής Επιτροπής Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών, συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων των υιοθετηθέντων στρατηγικών και επιχειρησιακών σχεδίων, στην αύξηση της αποτελεσματικότητας, της παραγωγικότητας και στη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Σε περίπτωση μη τήρησης των ανωτέρω και κατ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 9 του ν. 3429/2005, δύνανται να επιβληθούν κυρώσεις σε βάρος των δημοσίων επιχειρήσεων και των μελών των διοικητικών τους συμβουλίων. Στόχος της κυβέρνησης είναι να λειτουργούν οι δημόσιες επιχειρήσεις με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, χωρίς όμως να μεταβάλλεται ο χαρακτήρας τους ως εταιρειών που ασκούν δραστηριότητα κοινής ωφέλειας, μέσω της εφαρμογής συγκεκριμένων επιμέρους πολιτικών και προτεραιοτήτων από τη διοίκηση κάθε δημόσιας επιχείρησης, όπως: ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2008 139

η τήρηση του στρατηγικού και επιχειρησιακού σχεδίου, καθώς και του χάρτη υποχρεώσεων προς τους καταναλωτές, η συνεχής ανανέωση του μηχανολογικού και τεχνολογικού εξοπλισμού και η προώθηση της καινοτομίας, με σκοπό την αύξηση της προστιθέμενης αξίας του τελικού προϊόντος και την καθετοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας, η εκπαίδευση του προσωπικού στις νέες τεχνολογίες, καθώς και στα νέα επιστημονικά δεδομένα, προκειμένου να καλύψει υπάρχουσες ή μελλοντικές ανάγκες παραγωγής και να αυξήσει την παραγωγικότητά του, ο περιορισμός των δαπανών για αμοιβές υπερωριών, επιτροπών, μετακινήσεων εκτός έδρας των εργαζομένων στα απολύτως αναγκαία επίπεδα, η κάλυψη των ελλείψεων σε προσωπικό σε κάποιους τομείς της παραγωγικής διαδικασίας, πρωτίστως με μετακινήσεις του υπάρχοντος προσωπικού στις αντίστοιχες θέσεις αναλόγως προσόντων και δευτερευόντως με νέες προσλήψεις ειδικευμένου προσωπικού, η εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας που διέπει τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας, όσον αφορά τις σχέσεις εργασίας με το νεοπροσλαμβανόμενο προσωπικό, η μείωση στο ελάχιστο των αδρανών αποθεμάτων υλικών και ανταλλακτικών, μέσω εφαρμογής πολιτικής ορθολογικής διαχείρισής τους, ο περιορισμός των δαπανών προβολής και διαφήμισης στα απολύτως αναγκαία επίπεδα, η προσπάθεια παραγωγής, διάθεσης και προβολής νέων προϊόντων και υπηρεσιών που δεν έχουν ακόμα προωθήσει οι ανταγωνιστικές επιχειρήσεις, η βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και υπηρεσιών, η επιδίωξη της κάλυψης των λειτουργικών της δαπανών πρωτίστως με ίδια έσοδα, χρηματικά διαθέσιμα και έσοδα που προέρχονται από αξιοποίηση της περιουσίας της, και δευτερευόντως με κρατική χρηματοδότηση, η αναπροσαρμογή των τιμολογίων ως ύστατη λύση για την κάλυψη των δαπανών και αφού έχει καταβληθεί προηγουμένως προσπάθεια μείωσης των ελαστικών στοιχείων του κόστους, η προώθηση των συμπράξεων με τις επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας, με σκοπό την αύξηση του κύκλου εργασιών και τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων προϊόντων και υπηρεσιών. Πέραν των ανωτέρω, το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών έλαβε πρωτοβουλίες με τις οποίες: τίθενται οι βάσεις για τη δημιουργία μηχανισμού βέλτιστης οικονομικής διαχείρισης και εποπτείας των Υπηρεσιών Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος (ΥΓΟΣ) που παρέχονται από τις δημόσιες επιχειρήσεις, ώστε οι παρεχόμενες ΥΓΟΣ προς τους πολίτες να είναι σύμφωνες με τις πολιτικές προτεραιότητες της κυβέρνησης, αλλά και οι προσφερόμενες αντισταθμίσεις να είναι σύμφωνες με το ισχύον θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο, δημιουργείται Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα (ΟΠΣ), με σκοπό τη διασύνδεση των οικονομικών υπηρεσιών των δημοσίων επιχειρήσεων με το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών, προκειμένου να υπάρχουν ανά πάσα στιγμή ακριβή οικονομικά στοιχεία στη διάθεση της κυβέρνησης, έτσι ώστε να ελέγχει απρόσκοπτα την εφαρμογή της οικονομικής πολιτικής εκ μέρους των διοικήσεων των δημοσίων επιχειρήσεων, δρομολογείται η τοποθέτηση εσωτερικού ελεγκτή σε κάθε δημόσια επιχείρηση με σκοπό: α) να παρακολουθεί την εφαρμογή και συνεχή τήρηση του εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας και του καταστατικού της εταιρείας, β) να προβαίνει στους απαραίτητους ελέγχους και γ) να αναφέρει στο διοικητικό συμβούλιο την ύπαρξη προβλημάτων ή δυσλειτουργιών. Ο εσωτερικός έλεγχος θα ε- κτελείται με συγκεκριμένο αναλυτικό εγχειρίδιο, το οποίο θα καταρτίσουν οι εταιρίες μαζί με τους εσωτερικούς ελεγκτές, επεκτείνεται η εφαρμογή των διεθνών προτύπων χρηματοοικονομικής πληροφόρησης σε όλες τις δημόσιες επιχειρήσεις, κατά τα πρότυπα των εισηγμένων στο χρηματιστήριο επιχειρήσεων του ι- διωτικού τομέα της οικονομίας, καταρτίζονται επιχειρησιακά σχέδια, τα οποία προβλέπουν ανάλυση και τεκμηρίωση των μακροχρόνιων σχεδίων των δημοσίων επιχειρήσεων σε βάθος τριετίας με κυλιόμενη αναπροσαρμογή ανά έτος για τα επόμενα τρία χρόνια. Ο στρατηγικός σχεδιασμός (6ετής) αποτελεί την ουσία κα- 140 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2008

τάρτισής τους, καθώς στην έλλειψή του αποδίδονται σήμερα πολλές από τις αδυναμίες τους. Σκοπός είναι να εξαλειφθούν φαινόμενα μη ρεαλιστικών σχεδίων. Η σύνταξή τους κατά μια κοινή και συγκεκριμένη δομή περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τις κυριότερες δράσεις και τα αναμενόμενα οικονομικά χρονοδιαγράμματα, τα σχέδια εκμετάλλευσης της ακίνητης περιουσίας τους, καθώς και τα προσδοκώμενα οφέλη. Σημειώνεται ότι απαιτείται από τις επιχειρήσεις να καταγράψουν τα κέντρα κόστους τους, καθώς και να υιοθετήσουν στα νέα επιχειρησιακά τους σχέδια καθετοποιημένη δομή ως προς τις δραστηριότητές τους, ώστε να είναι εφικτή η αποτύπωση του κόστους ανά δραστηριότητα ή γραμμή παραγωγής, δρομολογείται επίσης η εκπαίδευση του προσωπικού των δημοσίων επιχειρήσεων, με σκοπό την εξειδίκευση και την εξοικείωση τους με τα νέα δεδομένα της αγοράς. Η ανάγκη εκπαίδευσης των στελεχών των δημοσίων επιχειρήσεων παρουσιάζεται έντονη σε επί μέρους τομείς και συγκεκριμένα: ΥΓΟΣ, διαδικασίες κοστολόγησης, Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης, Στρατηγικά και Επιχειρησιακά σχέδια, Συστήματα Διοίκησης Ποιότητας, πελατοκεντρική πολιτική, Συστήματα Διοίκησης Ανθρωπίνων Πόρων, Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα, διαχείριση ατόμων με ειδικές ανάγκες, διαδικασίες προμηθειών βάσει των κανονισμών της ΕΕ. Οικονομικά μεγέθη Το έλλειμμα των σαράντα οκτώ (48) δημοσίων επιχειρήσεων (ΔΕΚΟ) για το έτος 2006 ανήλθε σε 1.141,5 εκατ. ευρώ (0,53% του ΑΕΠ), ενώ για το έτος 2007 εκτιμάται σε 1.306,9 εκατ. ευρώ (0,57% του ΑΕΠ). Η μεταβολή αυτή οφείλεται κυρίως στην αρνητική εξέλιξη που παρουσιάζει το έλλειμμα του ομίλου ΟΣΕ, το οικονομικό αποτέλεσμα του οποίου επιβαρύνεται κατά το τρέχον έτος με επιπλέον καταβολή τόκων ύψους 124 εκατ. ευρώ. Οι επενδύσεις για το έτος 2007 εκτιμώνται σε 1.242,3 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση 23,8% σε σχέση με το 2006, και αφορούν κυρίως προγράμματα στους τομείς των σιδηροδρομικών μεταφορών και των αστικών συγκοινωνιών. Ο ακαθάριστος δανεισμός για το έτος 2007 προβλέπεται να σημειώσει αύξηση της τάξεως του 23,3% και να ανέλθει σε 1.948,8 εκατ. ευρώ (0,85% του ΑΕΠ) έναντι 1.580,9 εκατ. ευρώ του έτους 2006 (0,74% του ΑΕΠ). Για το έτος 2008 το έλλειμμα των δημοσίων επιχειρήσεων προβλέπεται να ανέλθει σε 1.410,6 εκατ. ευρώ (0,57% του ΑΕΠ) παραμένοντας στα ίδια επίπεδα ως ποσοστό επί του ΑΕΠ με το έτος 2007 (0,57%). Η αύξηση κατά 103,7 εκατ. ευρώ οφείλεται κυρίως στην επιδείνωση του ελλείμματος των εταιρειών των ομίλων ΟΣΕ και ΟΑΣΑ. Η αύξηση της δαπάνης μισθοδοσίας προβλέπεται στο 3,98%. Στις επιχειρήσεις που υπάρχουν εγκεκριμένες προσλήψεις για το 2008 η δαπάνη μισθοδοσίας θα αναθεωρηθεί συνυπολογίζοντας τις αποχωρήσεις και τον περιορισμό των υπερωριών. Οι συνολικές επενδύσεις θα ανέλθουν το 2008 στο ποσό των 1.127,3 εκατ. Ευρώ, σημειώνοντας μείωση κατά 9,3% έναντι του 2007. Ο ακαθάριστος δανεισμός για το έτος 2008 προβλέπεται να ανέλθει σε 2.413,7 εκατ. Ευρώ, ήτοι 0,98% του ΑΕΠ, έναντι 0,85% του ΑΕΠ του 2007. Οι κύριοι παράγοντες που συντελούν στην εξέλιξη αυτή συνδέονται με τις αυξημένες ανάγκες χρηματοδότησης του ελλείμματος και του κεφαλαίου κίνησης των δημοσίων επιχειρήσεων, καθώς και με τον περιορισμό της συμμετοχής του ΠΔΕ στη χρηματοδότηση των επενδυτικών τους προγραμμάτων. Η εξέλιξη των βασικών οικονομικών μεγεθών των δημοσίων επιχειρήσεων, τόσο συγκεντρωτικά όσο και κατά επιχείρηση παρουσιάζεται στους πίνακες 5.1. έως 5.5. ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2008 141

Ι. Ανάγκες σε κεφάλαια Πίνακας 5.1 Δανειακές ανάγκες δημόσιων επιχειρήσεων (σε εκατ. ευρώ) Απολογισμός 2006 Εκτιμήσεις % 2007 07/06 Προβλέψεις % 2008 08/07 1. Πρωτογενές αποτέλεσμα (761,29) (789,50) 3,70 (808,96) 2,47 % ΑΕΠ 0,36% 0,34% 0,33% 2. Οικονομικό αποτέλεσμα (+ πλεόνασμα, - έλλειμμα) (1.141,54) (1.306,90) 14,49 (1.410,63) 7,94 % ΑΕΠ 0,53% 0,57% 0,57% 3. Επενδύσεις 1.003,83 1.242,27 23,75 1.127,28-9,26 4. Λοιπές ανάγκες 177,74 188,20 5,89 127,68-32,16 Σύνολο αναγκών (-2+3+4) 2.323,11 2.737,37 17,83 2.665,60-2,62 ΙΙ. Πηγές χρηματοδότησης 5. Αποσβέσεις 253,84 248,70-2,03 262,85 5,69 6. Ειδικοί πόροι 761,29 695,36-8,66 444,81-36,03 Σύνολο πηγών χρηματ. (5+6) 1.015,13 944,06-7,00 707,65-25,04 ΙΙΙ. Δημοσιονομικός δανεισμός (Ι-ΙΙ) 1.307,97 1.793,31 37,11 1.957,94 9,18 % ΑΕΠ 0,61% 0,78% 0,80% 7. Κεφάλαιο κινήσεως 131,66 (44,34) 281,79 IV. Καθαρός δανεισμός (ΙΙΙ+7) 1.439,64 1.748,97 21,49 2.239,74 28,06 % ΑΕΠ 0,67% 0,76% 0,91% 8. Χρεολ. + Εξόφλ. Πιστώσ. Νέες πιστώσεις 141,24 199,79 41,46 173,92-12,95 V. Ακαθάριστος δανεισμός (ΙV+8) 1.580,87 1.948,76 23,27 2.413,66 23,86 % ΑΕΠ 0,74% 0,85% 0,98% Πηγή: Υπ. Οικονομίας και Οικονομικών Διάγραμμα 5.1 Πρωτογενές αποτέλεσμα και οικονομικό αποτέλεσμα (έλλειμμα) ως % του ΑΕΠ 2006-2008 0,90 0,80 0,70 0,60 0,53 0,57 0,57 % ΑΕΠ 0,50 0,40 0,30 0,36 0,34 0,33 0,20 0,10 0,00 Απολογισμός 2006 Εκτίμηση 2007 Προϋπολογισμός 2008 Πρωτογενές αποτέλεσμα ως % ΑΕΠ Οικονομικό αποτέλεσμα ως % ΑΕΠ 142 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2008

Πίνακας 5.2 Οικονομικό αποτέλεσμα και επενδύσεις κατά δημόσια επιχείρηση (σε εκατ. ευρώ) Οικονομικό αποτέλεσμα Επενδύσεις Δημόσιες επιχειρήσεις 2006 2007 2008 2006 2007 2008 Απολ/σμός Εκτίμηση Στόχοι Απολ/σμός Εκτίμηση Στόχοι ΑΕΜΥ (0,25) (0,42) (0,41) 0,27 0,74 2,67 ΑΛΥΚΕΣ 0,04 0,26 0,26 0,10 0,27 0,16 ΓΑΙΑΟΣΕ 0,07 (0,60) 0,41 0,00 0,01 0,00 ΔΕΘ (0,97) 0,82 0,76 0,82 0,77 0,73 ΔΕΠΑΝΟΜ 0,00 0,00 1,55 47,63 42,00 21,00 ΔΕΠΟΣ (7,58) (2,45) (2,00) 0,00 0,00 0,00 ΕΑΒ (31,13) (14,80) (27,50) 10,76 11,00 10,00 ΕΑΣ (105,70) (106,65) (110,00) 5,91 6,47 22,30 ΕΔΥΣΙ 0,00 (208,22) (154,94) 0,00 0,40 0,70 ΕΘΕΛ (215,68) (214,16) (262,36) 4,80 10,00 15,00 ΕΚΕΒΥΛ 0,04 0,08 0,15 0,39 0,10 0,05 ΕΚΚ 4,60 2,76 6,05 3,36 3,78 5,00 ΕΛΒΙΟΝΥ (1,68) (1,59) (0,39) 0,36 0,00 0,00 ΕΛΚΑ (0,04) 0,52 0,90 0,14 0,00 0,00 ΕΛΚΕΑ 0,01 0,03 0,37 0,00 0,20 0,33 ΕΛΚΕΔΕ 0,04 0,06 0,09 0,43 0,50 0,63 ΕΛΟΤ 0,32 (0,03) 0,63 0,12 1,02 1,53 ΕΟΜΜΕΧ 0,53 0,17 (0,52) 142,19 154,90 19,71 ΕΠΑΚΑΤ 1,67 0,38 0,40 0,13 2,48 0,40 ΕΤΑ 8,35 9,59 9,96 2,62 3,00 6,20 ΗΛΠΑΠ (55,75) (59,12) (66,69) 1,58 11,00 12,00 ΗΣΑΠ (72,68) (74,03) (73,97) 4,34 20,00 20,00 ΙΦΕΤ 1,12 1,32 0,86 0,71 0,05 0,07 ΚΑΘ 0,74 (0,54) 0,39 0,04 0,33 2,22 ΚΕΔ (1,58) 3,39 2,75 0,06 0,09 1,00 ΚΕΕΓ 0,14 0,18 0,19 0,02 0,02 0,25 ΜΕΒΗ (1,85) (0,49) (1,50) 0,02 0,00 2,86 ΟΑΣΑ (5,40) (8,95) (10,49) 1,68 10,00 15,00 ΟΔΔΥ (3,56) (1,50) (0,27) 0,08 0,06 0,01 ΟΔΙΕ (21,53) (21,02) (26,75) 1,90 0,58 4,70 ΟΚΑΑ 1,36 1,73 0,57 7,83 6,83 12,40 ΟΛΑ (0,12) 0,01 0,13 0,37 0,00 0,00 ΟΛΒ 0,27 (0,06) (0,18) 0,81 0,70 0,91 ΟΛΕ 0,03 0,67 0,65 0,25 0,09 0,18 ΟΛΗ 0,37 0,08 0,49 0,88 3,93 4,52 ΟΛΗΓ 0,38 0,53 0,70 0,25 0,68 0,97 ΟΛΚ (0,20) (0,37) (0,40) 0,29 0,28 1,38 ΟΛΚΕ 0,58 0,70 0,79 0,21 0,50 0,65 ΟΛΛ 0,38 0,42 0,46 0,22 0,56 0,47 ΟΛΠΑ 1,10 1,74 1,97 0,00 7,40 2,71 ΟΛΡ 0,53 0,69 0,37 0,07 0,54 1,31 ΟΠΕ 0,04 0,04 0,04 0,16 0,08 0,05 ΟΣΕ (690,49) (692,95) (762,59) 633,16 800,00 800,00 ΟΣΚ 1,65 1,39 3,00 126,30 139,14 136,00 ΠΑΕΠ 0,09 (0,00) 0,06 1,20 1,21 1,25 ΦΕΣΤΙΒΑΛ (3,26) (4,00) 0,06 0,00 0,00 0,00 ΤΕΟ 52,99 63,62 16,00 1,25 0,27 0,00 ΤΡΑΙΝΟΣΕ 0,47 13,89 39,33 0,15 0,30 0,00 Γενικό σύνολο (1.141,54) (1.306,90) (1.410,63) 1.003,83 1.242,27 1.127,28 Πηγή: Υπ. Οικονομίας και Οικονομικών ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2008 143

Διάγραμμα 5.2 Εξέλιξη επενδύσεων ακαθάριστου δανεισμού 2006-2008 3.000,00 2.500,00 2.413,66 εκατ. ευρώ 2.000,00 1.500,00 1.580,87 1.003,83 1.948,76 1.242,27 1.127,28 1.000,00 500,00 0,00 Απολογισμός 2006 Εκτίμηση 2007 Προϋπολογισμός 2008 Επενδύσεις Ακαθάριστος δανεισμός Διάγραμμα 5.3 Οι ΔΕΚΟ με τις υψηλότερες δανειακές ανάγκες 2006-2008 (βάσει ακαθάριστου δανεισμού) 2.000,00 1.564,23 1.500,00 1.245,57 εκατ. ευρώ 1.000,00 968,74 500,00 252,94 214,65 276,51 164,00 79,97 45,00 43,37 175,00 39,18 131,20 37,91 213,00 68,73 85,00 70,66 0,00 Απολογισμός 2006 Εκτίμηση 2007 Προϋπολογισμός 2008 ΟΜΙΛΟΣ ΟΣΕ ΕΘΕΛ ΕΑΣ ΗΣΑΠ ΕΑΒ ΗΛΠΑΠ 144 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2008

Διάγραμμα 5.4 Οικονομικό αποτέλεσμα και επενδύσεις 2006-2008 1.400 1.003,83 1.242,27 1.127,28 900 εκατ. ευρώ 400 (100) (600) (1.100) (1.141,54) (1.306,90) (1.410,63) (1.600) Απολογισμός 2006 Εκτίμηση 2007 Προϋπολογισμός 2008 Οικονομικό αποτέλεσμα Επενδύσεις Διάγραμμα 5.5 Οι ΔΕΚΟ με τις μεγαλύτερες ζημιές 2006-2008 0,00 (200,00) (105,70) (215,68) (31,13) (72,68) (55,75) (106,65) (214,16) (14,80) (59,12) (74,03) (262,36) (27,50) (66,69) (73,97) (110,00) (400,00) εκατ. ευρώ (600,00) (689,96) (800,00) (887,88) (877,80) (1.000,00) Απολογισμός 2006 Eκτίμηση 2007 Προϋπολογισμός 2008 ΟΜΙΛΟΣ ΟΣΕ ΕΘΕΛ ΕΑΣ ΗΣΑΠ ΗΛΠΑΠ ΕΑΒ ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2008 145

Διάγραμμα 5.6 Εξέλιξη εσόδων 2006-2008 2.200 2.000 εκατ. ευρώ 1.800 1.926,91 1.928,12 1.600 1.655,21 1.400 1.200 Απολογισμός 2006 Εκτίμηση 2007 Προϋπολογισμός 2008 Διάγραμμα 5.7 Έσοδα χρήσης και επιχορηγήσεις ΤΠ 2006-2008 2.000 163,10 170,23 189,61 εκατ. ευρώ 1.500 1.000 1.492,11 1.756,69 1.738,52 500 0 Απολογισμός 2006 Εκτίμηση 2007 Προϋπολογισμός 2008 Έσοδα χρήσης Επιχορήγηση ΤΠ 146 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2008

Πίνακας 5.3 Δανειακές ανάγκες και πηγές χρηματοδότησης δημόσιων επιχειρήσεων Απολογιστικά 2006 (σε εκατ. ευρώ) Δημόσιες Επιχειρήσεις Οικονομ. αποτέλ. Άνοιγμα εκμετάλλευσης Επιχορ. ΤΠ Άνοιγμα εκμ/σης Άνοιγμα επενδύσεων Άνοιγμα επενδύσ. Λοιπές ανάγκες Λοιποί πόροι Επενδύσεις Αποσβ. (1) (2) (3)=(1)+(2) (4) (5) (6)=(4)-(5) (7) (8) Δανειακές ανάγκες (9)= -(3)+ (6)+(7)-(8) ΑΕΜΥ (3,35) 3,10 (0,25) 0,27 1,16 (0,89) (0,02) 0,00 (0,67) ΑΛΥΚΕΣ 0,04 0,00 0,04 0,10 0,41 (0,31) 0,00 0,00 (0,35) ΓΑΙΑΟΣΕ 0,07 0,00 0,07 0,00 0,03 (0,03) 0,00 0,89 (0,99) ΔΕΘ (0,97) 0,00 (0,97) 0,82 3,31 (2,49) 0,19 0,17 (1,49) ΔΕΠΑΝΟΜ (5,14) 5,14 0,00 47,63 0,06 47,56 0,00 42,07 5,49 ΔΕΠΟΣ (7,58) 0,00 (7,58) 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 7,58 ΕΑΒ (31,13) 0,00 (31,13) 10,76 8,55 2,21 3,76 32,51 4,58 ΕΑΣ (105,70) 0,00 (105,70) 5,91 8,23 (2,33) 0,00 23,32 80,05 ΕΔΥΣΙ 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 ΕΘΕΛ (286,32) 70,64 (215,68) 4,80 19,31 (14,51) 2,72 12,89 191,00 ΕΚΕΒΥΛ 0,04 0,00 0,04 0,39 0,09 0,30 0,11 0,42 (0,05) ΕΚΚ 3,01 1,59 4,60 3,36 2,45 0,91 3,28 0,03 (0,45) ΕΛΒΙΟΝΥ (1,68) 0,00 (1,68) 0,36 0,15 0,22 0,05 0,14 1,82 ΕΛΚΑ (0,04) 0,00 (0,04) 0,14 0,15 (0,01) 0,05 0,01 0,07 ΕΛΚΕΑ 0,01 0,00 0,01 0,00 0,04 (0,04) 0,47 0,45 (0,03) ΕΛΚΕΔΕ 0,04 0,00 0,04 0,43 0,29 0,14 0,01 0,14 (0,03) ΕΛΟΤ (3,09) 3,41 0,32 0,12 0,83 (0,71) 0,09 0,84 (1,78) ΕΟΜΜΕΧ (9,97) 10,50 0,53 142,19 1,63 140,56 0,64 133,58 7,09 ΕΠΑΚΑΤ 1,67 0,00 1,67 0,13 0,16 (0,03) (0,16) 0,00 (1,86) ΕΤΑ 8,35 0,00 8,35 2,62 10,00 (7,39) 7,12 19,81 (28,42) ΗΛΠΑΠ (75,02) 19,28 (55,75) 1,58 17,72 (16,14) 0,00 9,80 29,81 ΗΣΑΠ (96,53) 23,85 (72,68) 4,34 28,09 (23,75) 9,06 4,52 53,46 ΙΦΕΤ 1,12 0,00 1,12 0,71 0,43 0,28 0,00 1,34 (2,18) ΚΑΘ 0,74 0,00 0,74 0,04 0,92 (0,88) 0,41 0,00 (1,22) ΚΕΔ (1,58) 0,00 (1,58) 0,06 0,20 (0,14) 40,28 26,24 15,48 ΚΕΕΓ 0,14 0,00 0,14 0,02 0,01 0,01 0,05 0,06 (0,14) ΜΕΒΗ (1,85) 0,00 (1,85) 0,02 0,77 (0,75) 0,00 0,00 1,10 ΟΑΣΑ (5,40) 0,00 (5,40) 1,68 1,26 0,42 0,49 21,85 (15,54) ΟΔΔΥ (3,56) 0,00 (3,56) 0,08 0,42 (0,35) 0,56 0,00 3,78 ΟΔΙΕ (21,53) 0,00 (21,53) 1,90 2,83 (0,92) 0,33 38,22 (17,29) ΟΚΑΑ 1,36 0,00 1,36 7,83 1,41 6,42 0,47 0,01 5,51 ΟΛΑ (0,12) 0,00 (0,12) 0,37 0,11 0,26 0,11 0,31 0,18 ΟΛΒ 0,27 0,00 0,27 0,81 1,04 (0,23) 0,00 0,00 (0,50) ΟΛΕ 0,03 0,00 0,03 0,25 0,06 0,19 0,01 0,00 0,17 ΟΛΗ 0,37 0,00 0,37 0,88 1,31 (0,43) 0,13 0,16 (0,84) ΟΛΗΓ 0,38 0,00 0,38 0,25 0,60 (0,35) 0,22 0,08 (0,58) ΟΛΚ (0,50) 0,30 (0,20) 0,29 0,67 (0,37) 0,00 0,00 (0,17) ΟΛΚΕ 0,58 0,00 0,58 0,21 0,55 (0,35) 0,00 0,11 (1,04) ΟΛΛ 0,38 0,00 0,38 0,22 0,18 0,04 0,13 0,02 (0,23) ΟΛΠΑ 1,10 0,00 1,10 0,00 1,31 (1,31) 2,41 0,65 (0,65) ΟΛΡ 0,53 0,00 0,53 0,07 0,07 (0,00) 0,40 0,31 (0,44) ΟΠΕ (7,96) 8,00 0,04 0,16 0,12 0,04 0,05 0,61 (0,57) ΟΣΕ (690,49) 0,00 (690,49) 633,16 133,43 499,72 39,07 289,01 940,27 ΟΣΚ (12,04) 13,69 1,65 126,30 0,35 125,95 36,94 90,54 70,70 ΠΑΕΠ 0,09 0,00 0,09 1,20 0,09 1,11 0,00 1,02 0,00 ΦΕΣΤΙΒΑΛ (6,86) 3,60 (3,26) 0,00 0,20 (0,20) 0,00 0,00 3,06 ΤΕΟ 52,99 0,00 52,99 1,25 2,71 (1,46) 28,32 9,05 (35,18) ΤΡΑΙΝΟΣΕ 0,47 0,00 0,47 0,15 0,13 0,01 0,00 0,09 (0,54) Γενικό σύνολο (1.304,64) 163,10 (1.141,54) 1.003,83 253,84 749,98 177,74 761,29 1.307,97 Πηγή: Υπ. Οικονομίας και Οικονομικών ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2008 147

Πίνακας 5.4 Δανειακές ανάγκες και πηγές χρηματοδότησης δημόσιων επιχειρήσεων Εκτιμήσεις 2007 (σε εκατ. ευρώ) Άνοιγμα εκμετάλλευσης Άνοιγμα επενδύσεων Δημόσιες Επιχειρήσεις Οικονομ. αποτέλ. Επιχορ. ΤΠ Άνοιγμα εκμ/σης Επενδύσεις Αποσβ. Άνοιγμα επενδύσ. Λοιπές ανάγκες Λοιποί πόροι Δανειακές ανάγκες (1) (2) (3)=(1)+(2) (4) (5) (6)=(4)-(5) (7) (8) (9)= -(3)+ (6)+(7)-(8) ΑΕΜΥ (2,62) 2,20 (0,42) 0,74 1,16 (0,42) (0,03) 0,00 (0,03) ΑΛΥΚΕΣ 0,26 0,00 0,26 0,27 0,42 (0,15) 0,00 0,05 (0,47) ΓΑΙΑΟΣΕ (0,60) 0,00 (0,60) 0,01 0,00 0,01 0,00 0,00 0,61 ΔΕΘ 0,82 0,00 0,82 0,77 1,96 (1,19) 0,35 0,20 (1,85) ΔΕΠΑΝΟΜ (6,72) 6,72 0,00 42,00 0,09 41,91 0,00 40,44 1,47 ΔΕΠΟΣ (2,45) 0,00 (2,45) 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 2,45 ΕΑΒ (14,80) 0,00 (14,80) 11,00 13,80 (2,80) 0,00 16,70 (4,70) ΕΑΣ (106,65) 0,00 (106,65) 6,47 7,96 (1,49) 54,84 13,55 146,45 ΕΔΥΣΙ (208,22) 0,00 (208,22) 0,40 0,10 0,30 0,00 0,00 208,52 ΕΘΕΛ (285,46) 71,30 (214,16) 10,00 15,00 (5,00) 0,00 0,00 209,16 ΕΚΕΒΥΛ 0,08 0,00 0,08 0,10 0,09 0,01 0,16 0,09 0,00 ΕΚΚ 0,10 2,65 2,76 3,78 2,45 1,33 0,02 0,05 (1,45) ΕΛΒΙΟΝΥ (1,59) 0,00 (1,59) 0,00 0,21 (0,21) 0,00 0,00 1,38 ΕΛΚΑ 0,52 0,00 0,52 0,00 0,03 (0,02) 0,26 0,01 (0,29) ΕΛΚΕΑ 0,03 0,00 0,03 0,20 0,14 0,06 0,02 0,05 0,01 ΕΛΚΕΔΕ 0,06 0,00 0,06 0,50 0,34 0,16 0,01 0,14 (0,03) ΕΛΟΤ (2,08) 2,05 (0,03) 1,02 0,73 0,29 1,33 1,09 0,56 ΕΟΜΜΕΧ (9,83) 10,00 0,17 154,90 1,50 153,40 0,00 65,75 87,49 ΕΠΑΚΑΤ 0,38 0,00 0,38 2,48 0,05 2,42 0,00 0,00 2,04 ΕΤΑ 9,59 0,00 9,59 3,00 11,79 (8,79) 0,00 6,51 (24,89) ΗΛΠΑΠ (78,67) 19,55 (59,12) 11,00 15,76 (4,76) 0,00 0,00 54,36 ΗΣΑΠ (97,88) 23,85 (74,03) 20,00 30,40 (10,40) 0,00 0,00 63,63 ΙΦΕΤ 1,32 0,00 1,32 0,05 0,47 (0,42) 0,00 1,52 (3,26) ΚΑΘ (0,54) 0,00 (0,54) 0,33 0,92 (0,59) 0,06 0,34 (0,34) ΚΕΔ 3,39 0,00 3,39 0,09 0,11 (0,02) 53,95 13,76 36,79 ΚΕΕΓ 0,18 0,00 0,18 0,02 0,01 0,02 0,02 0,01 (0,15) ΜΕΒΗ (0,49) 0,00 (0,49) 0,00 0,44 (0,44) 0,00 0,00 0,05 ΟΑΣΑ (8,95) 0,00 (8,95) 10,00 4,89 5,11 34,72 25,00 23,78 ΟΔΔΥ (1,50) 0,00 (1,50) 0,06 0,47 (0,42) 0,00 0,00 1,09 ΟΔΙΕ (21,02) 0,00 (21,02) 0,58 2,50 (1,92) 0,01 62,71 (43,59) ΟΚΑΑ 1,73 0,00 1,73 6,83 1,67 5,15 1,41 1,48 3,36 ΟΛΑ 0,01 0,00 0,01 0,00 0,11 (0,11) 0,04 0,00 (0,07) ΟΛΒ (0,06) 0,00 (0,06) 0,70 1,05 (0,35) 0,00 0,00 (0,29) ΟΛΕ 0,67 0,00 0,67 0,09 0,05 0,04 0,01 0,00 (0,62) ΟΛΗ 0,08 0,00 0,08 3,93 1,35 2,58 0,08 2,67 (0,10) ΟΛΗΓ 0,53 0,00 0,53 0,68 0,80 (0,12) 0,45 0,00 (0,21) ΟΛΚ (0,37) 0,00 (0,37) 0,28 0,65 (0,37) 0,00 0,00 0,00 ΟΛΚΕ 0,70 0,00 0,70 0,50 0,50 0,00 0,32 0,00 (0,38) ΟΛΛ 0,42 0,00 0,42 0,56 0,22 0,34 0,25 0,06 0,10 ΟΛΠΑ 1,74 0,00 1,74 7,40 0,98 6,42 3,27 1,49 6,45 ΟΛΡ 0,69 0,00 0,69 0,54 0,14 0,40 0,52 0,53 (0,31) ΟΠΕ (11,36) 11,40 0,04 0,08 0,12 (0,04) 0,05 0,00 (0,04) ΟΣΕ (692,95) 0,00 (692,95) 800,00 125,00 675,00 0,00 330,00 1.037,95 ΟΣΚ (14,11) 15,50 1,39 139,14 0,13 139,01 0,11 109,70 28,03 ΠΑΕΠ (0,00) 0,00 (0,00) 1,21 0,09 1,12 0,35 1,47 0,00 ΦΕΣΤΙΒΑΛ (9,00) 5,00 (4,00) 0,00 0,21 (0,21) 0,00 0,00 3,79 ΤΕΟ 63,62 0,00 63,62 0,27 1,82 (1,54) 35,63 0,00 (29,53) ΤΡΑΙΝΟΣΕ 13,89 0,00 13,89 0,30 0,03 0,27 0,00 0,00 (13,62) Γενικό σύνολο (1.477,12) 170,23 (1.306,90) 1.242,27 248,70 993,58 188,20 695,36 1.793,30 Πηγή: Υπ. Οικονομίας και Οικονομικών 148 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2008

Πίνακας 5.5 Δανειακές ανάγκες και πηγές χρηματοδότησης δημόσιων επιχειρήσεων Στόχοι 2008 (σε εκατ. ευρώ) Άνοιγμα εκμετάλλευσης Άνοιγμα επενδύσεων Δημόσιες Επιχειρήσεις Οικονομ. αποτέλ. Επιχορ. ΤΠ Άνοιγμα εκμ/σης Επενδύσεις Αποσβ. Άνοιγμα επενδύσ. Λοιπές ανάγκες Λοιποί πόροι Δανειακές ανάγκες (1) (2) (3)=(1)+(2) (4) (5) (6)=(4)-(5) (7) (8) (9)= -(3)+ (6)+(7)-(8) ΑΕΜΥ (2,67) 2,26 (0,41) 2,67 1,16 1,51 0,00 1,92 0,00 ΑΛΥΚΕΣ 0,26 0,00 0,26 0,16 0,42 (0,27) 0,00 0,00 (0,52) ΓΑΙΑΟΣΕ 0,41 0,00 0,41 0,00 0,04 (0,04) 0,00 0,00 (0,45) ΔΕΘ 0,76 0,00 0,76 0,73 1,98 (1,25) 0,75 0,36 (1,62) ΔΕΠΑΝΟΜ (7,15) 8,70 1,55 21,00 0,15 20,85 0,00 20,85 (1,55) ΔΕΠΟΣ (2,00) 0,00 (2,00) 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 2,00 ΕΑΒ (27,50) 0,00 (27,50) 10,00 8,40 1,60 0,00 0,00 29,10 ΕΑΣ (110,00) 0,00 (110,00) 22,30 8,30 14,00 47,50 8,70 162,80 ΕΔΥΣΙ (154,94) 0,00 (154,94) 0,70 0,20 0,50 0,00 0,00 155,44 ΕΘΕΛ (335,75) 73,40 (262,36) 15,00 29,20 (14,20) 0,00 3,00 245,16 ΕΚΕΒΥΛ 0,15 0,00 0,15 0,05 0,09 (0,04) 0,14 (0,04) (0,01) ΕΚΚ 3,45 2,60 6,05 5,00 2,26 2,74 0,00 2,20 (5,51) ΕΛΒΙΟΝΥ (0,39) 0,00 (0,39) 0,00 0,21 (0,21) 0,00 0,00 0,18 ΕΛΚΑ 0,90 0,00 0,90 0,00 0,01 (0,01) 0,27 0,00 (0,64) ΕΛΚΕΑ 0,37 0,00 0,37 0,33 0,13 0,20 0,15 0,03 (0,05) ΕΛΚΕΔΕ 0,09 0,00 0,09 0,63 0,42 0,21 0,01 0,21 (0,08) ΕΛΟΤ (1,47) 2,10 0,63 1,53 0,86 0,67 1,10 1,08 0,06 ΕΟΜΜΕΧ (10,52) 10,00 (0,52) 19,71 1,64 18,07 0,00 19,00 (0,42) ΕΠΑΚΑΤ 0,40 0,00 0,40 0,40 0,00 0,40 0,00 0,00 0,00 ΕΤΑ 9,96 0,00 9,96 6,20 10,00 (3,80) 1,65 8,75 (20,86) ΗΛΠΑΠ (86,87) 20,18 (66,69) 12,00 12,35 (0,35) 0,00 2,00 64,34 ΗΣΑΠ (98,74) 24,77 (73,97) 20,00 31,80 (11,80) 0,00 0,19 61,98 ΙΦΕΤ 0,86 0,00 0,86 0,07 0,44 (0,37) 0,00 1,02 (2,25) ΚΑΘ 0,39 0,00 0,39 2,22 0,93 1,28 0,88 1,20 0,57 ΚΕΔ 2,75 0,00 2,75 1,00 0,68 0,32 8,80 23,30 (16,93) ΚΕΕΓ 0,19 0,00 0,19 0,25 0,01 0,24 0,06 0,16 (0,06) ΜΕΒΗ (1,50) 0,00 (1,50) 2,86 0,11 2,75 0,00 1,72 2,53 ΟΑΣΑ (10,49) 0,00 (10,49) 15,00 3,67 11,33 26,00 28,70 19,12 ΟΔΔΥ (0,27) 0,00 (0,27) 0,01 0,45 (0,44) 0,17 0,00 0,00 ΟΔΙΕ (26,75) 0,00 (26,75) 4,70 9,68 (4,98) 0,42 27,96 (5,77) ΟΚΑΑ 0,57 0,00 0,57 12,40 2,53 9,88 1,29 2,78 7,82 ΟΛΑ 0,13 0,00 0,13 0,00 0,11 (0,11) 0,04 0,00 (0,20) ΟΛΒ (0,18) 0,00 (0,18) 0,91 1,16 (0,26) 0,00 0,00 (0,07) ΟΛΕ 0,65 0,00 0,65 0,18 0,06 0,12 0,22 0,00 (0,31) ΟΛΗ 0,49 0,00 0,49 4,52 1,35 3,17 0,09 4,00 (1,23) ΟΛΗΓ 0,70 0,00 0,70 0,97 1,12 (0,15) 0,46 0,00 (0,39) ΟΛΚ (0,40) 0,00 (0,40) 1,38 0,67 0,70 0,00 0,50 0,60 ΟΛΚΕ 0,79 0,00 0,79 0,65 0,47 0,18 0,18 0,00 (0,43) ΟΛΛ 0,46 0,00 0,46 0,47 0,23 0,23 0,18 0,06 (0,11) ΟΛΠΑ 1,97 0,00 1,97 2,71 1,20 1,51 0,00 0,00 (0,46) ΟΛΡ 0,37 0,00 0,37 1,31 0,52 0,80 0,28 0,41 0,29 ΟΠΕ (4,46) 4,50 0,04 0,05 0,12 (0,07) 0,04 0,00 (0,07) ΟΣΕ (762,59) 0,00 (762,59) 800,00 125,00 675,00 0,00 200,00 1.237,59 ΟΣΚ (33,00) 36,00 3,00 136,00 0,38 135,62 0,00 83,62 49,00 ΠΑΕΠ 0,06 0,00 0,06 1,25 0,10 1,15 0,00 1,13 (0,04) ΦΕΣΤΙΒΑΛ (5,04) 5,10 0,06 0,00 0,22 (0,22) 0,00 0,00 (0,28) ΤΕΟ 16,00 0,00 16,00 0,00 1,20 (1,20) 37,00 0,00 19,80 ΤΡΑΙΝΟΣΕ 39,33 0,00 39,33 0,00 0,82 (0,82) 0,00 0,00 (40,15) Γενικό σύνολο (1.600,24) 189,61 (1.410,63) 1.127,28 262,85 864,44 127,68 444,81 1.957,92 Πηγή: Υπ. Οικονομίας και Οικονομικών ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2008 149

Διάγραμμα 5.8 Εξέλιξη εξόδων 2006-2008 3.600 3.500 3.400 3.300 3.233,81 3.338,76 εκατ. ευρώ 3.200 3.100 3.000 2.900 2.800 2.796,75 2.700 2.600 Απολογισμός 2006 Εκτίμηση 2007 Προϋπολογισμός 2008 Διάγραμμα 5.9 Διάρθρωση εξόδων χρήσης 2006-2008 100% 80% 938,26 1.217,69 1.164,58 60% 40% 380,25 253,84 93,53 517,40 248,70 93,63 601,68 262,85 107,19 20% 1.130,86 1.156,39 1.202,47 0% Απολογισμός 2006 Εκτίμηση 2007 Προϋπολογισμός 2008 Μισθοδοσία Καύσιμα Αποσβέσεις Τόκοι Λοιπά έξοδα 150 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2008

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ Οικονομική δραστηριότητα των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας Εκτιμήσεις έτους 2007 Τα στοιχεία των προϋπολογισμών των έξι Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας (ΟΕΕ, ΙΚΑ, ΟΑΕΔ, ΟΓΑ, ΟΕΚ και ΝΑΤ-ΚΑΑΝ), όσον αφορά τα βασικά οικονομικά μεγέθη (απολογιστικά για το 2006, εκτιμήσεις για το 2007 και προβλέψεις για το 2008) παρουσιάζονται στον πίνακα 5.6. Το οικονομικό αποτέλεσμα του έτους 2007, σε σύγκριση με το έτος 2006, δείχνει αύξηση του ελλείμματος των παραπάνω ΟΚΑΠ. Αυτή προήλθε κυρίως λόγω των αυξημένων δαπανών του ΙΚΑ, του ΟΓΑ και του ΟΑΕΔ για συντάξεις, ΕΚΑΣ και προγράμματα καταπολέμησης της ανεργίας. Το έλλειμμα αυτό προβλέπεται ότι θα αυξηθεί κατά 931,18 εκατ. ευρώ (από 6.643,48 εκατ. ευρώ το 2006 σε 7.574,66 εκατ. ευρώ το 2007). Ως ποσοστό του ΑΕΠ προβλέπεται ότι το 2007 θα ανέλθει σε 3,30% έναντι 3,10% το 2006. Πίνακας 5.6 Δανειακές ανάγκες οργανισμών κοιν. ασφάλισης και πρόνοιας (ΟΚΑΠ)* (σε εκατ. ευρώ) Εκτιμήσεις Προϋπολογισμός Απολογισμός % % 2006 2007 2008 07/06 08/07 Ι. Ανάγκες σε κεφάλαια (-1+2+3+4) 7.091,93 8.076,29 13,88 9.347,70 15,74 % ΑΕΠ 3,31 3,52 3,81 1. Οικονομικό αποτέλεσμα* (+πλεόνασμα-έλλειμμα) -6.643,48-7.574,66 14,02-8.571,88 13,17 % ΑΕΠ -3,10-3,30-3,49 2. Επενδύσεις* 170,63 240,20 40,77 451,38 87,92 3. Χρεολύσια 167,27 4. Κεφάλαιο κίνησης 110,55 162,00 46,54 210,00 29,63 5. Λοιπές ανάγκες 99,43 114,44 15,10 ΙΙ. Πηγές χρηματοδότησης (6+7) 6.570,96 7.473,35 13,73 8.930,37 19,50 % ΑΕΠ 3,07 3,26 3,64 6. Επιχορηγήσεις από κρατικό πρ/σμό (α+β+γ) 6.568,43 7.470,47 13,73 8.927,47 19,50 % ΑΕΠ 3,07 3,26 3,64 α. ΤΠ 6.286,40 7.192,00 14,41 8.630,00 19,99 β. ΠΔΕ 274,00 257,00-6,20 276,00 7,39 γ. Λοιπές 8,03 21,47 167,37 21,47 7. Αποσβέσεις 2,53 2,88 13,83 2,90 0,69 ΙΙΙ. Ακαθάριστος δανεισμός (Ι-ΙΙ) 520,97 602,94 15,73 417,33-30,78 % ΑΕΠ 0,24 0,26 0,17 IV. Καθαρός δανεισμός** (ΙΙΙ-3) 353,70 602,94 70,47 417,33-30,78 % ΑΕΠ 0,17 0,26 0,17 V. Δημοσιονομικός δανεισμός (IV-4) 243,15 440,94 81,34 207,33-52,98 % ΑΕΠ 0,11 0,19 0,08 Πηγή: Υπ. Οικονομίας και Οικονομικών * Η ανάλυση κατά ΟΚΑΠ του οικονομικού αποτελέσματος και των επενδύσεων παρουσιάζεται στον πίνακα 5.7 ** Ο δανεισμός σε δημοσιονομική βάση κατά ΟΚΑΠ καθώς και ο τρόπος υπολογισμού του απεικονίζεται στον πίνακα 5.8 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2007 151

Στις επενδύσεις (το μέγεθος αυτό αναφέρεται κυρίως στα προγραμματισμένα στεγαστικά προγράμματα του ΟΕΚ) παρατηρείται το 2007 αύξηση κατά 40,77% έναντι του προηγούμενου έτους. Το ύψος των επενδύσεων από 170,63 εκατ. ευρώ που ήταν το 2006 εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί σε 240,20 εκατ. ευρώ το 2007. Το μέγεθος «χρεολύσια» δεν απαντάται το 2007 λόγω της εξόφλησης του δανείου που είχε συνάψει ένας και μόνον οργανισμός, το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Οι ανωτέρω οργανισμοί εμφανίζουν σημαντική αύξηση των αναγκών σε κεφάλαια κατά 984,36 εκατ. Ευρώ, και από 7.091,93 εκατ. ευρώ το 2006 θα ανέλθουν σε 8.076,29 εκατ. ευρώ το 2007, και ως ποσοστό επί του ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα διαμορφωθούν το 2007 σε 3,52% έναντι 3,31% το 2006. Η συνολική χρηματοδότηση προς τους ανωτέρω φορείς εκτιμάται ότι θα παρουσιάσει αύξηση κατά 13,73% δηλαδή, από 6.570,96 εκατ. ευρώ το 2006 θα ανέλθει σε 7.473,35 εκατ. ευρώ το 2007 και ως ποσοστό του ΑΕΠ προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί το 2007 σε 3,26% έναντι 3,07% το 2006. Ειδικότερα, η φετινή επιχορήγηση από τον τακτικό προϋπολογισμό θα ανέλθει σε 7.192,00 εκατ. ευρώ παρουσιάζοντας αύξηση κατά 14,41% σε σύγκριση με το 2006, ενώ η επιχορήγηση από το ΠΔΕ θα α- νέλθει σε 257 εκατ. ευρώ εμφανίζοντας μείωση κατά 6,20% σε σχέση με το 2006. Επίσης, οι λοιπές επιχορηγήσεις για το 2007 εκτιμάται ότι θα ανέλθουν στο ποσό των 21,47 εκατ. ευρώ, ενώ οι αποσβέσεις θα φθάσουν τα 2,88 εκατ. ευρώ για το ίδιο έτος. Ο ακαθάριστος, όπως και ο καθαρός δανεισμός των ανωτέρω φορέων εκτιμάται ότι θα ανέλθει το 2007 σε 602,94 εκατ. ευρώ, ή 0,26% του ΑΕΠ, ενώ o δημοσιονομικός δανεισμός διαμορφώνεται σε 440,94 εκατ. ευρώ, ή 0,19% του ΑΕΠ. Πίνακας 5.7 Οικονομικό αποτέλεσμα και επενδύσεις κατά οργανισμό κοινωνικής ασφάλισης και πρόνοιας (ΟΚΑΠ) (σε εκατ. ευρώ) ΟΚΑΠ Οικονομικό αποτέλεσμα Επενδύσεις 2006 2007 2008 2006 2007 2008 Απολ/σμός Εκτίμηση Στόχοι Απολ/σμός Εκτίμηση Στόχοι ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (2.304,60) (2.478,75) (2.571,20) 42,50 62,00 65,88 ΟΓΑ (3.211,16) (3.957,45) (4.773,11) 0,31 22,00 13,39 ΝΑΤ-ΚΑΑΝ (892,03) (1.047,650) (1.150,70) 0,24 2,83 3,03 ΟΑΕΔ (301,59) (344,00) (592,28) 3,63 40,00 40,00 ΟΕΚ 57,52 262,00 522,00 115,41 100,00 312,00 ΟΕΕ 8,38 (8,81) (6,59) 8,54 13,37 17,08 Σύνολο (6.643,48) (7.574,66) (8.571,88) 170,63 240,20 451,38 Πηγή: Υπ. Οικονομίας και Οικονομικών 152 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2007

Προοπτικές για το 2008 Όπως και το 2007, οι αυξημένες δαπάνες για τις συντάξεις, το ΕΚΑΣ, τη χορήγηση δανείων για τη στέγαση και τα προγράμματα καταπολέμησης της ανεργίας έχουν ως αποτέλεσμα την αύξηση του ελλείμματος των παραπάνω ΟΚΑΠ. Το οικονομικό αποτέλεσμα του έτους 2008 σε σύγκριση με το έτος 2007 αναμένεται να εμφανίσει αύξηση του ελλείμματος κατά 997,22 εκατ. ευρώ (από 7.574,66 εκατ. ευρώ το 2007 σε 8.571,88 εκατ. ευρώ το 2008). Ως ποσοστό του ΑΕΠ προβλέπεται ότι θα ανέλθει το 2008 σε 3,49%, έναντι 3,30% το 2007. Στις επενδύσεις, όπως και το 2007, παρατηρείται μεγάλη αύξηση (της τάξης του 87,92%), λόγω της προβλεπόμενης υλοποίησης του στεγαστικού προγράμματος του ΟΕΚ που μεταφέρεται από προηγούμενα έτη. Το ύψος των επενδύσεων από 240,2 εκατ. ευρώ που εκτιμάται ότι θα ανέλθει το 2007, προβλέπεται να διαμορφωθεί σε 451,38 εκατ. ευρώ τον επόμενο χρόνο. Το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, ο μόνος οργανισμός με δανεισμό το προηγούμενο διάστημα, εξόφλησε το δάνειο που είχε συνάψει και έτσι δεν παρουσιάζεται για το 2008, όπως και το 2007, το οικονομικό μέγεθος «χρεολύσια». Έτσι οι ανάγκες σε κεφάλαια προβλέπονται να ανέλθουν το 2008 σε 9.347,70 εκατ. ευρώ, (αύξηση κατά 1.271,41 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2007) και ως ποσοστό του ΑΕΠ προβλέπεται ότι θα διαμορφωθούν το 2008 σε 3,81%, έναντι 3,52% το 2007. Η συνολική χρηματοδότηση προς τους ανωτέρω φορείς προβλέπεται ότι θα παρουσιάσει αύξηση κατά 19,50%, δηλαδή από 7.473,35 εκατ. ευρώ το 2007 αναμένεται να ανέλθει σε 8.930,37 εκατ. ευρώ το 2008, ενώ ως ποσοστό του ΑΕΠ προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί το 2008 σε 3,64% έναντι 3,26% το 2007. Ειδικότερα, η επιχορήγηση από τον τακτικό προϋπολογισμό θα ανέλθει σε 8.630 εκατ. Ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 19,99% σε σύγκριση με το 2007, ενώ η επιχορήγηση από το ΠΔΕ θα ανέλθει σε 276 εκατ. Ευρώ, εμφανίζοντας αύξηση κατά 7,39% σε σχέση με το 2007. Επίσης, οι λοιπές επιχορηγήσεις για το 2008 εκτιμάται ότι θα παραμείνουν στα ίδια επίπεδα με το 2007 (21,47 εκατ. ευρώ), ενώ οι αποσβέσεις θα ανέλθουν στο ποσό των 2,90 εκατ. ευρώ. Ο ακαθάριστος, όσο και ο καθαρός δανεισμός προβλέπεται ότι θα ανέλθουν το 2008 σε 417,33 εκατ. ευρώ, ή 0,17% του ΑΕΠ, ενώ o δημοσιονομικός δανεισμός σε 207,33 εκατ. ευρώ, ή 0,08% του ΑΕΠ. ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2007 153

Πίνακας 5.8 Δανειακές ανάγκες οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης και πρόνοιας (ΟΚΑΠ) κατά οργανισμό και πηγές χρηματοδότησης (σε εκατ. ευρώ) Απολογισμός 2006 Ανάγκες σε κεφάλαια Πηγές χρηματοδότησης ΟΚΑΠ Οικονομ. αποτέλ. Επενδύσεις Χρεολύσια Κεφάλαιο κίνησης Λοιπές ανάγκες Σύνολο αναγκών σε κεφάλαια Επιχορηγήσεις ΤΠ ΠΔΕ** Λοιπές Αποσβ. Σύνολο πηγών χρηματ/σης Δανειακές ανάγκες (1) (2) (3) (4) (5) (6)=(1+2+3+4+5) (7) (8) (9) (10) (11)=(7+8+9+10) (12)=(6)-(11) ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (2.304,60) 42,50 167,27 2.514,37 2.258,34 31,00 2.289,34 225,03 ΟΓΑ (3.211,16) 0,31 3.211,47 3.049,80 0,65 3.050,45 161,02 ΝΑΤ- ΚΑΑΝ (892,03) 0,24 892,27 909,80 909,80 (17,53) ΟΑΕΔ (301,59) 3,63 305,22 68,46 243,00 311,46 (6,24) ΟΕΚ 57,52 115,41 110,55 168,44 168,44 ΟΕΕ 8,38 8,54 0,16 8,03 1,88 9,91 (9,75) Σύνολο (6.643,48) 170,63 167,27 110,55 7.091,93 6.286,40 274,00 8,03 2,53 6.570,96 520,97 Εκτιμήσεις 2007 ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (2.478,75) 62,00 2.540,75 2.400,00 7,00 2.407,00 133,75 ΟΓΑ (3.957,45) 22,00 3.979,45 3.649,00 1,00 0,68 3.650,68 328,77 ΝΑΤ- ΚΑΑΝ (1.047,65) 2,83 99,43 1.149,91 1.032,00 1.032,00 117,91 ΟΑΕΔ (344,00) 40,00 384,00 111,00 249,00 360,00 24,00 ΟΕΚ 262,00 100,00 162,00 ΟΕΕ (8,81) 13,37 22,18 21,47 2,20 23,67 (1,49) Σύνολο (7.574,66) 240,20 162,00 99,43 8.076,29 7.192,00 257,00 21,47 2,88 7.473,35 602,94 Προϋπολογισμός 2008 ΙΚΑ-ΕΤΑΜ (2.571,20) 65,88 2.637,08 3.160,00*** 3.160,00 (522,92) ΟΓΑ (4.773,11) 13,39 4.786,50 4.250,00 1,00 0,70 4.251,70 534,80 ΝΑΤ- ΚΑΑΝ (1.150,70) 3,03 114,44 1.268,17 1.100,00 1.100,00 168,17 ΟΑΕΔ (592,28) 40,00 632,28 120,00 275,00 395,00 237,28 ΟΕΚ 522,00 312,00 210,00 ΟΕΕ (6,59) 17,08 23,67 21,47 2,20 23,67 Σύνολο (8.571,88) 451,38 210,00 114,44 9.347,70 8.630,00 276,00 21,47 2,90 8.930,67 417,33 * Οικονομικά στοιχεία από το ΓΛΚ και τη ΓΓΚΑ ** Οικονομικά στοιχεία από τη Δ/νση Δημόσιων Επενδύσεων του ΥΠΟΙΟ ***Δεν περιλαμβάνεται ποσό ύψους 1.172 εκατ. ευρώ που αφορά την εξόφληση υποχρεώσεων παρελθόντων ετών, το οποίο θα αποδοθεί στο ΙΚΑ με την έκδοση ειδικών ομολόγων 154 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2007

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) αποτελούν τους βασικότερους φορείς διοικητικής α- ποκέντρωσης στη χώρα μας. Ο σημαντικός τους ρόλος και η συμβολή τους στις τοπικές υποθέσεις της κοινωνίας έχει αναγνωριστεί από την πολιτεία και έχει κατοχυρωθεί από το Σύνταγμα (άρθρο 102), σύμφωνα με το οποίο οι ΟΤΑ διαθέτουν πλήρη διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια, έτσι ώστε ανεξάρτητα από τη βούληση της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας να εκπληρώνουν με επιτυχία τους στόχους και τα προγράμματά τους. Επίσης, το Σύνταγμα προβλέπει την υποχρέωση του κράτους να λαμβάνει όλα τα ενδεικνυόμενα νομοθετικά, κανονιστικά και δημοσιονομικά μέτρα που απαιτούνται για την εξασφάλιση της οικονομικής αυτοτέλειας και των πόρων που είναι αναγκαίοι για την εκπλήρωση της αποστολής των ΟΤΑ κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους, με ταυτόχρονη διασφάλιση της διαφάνειας κατά τη διαχείριση των πόρων αυτών. Τέλος, με τη συνταγματική αναθεώρηση του 2001 προβλέφθηκε για πρώτη φορά ότι κάθε μεταβίβαση αρμοδιοτήτων από κεντρικά ή περιφερειακά όργανα του κράτους προς την τοπική αυτοδιοίκηση, συνεπάγεται και τη μεταφορά των αντίστοιχων πόρων, έτσι ώστε να θωρακίζεται και να ενδυναμώνεται ακόμη περισσότερο η θέση και ο ρόλος των ΟΤΑ. 1. ΟΤΑ α βαθμού (δήμοι-κοινότητες) Η κυριότερη πηγή εσόδων των ΟΤΑ α βαθμού προέρχεται από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ), οι οποίοι αποδίδονται τόσο μέσω του τακτικού προϋπολογισμού, όσο και του προϋπολογισμού δημοσίων επενδύσεων. Η καθιέρωση των ΚΑΠ από το έτος 1989 και εντεύθεν στοχεύει στη χρηματοδότηση των ΟΤΑ από δυναμικούς πόρους του κρατικού προϋπολογισμού, το ύψος των ο- ποίων ορίζεται ρητά από τις σχετικές διατάξεις. Οι εν λόγω αποδιδόμενοι πόροι βοηθούν αποφασιστικά στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των στόχων και των προγραμμάτων τους, συμβάλλοντας κατά το μέγιστο βαθμό στην όλη αναπτυξιακή διαδικασία της χώρας. Πέραν των ανωτέρω, έχουν θεσπισθεί, μέσω του κρατικού προϋπολογισμού, σημαντικοί επιπλέον πόροι οι οποίοι προέρχονται από τα παράβολα των μεταναστών για την κάλυψη του κόστους των σχετικών αρμοδιοτήτων των ΟΤΑ, καθώς επίσης και από το αναπτυξιακό πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ», μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ). Τέλος, στο πλαίσιο υλοποίησης του προγράμματος «Ι. Καποδίστριας», με σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων δόθηκε η απαιτούμενη ώθηση στην πρωτοβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση να αναλαμβάνει σημαντικές πρωτοβουλίες, έχοντας την κατάλληλη οικονομική στήριξη από το κράτος σε κάθε της προσπάθεια. Έτσι λοιπόν η πολιτεία καθιέρωσε με νομοθετικές ρυθμίσεις την απόδοση στους ΟΤΑ και άλλων σημαντικών πόρων εκτός του κρατικού προϋπολογισμού, όπως ποσοστό επί του Τέλους Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ), που αποδίδεται μέσω των λογαριασμών της ΔΕΗ. Πόροι ΟΤΑ α βαθμού Οι συνολικές πιστώσεις που προβλέπονται στον τακτικό προϋπολογισμό έτους 2008 για τους ΟΤΑ α βαθμού, εκτός του ποσού που αφορά την τακτοποίηση των υποχρεώσεων παρελθόντων ετών, ανέρχονται στο ποσό των 2.888,4 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 7% σε σχέση με το 2007 (πίνακας 5.9). Πιο αναλυτικά: ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2007 155

Πίνακας 5.9 Πόροι οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης α βαθμού από τον τακτικό προϋπολογισμό (σε εκατ. ευρώ) Επιχορηγήσεις * Κατηγορία 2007 2008 Εκτιμ πραγματ. Προϋπ/σμός Μεταβολή % 2008/2007 Επιχορήγηση ΟΤΑ για αναπτυξιακούς σκοπούς 5,3 5,3 0,0 Επιχορηγήσεις σε ΟΤΑ για λοιπούς σκοπούς 17,2 1,4-91,8 Επιχορήγηση ΔΕΥΑ για την αναπλήρωση των εσόδων τους που απωλέσθηκαν λόγω κατάργησης των τελών ύδρευσης στα ακίνητα 36,6 36,6 0,0 Επιχορήγηση για δαπάνες ΚΕΠ 44,0 55,0 25,0 Επιχορήγηση για μερική απασχόληση 19,0 Επιχορήγηση για ΑΜΕΑ-ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ 2,5 5,0 100,0 Σύνολο (Ι) 124,6 103,3-17,1 Κεντρικοί αυτοτελείς πόροι Απόδοση σε ΟΤΑ α βαθμού του ποσοστού που τους αναλογεί από τους εισπραττόμενους φόρους κατά τη μεταβίβαση ακινήτων ή πλοίων κλπ. 25,7 27,5 7,0 Απόδοση στους ΟΤΑ α βαθμού του ειδικού εσόδου επί των τελών κυκλοφορίας αυτοκινήτων 393,0 455,0 15,8 Απόδοση στους ΟΤΑ α βαθμού ποσοστού 90% επί των 2/3 του 19,5% από τις συνολικές ετήσιες εισπράξεις του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, για δαπάνες πέραν του προγρ/τος «ΘΗΣΕΑΣ» Απόδοση στους ΟΤΑ α βαθμού ποσοστού 10% επί των 2/3 του 19,5% από τις συνολικές ετήσιες εισπράξεις του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, για δαπάνες που είναι ενταγμένες στο πρόγραμμα «ΘΗΣΕΑΣ» Απόδοση στους ΟΤΑ α βαθμού ποσοστού 20% επί του 20% του εσόδου που προέρχεται από τις καθαρές ετήσιες εισπράξεις του φόρου των τόκων καταθέσεων, για δαπάνες πέραν του προγρ/τος «ΘΗΣΕΑΣ» Απόδοση στους ΟΤΑ α βαθμού ποσοστού 80% επί του 20% του εσόδου που προέρχεται από τις καθαρές ετήσιες εισπράξεις του φόρου των τόκων καταθέσεων, για δαπάνες που είναι ενταγμένες στο προγρ/μα «ΘΗΣΕΑΣ» Λοιπές αποδόσεις στους ΟΤΑ α βαθμού, λόγω μεταβίβασης αρμοδιοτήτων, σύμφωνα με το άρθρο 26 του ν. 2880/01και το άρθρο 8 του ν. 3106/03 1.488,7 1.594,0 7,1 165,4 177,1 7,1 6,4 9,5 48,8 25,6 38,1 48,8 180,0 180,0 0,0 Σύνολο (ΙΙ) 2.284,9 2.481,2 8,6 Αποδόσεις τοπικού χαρακτήρα Απόδοση του 20% του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων σε ΟΤΑ α βαθμού Δωδεκανήσου Απόδοση στους Δήμους Μεσολογγίου, Αιτωλικού κ.λπ. των ποσοστών επί των εσόδων που προβλέπονται από τις διατάξεις των νδ 420/70, ν. 1080/80, ν. 1144/70 και της παρ. 7 του άρθρου 3 του ν. 1740/87 16,0 16,8 5,0 0,1 0,1 14,6 Σύνολο (ΙΙΙ) 16,1 16,9 5,1 Λοιπές αποδόσεις σε ΟΤΑ α βαθμού Απόδοση ποσοστού 30% επί εισπραχθέντων παραβόλων για χορήγηση και ανανέωση α- δειών παραμονής και εργασίας αλλοδαπών Αποδόσεις εισπράξεων από παραβάσεις του ΚΟΚ. 2,5 15,8 16,0 1,5 Σύνολο (IV) 18,3 16,0-12,4 Σύνολο (Ι+ΙΙ+ΙΙΙ+IV) 2.443,8 2.617,4 7,1 Χορηγίες συντάξεις Χορηγία σε δημάρχους και προέδρους κοινοτήτων 52,8 56,0 6,1 Συντάξεις δημοτικών και κοινοτικών υπαλλήλων 202,9 215,0 6,0 Σύνολο χορηγιών συντάξεων 255,7 271,0 6,0 Σύνολο πόρων από τακτικό προϋπολογισμό 2.699,5 2.888,4 7,0 Τακτοποίηση υποχρεώσεων παρελθόντων ετών 1.411,0 Γενικό σύνολο 2.699,5 4.299,4 59,3 * Δεν περιλαμβάνονται πιστώσεις για τη μερική απασχόληση Πηγή: Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών 156 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2007

Επιχορηγήσεις Για επιχορηγήσεις το 2008 έχουν προβλεφθεί συνολικές πιστώσεις ποσού 103,3 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 17,1% σε σχέση με το τρέχον έτος. Η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι κατά τη διάρκεια κάθε οικονομικού έτους μεταφέρονται από διάφορα υπουργεία πιστώσεις για επιχορήγηση των ΟΤΑ για λοιπούς σκοπούς. Επίσης, για τις δαπάνες μερικής απασχόλησης μεταφέρονται τα απαιτούμενα κονδύλια από τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Εσωτερικών ανάλογα με τη εγκεκριμένα προγράμματα των ΟΤΑ. Πάντως, το μεγαλύτερο μέρος των επιχορηγήσεων αφορά στην αντιμετώπιση λειτουργικών δαπανών και δαπανών μισθοδοσίας των υπαλλήλων των ΚΕΠ (55 εκατ. ευρώ), ποσό αυξημένο κατά 25% σε σχέση με το 2007. Τέλος, σημαντικό κονδύλι ποσού 36,6 εκατ. ευρώ προορίζεται για επιχορήγηση των Δημόσιων Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ), για την αντιμετώπιση των λειτουργικών τους αναγκών. Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι (ΚΑΠ) Οι πόροι των ΚΑΠ που αποδίδονται από τον κρατικό προϋπολογισμό προέρχονται από: το 19,5% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων. Εκ του αποδιδόμενου ποσού τα 2/3 εγγράφονται στον τακτικό προϋπολογισμό και διατίθενται για γενικές δαπάνες και το 1/3 αποδίδεται μέσω του ΠΔΕ και διατίθεται για τη χρηματοδότηση επενδυτικών δραστηριοτήτων, το 50% του ποσού που εισπράττεται από τα τέλη κυκλοφορίας αυτοκινήτων, το 20% των συνολικών καθαρών ετήσιων εισπράξεων του φόρου εισοδήματος που προέρχεται από τους τόκους καταθέσεων και το 3% των φόρων εξ επαχθούς αιτίας μεταβίβασης ακινήτων και πλοίων. Τέλος, οι ΚΑΠ προσαυξάνονται με σημαντικά κονδύλια τα οποία προέρχονται από άλλες πηγές εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι ΟΤΑ για την άσκηση των αρμοδιοτήτων που μεταφέρθηκαν σ αυτούς βάσει νόμων. Ειδικότερα, τα κονδύλια αυτά προορίζονται: για την κάλυψη των δαπανών λειτουργίας και μισθοδοσίας προσωπικού των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών, για την αντιμετώπιση δαπανών λειτουργίας και μισθοδοσίας των δημοτικών χώρων άθλησης, για την αντιμετώπιση των δαπανών λειτουργίας και μισθοδοσίας προσωπικού των νομικών προσώπων του ν. 3106/06. για την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών των σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για την υλοποίηση προγραμμάτων πρωτογενούς πρόληψης κατά των ναρκωτικών σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ και τέλος για διάφορες άλλες δράσεις που αφορούν στην τοπική αυτοδιοίκηση, οι οποίες προτείνονται από την ΚΕΔΚΕ. Η κατανομή των ΚΑΠ κάθε χρόνο γίνεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομίας & Οικονομικών, η οποία εκδίδεται ύστερα από πρόταση της Κεντρικής Ένωσης Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΕΔΚΕ) βάσει ειδικών κριτηρίων και αποσκοπεί στην άμβλυνση των δημοσιονομικών και γεωγραφικών ανισοτήτων των ΟΤΑ. Για το έτος 2008 οι συνολικές πιστώσεις των ΚΑΠ που προβλέπονται για απόδοση στους ΟΤΑ α βαθμού ανέρχονται στο ποσό των 2.481,2 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 8,6% σε σχέση με το τρέχον έτος. ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2007 157

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ΚΑΠ από την καθιέρωσή τους μέχρι σήμερα παρουσιάζουν σημαντική μέση ετήσια αύξηση. Τα ποσά που αποδόθηκαν κατά την τελευταία εξαετία έχουν ως ακολούθως: Πίνακας 5.10 Αποδόσεις ΚΑΠ στους ΟΤΑ α βαθμού ετών 2002-2007 (σε εκατ. ευρώ) Έτη Ποσά Μεταβολή % 2002 1.423,0-2003 1.567,0 10,1 2004 1.789,0 14,2 2005 2.049,0 14,5 2006 2.165,1 5,7 2007 2.284,9 5,5 Αποδόσεις τοπικού χαρακτήρα Οι σχετικές αποδόσεις αφορούν σε ειδικά έσοδα στο νομό Δωδεκανήσου και τους δήμους Μεσολογγίου, Αιτωλικού κ.λπ. Για το έτος 2008 προβλέπονται αυξημένες αποδόσεις κατά 5,0%. Λοιπές αποδόσεις Οι αποδόσεις αυτές προέρχονται κυρίως από το 30% επί των εισπραχθέντων παραβόλων για χορήγηση και ανανέωση αδειών παραμονής και εργασίας αλλοδαπών. Η εξέλιξη των πόρων αυτών εξαρτάται από τις τελικές εισπράξεις των παραβόλων κάθε έτους. Για το έτος 2008 παρουσιάζονται αυξημένες κατά 1,5% σε σχέση με το τρέχον έτος. Στην ίδια κατηγορία αποδόσεων εμφανίζονται για το έτος 2007 και οι εισπράξεις των ΟΤΑ από παραβάσεις του ΚΟΚ (2,5 εκατ. ευρώ), οι οποίες προέρχονται από οφειλές του έτους 2005 και προηγούμενων ετών. Επισημαίνεται ότι από το 2006 και εντεύθεν τα εν λόγω έσοδα των ΟΤΑ εισπράττονται μέσω των ΕΛΤΑ και όχι μέσω του κρατικού προϋπολογισμού. Χορηγίες-συντάξεις Για το έτος 2008 οι προβλεπόμενες πιστώσεις ανέρχονται στο ποσό των 271 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 6% σε σχέση με το τρέχον έτος και προορίζονται για την καταβολή συντάξεων σε δημάρχους και προέδρους κοινοτήτων, καθώς επίσης και σε δημοτικούς-κοινοτικούς υπαλλήλους. Τακτοποίηση υποχρεώσεων παρελθόντων ετών Από της καθιέρωσης των ΚΑΠ έως και το 2003 δημιουργήθηκαν υπέρ των ΟΤΑ α βαθμού οφειλές, ως διαφορά μεταξύ των ποσών που προκύπτουν από την εφαρμογή των σχετικών διατάξεων και αυτών που τους έχουν αποδοθεί έως σήμερα. Το ποσό αυτό προσδιορίσθηκε με τη συνεργασία των αρμόδιων φορέων και της ΚΕΔΚΕ στο ύψος των 1.411 εκατ. ευρώ. Η τακτοποίηση της οφειλής αυτής θα πραγματοποιηθεί με την έκδοση ειδικών ομολόγων. Επίσης, από το έτος 2008 αρχίζει η σταδιακή μεταφορά πόρων από την κεντρική κυβέρνηση ώστε να συγκλίνουν στις νέες αυξημένες αρμοδιότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης. 158 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2007

2. ΟΤΑ β βαθμού (νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις) Ο ρόλος των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων (ΝΑ) για το σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων και δράσεων που σχετίζονται με την ανάπτυξη της ελληνικής περιφέρειας είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Η οικονομική αυτοτέλεια των ΝΑ θεσπίστηκε με το ν. 2672/98, ο οποίος καθιέρωσε για πρώτη φορά την απόδοση σε αυτές Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ). Ο περαιτέρω, όμως, εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου χρηματοδότησής τους και της ενίσχυσης του ρόλου τους ώστε να αναδειχθούν σε μοχλό ανάπτυξης των τοπικών κοινωνιών έγινε με το ν. 3345/2005. Βασικό πυρήνα των ρυθμίσεων του ανωτέρω νόμου αποτέλεσε η πρόβλεψη ότι η καταβολή των βοηθημάτων υγειονομικής περίθαλψης και επιδομάτων κοινωνικής πρόνοιας θα γίνεται πλέον με επιχορήγηση από τον κρατικό προϋπολογισμό. Η παραπάνω ρύθμιση είχε ως αποτέλεσμα την αποδέσμευση σημαντικών πόρων των ΝΑ και προέκυψε σημαντική αύξηση των ΚΑΠ, με τους οποίους οι εν λόγω φορείς μπορούν να υλοποιούν αποτελεσματικότερα τα προγράμματά τους. Πόροι ΟΤΑ β βαθμού Οι κυριότεροι πόροι των ΝΑ προέρχονται από τους ΚΑΠ, από επιχορηγήσεις του κρατικού προϋπολογισμού και από ίδια έσοδα (φόροι, τέλη, δικαιώματα) (πίνακας 5.11). Εκτός των ανωτέρω τακτικών εσόδων, οι ΝΑ έχουν και έκτακτα έσοδα, τα οποία προέρχονται από δάνεια, δωρεές και χρηματοδοτήσεις από την ΕΕ. Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι (ΚΑΠ) Για το έτος 2008 οι ΚΑΠ των ΝΑ εμφανίζονται αυξημένοι κατά 11,8% σε σχέση με το τρέχον έτος και προέρχονται από το 10% των τελών κυκλοφορίας αυτοκινήτων και από το 2% των εισπράξεων του ΦΠΑ. Από τους παραπάνω αποδιδόμενους πόρους τα μεν τέλη κυκλοφορίας διατίθενται για την αποκατάσταση και συντήρηση του οδικού δικτύου αρμοδιότητας των οικείων ΝΑ, ενώ οι πόροι από τον ΦΠΑ διατίθενται κατά το ήμισυ για την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών των ΝΑ και κατά το υπόλοιπο ήμισυ για την κάλυψη δαπανών που αφορούν επενδύσεις των ΝΑ χρηματοδοτούμενες αποκλειστικά από εθνικούς πόρους. Οι αποδόσεις των ΚΑΠ κατανέμονται στις ΝΑ με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομίας & Οικονομικών, η οποία εκδίδεται ύστερα από πρόταση της Ένωσης Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων (ΕΝΑΕ). Λοιπές αποδόσεις Στην κατηγορία αυτή εμφανίζονται για το 2007 πιστώσεις που θα χρησιμοποιηθούν για την εξόφληση υποχρεώσεων προς τις ΝΑ από τις εισπράξεις των παραβόλων των αλλοδαπών έτους 2005. Επισημαίνεται ότι η σχετική απόδοση έχει καταργηθεί από το έτος 2006. Επίσης, στην ίδια κατηγορία εμφανίζονται οι πιστώσεις που αποδίδονται στη ΝΑ Δωδεκανήσου. ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2007 159

Πίνακας 5.11 Πόροι νομαρχιακών αυτοδιοικήσεων από τον τακτικό προϋπολογισμό (σε εκατ. ευρώ) Κατηγορία 2007 2008 Εκτιμ πραγματ. Προϋπ/σμός Μεταβολή % 2008/2007 Κεντρικοί αυτοτελείς πόροι (ΚΑΠ) Απόδοση στις ΝΑ του 10% επί των τελών κυκλοφορίας αυτοκινήτων 78,6 91,0 15,8 Απόδοση στις ΝΑ του 2% επί του φόρου προστιθεμένης αξίας 324,4 359,7 10,9 Σύνολο Ι 403,0 450,7 11,8 Λοιπές αποδόσεις σε ΝΑ Απόδοση ποσοστού 15% επί εισπραχθέντων παραβόλων για χορήγηση και ανανέωση 3,4 αδειών παραμονής και εργασίας αλλοδαπών Απόδοση σε ΝΑ Δωδεκανήσου 1,0 1,2 20,0 Σύνολο ΙΙ 4,4 1,2-72,6 Επιχορηγήσεις σε ΝΑ Βοηθήματα υγειονομικής περίθαλψης και επιδόματα κοινωνικής πρόνοιας 603,3 636,3 5,5 Δαπάνες λειτουργίας των πάσης φύσεως προνοιακών ιδρυμάτων 22,5 23,2 3,2 Λοιπές δαπάνες 34,2 34,7 1,5 Αναπλήρωση του εσόδου που χάθηκε από τα εισιτήρια των λεωφορείων 2,9 2,9 0,0 Μεταφορά μαθητών 122,0 96,0-21,3 Δαπάνες λειτουργίας ΚΕΠ 7,7 3,0-61,0 Απόσυρση δικύκλων 1,0 0,5 Σύνολο ΙII 793,5 796,6 0,4 Γενικό σύνολο (Ι+ΙΙ+ΙΙΙ) 1.200,9 1.248,5 4,0 Πηγή: Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών Επιχορηγήσεις Το μεγαλύτερο μέρος των προβλεφθέντων πιστώσεων στην κατηγορία αυτή (636,3 εκατ. ευρώ) προορίζεται για επιχορήγηση των ΝΑ, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις δαπάνες των βοηθημάτων υγειονομικής περίθαλψης και επιδομάτων κοινωνικής πρόνοιας. Επίσης, σημαντικό ποσό 23,2 εκατ. ευρώ, αφορά σε δαπάνες λειτουργίας των πάσης φύσεως προνοιακών ιδρυμάτων. Το ποσό που εμφανίζεται στις λοιπές δαπάνες για το 2008 (34,7 εκατ. ευρώ) προορίζεται κυρίως για την αντιμετώπιση δαπανών δακοκτονίας και είναι αυξημένο κατά 1,5% σε σχέση με το 2007. Σημαντικό επίσης κονδύλι στην κατηγορία αυτή για το 2008 αφορά σε δαπάνες μεταφοράς μαθητών (96 εκατ. ευρώ). Ο αρνητικός ρυθμός, που εμφανίζεται έναντι του 2007 οφείλεται στο γεγονός ότι, κατά το τρέχον έτος το ποσό ήταν ιδιαίτερα αυξημένο λόγω της εξόφλησης και υποχρεώσεων παλαιότερων ετών. Τέλος, στην ίδια κατηγορία προβλέπονται πιστώσεις 3 εκατ. ευρώ για δαπάνες των ΚΕΠ. Η μείωση που εμφανίζεται για το έτος 2008 έναντι του τρέχοντος έτους οφείλεται στο γεγονός ότι ποσό 5,3 ε- κατ. ευρώ έχει γραφτεί στον προϋπολογισμό του ΥΠΕΣ για την κάλυψη της μισθοδοσίας των υπαλλήλων των ΚΕΠ, οι οποίοι διορίστηκαν στις ΝΑ μέσω ΑΣΕΠ. Τέλος, εμφανίζονται κονδύλια για αναπλήρωση του εσόδου που χάθηκε από τα εισιτήρια των λεωφορείων (2,9 εκατ. ευρώ) και απόσυρσης δικύκλων (0,5 εκατ. ευρώ). 160 ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 2007