ΕΓΚΤΜΟΤΝΗ Η εγκυμοςύνη εύναι μια φυςιολογικό περύοδοσ ςτην αναπαραγωγικό ζωό τησ γυναύκασ. Χαρακτηρύζεται από τισ αλλαγϋσ προςαρμογϋσ του γυναικεύου οργανιςμού προκειμϋνου, εννϋα μόνεσ αργότερα, να γεννηθεύ ϋνα υγιϋσ μωρό. Οι αλλαγϋσ αυτϋσ ςυμβαύνουν ςε όλα τα ςυςτόματα του οργανιςμού αλλϊ οι εμφανϋςτερεσ ςτη γυναύκα εύναι η αμηνόρροια, η αύξηςη του μεγϋθουσ τησ μότρασ, η πρόςληψη βϊρουσ και η αύξηςη του μεγϋθουσ των μαςτών. Μαζύ με αυτϋσ, εύναι πιθανόν ςτη διϊρκεια κυρύωσ του πρώτου τριμόνου να παρουςιαςτούν μερικϊ μικροπροβλόματα όπωσ πρωινό ναυτύα και ϋμετοι, δυςκοιλιότητα, ςυχνουρύα, κρϊμπεσ και ευαιςθηςύα ςτισ οςμϋσ και ςτισ γεύςεισ. Όλα αυτϊ εύναι, ςτισ περιςςότερεσ περιπτώςεισ, φυςιολογικϊ επακόλουθα τησ εγκυμοςύνησ αλλϊ ςτην περύπτωςη που επιμϋνουν και προκαλούν ςημαντικό αδιαθεςύα και δυςκολύα ςτην καθημερινότητα, θα πρϋπει να ςυμβουλευθεύτε τη Μαύα και το γιατρό ςασ. Αμϋςωσ μετϊ την εξακρύβωςη τησ εγκυμοςύνησ θα πρϋπει να απευθυνθεύτε ςε Μαύα ό Μαιευτό και ςε γιατρό, οι οπούοι θα ςασ ςυμβουλεύςουν και θα «παρακολουθούν» την εγκυμοςύνη ςασ. Με τη φρϊςη «παρακολούθηςη τησ εγκυμοςύνησ» εννοούμε τη διενϋργεια όλων των απαραύτητων κλινικών και εργαςτηριακών εξετϊςεων που θα εξαςφαλύςουν, ςτο βαθμό του δυνατού, μια φυςιολογικϊ εξελιςςόμενη εγκυμοςύνη, ϋνα υγιώσ αναπτυςςόμενο ϋμβρυο ό και την ϋγκαιρη ανύχνευςη παθολογικών καταςτϊςεων που μπορεύ να απαιτόςουν περιςςότερο εξειδικευμϋνη φροντύδα. Για το λόγο αυτό η τακτικό παρακολούθηςό ςασ από τισ Μαύεσ, τουσ Μαιευτϋσ και τουσ Μαιευτόρεσ εύναι απαραύτητη και δεν θα πρϋπει να την παραμελεύτε. Μη διςτϊζετε να θϋτετε οποιαδόποτε ερώτηςη ό απορύα ϋχετε εςεύσ και ο ςύντροφόσ ςασ, όπωσ και να επιςημαύνετε διϊφορεσ καταςτϊςεισ που ςασ προβληματύζουν, καθώσ εύναι πιθανό κϊποιεσ από αυτϋσ να υποκρύπτουν κϊποια παθολογικό κατϊςταςη. Επύςησ μην αποκρύπτετε τύποτα από το ατομικό και οικογενειακό ςασ ιατρικό ιςτορικό καθώσ μπορεύ επύςησ να 1
αποτελούν ςημαντικϋσ πληροφορύεσ για το ςχεδιαςμό τησ παρακολούθηςησ τησ εγκυμοςύνησ ςασ. Δεν θα πρϋπει να διςτϊζετε να προβϊλετε τισ προςωπικϋσ ςασ απόψεισ και ανϊγκεσ για την εγκυμοςύνη καθώσ βϊςει αυτών, ςτην περύπτωςη που δεν επιβϊλλεται για ιατρικούσ λόγουσ κϊποια διαφορετικό προςϋγγιςη, θα ςχεδιαςτεύ το πρόγραμμα παρακολούθηςησ τησ εγκυμοςύνησ ςασ. Η εγκυμοςύνη ςηματοδοτεύ μια ςπουδαύα ςτιγμό ςτη ζωό τόςο τησ γυναύκασ όςο και του ςυντρόφου τησ. Παρϊ το γεγονόσ ότι πρόκειται για μια φυςιολογικό κατϊςταςη, εύναι απαραύτητο να τροποποιόςετε ςε κϊποιο βαθμό τισ ςυνόθειεσ και τον τρόπο ζωόσ ςασ. Για παρϊδειγμα, ιδιαύτερα ςτην εγκυμοςύνη, ςυνόθειεσ όπωσ κϊπνιςμα, κατανϊλωςη οινοπνευματωδών ποτών, ανθυγιεινό διατροφό και ανεξϋλεγκτη πρόςληψη βϊρουσ θα πρϋπει να αποφεύγονται, όπωσ και οποιαδόποτε ϊλλη δραςτηριότητα που καταπονεύ τον οργανιςμό (όπωσ για παρϊδειγμα υπερβολικό γυμναςτικό, περιοριςμϋνεσ και ακατϊςτατεσ ώρεσ ύπνου, εξαντλητικϋσ δύαιτεσ, εργαςύα ςε μη υγιεινό περιβϊλλον, πολύωρα και κουραςτικϊ ταξύδια). Η εγκυμοςύνη χρειϊζεται μια ιςορροπημϋνη ζωό με μϋτρο, ξεκούραςη, ηρεμύα και υγιεινό διατροφό. Συζητόςτε για όλα αυτϊ τα θϋματα με τισ Μαύεσ και τουσ Μαιευτϋσ, ώςτε να λϊβετε εξειδικευμϋνεσ και τεκμηριωμϋνεσ απαντόςεισ και ςυμβουλϋσ. Κατϊ τα ϊλλα η εγκυμοςύνη εύναι μια όμορφη ςτιγμό τησ ζωόσ, την οπούα πρϋπει να μοιραςτεύτε και να χαρεύτε μαζύ με το ςύντροφο και το οικογενειακό φιλικό ςασ περιβϊλλον. Παρακϊτω ακολουθούν μερικϋσ γενικού χαρακτόρα ςυμβουλϋσ για την εγκυμοςύνη. Επιςημαύνεται ότι αυτϋσ ςε καμύα περύπτωςη δεν υποκαθιςτούν τη γνώμη των ειδικών, ςτουσ οπούουσ και θα πρϋπει να απευθύνεςτε για εξατομικευμϋνεσ ςυμβουλϋσ ςτην εγκυμοςύνη ςασ. 2
ΔΙΑΣΡΟΥΗ Εύναι ςημαντικό η ϋγκυοσ γυναύκα να τρϋφεται επαρκώσ, ακολουθώντασ ϋνα ιςορροπημϋνο και υγιεινό διαιτολόγιο, το οπούο θα βαςύζεται ςτη ςωςτό αναλογύα των θρεπτικών ςυςτατικών, ςτα φρούτα και τα λαχανικϊ και ςε μικρϊ και ςυχνϊ γεύματα. Προςπαθόςτε να επιλϋγετε κατϊ το δυνατόν γνόςιεσ και υγιεινϋσ τροφϋσ. Καθιερώςτε το καλό πλύςιμο των φρούτων, των λαχανικών και του κρϋατοσ. Περιορύςτε την κατανϊλωςη ζϊχαρησ, αλατιού και ζωικού κυρύωσ λύπουσ. Αποφύγετε τισ τυποποιημϋνεσ τροφϋσ, το φαγητό τύπου fast food, τα πικϊντικα φαγητϊ, τα αναψυκτικϊ, τουσ ζαχαρούχουσ χυμούσ και το τςιγϊριςμα. Οριςμϋνοι ςυςτόνουν την αποφυγό τροφών όπωσ οςτρακοειδό και οριςμϋνουσ ξηρούσ καρπούσ για το φόβο αλλεργύασ. Καταναλώςτε ϊμυλο με μϋτρο, αποφύγετε τισ ςϊλτςεσ, τα καρυκεύματα και γενικϊ οποιαδόποτε τροφό ςασ ενοχλεύ ςτο ςτομϊχι ό επιτεύνει τα ςυμπτώματα δυςπεψύασ και ναυτύασ. Προτιμόςτε εποχιακϊ φρούτα και λαχανικϊ, τα οπούα ξεπλϋνετε καλϊ με ϊφθονο νερό. Η πρόςληψη βϊρουσ δεν θα πρϋπει να εύναι μεγϊλη αλλϊ ούτε και απότομη. Συνόθωσ μια «αποδεκτό» πρόςληψη βϊρουσ κυμαύνεται από 10 ϋωσ 12 κιλϊ ςε όλη τη διϊρκεια τησ εγκυμοςύνησ, κατϊ τη διϊρκεια τησ οπούασ απαγορεύονται οι δύαιτεσ. Η ϊποψη ότι η ϋγκυοσ γυναύκα «τρώει για δύο» εύναι λανθαςμϋνη. Η ϋγκυοσ οφεύλει να τρώει επαρκώσ και υγιεινϊ. Στην περύπτωςη που εμφανιςτεύ κϊποια παθολογικό κατϊςταςη όπωσ ςακχαρώδησ διαβότησ, οι ειδικού που ςασ παρακολουθούν πιθανώσ να ςασ ςυςτόςουν να ςυμβουλευθεύτε ενδοκρινολόγο, ο οπούοσ και θα ρυθμύςει το διαιτολόγιό ςασ. 3
ΥΑΡΜΑΚΑ Ο γενικόσ κανόνασ εύναι ότι τα φϊρμακα αποφεύγονται ςτην εγκυμοςύνη, ιδύωσ ςτο πρώτο τρύμηνο, πϋραν των περιπτώςεων που επιβϊλλεται η χορόγηςό τουσ για λόγουσ που ςχετύζονται με την υγεύα τησ εγκύου και του κυόματοσ. Η ϋγκυοσ γυναύκα ςε καμύα περύπτωςη δεν θα πρϋπει να λαμβϊνει φϊρμακα από μόνη τησ και χωρύσ τη ςύμφωνη γνώμη του ειδικού. Οδοντιατρικϋσ εργαςύεσ, ακτινογραφύεσ που δεν κατευθύνονται προσ τη μότρα και τοπικϋσ αναιςθηςύεσ γενικϊ επιτρϋπονται αλλϊ ςε κϊθε περύπτωςη θα πρϋπει να ςυμβουλεύεςτε τη Μαύα, το Μαιευτό και το γιατρό που ςασ παρακολουθούν και να ενημερώνετε το προςωπικό των αντύςτοιχων εργαςτηρύων και ιατρεύων ςχετικϊ με το ότι εύςτε ϋγκυοσ. 4
ΕΞΟΤΑΛΙΚΗ ΔΡΑΣΗΡΙΟΣΗΣΑ Στην περύπτωςη που η εγκυμοςύνη εξελύςςεται ομαλϊ και δεν ςυνυπϊρχει κϊποια παθολογικό κατϊςταςη, η ςεξουαλικό δραςτηριότητα δεν απαγορεύεται. Θα πρϋπει όμωσ να γύνεται με μϋτρο, με ηπιότητα και χωρύσ να προκαλεύ δυςφορύα ςτην ϋγκυο γυναύκα. Πληςιϊζοντασ προσ το τϋλοσ τησ εγκυμοςύνησ, μπορεύ να ςυςταθεύ η χρόςη προφυλακτικού, δεδομϋνου ότι το ςπϋρμα περιϋχει προςταγλανδύνεσ, ουςύεσ που μπορεύ να προκαλϋςουν ϋναρξη του τοκετού ςε περύοδο που ο τοκετόσ δεν εύναι επιθυμητόσ αλλϊ πρόωροσ. Αντύθετα, όταν η ηλικύα κύηςησ επιτρϋπει την ϋναρξη του τοκετού, πολλϋσ Μαύεσ και γιατρού ςυςτόνουν την επαφό χωρύσ προφυλακτικό, ωσ ϋνα φυςικό μϋςο πρόκληςόσ του. Μια απειλούμενη εγκυμοςύνη, η οπούα εκδηλώνεται με αιμόρροια κατϊ τα αρχικϊ ςτϊδια τησ εγκυμοςύνησ, ιςτορικό πρόωρου τοκετού, οι διϊφοροι τύποι προδρομικού πλακούντα και ϊλλεσ καταςτϊςεισ καθιςτούν τη ςεξουαλικό επαφό απαγορευτικό. Πρϋπει να ζητόςετε τη γνώμη και τη ςυμβουλό τησ Μαύασ, του Μαιευτό και του γιατρού που ςασ παρακολουθούν ωσ προσ τη ςεξουαλικό ςασ ζωό. Στισ περιπτώςεισ που αυτό δεν απαγορεύεται, όπωσ προαναφϋρθηκε, θα πρϋπει να γύνεται με ηπιότητα, ςε θϋςεισ που δεν κουρϊζουν την ϋγκυο και δεν τησ προκαλούν ςωματικό ό ψυχικό δυςφορύα. 5
ΣΑΞΙΔΙΑ Εϊν η εγκυμοςύνη εξελύςςεται ομαλϊ, τα ταξύδια δεν εύναι απαγορευτικϊ αλλϊ θα πρϋπει να εξαςφαλύζεται η ϊνεςη και ξεκούραςη τησ εγκύου που ταξιδεύει. Στην περύπτωςη που υπϊρχει δυνατότητα επιλογόσ μεταξύ πολλών μεταφορικών μϋςων, ςυνόθωσ ςυνύςταται κατϊ ςειρϊ αεροπλϊνο, πλούο, τρϋνο και αυτοκύνητο. Εϊν το ταξύδι πραγματοποιηθεύ με αυτοκύνητο, η ϋγκυοσ πρϋπει να κϊθεται αναπαυτικϊ, με ζώνη αςφαλεύασ και να γύνονται ςυχνϊ διαλεύμματα προκειμϋνου να ξεκουρϊζεται και να περπατϊει. Εξυπακούεται η χρόςη των κανόνων αςφαλούσ οδόγηςησ. Θα όταν ςυνετό, επύςησ, ο προοριςμόσ του ταξιδιού να παρϋχει υπηρεςύεσ υγεύασ, ςτην περύπτωςη που τισ χρειαςτεύ η ϋγκυοσ ενώ δεν θα όταν ϊςκοπο το να ϋχει μαζύ τησ την καρτϋλα παρακολούθηςησ τησ εγκυμοςύνησ προκειμϋνου, εϊν χρειαςτεύ, να μελετόςουν το ιςτορικό τησ οι επαγγελματύεσ υγεύασ ςτουσ οπούουσ θα απευθυνθεύ επύ ανϊγκησ. Ευκόλωσ εννοούμενο εύναι ότι ο προοριςμόσ θα πρϋπει να περιλαμβϊνει δυνατότητα εύκολησ και γρόγορησ μετϊβαςησ ςε περιοχό με παροχϋσ υπηρεςιών υγεύασ. 6
ΚΑΠΝΙΜΑ ΑΛΚΟΟΛ ΚΑΣΑΝΑΛΩΗ ΕΘΙΣΙΚΩΝ ΟΤΙΩΝ Πρόκειται για αποδεδειγμϋνα επιβλαβεύσ ςυνόθειεσ όχι μόνο ςτην εγκυμοςύνη αλλϊ και ςτη γενικότερη υγεύα καθώσ η επύδραςό τουσ επεκτεύνεται ςτην ϋγκυο γυναύκα, ςτο κυοφορούμενο ϋμβρυο και, κατ επϋκταςη, ςε ολόκληρη την κοινωνύα. Το κϊπνιςμα ςυνδϋεται με αυτόματεσ αποβολϋσ, χαμηλό βϊροσ γϋννηςησ, πρόωρο τοκετό, καθυςτϋρηςη τησ ενδομότριασ ανϊπτυξησ του εμβρύου και με αιφνύδιο νεογνικό θϊνατο. Κατϊ το κϊπνιςμα εύναι δυνατό να δημιουργηθούν «ϋμφρακτα» ςτον πλακούντα, περιοχϋσ δηλαδό ιςχαιμικόσ του νϋκρωςησ, με αποτϋλεςμα να παρεμποδύζεται η ελεύθερη ανταλλαγό οξυγόνου και ϊλλων αερύων μεταξύ του πλακούντα και του εμβρύου. Η υπερβολικό κατανϊλωςη αλκοόλ προκαλεύ ςυγγενεύσ ανωμαλύεσ ςτη διϊπλαςη του εμβρύου, κυρύωσ ςτο Κεντρικό Νευρικό Σύςτημα, καθυςτϋρηςη τησ ανϊπτυξησ, υποπλαςύα του προςώπου (εμβρυώκό αλκοολικό ςύνδρομο). Μϋχρι ςτιγμόσ δεν ϋχει αποδειχτεύ ποια εύναι η μικρότερη αςφαλόσ δόςη κατανϊλωςησ αλκοόλησ. Η χρόςη εθιςτικών ουςιών εκ μϋρουσ τησ μητϋρασ επύςησ προκαλεύ προβλόματα ςτο ϋμβρυο, τα οπούα περιλαμβϊνουν ανϊμεςα ςε ϊλλα, προωρότητα, ενδομότρια καθυςτϋρηςη τησ ανϊπτυξησ, ψυχοκινητικϋσ διαταραχϋσ, πρόωρη ρόξη των υμϋνων, νεογνικϋσ λοιμώξεισ κ.α. Επιπλϋον μπορεύ να προκληθεύ ςύνδρομο ςτϋρηςησ ςτο νεογνό και ςτο ϋμβρυο. 7
ΓΤΜΝΑΣΙΚΗ Εφόςον η εγκυμοςύνη εξελύςςεται ομαλϊ, η γυμναςτικό τησ εγκύου δεν εύναι απαγορευτικό αντύθετα ϋχει ευεργετικϊ αποτελϋςματα, με την προώπόθεςη να τηρούνται ςτοιχειώδεισ κανόνεσ. Το όπιο περπϊτημα, ο χορόσ, η κολύμβηςη, η γιόγκα και η χαλαρό εκγύμναςη δεν προκαλούν προβλόματα ςτην εγκυμοςύνη. Ιδύωσ η κολύμβηςη προςφϋρει ςημαντικϊ πλεονεκτόματα εξαιτύασ τησ απουςύασ καταπόνηςησ των αρθρώςεων και τησ μϋςησ. Η ϋγκυοσ γυναύκα, με τη ςύμφωνη γνώμη τησ Μαύασ, του Μαιευτό και του γιατρού τησ, μπορεύ να γυμνϊζεται χαλαρϊ, αποφεύγοντασ την καταπόνηςη, την ϋντονη κούραςη και τη γυμναςτικό με βϊρη. Θα πρϋπει να εύναι προςεκτικό ωσ προσ τισ πτώςεισ, να κϊνει διαλεύμματα ςυχνϊ και να διακόπτει τη γυμναςτικό ςτην περύπτωςη που κουραςτεύ ό ζαλιςτεύ. Επύςησ, η ϋγκυοσ που γυμνϊζεται θα πρϋπει να ακολουθεύ ιςορροπημϋνη διατροφό με μικρϊ και ςυχνϊ γεύματα, ώςτε να μην προκαλούνται υπογλυκαιμύεσ. 8