Προσήλωση στη θεραπευτική αγωγή ασθενών με καρδιοαγγειακά νοσήματα

Σχετικά έγγραφα
Θέματα για Συζήτηση. Παγίδες προς αποφυγή Τελικά.;

Συµµόρφωση στη φαρµακευτική αγωγή. Ευαγγελία Χαρέλα Νοσηλεύτρια MSc Β ΚΚ Ιπποκράτειο Θεσ/νικης

Ζητήματα συμμόρφωσης στη θεραπευτικη αγωγη

Συμμόρφωση ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στη φαρμακευτική αγωγή

Πρόληψη στα καρδιαγγειακά νοσήματα

Ο ρόλος του νοσηλευτή ως σύμβουλος στις μεθόδους αφαίρεσης. Γεωργία Γερογιάννη Λέκτορας Εφαρμογών Τμήμα Νοσηλευτικής Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

Ψυχολογία ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια στο Γενικό Νοσοκομείο

Η επιρροή της μησυμμόρφωσης. οικονομικά της υγείας. Μαίρη Γείτονα Καθηγήτρια Οικονομικών της Υγείας Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΕΠΑΝΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ

Οι φαρμακοποιοί στην πρωτοβάθμια φροντίδα

Επικοινωνία μεταξύ προσωπικού υγείας και ασθενών Ικανοποίηση Τήρηση των οδηγιών

ΙΠΠΟΚΡΑΤΕΙΕΣ ΗΜΕΡΕΣ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΑΣ 2019 ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ. ΡΟΥΜΤΣΙΟΥ ΜΑΡΙΑ Νοσηλεύτρια CPN, MSc Α Παιδιατρικής κλινικής ΑΠΘ

Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ

Το φαρμακείο στην εποχή του internet. Παπαδόπουλος Γιάννης Φαρμακοποιός Οικονομολόγος Υγείας

"Η Ενίσχυση της Κοινωνικής Λειτουργικότητας του Χρόνιου Ασθενή και της Οικογένειάς του μέσα από την Κατ Οίκον Φροντίδα"

Κλινικό Φροντιστήριο «Εφαρμόζοντας τις Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Αρτηριακή Υπέρταση στο Σχεδιασμό της Νοσηλευτικής Φροντίδας»

Πανευρωπαϊκή Ημέρα Καρδιακής Ανεπάρκειας, 5-7 Μαϊου 2017

Ηπειρος Προτάσεις για πιλοτικό πρόγραµµα πρόληψης και αντιµετώπισης των καρδιαγγειακών νοσηµάτων

Παραρτημα III Μεταβολες στις περιληψεις των χαρακτηριστικων του προϊοντος και στα φυλλα οδηγιων χρησης

Προσδιοριστής (determinant) Συνώνυμα

ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΧΑΠ ΣΤΟ

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα

Πρότυπα περίθαλψης (ΠΠ) για ανθρώπους με οστεοαρθρίτιδα

ΟΡΘΗ ΧΡΗΣΗ ΠΟΛΛΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΕ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ

Ακούει την καρδιά σας!

Πέτρος Γαλάνης, MPH, PhD Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ. Kαραθανάση Κωνσταντινιά 1, Σαράφης Παύλος 2. Μαλλιαρού Μαρία 1,

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

Patient Compliance in Clinical Trials Συμμόρφωση των Ασθενών στις Κλινικές Μελέτες

Dyslipidemia: Updated Guidelines Διαχείριση δυσλιπιδαιμιών

Διαδραστικό Πρόγραμμα. ΠΡΟγραμμα διαδραστικής καταγραφής της διαχείρισης του καρδιαγγειακού κινδύνου

Καρδιακή Ανεπάρκεια. Πώς δουλεύει φυσιολογικά η καρδιά

Ο ογκολογικός ασθενής και η «συμμόρφωση» στις οδηγίες ιατρών διαφορετικών ειδικοτήτων

Ρύθμιση της γλυκόζης αίματος ή επίτευξη πολλαπλών θεραπευτικών στόχων?

Μανιφέστο Αυτοφροντίδας. Γεώργιος Θ. Δόκιος Γενικός Διευθυντής ΕΦΕΧ

ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ Copyright 2010 Τόμος 9 ος, Τεύχος 4 ο, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2010

ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 121/2008. Άρθρο 1 - ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΚΟΠΟΣ

ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΙ ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΟΤΟΞΙΝΩΣΗ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΛΗΨΗ ΝΑΛΤΡΕΞΟΝΗΣ

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση;

Σύλβια Ντουμίτρου, M. Χαρικιοπούλου, Ε. Θεοδωρακοπούλου, Κ. Βελέντζας, Μ. Ανδρίτσου, Ζ. Σαρδελής, Α. Χροναίου, Ε. Κοσμάς

Μεικτή αθηρογόνος δυσλιπιδαιμία: βελτιώνοντας το συνολικό λιπιδαιμικό προφίλ

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗΝ ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΤΥΠΟΥ Ι ΣΕ ΕΦΗΒΟΥΣ. Μαρία Μελέτη Πτυχιούχος Νοσηλεύτρια

ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

Σοφία Παυλίδου. 13 ο Μετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Έδεσσα, Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2012

Προ εγχειρητικός Καρδιολογικός Έλεγχος

Α) Η Αγωγή της Υγείας. Η αγωγή της υγείας στοχεύει στην Ανάπτυξη δεξιοτήτων για την υιοθέτηση υγιεινών στάσεων και συμπεριφορών.

Ο ΟΔΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΟΥ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΑΣΦΑΛΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΥΦΑΡΜΑΚΙΑΣ. Παρασκευή Παπαϊωαννίδου Καθηγήτρια Φαρμακολογίας Τμήμα Ιατρικής ΑΠΘ

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥ ΑΣΘΕΝΗ ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΘ

Η συμμόρφωση στην υγεία. Αικατερίνη Βενέτη Νοσηλεύτρια MSc, PhD (c) Οικονομολόγος

Διατροφικές Διαταραχές. Κεφάλαια 7 8

1 ΟΔΗΓΊΕΣ ΧΡΉΣΗΣ ΒΑΣΙΚΈΣ ΓΝΏΣΕΙΣ...27 ΠΡΌΛΟΓΟΣ Περιεχόμενα

Ρευματοειδής αρθρίτιδα: ολοκληρωμένη θεραπευτική προσέγγιση

Σύγχρονες τάσεις της Ηλεκτρονικής Υγείας

Α' Καρδιολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστηµίου Αθηνών. Τµήµα Επιστήµης Διαιτολογίας Διατροφής, Χαροκόπειο Πανεπιστήµιο

Διαταραχές συμπεριφοράς στην Άνοια

Σακχαρώδης διαβήτης και οστεοπόρωση - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Τρίτη, 23 Νοέμβριος :22

ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ Ι

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Αιμιλίζα Στεφανίδου 1, Δημοσθένης Μπούρος 2, Μιλτιάδης Λειβαδίτης 2, Αθανασία Πατάκα 1, Παρασκευή Αργυροπούλου 1

Προαγωγή Υγείας. Προγράμματα άσκησης

Αποκατάσταση ρυθµού ή διατήρηση συχνότητας στην κολπική µαρµαρυγή; Β.Μ. Σκέµπερης. Γ Καρδιολογική Κλινική Α.Π.Θ. Ιπποκράτειο Νοσοκοµείο, Θεσσαλονίκη

Μέρα Νταλαντύσε Αχµέτι Φλούτουρα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Α ΕΞΑΜΗΝΟ

Στρατηγικές ενίσχυσης της συμμετοχής του ασθενή στην κατ οίκον φροντίδα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΟΥ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ. Υπό την Αιγίδα:

ΕΦΑΡΜΟΓΗ HACCP ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΙΤΕΣ. Ελπίδα Παπαδοπούλου Διαιτολόγος, Ε. Α. Ν. Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ»

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΗ ΜΟΝΑΔΑ ΕΜΦΡΑΓΜΑΤΩΝ

ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΟΛΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΤΙΣ ΑΞΙΕΣ ΤΗΣ ALMA - ATA: ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΟΜΟΦΩΝΙΑΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΓΕΙΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΑΝΕΥΡΥΣΜΑ ΤΗΣ ΚΟΙΛΙΑΚΗΣ ΑΟΡΤΗΣ

ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΑΣΘΕΝ-Ν ΣΤΗ ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΜΟΝΑΔΑ ΚΑΙ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤ-ΠΙΣΗ

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΔΥΣΛΙΠΙΔΑΙΜΙΕΣ

ΔΩΣΤΕ ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΕΡΓΙΑ

Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΣΤΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΗΣ ΙΔΙΟΠΑΘΟΥΣ ΥΠΕΡΤΑΣΗΣ: ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΗΝ ΣΥΝΝΟΣΗΡΟΤΗΤΑ ΑΠΌ ΑΛΛΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Γράφει: Νίκος Δ. Χαΐνης, Πνευμονολόγος

Έρευνα ALL.CAN. Παρουσίαση αποτελεσμάτων για την Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ) Copyright 2019 IQVIA. All rights reserved.

Δελτίο Τύπου. Για περισσότερες πληροφορίες:

Ποιότητα Ζωής. Ασθενοκεντρική-Εξατομικευμένη Επιλογή Αντιδιαβητικής αγωγής. Αποτελεσματικότητα Υπογλυκαιμία Βάρος Ανεπιθύμητες ενέργειες Κόστος

Kλινικές ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΒΑΣΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Τερζή Κατερίνα ΔΤΗΝ ΑΝΘ ΘΕΑΓΕΝΕΙΟ

Φροντίδα ενήλικα με Σακχαρώδη Διαβήτη στο νοσοκομείο και στο σπίτι

Παρουσίαση Έρευνας για Κλινικές Μελέτες. Ετοιμάστηκε για τον: Click to edit Master subtitle style

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά

Αποτελέσματα έρευνας αγοράς σε Γιατρούς, Φαρμακοποιούς & Κοινό σχετικά με την. Επικοινωνία. των ΦΕ. the value of experience

Άνοια στην Τρίτη ηλικία:

MASCC TEACHING TOOL FOR PATIENTS RECEIVING ORAL AGENTS FOR CANCER

ANAKOYΦΙΣΤΙKΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ- ΕΝΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ

Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ

ΚΑΡΔΙΑΚΗ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ & ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ: ΝΕΟΤΕΡΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ. Ο. Καρδακάρη, Νοσηλεύτρια M sc,κ/δ ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΓΝΙ

29 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ: ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΚΑΡΔΙΑΣ ΑΣΚΗΣΗ & ΚΑΡΔΙΑ

Διακοπή Καπνίσματος. Ευρωπαϊκές Κατευθυντήριες Οδηγίες για Ομάδες Υψηλού Κινδύνου (TOB.g) Βάσω Ευαγγελοπούλου, MD, PhD Πνευμονολόγος Εντατικολόγος

Καρδιολογική Εταιρεία Κύπρου

ΟΜΑ Α ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡ ΙΟΛΟΓΙΑ

Οι τομείς πρακτικής άσκησης περιλαμβάνουν : Α. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ Β. ΔΙΟΙΚΗΣΗ Α. ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΙΔΙΚΟΤΗΤΕΣ Α.1. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΚΟΠΟΙ ΣΤΗΝ ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΡΩΙΜΗ ΕΚΒΑΣΗ ΥΠΕΡΤΑΣΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΟΞΥ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ. ΚΑΤΑΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΟΕΜ ΣΤΟ Ν. ΡΟΔΟΠΗΣ

Άσκηση, υγεία και χρόνιες παθήσεις

Ο ΑΗΦΥ μετά την αναδιαμόρφωσή του. Ελπίδα Φωτιάδου Προϊσταμένη Υποδιεύθυνσης Ειδικών Εφαρμογών Διεύθυνση Λειτουργίας & Υποστήριξης Εφαρμογών

Chronic Kidney Disease. Ιωάννης Γ. Γριβέας,MD,PhD

Ασθενής που εμφανίζει μυαλγίες κατά τη χορήγηση στατινών

Transcript:

ΕΘΝΙΚΟΝ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΝ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ Προσήλωση στη θεραπευτική αγωγή ασθενών με καρδιοαγγειακά νοσήματα ΗΡΩ ΠΑΝΑΝΟΥΔΑΚΗ - ΜΠΡΟΚΑΛΑΚΗ Καθηγήτρια

Ορισμοί Αντικείμενα Γιατί είναι πρόβλημα η μη προσήλωση; Παράγοντες μη προσήλωσης Εκτίμηση της προσήλωσης Στρατηγικές/Παρεμβάσεις για προαγωγή της προσήλωσης Επισήμανση του σημαντικού ρόλου του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού στη βελτίωση της προσήλωσης των ασθενών στη θεραπευτική αγωγή Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 2

Ιπποκράτους Περί Ευσχημοσύνης Είναι ανάγκη να παρακολουθείς τα σφάλματα των ασθενούντων, επειδή πολλοί ψεύδονται ως προς την εκτέλεση των οδηγιών. Γιατί αν δεν λαμβάνουν τα δυσάρεστα ποτά ή τα καθαρτικά ή τα άλλα φάρμακα, είναι δυνατόν να χάσουν τη ζωή τους. Και αυτούς βέβαια δεν τους βλέπουν και δεν ομολογούν, τα δε αίτια του θανάτου αποδίδουν στο γιατρό.

Ιπποκράτης 460-370 π.χ Ο Ιπποκράτης περιέγραψε την αναγκαιότητα συμμόρφωσης των ασθενών στις θεραπευτικές οδηγίες εδώ και περίπου 2500 χρόνια Τεκμηριώθηκε το πρόβλημα της μη συμμόρφωσης από πλήθος μελετών Κατεδείχθη η ανάγκη τήρησης της θεραπευτικής αγωγής Η συμπεριφορά των ασθενών παραμένει ΙΔΙΑ

Ορισμοί Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 5

Προσήλωση Ο βαθμός στον οποίο η συμπεριφορά ενός ατόμου που λαμβάνει φάρμακα, ακολουθεί μία δίαιτα ή/και προβαίνει σε αλλαγές του τρόπου ζωής - ανταποκρίνεται σε συμπεφωνημένες οδηγίες που έχει λάβει από τους επαγγελματίες υγείας WHO 2003 Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 6

Συμμόρφωση Ο βαθμός στον οποίο οι ενέργειες ενός ατόμου/ασθενούς, σε σχέση με τη λήψη φαρμάκων, τη διατροφή ή /και τον τρόπο ζωής ανταποκρίνονται στις συσταθείσες από τους ειδικούς. Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 7

Compliance with or Adherence to Συμμόρφωση (compliance) παθητική διαδικασία (ο ασθενής παθητικά ακολουθεί τις εντολές που του δόθηκαν) Yπακοή,φρονηματισμός Προσήλωση (adherence ) ενεργητική διαδικασία (ο ασθενής ενημερώνεται, συμμετέχει στη διαδικασία λήψης απόφασης και συνειδητά ακολουθεί τη συσταθείσα αγωγή) Εντατική προσοχή, αφοσίωση, προσκόλληση

Ό όρος συμμόρφωση χρησιμοποιείται περισσότερο στη διεθνή βιβλιογραφία παρότι υποδηλώνει τυφλή υπακοή στις διαταγές του ιατρού και αντικατοπτρίζει μια πατερναλιστική στάση Ο όρος προσήλωση παραπέμπει σε ισότιμη σχέση Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 9

Προσήλωση Εμμονή-Συνέχιση (persistence) Αναφέρεται στη συνολική διάρκεια της θεραπείας για πόσο μεγάλο χρονικό διάστημα ο ασθενής συνεχίζει να λαμβάνει τα συνταγογραφημένα φάρματα Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 10

Adherence and persistence Αν και εννοιολογικά είναι παρόμοιες, η προσήλωση (Adherence) αναφέρεται στην ένταση της χρήσης του φαρμάκου κατά τη διάρκεια της θεραπείας, ενώ η persistence (εμμονή )αναφέρεται στη συνέχιση και συνολική διάρκεια της θεραπείας Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 11

Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 12

Μη προσήλωση στη θεραπευτική αγωγή Κάθε απόκλιση από τη θεραπευτική αγωγή: Φαρμακευτική (κυρίως) Διαιτητική Άσκηση Τρόπος ζωής Αλκοόλ Κάπνισμα Ουσίες Επικίνδυνες συμπεριφορές Προγραμματισμένη παρακολούθηση

Μη προσήλωση στα φάρμακα Μη λήψη φαρμάκων Λάθος δόση Σωστή δόση σε λάθος χρόνο Παράλειψη δόσης Επιπλέον δόση Πρόωρη διακοπή θεραπείας Καθυστέρηση στην ανανέωση συνταγής θεραπευτικό κενό Αλληλεπίδραση ουσιών Ακατάλληλη θερμοκρασία συντήρησης φαρμάκων Λάθος στη χρήση συσκευών ανασύστασης και χορήγησης φαρμάκων Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 14

Mη προσήλωση Πρωτογενής Ο ασθενής δεν εκτελεί τη συνταγή Δευτερογενής Ο ασθενής δεν λαμβάνει τα φάρμακα όπως έχει συμφωνήσει με τον επαγγελματία υγείας Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 15

Το πρόβλημα!!!!!!! Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 16

Το πρόβλημα!!! Drugs don t work in patients who don t take them. C. Everett Koop, MD

Global Medication Adherence is 50%

Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 19

Το πρόβλημα!!! ΗΠΑ 20% έως 30% των συνταγών δεν εκτελέστηκαν Η φαρμακευτική αγωγή δεν συνεχίστηκε στο 50% των περιπτώσεων Ο Π Ο Υ εκτιμά ότι μέχρι το 2020, ο αριθμός των Αμερικανών που θα.. εμφανίσουν τουλάχιστον μία χρόνια πάθηση που θα απαιτεί θεραπεία με φάρμακα θα αυξηθεί σε 157 εκατομμύρια Osterberg 2005, NEJM; Ho 2009, Circulation Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 20

Το πρόβλημα σε ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα 30% του συνόλου των συνταγογραφούμενων φαρμάκων στην κοινότητα είναι για καρδιαγγειακά νοσήματα 1 20% των φαρμάκων αφορούν την υπέρταση μόνο 1 Η προσήλωση στην θεραπευτική αγωγή κυμαίνεται από 11 83% και εξαρτάται από το είδος των φαρμάκων και από την κατάσταση του ασθενούς 2 1. Pharmasy News 11 Dec 2009 : 1 2. Circulation 2009; 119 (23) : 3028-3035 Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 21

Το πρόβλημα σε ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα Τα ποσοστά προσήλωσης στη φαρμακευτική αγωγή, μειώνονται μετά τους πρώτους έξι μήνες από το συμβάν. 25% έως 50% των ασθενών διακόπτουν τις στατίνες εντός του πρώτου έτους από την έναρξη της θεραπείας Choudhry 2011, N Engl J Med; Yeaw 2009, J Manag Care Pharm; Script Your Future press release, November 2, 2011; Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 22

Το πρόβλημα σε ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα Ασθενείς μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου υπό αγωγή με στατίνες, β-αποκλειστές και ασπιρίνη, δεν ελάμβαναν τα φάρμακα : Α. Στον πρώτο μήνα από την έξοδό τους από το νοσοκομείο 34% διέκοψαν τουλάχιστον το ένα φάρμακο και 12% διέκοψαν όλα τα φάρμακα Β. μετά το πρώτο εξάμηνο 71% των ασθενών συνέχιζαν τη λήψη ασπιρίνης, 46% συνέχιζαν τη λήψη β-αποκλειστών και 44% τη λήψη στατινών. 21% και τα τρία φάρμακα Circulation 2009;119:3028-3035 Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 23

Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 24

Επιπτώσεις μη προσήλωσης Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 25

Έκβασηκλινικά αποτελέσματα Θνητότητα Νοσηρότητα Αυξημένο κόστος Περισσότερες επισκέψεις Επανάληψη εξετάσεων με ειδικό και ακριβό εξοπλισμό Παρατεταμένη νοσηλείαεπανεισαγωγές Συνταγογράφηση πιο σύνθετων θεραπειών Έμμεσο κόστος - αποχή από την εργασία και μείωση παραγωγικότητας Ποιότητα ζωής Συμπτώματα Νοσηλείες Κόστος

Μη-προσήλωση Έκβαση Μη προσήλωση οδηγεί σε ~ 30% έως 50% αποτυχία της θεραπείας και σε 125.000 θανάτους ετησίως Μη προσήλωση στην αγωγή με στατίνες αυξάνει το σχετικό κίνδυνο για θνησιμότητα (~ 12% έως 25%) Μη τήρηση καρδιοπροστατευτικής φαρμακευτικής αγωγής αυξάνει τον κίνδυνο εισαγωγών στο νοσοκομείο (10% έως 40%) και τη θνησιμότητα (50% έως 80%) Πτωχή συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή για καρδιακή ανεπάρκεια αυξάνει τον αριθμό των επισκέψεων στο ΤΕΠ Edmondson 2013, Br J of Health Psychology Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 27

Μη-προσήλωση Έκβαση Ασθενείς υπό θεραπεία μετά από Ε Μ : Όσοι συνέχιζαν να λαμβάνουν όλα τα φάρμακα είχαν σημαντικά μεγαλύτερα ποσοστά επιβίωσης. Εκείνοι που δεν έλαβαν κανένα από τα φάρμακα που τους συστάθηκαν για 120 ημέρες μετά τη νοσηλεία, είχαν 80% πιθανότητα θανάτου μέσα στο πρώτο έτος, ενώ Τα άτομα που επεδείκνυαν μερική συμμόρφωση είχαν 44% αύξηση της πιθανότητας προώρου θανάτου. US Pharm. 2010; 36(4) :6-10 28

Μη-προσήλωση Έκβαση Ασθενείς με υπέρταση οι οποίοι μειώνουν κατά 20% τη λήψη των φαρμάκων, έχουν διπλάσια πιθανότητα να εισαχθούν στο νοσοκομείο σε σχέση με αυτούς που λαμβάνουν το 80% της θεραπευτικής αγωγής Int. J. Clin. Pract. 2008; 62 : 338-351 Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 29

Μη-προσήλωση Έκβαση Υψηλή προσήλωση στην αντιυπερτασική αγωγή σχετίζεται με μεγαλύτερες πιθανότητες ελέγχου της αρτηριακής πίεσης Κάθε αύξηση κατά 25% των ημερών λήψεως στατινών σχετίζεται με μείωση κατά ~ 3,8 mg / dl της LDL χοληστερόλης Ho 2009, Circulation Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 30

Μη-προσήλωση κόστος Η υποτροπή των συμπτωμάτων οδηγεί σε περισσότερες επισκέψεις σε μονάδες φροντίδας υγείας γιατρούς, σε επανάληψη εξετάσεων με χρήση πιο εκλεπτυσμένου και ακριβού εξοπλισμού και σε παρατεταμένη νοσηλεία. Υπολογίζεται ότι 33% 69% των επισκέψεων σε νοσοκομεία των ΗΠΑ που αφορούν στη φαρμακευτική αγωγή, οφείλονται σε πτωχή συμμόρφωση των ασθενών. [19,33,26] Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 31

Μη-προσήλωση ποιότητα ζωής Μη προσήλωση στη θεραπευτική αγωγή συνδέεται με Πτωχή ποιότητα ζωής Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 32

Παράγοντες που επηρεάζουν την προσήλωση (Π.Ο.Υ.) Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 33

Παράγοντες που επηρεάζουν την προσήλωση Νόσος Βαρύτητα της νόσου Βαρύτητα των συμπτωμάτων Ταχύτητα εξέλιξης της νόσου Επιπτώσεις της νόσου στη λειτουργία του οργανισμού Περιθώριο ίασης ή βελτίωσης συμπτωμάτων Θεραπεία Πολυπλοκότητα του θεραπευτικού σχήματος Συχνότητα δόσεων Διάρκεια θεραπείας Συχνές αλλαγές στο θεραπευτικό σχήμα Παρενέργειες φαρμάκων Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 34

Παράγοντες που επηρεάζουν την προσήλωση Κοινωνικο-οικονομικοί παράγοντες Χαμηλό εισόδημα/ανεργία Κόστος φαρμάκων Έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος Δυσκολία επικοινωνίας/πρόσβασης στις υπηρεσίες φροντίδας υγείας Επαγγελματικές απαιτήσεις /περιορισμοί Στρεσσογόνα γεγονότα της ζωής Ασταθείς συνθήκες διαβίωσης Σύστημα υγείας Απουσία ασφαλιστικής κάλυψης Μεγάλη αναμονή για παρακολούθηση/εξετάσεις Έλλειμμα εκπαίδευσης προσωπικού Έλλειμμα υλικοτεχνικού εξοπλισμού Αναποτελεσματική επικοινωνία επαγγελματιών υγείας / ασθενών Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 35

Ηλικία Φυσικές δυσκολίες (όραση, ακοή,μνήμη) Συννοσηρότητα Άγχος, κατάθλιψη,φόβος Ασθενής Περιορισμένη κατανόηση της σημαντικότητας των φαρμάκων και τ ου κινδύνου από τη μη συμμόρφωση Παρερμηνεία οδηγιών Έλλειψη εμπιστοσύνης Λήθη ή απροσεξία ασθενούς Έλλειμμα αυτοφροντίδας Φραγμοί γλωσσικοί και κουλτούρας Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 36

Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 37

Μέθοδοι Εκτίμησης της προσήλωσης Άμεσοι μέθοδοι Μέθοδος Έλεγχος ασθενούς την ώρα λήψης των φαρμάκων Μέτρηση επιπέδων φαρμάκου ή μεταβολιτών στο αίμα Πλεονεκτή ματα Ακριβής Αντικειμενική Μειονεκτήματα Οι ασθενείς μπορεί να κρύψουν τα φάρμακα στο στόμα τους και να τα απορρίψουν. Δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μέθοδος ρουτίνας Δαπανηρή,παραλλαγές στο μεταβολισμό «προσήλωση στη λευκή μπλούζα» μπορεί να δώσουν ψευδή εντύπωση συμμόρφωσης. Μέτρηση βιολογικών δεικτών στο αίμα/ούρα N Engl J Med 2005;353:487-97.. Αντικειμενική Απαιτούνται δαπανηρές ποσοτικές δοκιμασίες και συλλογή σωματικών υγρών.

Μέθοδοι Εκτίμησης της προσήλωσης Έμμεσοι μέθοδοι Μέθοδος Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Ερωτηματολόγια/ Αναφορές ασθενών Απλή, ανέξοδη, η πιο χρήσιμη μέθοδος στην κλινική πρακτική Ευαίσθητη σε σφάλματα. Τα αποτελέσματα μπορεί να παραποιηθούν από τους ασθενείς Μέτρηση των φαρμάκων Έλεγχος της συνταγογράφησης Εκτίμηση της κλινικής ανταπόκρισης του ασθενούς N Engl J Med 2005;353:487-97.. Αντικειμενική, ποιοτική, εύκολη στη χρήση Αντικειμενική εύκολη συλλογή δεδομένων Απλή, εύκολη Τα δεδομένα μπορεί εύκολα να παραποιηθούν από τους ασθενείς «πέταγμα φαρμάκων» Η επανάληψη της συνταγογράφησης δε σημαίνει ότι ο ασθενής λαμβάνει τα φάρμακα. Απαιτεί ένα καλά ελεγχόμενο σύστημα παροχής φαρμάκων Διάφοροι παράγοντες -εκτός των φαρμάκων- μπορεί να επηρεάσουν το αποτέλεσμα

Μέθοδοι Εκτίμησης της προσήλωσης Έμμεσοι μέθοδοι Μέθοδος Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Ηλεκτρονική παρακολούθηση των φαρμάκων Μέτρηση φυσιολογικών δεικτών (π.χ. καρδιακός ρυθμός σε ασθενείς που λαμβάνουν β αναστολείς) Σημειώσεις ασθενούς Ακριβής, εύκολη Πολύ εύκολη Βοηθούν στη συλλογή δεδομένων όταν δεν θυμάται επαρκώς Δαπανηρή Οι δείκτες μπορεί να τροποποιούνται από άλλες αιτίες ( αυξημένος μεταβολισμός, μειωμένη απορρόφηση, έλλειψη ανταπόκρισης) Εύκολη παραποίηση από τον ασθενή Όταν ο ασθενής δεν επικοινωνεί ερωτάται ο συγγενής N Engl J Med 2005;353:487-97.. Απλή και αντικειμενική Εύκολα παραποιούνται τα δεδομένα

Στρατηγικές βελτίωσης της προσήλωσης Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 41

Στρατηγικές βελτίωσης της προσήλωσης Ενίσχυση της γνώσης Ανάπτυξη δεξιοτήτων/αυτοφροντίδας Παροχή κινήτρων Βελτίωση στο σύστημα υγείας Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 42

Στόχος να συνειδητοποιήσει ο ασθενής: Το πρόβλημα της υγείας του Την Αναγκαιότητα λήψης των φαρμάκων και αλλαγών του τρόπου ζωής Τις Συνέπειες της μη προσήλωσης

Ενίσχυση της γνώσης του ασθενή Εκτιμήστε την ικανότητα πρόσληψης γνώσεων από τον ασθενή Χρησιμοποιείτε απλή και κατανοητή ορολογία Δώστε σαφείς οδηγίες και εκπαιδευτικό υλικό Εξηγείστε τη λογική της θεραπείας

Ανάπτυξη δεξιοτήτων του ασθενή Εκτίμηση της ικανότητας του ασθενούς για διαχείριση της θεραπείας Ενθάρρυνση της αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης Ενίσχυση αυτοφροντίδας Ο ασθενής φαίνεται ότι συμμορφώνεται όταν πιστεύει ότι ελέγχει την κατάσταση

Παροχή κινήτρων για τον ασθενή Εμπλοκή του ασθενή στο σχεδιασμό του θεραπευτικού πλάνου Τροποποίηση της αγωγής ώστε να αντανακλά τις προτιμήσεις ασθενούς αλλά και τις ανάγκες του Οι συναντήσεις για παρακολούθηση να είναι προγραμματισμένες και να εξυπηρετούν και τον ασθενή Λάβετε υπόψη τον τρόπο ζωής και τις συνήθειες του Θεραπευτικό φθηνό και βολικό

Βελτίωση του συστήματος υγείας Προγραμματισμός παρακολούθησης και εργ. ελέγχου Μείωση του χρόνου αναμονής Χώροι αναμονής Πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας Βοήθεια για επίλυση προβλημάτων μεταφοράς Προγράμματα οικ. βοήθειας για εργαζόμενους Καθιέρωση επικοινωνίας μεταξύ επαγγελματία υγείας και ασθενούς Τηλεπικοινωνιακά συστήματα για την παρακολούθηση και την παροχή συμβουλών

SIMPLE S - Simplify I - Impart M Modify P - Provide L - Leave E - Evaluate Απλοποίησε τη θεραπεία Μετάδωσε γνώσεις Τροποποίησε τις πεποιθήσεις και τη συμπεριφορά του ασθενούς Εξασφάλισε επικοινωνία και εμπιστοσύνη Άφησε κατά μέρος τις προκαταλήψεις Αξιολόγησε την προσήλωση Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 48

S-Simplify Απλοποίησε τη θεραπεία Ρύθμισε την ποσότητα, συχνότητα και τη διάρκεια Λάβε υπόψη τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής Πρότεινε τη λήψη όλων των φαρμάκων την ίδια ώρα Απόφυγε τη συνταγογράφηση φαρμάκων με ειδικές απαιτήσεις (τροφή) Διερεύνησε την πιθανότητα ύπαρξης ατομικής συσκευασίας Ενθάρρυνε τη χρήση βοηθημάτων τήρησης συμμόρφωσης Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 49

I-Impart Μετάδωσε γνώσεις Εστίασε στη συμμετοχή του ασθενούς στη λήψη απόφασης Κράτησε την ομάδα ενημερωμένη (γιατροί, νοσηλευτές φαρμακοποιοί) Να εμπλέξεις την οικογένεια ή/και το φροντιστή κατά περίπτωση Καθοδήγησε σχετικά με την αντιμετώπιση του κόστους των φαρμάκων Δώσε σαφείς οδηγίες εγγράφως και προφορικά Πρότεινε πηγές πληροφόρησης από το διαδίκτυο Επαναλάμβανε συχνά τις οδηγίες, ειδικά για τους ασθενείς χαμηλού μορφωτικού επιπέδου Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 50

M Modify Τροποποίησε τις πεποιθήσεις και τη συμπεριφορά Εξουσιοδότησε τους ασθενείς να αυτο-διαχειρίζονται την κατάστασή τους Βεβαιώσου ότι κατανοούν τους κινδύνους, αν δεν λαμβάνουν τα φάρμακά τους Παρότρυνε τους ασθενείς να επικεντρώνονται στα θετικά αποτελέσματα από τη λήψη των φαρμάκων Ανταποκρίσου στους φόβους και στις ανησυχίες τους Επιβράβευσε την προσήλωση Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 51

P-Provide Εξασφάλισε επικοινωνία και εμπιστοσύνη Βελτίωσε τις δεξιότητες επικοινωνίας Εφάρμοσε την ενεργητική ακρόαση Υποστήριξε συναισθηματικά τον ασθενή - οικογένεια Χρησιμοποίησε απλή γλώσσα Παρότρυνε τον ασθενή να συμμετάσχει στη λήψη απόφασης για τη θεραπεία του Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 52

L-Leave Άφησε κατά μέρος τις προκαταλήψεις Λάβε υπόψη τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες Αναγνώρισε προκαταλήψεις στη λήψη απόφασης Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 53

E-Evaluate Αξιολόγησε την προσήλωση Ρώτησε σχετικά σε κάθε επίσκεψη Επανεξέταζε περιοδικά τις συσκευασίες των φαρμάκων, επισημαίνοντας τις ημερομηνίες ανανέωσης Χρησιμοποίησε βιοχημικές εξετάσεις για τη μέτρηση των επιπέδων των φαρμάκων στα ούρα ή στο αίμα Χρησιμοποίησε κλίμακες μέτρησης της συμμόρφωσης Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 54

Ερώτηση Κλίμακα Morisky Ξεχνάτε μερικές φορές να πάρετε τα φάρμακά σας; Εκτός από το να τα ξεχάσουν, οι άνθρωποι μερικές φορές δεν λαμβάνουν τα φάρμακά τους για άλλος λόγους. Αναλογιζόμενοι τις 2 τελευταίες εβδομάδες, υπήρξαν φορές που δεν πήρατε τα φάρμακά σας; Έχετε ποτέ μειώσει ή σταματήσει τα φάρμακά σας χωρίς να ενημερώσετε το γιατρό σας, επειδή σας έκαναν να νιώθετε χειρότερα; Απάντηση ΝΑΙ/ΌΧΙ Βαθμοί Ναι =1 ΌΧΙ = 0 Όταν ταξιδεύετε ή βγαίνετε από το σπίτι, ξεχνάτε μερικές φορές να πάρετε μαζί τα φάρμακά σας; Πήρατε όλα σας τα φάρμακα εχθές; Όταν νιώθετε ότι τα συμπτώματα είναι υπό έλεγχο, σταματάτε μερικές φορές πρόωρα τη θεραπεία σας; Πολλοί άνθρωποι ενοχλούνται από το να καταναλώνουν φάρμακα κάθε μέρα. Εσείς νιώθετε ποτέ ότι ταλαιπωρείστε για να παραμείνετε πιστοί στη θεραπεία σας; Πόσο συχνά δυσκολεύεστε να θυμηθείτε να πάρετε τα φάρμακά σας? Α = 0 Β-Ε=1 Α. Ποτέ/ Σπάνια Β. Λίγες φορές Γ. Μερικές φορές Δ. Συχνά Ε. Συνέχεια Συνολική βαθμολογία: >2 Βαθμοί, χαμηλή συμμόρφωση 1-2 Βαθμοί, μέτρια συμμόρφωση 0 Βαθμοί, υψηλή συμμόρφωση 0 Βαθμοί, υψηλή συμμόρφωση 55

A Tool to Improve Adherence

Βασικά μηνύματα Η συνεχής και μακροχρόνια βιοϊατρική έρευνα οδήγησε στην ανάπτυξη κλινική δοκιμή και χρήση φαρμάκων με θετικό όφελος για τον χρήστη Δόθηκε εξαιρετικά μεγάλη έμφαση στα αποτελέσματα Φαίνεται όμως ότι λησμονήσαμε το συνεχές: Θεραπεία Προσήλωση Αποτελέσματα Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 57

Βασικά μηνύματα Η μη προσήλωση των ασθενών στις θεραπευτικές οδηγίες είναι τόσο ανησυχητική, ώστε τα οφέλη που αναμένονται από την ανάπτυξη νέων ιατρικών θεραπειών είναι πολύ λιγότερα από αυτά που θα προέκυπταν από τη βελτίωση και μόνο της προσήλωσης στις οδηγίες των επαγγελματιών υγείας WHO 2005 Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 58

Βασικά μηνύματα Οι παράγοντες που συμβάλλουν στη μη προσήλωση είναι ποικίλοι Οι παράγοντες που μπορεί να αναγνωριστούν θα πρέπει να λαμβάνονται υπ όψιν από τους επαγγελματίες υγείας και οι ασθενείς να προσεγγίζονται αναλόγως Φροντίδα βασισμένη στην ομάδα Φροντίδα επικεντρωμένη στον ασθενή Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 59

Οι νοσηλευτές.. Οι νοσηλευτές θα πρέπει να αναλάβουν ενεργό ρόλο στην εκτίμηση, την εκπαίδευση, το σχεδιασμό και εφαρμογή στρατηγικών που υποστηρίζουν τη βέλτιστη συμπεριφορά αυτοφροντίδας των ασθενών και την προώθηση της τήρησης της φαρμακοθεραπείας

Σχέδιο δράσης Ποιο είναι το πρόβλημα Αναπροσαρμόζω την προσέγγιση Τι θα πρέπει να πράξω Ελέγχω το αποτέλεσμα Πράττω Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 61

Για να επιτύχουμε για τους ασθενείς μας.. Υψηλότερο θεραπευτικό αποτέλεσμα Μειωμένη συχνότητα εισαγωγών σε Νοσηλευτικά Ιδρύματα Μακροπρόθεσμα χαμηλότερο κόστος περίθαλψης Αυξημένη ποιότητα ζωής Μεγαλύτερη διάρκεια ζωής Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 62

Για την πρόληψη και διαχείριση της καρδιοαγγειακής νόσου το κλειδί της επιτυχίας είναι η προσήλωση και η συνέχιση της λήψης των συνταγογραφηθέντων φαρμάκων και των συστάσεων για αλλαγή του τρόπου ζωής Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 63

Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 64

Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 65

Δευτέρα, 3 Νοεμβρίου 2014 66