ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 7.11.2012 COM(2012) 642 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΣΥΝΟΧΗΣ (2011) {SWD(2012) 362 final} EL EL
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Δημοσιονομική εκτέλεση της περιόδου 2000-2006 κατά το 2011 και περάτωση έργων... 1 2. Οικονομικό περιβάλλον και προϋποθέσεις χρηματοδότησης... 6 3. Λογιστικοί έλεγχοι και δημοσιονομικές διορθώσεις... 6 4. Παρατυπίες που κοινοποιήθηκαν από τα κράτη μέλη... 10 5. Αξιολόγηση... 10 6. Ενημέρωση και δημοσιότητα... 12
Η παρούσα έκθεση υποβάλλεται σύμφωνα με το άρθρο 14 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1164/1994 και καλύπτει την εφαρμογή κατά τη διάρκεια του 2011, των έργων του Ταμείου Συνοχής που είχαν εγκριθεί κατά την περίοδο προγραμματισμού 2000-2006 καθώς και τα πρώην έργα ISPA και τα έργα του Ταμείου Συνοχής που έχουν εγκριθεί ή υποβληθεί κατά την περίοδο προγραμματισμού 1994-1999 που εξακολούθησαν να υλοποιούνται κατά την περίοδο 2000-2006. Οι πληροφορίες που παρασχέθηκαν περιορίζονται στην περίοδο 2000-2006, καθώς ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1084/2006 για την ίδρυση Ταμείου Συνοχής και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1164/1994 δεν απαιτεί την υποβολή ετήσιας έκθεσης για το Ταμείο Συνοχής σχετικά με την περίοδο προγραμματισμού 2007-2013. Συνεπώς, η παρούσα έκθεση καλύπτει τις ενέργειες του Ταμείου Συνοχής στα δεκαπέντε δικαιούχα κράτη μέλη δεκατρία που ήταν κράτη μέλη στο τέλος του 2006 (δηλαδή η Κύπρος, η Τσεχική Δημοκρατία, η Εσθονία, η Ελλάδα, η Ουγγαρία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Μάλτα, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Σλοβακία, η Σλοβενία και η Ισπανία), καθώς και τα πρώην έργα ISPA που εγκρίθηκαν κατά την περίοδο 2000-2006 στη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, οι οποίες προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Ιανουαρίου 2007. Πρέπει να υπενθυμιστεί ότι, λόγω οικονομικής ανάπτυξης, η Ιρλανδία δεν είναι πλέον επιλέξιμη από την 1η Ιανουαρίου 2004. Ωστόσο, για τα υπό εκτέλεση έργα του Ταμείου Συνοχής υπολείπεται ακόμα η περάτωσή τους. Λεπτομέρειες σχετικά με την υλοποίηση, την παρακολούθηση και τον έλεγχο το 2011 των έργων που εγκρίθηκαν κατά την περίοδο 2000-2006 για κάθε δικαιούχο κράτος μέλος παρουσιάζονται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που συνοδεύει την παρούσα έκθεση. 1. ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2000-2006 ΚΑΤΑ ΤΟ 2011 ΚΑΙ ΠΕΡΑΤΩΣΗ ΕΡΓΩΝ Τα κράτη μέλη που είναι επιλέξιμα για υποστήριξη από το Ταμείο Συνοχής μπορούν να χωριστούν σε τρεις ομάδες: μια ομάδα από τέσσερα κράτη μέλη που είναι επιλέξιμα από την αρχή της περιόδου προγραμματισμού 2000-2006 (ΕΕ-4: Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ισπανία), μια δεύτερη ομάδα με δέκα κράτη μέλη που προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον Μάιο του 2004 (ΕΕ-10: Κύπρος, Τσεχική Δημοκρατία, Εσθονία, Ουγγαρία, Λιθουανία, Λετονία, Μάλτα, Πολωνία, Σλοβακία και Σλοβενία) και τα δύο κράτη μέλη (ΕΕ-2: Ρουμανία και Βουλγαρία) που προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον Ιανουάριο του 2007. - 1 -
Πίνακας 1: Αριθμός των έργων του Ταμείου Συνοχής ανά κράτος μέλος και ανά τομέα Τεχνική Κράτος μέλος Μεταφορές Περιβάλλον Μεικτά Σύνολο βοήθεια Ελλάδα 30 92 1 1 124 Ιρλανδία 6 4 10 Πορτογαλία 34 72 3 109 Ισπανία 80 322 2 3 407 ΕΕ -4 150 490 3 7 650 Κύπρος 1 1 2 Τσεχική Δημοκρατία 13 38 1 6 58 Εσθονία 10 17 10 37 Ουγγαρία 9 25 13 47 Λετονία 14 22 10 46 Λιθουανία 17 27 7 51 Μάλτα 1 1 1 3 Πολωνία 25 88 17 130 Σλοβακία 6 25 8 39 Σλοβενία 8 16 4 28 ΕΕ-10 104 260 1 76 441 Βουλγαρία 5 22 11 38 Ρουμανία 12 36 15 63 ΕΕ-2 17 58 26 101 ΣΥΝΟΛΟ 271 808 4 109 1192 Συνολικά, η Επιτροπή ενέκρινε 1192 σχέδια του Ταμείου Συνοχής κατά την περίοδο 2000-2006 στα 16 επιλέξιμα κράτη μέλη. Ο αριθμός αυτός περιλαμβάνει 52 έργα τα οποία εγκρίθηκαν ή υποβλήθηκαν για την περίοδο 1994-1999, αλλά εξακολούθησαν να υλοποιούνται κατά την περίοδο 2000-2006. Από τα 1192 έργα που εγκρίθηκαν από την Επιτροπή, τα 808 αφορούν το περιβάλλον, τα 271 τις μεταφορές και τα 109 την τεχνική βοήθεια 4 έργα είναι μεικτά (βλέπε πίνακα 1). 1.1. Τροποποίηση των αποφάσεων για τα έργα του Ταμείου Συνοχής Το 2011, η Επιτροπή ενέκρινε 175 τροποποιήσεις των αποφάσεών της σχετικά με τα έργα του Ταμείου Συνοχής, αριθμός ελαφρώς υψηλότερος από το 2010 (167), χαμηλότερος από το 2009 (196) και υψηλότερος από τις 137 τροποποιήσεις το 2008. Οι τροπολογίες αυτές αφορούσαν κυρίως αλλαγές στο φυσικό αντικείμενο, αλλαγές στον δικαιούχο του έργου, αυξήσεις του ανώτατου ορίου για τις προκαταβολές και τις ενδιάμεσες πληρωμές από 80% έως 90%, και αλλαγές όσον αφορά την τελική ημερομηνία επιλεξιμότητας λόγω της οικονομικής κρίσης και ανωτέρας βίας. Σημαντικός αριθμός των τροποποιήσεων που καλύπτονται συνδύαζε προτάσεις που καλύπτουν περισσότερες από μία από τις προαναφερθείσες πτυχές. Τον Απρίλιο του 2010, η Επιτροπή ενέκρινε, ως ένα από τα μέτρα για την υποστήριξη του ευρωπαϊκού σχεδίου οικονομικής ανάκαμψης, την «τροποποίηση των κατευθυντήριων γραμμών για την περάτωση έργων του Ταμείου Συνοχής και πρώην έργων ISPA 2000-2006» 1. Η Επιτροπή έλαβε υπόψη ότι τα έργα που εγκρίθηκαν για πρώτη φορά από το 2004 και μετά μπορεί να έχουν επηρεαστεί ιδιαίτερα από προβλήματα παροχής της απαιτούμενης εθνικής δημόσιας ή ιδιωτικής συγχρηματοδότησης, ή από την ικανότητα των δικαιούχων να τηρούν το αρχικό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των έργων. Η Επιτροπή αναγνώρισε επίσης ότι τα εν λόγω έργα βρίσκονταν υπό διεξαγωγή ή ακόμη μόνον στην αρχή της υλοποίησής τους, όταν εκδηλώθηκε η κρίση. 1 SEC (2010) 0405 της 19 Απριλίου 2010. - 2 -
Συνεπώς, η τροποποίηση όριζε ότι για τα έργα που εγκρίθηκαν για πρώτη φορά με απόφαση της Επιτροπής μετά την 1η Ιανουαρίου 2004, η Επιτροπή μπορεί να αποφασίσει, με βάση δεόντως αιτιολογημένη αίτηση, να παρατείνει την προθεσμία επιλεξιμότητας έως τις 31 Δεκεμβρίου 2011. Εάν, επιπλέον, η απαίτηση αφορούσε έργο με συμμετοχή του Ταμείου Συνοχής που ανέρχεται τουλάχιστον σε 100 εκατ. ευρώ, η προθεσμία επιλεξιμότητας μπορεί να παραταθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2012. Εξαίρεση για την παράταση της προθεσμίας πέρα από τις ανωτέρω ημερομηνίες θα μπορούσε να είναι δυνατή μόνον υπό εξαιρετικές και δεόντως αιτιολογημένες συνθήκες (δηλ. διοικητικές ή νομικές διαδικασίες με ανασταλτικό αποτέλεσμα, περιπτώσεις ανωτέρας βίας με σοβαρές επιπτώσεις στην υλοποίηση του έργου που υποστηρίζεται από το Ταμείο Συνοχής ή πρόδηλο σφάλμα που μπορεί να αποδοθεί στην Επιτροπή). Η τροποποίηση αυτή έγινε δεκτή με ικανοποίηση από τα κράτη μέλη, δεδομένου ότι θα συμβάλει στην αποδοτικότερη και αποτελεσματικότερη υλοποίηση των έργων του Ταμείου Συνοχής της περιόδου 2000-2006. Η δυνατότητα να παρατείνουν την προθεσμία επιλεξιμότητας πέραν του έτους 2010 σημαίνει στην πράξη ότι ορισμένα έργα του Ταμείου Συνοχής εξακολουθούσαν να υλοποιούνται το 2011 και το 2012 και υπάρχουν συνέπειες για τη διαδικασία περάτωσης η οποία πρέπει να παραταθεί ανάλογα. Για περισσότερα από 500 έργα, η τελική ημερομηνία επιλεξιμότητας θα είχε λήξει κανονικά στο τέλος του 2010. Αιτήματα από τα κράτη μέλη να παραταθεί η τελική ημερομηνία επιλεξιμότητας είχαν ως αποτέλεσμα 380 έργα να φτάσουν την τελική τους ημερομηνία επιλεξιμότητας το 2010, 116 έργα το 2011, και 7 το 2012. 1.2. Πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν το 2011 για έργα που είχαν εγκριθεί κατά την προγραμματική περίοδο 2000-2006 Γενικά, πραγματοποιήθηκαν λιγότερες τελικές πληρωμές για έργα του Ταμείου Συνοχής (και πρώην έργα ISPA) για την περίοδο 2000-2006 από ό,τι αναμενόταν αρχικά. Οι αιτήσεις πληρωμής περάτωσης προϋποθέτουν διεξοδική ανάλυση των εγγράφων περάτωσης και, ανάλογα με την πληρότητα και την ποιότητά τους, οι έλεγχοι αυτοί μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα οι τελικές πληρωμές να πραγματοποιηθούν σε μεταγενέστερο στάδιο από ό,τι είχε αρχικά προβλεφθεί. Ο αρχικός προϋπολογισμός του 2011 για πληρωμές για έργα του Ταμείου Συνοχής κατά την περίοδο 2000-2006 ανερχόταν σε 1 377 εκατ. ευρώ (2 500 εκατ. ευρώ το 2010). Η μεταφορά πιστώσεων οδήγησε σε τελικό προϋπολογισμό ύψους 945 εκατ. ευρώ, ο οποίος έχει εξ ολοκλήρου καταβληθεί στα τέλη του 2011. Πρόκειται για χαμηλότερο επίπεδο εκτέλεσης σε σύγκριση με το 2010 (2 321 εκατ. ευρώ) ή το 2009 (2 777 εκατ. ευρώ), που καταδεικνύει το γεγονός ότι ο κύκλος υλοποίησης των έργων του Ταμείου Συνοχής φτάνει στο τελικό στάδιο. Όσον αφορά τις γραμμές του προϋπολογισμού για πρώην έργα ISPA, ο προϋπολογισμός που είχε αρχικά προβλεφθεί για το 2011 ανερχόταν σε 358 εκατ. ευρώ. Ύστερα από μεταφορές πιστώσεων, οι πιστώσεις μειώθηκαν κατά 164 εκατ. ευρώ. Ποσό ύψους 188 εκατ. ευρώ καταβλήθηκε στα τέλη του 2011 (βλ. πίνακα 2). - 3 -
Πίνακας 2: Εκτέλεση πληρωμών του Ταμείου Συνοχής και πρώην έργων ISPA κατά το 2011 (σε ευρώ) Πιστώσεις πληρωμών Αρχική Μετακινήσεις Τελικοί πόροι Αποτέλεσμα Ταμείο Συνοχής 1 377 495 593-432 555 482 944 940 111 944 940 111 Πρώην ISPA 352 094 460-164 080 494 188 013 966 188 013 966 ΣΥΝΟΛΟ 1 729 590 053-596 635 976 1 132 954 077 1 132 954 077 Στον πίνακα 3 παρουσιάζεται το επίπεδο πληρωμών του 2011 για κάθε κράτος μέλος και για κάθε τομέα. Οι κύριες δικαιούχοι χώρες είναι η Ισπανία μεταξύ των κρατών μελών ΕΕ-4, η Πολωνία μεταξύ των κρατών μελών ΕΕ-10 και η Ρουμανία μεταξύ των κρατών μελών ΕΕ-2. Πίνακας 3: Πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν το 2011 για έργα του Ταμείου Συνοχής και πρώην έργα ISPA ανά κράτος μέλος και ανά τομέα Τεχνική Περιβάλλον Μεταφορές ΣΥΝΟΛΟ βοήθεια Κράτος μέλος Ποσό (σε ευρώ) % του συνολικ ού αποτελέ σματος Ποσό (σε ευρώ) % του συνολι κού αποτελ έσματο ς Ποσό (σε ευρώ) Ποσό (σε ευρώ) % του συνολικο ύ αποτελέσ ματος Ελλάδα 57 615 863.65 5.09 44 816 211.78 3.96 102 432 075.43 9.04 Ιρλανδία 8 933 600.00 0.79 2 207 521.12 0.19 11 141 121.12 0.98 Πορτογαλία 59 890 525.34 5.29 36 626 302.96 3.23 272 789.96 96 789 618.26 8.54 Ισπανία 207 017 555.55 18.27 193 055 630.27 17.04 400 073 185.82 35.31 ΕΕ-4 333 457 544.54 29.43 276 705 666.13 24.42 272 789.96 610 436 000.63 53.88 Κύπρος 8 926 429.27 0.79 5 058 456.00 0.45 13 984 885.27 1.23 Τσεχική 20 394 019.16 1.80 20 304 261.32 1.79 40 698 280.48 3.59 Δημοκρατία Εσθονία 7 885 782.28 0.70 17 391 904.00 1.54 25 277 686.28 2.23 Ουγγαρία 57 450 019.62 5.07 0.00 57 450 019.62 5.07 Λετονία 12 587 415.80 1.11 18 353 828.28 1.62 30 941 244.08 2.73 Λιθουανία 16 724 432.00 1.48 5 143 945.00 0.45 264 809.42 22 133 186.42 1.95 Μάλτα 0 0.00 0 0.00 0 0.00 Πολωνία 94 410 927.60 8.33 50 776 143.02 4.48 601 745.21 145 788 815.83 12.87 Σλοβακία 5 504 756.15 0.49 10 381 316.38 0.92 15 886 072.53 1.40 Σλοβενία 8 207 958.63 0.72 2 446 325.42 0.22 10 654 284.05 0.94 ΕΕ-10 232 091 740.51 20.49 129 856 179.42 11.46 866 554.63 362 814 474.56 32.02 Βουλγαρία 20 080 988.55 1.77 11 181 332.51 0.99 31 262 321.06 2.76 Ρουμανία 48 053 737.21 4.24 80 387 543.69 7.10 128 441 280.90 11.34 ΕΕ-2 68 134 725.76 6.01 91 568 876.20 8.08 159 703 601.96 14.10 ΣΥΝΟΛΟ 633 684 010.81 55.93 498 130 721.75 43.97 1 139 344.59 1 132 954 077.15 100.00 1.3. Εκκρεμούσες πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων από την περίοδο 2000-2006 Στα τέλη του 2011, το μέσο ποσοστό απορρόφησης (πληρωμές έναντι πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων) όλων των σημερινών δικαιούχων χωρών για έργα του Ταμείου Συνοχής και πρώην έργα ISPA ήταν 86,8 %. Τα ποσοστά απορρόφησης κυμαίνονται από 76,4% (Ουγγαρία) και 80,0% (Μάλτα) έως 94,5% (Ιρλανδία) και 100% (Κύπρος). Στα τέλη του 2011, οι εκκρεμούσες πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων («υπόλοιπο προς εκκαθάριση») για την περίοδο 2000-2006 ανέρχονταν σε 4,76 δισ. ευρώ. Κατά τη διάρκεια του 2011, το ποσό του υπολοίπου προς εκκαθάριση μειώθηκε κατά 1,3 δισ. ευρώ. - 4 -
Πίνακας 4: Ποσοστό απορρόφησης και εκκρεμούσες πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων στο τέλος του 2011 Κράτος μέλος Αναλήψεις υποχρεώσεων (σε ευρώ) Πληρωμές (σε ευρώ) (έως 12/2011) (έως 12/2011) Πληρω μές % Υπόλοιπο προς εκκαθάριση (σε ευρώ) στις 31/12/2011 Ελλάδα 2 715 715 157 2 298 554 325 84.6 644 237 217 Ιρλανδία 570 501 432 539 671 256 94.5 44 183 661 Πορτογαλία 3 091 383 087 2 702 560 755 87.4 480 151 783 Ισπανία 11 678 668 888 10 390 253 116 88.9 1 385 991 734 ΕΕ-4 18 056 268 566 15 931 039 454 88.2 2 554 564 397 Κύπρος 54 014 695 54 014 695 100.0 0 Τσεχική Δημοκρατία 1 216 164 695 1 102 680 977 90.6 123 537 739 Εσθονία 425 313 806 393 964 337 92.6 31 359 034 Ουγγαρία 1 481 998 333 1 133 287 696 76.4 348 710 635 Λετονία 679 429 631 608 993 278 89.6 70 541 232 Λιθουανία 825 210 750.63 713 677 487 86.4 124 668 359 Μάλτα 21 966 289 17 573 031 80.0 4 393 258 Πολωνία 5 622 608 032 4 798 548 338 85.3 826 434 068.96 Σλοβακία 764 788 823 662 551 600 86.6 102 246 279.62 Σλοβενία 254 129 012 225 399 467 88.6 28 729 545 ΕΕ-10 11 345 624 057 9 710 690 908 85.5 1 660 620 153 Βουλγαρία 791 062 943 645 742 295 81.6 226 706 678 Ρουμανία 2 001 213 853 1 678 709 925 83.8 322 503 927 ΕΕ-2 2 792 276 796 2 324 452 221 83.2 549 210 606 ΣΥΝΟΛΟ 32 201 682 470 27 966 182 584 86.8 4 764 395 156 1.4. Περάτωση έργων του Ταμείου Συνοχής Από τα 1192 σχέδια που συγχρηματοδοτήθηκαν κατά την περίοδο προγραμματισμού 2000-2006, τα 690 ήταν ακόμη σε εξέλιξη στα κράτη μέλη στα τέλη του 2011 (βλ. πίνακα 5). Συνεπώς, 502 έργα είχαν περατωθεί, συμπεριλαμβανομένων των 105 έργων που περατώθηκαν μέσα στο 2011 (σε σύγκριση με 102 έργα που περατώθηκαν μέσα στο 2010). Η πλειονότητα των περατώσεων αφορούσε τα ακόλουθα κράτη μέλη: Ισπανία (44 έργα περατώθηκαν), Ελλάδα (13), Πορτογαλία (10) και Πολωνία (9). Η υλοποίηση των έργων έφτασε στο απόγειό της το 2010 και η προσοχή στρέφεται τώρα προς την ολοκλήρωση και υποβολή των εγγράφων περάτωσης. Οι διαχειριστικές αρχές και η Επιτροπή έχουν να αντιμετωπίσουν σημαντική αύξηση στη ροή εργασίας λόγω των εγγράφων για την περάτωση των έργων. Η Επιτροπή έχει επίγνωση ότι η διαδικασία περάτωσης είναι υπερβολικά αργή, υπό το πρίσμα του όγκου των έργων που πρόκειται να εκκαθαριστούν κατά τα επόμενα δύο έτη. Ωστόσο, πρακτικά προβλήματα όπως η καθυστερημένη διαβίβαση των εγγράφων περάτωσης, οι ασυνέπειες των πληροφοριών (δηλαδή ανάμεσα στο περιεχόμενο ορισμένων τελικών εκθέσεων και των δηλώσεων εκκαθάρισης) ή το χαμηλό επίπεδο ορισμένων έργων σε σύγκριση με τους αρχικούς στόχους, μπορούν να καταστήσουν περίπλοκη την όλη διεργασία. Επιπλέον, για τα έργα που βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη, διάφορες δυσκολίες στην υλοποίηση οδήγησαν πολλές φορές σε νέα αιτήματα τροποποίησης από τα κράτη μέλη. Επίσης, πιο πολύπλοκα έργα υποβάλλονται στη διαδικασία περάτωσης και απαιτείται περισσότερος χρόνος για την εξέταση και τη λήψη αποφάσεων που συνδέονται με την περάτωση. Η Επιτροπή ενέκρινε συγκεκριμένα μέτρα για να ενισχύσει τη διαδικασία περάτωσης. Τον Φεβρουάριο του 2011 στο πλαίσιο της ΓΔ Περιφερειακής Πολιτικής δημιουργήθηκε μια - 5 -
ειδική ομάδα περάτωσης εργασιών του Ταμείου Συνοχής για την παρακολούθηση, καθοδήγηση και διευκόλυνση της περάτωσης. Επιπλέον, η Επιτροπή ανέπτυξε ορισμένες πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της κατάστασης όπως: η σύνταξη διαδικασίας για την ακύρωση των έργων που είναι απίθανο να ολοκληρωθούν λόγω του πολύ χαμηλού επιπέδου υλοποίησής τους, ο εξορθολογισμός της αλληλογραφίας με τα κράτη μέλη για τις διευκρινίσεις που απαιτούνται κατά την περάτωση, βελτιώνοντας την κοινή προσέγγιση και την ίση μεταχείριση, και η ανάπτυξη ενός νέου μέσου παρακολούθησης που θα επιτρέψει την παρακολούθηση σε καθημερινή βάση της πρόοδο που επιτεύχθηκε κατά τη διαδικασία περάτωσης. Πίνακας 5: Ταμείο Συνοχής έργα που περατώθηκαν έως το τέλος του 2011 Κράτος μέλος Συνολικό ς αριθμός έργων ΤΣ Συνολικό ς αριθμός έργων που περατώθ ηκαν Κατάσταση προόδου έως το τέλος του 2011 % των έργων που περατώθ ηκαν Σύνολο πληρωμών για έργα που περατώθηκαν (σε ευρώ) Αριθμός έργων που περατώθηκ αν το 2011 Αριθμός έργων σε εξέλιξη στο τέλος του 2011 Ελλάδα 124 71 57.3 1 645 734 338 13 53 Ιρλανδία 10 6 60.0 451 776 989 2 4 Πορτογαλία 109 46 42.2 1 243 494 296 10 63 Ισπανία 407 208 51.1 6 329 550 889 44 199 ΕΕ-4 650 331 50.9 9 670 556 512 69 319 Κύπρος 2 1 50.0 28 722 415 1 1 Τσεχική 58 30 51.7 658 665 260 3 28 Δημοκρατία Εσθονία 37 27 73.0 240 805 280 6 10 Ουγγαρία 47 13 27.7 67 714 692 1 34 Λετονία 46 22 47.8 155 238 464 3 24 Λιθουανία 51 17 33.3 177 056 807 1 34 Μάλτα 3 0 0.0 0 0 3 Πολωνία 130 15 11.5 384 661 932 9 115 Σλοβακία 39 18 46.2 231 678 461 7 21 Σλοβενία 28 17 60.7 125 856 727 4 11 ΕΕ-10 441 160 36.3 2 070 400 038 35 281 Βουλγαρία 38 5 13.2 67 979 411 1 33 Ρουμανία 63 6 9.5 15 776 582 0 57 ΕΕ-2 101 11 10.9 83 755 993 1 90 ΣΥΝΟΛΟ 1192 502 42.1 11 824 712 543 105 690 2. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ Το άρθρο 6 του κανονισμού (EΚ) αριθ. 1164/1994 του Συμβουλίου, που διέπει το Ταμείο Συνοχής για έργα που εγκρίθηκαν πριν από το τέλος του 2006, προβλέπει προϋποθέσεις δημοσιονομικής πολιτικής για τη χρησιμοποίηση του Ταμείου. Ο κανονισμός προβλέπει ότι «το Ταμείο δεν χρηματοδοτεί κανένα νέο έργο ή, σε περίπτωση σημαντικών έργων, κανένα νέο στάδιο έργου, σε κράτος μέλος σε περίπτωση που το Συμβούλιο, αποφασίζοντας με ειδική πλειοψηφία ύστερα από σύσταση της Επιτροπής, διαπιστώσει ότι το κράτος μέλος [ ] δεν έχει εφαρμόσει το πρόγραμμα [σταθερότητας ή σύγκλισης] κατά τρόπον ώστε να αποφευχθεί ένα υπερβολικό δημοσιονομικό έλλειμμα». Ωστόσο, επειδή η φάση της έγκρισης των προγραμμάτων της περιόδου 2000-2006 πραγματοποιήθηκε πριν την οικονομική κρίση, το εν λόγω άρθρο δεν έχει χρησιμοποιηθεί στο πλαίσιο των έργων της περιόδου 2000-2006. - 6 -
3. ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ Η Επιτροπή μερίμνησε για την τακτική κάλυψη με λογιστικούς ελέγχους των έργων του Ταμείου Συνοχής στα περισσότερα οικεία κράτη μέλη και έχει ως επίκεντρο τους συγκεκριμένους κινδύνους που συνδέονται με τη λειτουργία του Ταμείου Συνοχής. Η τελευταία έρευνα λογιστικού ελέγχου επικαιροποιήθηκε το 2011 («Ταμείο συνοχής: Επανεξέταση του φορέα εκκαθάρισης 2000-2006 και λογιστικός έλεγχος των έργων»). Με βάση την εν λόγω έρευνα, οι υπηρεσίες της Επιτροπής θα πρέπει να είναι σε θέση να κρίνουν κατά πόσον τα συστήματα και οι διαδικασίες που θεσπίζονται καθώς και η εργασία που έχει πραγματοποιηθεί παρέχουν αξιόπιστη πηγή βεβαιότητας σε σχέση τόσο με τα έργα που έχουν ήδη περατωθεί όσο και με τα έργα των οποίων η περάτωση είναι ακόμα σε εξέλιξη. Οι εργασίες λογιστικού ελέγχου άρχισαν τον Μάιο του 2011 και θα συνεχιστούν το 2012 και το 2013. Το 2011 πραγματοποιήθηκαν έξι αποστολές λογιστικού ελέγχου (Βουλγαρία, Ισπανία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Λιθουανία και Λετονία). Σωρευτικά, η Επιτροπή πραγματοποίησε 162 ελέγχους συστημάτων και 20 ελέγχους περάτωσης για τα έργα του Ταμείου Συνοχής της περιόδου 2000-2006. Η παρακάτω ανάλυση παρέχει λεπτομέρειες για τις εργασίες που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι το τέλος του 2011 και οι οποίες κατατάσσονται σε ομάδες σύμφωνα με την ιστορική εξέλιξη του Ταμείου Συνοχής. 3.1. Κράτη μέλη EΕ-4 Μεγάλο μέρος των εργασιών έχει πραγματοποιηθεί για τα κράτη μέλη EΕ-4 από το 2001 ως μέρος των βασικών ερευνών λογιστικού ελέγχου: σχετικά με την επαλήθευση της αποτελεσματικής λειτουργίας των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου στα κράτη μέλη, σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις και για την επανεξέταση του έργου των φορέων εκκαθάρισης στα κράτη μέλη με σκοπό την προετοιμασία για την περάτωση των προγραμμάτων και των έργων της περιόδου 2000-2006 σχέδια δράσης για τη διόρθωση των αδυναμιών που διαπιστώθηκαν, δημοσιονομικές διορθώσεις που πραγματοποιήθηκαν και τα αποτελέσματα των ελέγχων του Ελεγκτικού Συνεδρίου. 3.2. Κράτη μέλη EΕ-10 Ως αποτέλεσμα μεγάλου μέρους των εργασιών λογιστικού ελέγχου που πραγματοποιήθηκαν από την Επιτροπή για τα κράτη μέλη ΕΕ-10 κατά τη διάρκεια των κύριων ερευνών κατά τα προηγούμενα έτη, έχει επιτευχθεί ένα καλό επίπεδο κάλυψης (έως 53%). Η αξιολόγηση σχετικά με την αξιοπιστία των εργασιών του φορέα εκκαθάρισης ποικίλλει όσον αφορά την ομάδα αυτή των κρατών μελών. Όποτε διαπιστώνονταν προβλήματα, η Επιτροπή ζητούσε από τις αρχές του κράτους μέλους να εφαρμόσουν σχέδια διορθωτικής δράσης, να πραγματοποιήσουν πρόσθετες εκ των υστέρων επαληθεύσεις, ώστε να ενισχύσουν τις προπαρασκευαστικές εργασίες για την περάτωση πριν από την αποστολή των δηλώσεων εκκαθάρισης και να εφαρμόσουν τις κατάλληλες δημοσιονομικές διορθώσεις. Οι κύριοι παράγοντες υπολειπόμενου κινδύνου είναι οι εξής: διαδικασίες δημόσιων συμβάσεων και αμφιβολίες ως προς την ικανότητα ορισμένων φορέων εκκαθάρισης να εντοπίζουν τέτοιου είδους ανωμαλίες ή να επιβάλλουν την εφαρμογή δημοσιονομικών διορθώσεων, καθώς και αδυναμίες στη λειτουργία του φορέα εκκαθάρισης. Σε μία περίπτωση (Ουγγαρία), αναφέρθηκαν σοβαρά προβλήματα και σχετικά υψηλό ποσοστό σφάλματος σε έργα στον τομέα των μεταφορών, που κατέληξαν στη διατύπωση επιφύλαξης στην ετήσια έκθεση - 7 -
δραστηριοτήτων για το 2011 της γενικής διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής. Όλοι οι κίνδυνοι που εντοπίστηκαν μετριάστηκαν με τις διεξοδικές επαληθεύσεις που πραγματοποίησε η Επιτροπή κατά την ανάλυση των δηλώσεων εκκαθάρισης κατά την περάτωση κάθε έργου. Η Επιτροπή θα συνεχίσει επίσης να παρακολουθεί τους κινδύνους αυτούς με τη διενέργεια δειγματοληπτικών ελέγχων των υπό διεξαγωγή έργων. Σε τέσσερα κράτη μέλη (Κύπρος, Εσθονία, Μάλτα, Σλοβενία) δεν υπάρχουν εκκρεμή θέματα λογιστικού ελέγχου και η Επιτροπή μπορεί να εμπιστευτεί σε υψηλό βαθμό τις δηλώσεις εκκαθάρισης για την περάτωση των έργων στα εν λόγω κράτη μέλη. 3.3. Κράτη μέλη EΕ-2 Ως αποτέλεσμα του μεγάλου όγκου εργασιών λογιστικού ελέγχου που πραγματοποιήθηκε από την Επιτροπή σχετικά με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία κατά τη διάρκεια των κύριων ερευνών τα προηγούμενα έτη, επιτεύχθηκε καλό επίπεδο κάλυψης από τις εν λόγω εργασίες λογιστικού ελέγχου (51,35 για τη Βουλγαρία και 36,51%% για τη Ρουμανία). Η υλοποίηση των έργων του Ταμείου Συνοχής άρχισε γενικά αργότερα για τα δύο αυτά κράτη μέλη. Ως αποτέλεσμα, 33 από τα 38 έργα στη Βουλγαρία και 57 από τα 63 έργα στη Ρουμανία είναι ακόμη υπό διεξαγωγή. Κατά συνέπεια, το 2012 και, ενδεχομένως, το 2013 θα γίνουν σημαντικές ενδιάμεσες πληρωμές. Όπως επισημαίνεται στην ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων της γενικής διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής για το 2011, οι λογιστικοί έλεγχοι που πραγματοποιήθηκαν αποκάλυψαν ανεπάρκειες στον τομέα των δημόσιων συμβάσεων (κριτήρια επιλογής και ανάθεσης, τήρηση προθεσμιών, προσφυγή σε διαδικασίες διαπραγμάτευση) και αδυναμίες στον τομέα των διαχειριστικών ελέγχων. Αυτό οδήγησε σε δημοσιονομικές διορθώσεις που προτάθηκαν από την Επιτροπή οι διορθώσεις που αναφέρθηκαν το 2011 ανέρχονται σε 0,69 εκατ. ευρώ για τη Βουλγαρία και σε 0,22 εκατ. ευρώ για τη Ρουμανία. Η Επιτροπή διαπίστωσε ανεπάρκειες στις εργασίες του φορέα εκκαθάρισης στη Βουλγαρία, διατύπωσε συστάσεις για βελτίωση και παρακολουθεί στενά την κατάσταση (ως αποτέλεσμα λογιστικού ελέγχου τον Μάιο του 2011 για την περαιτέρω αξιολόγηση των εργασιών του φορέα εκκαθάρισης). Για τη Ρουμανία, μια αποστολή λογιστικού ελέγχου σχετικά με τις εργασίες του φορέα εκκαθάρισης που πραγματοποιήθηκε το 2009 τερμάτισε τις εργασίες της με γνώμη χωρίς επιφυλάξεις, παρέχοντας μια καλή βάση για εμπιστοσύνη στις δηλώσεις εκκαθάρισης που ελήφθησαν. 3.4. Άλλες εργασίες λογιστικού ελέγχου το 2011 Άλλες εργασίες λογιστικού ελέγχου που ανέλαβαν οι υπηρεσίες της Επιτροπής για το Ταμείο Συνοχής το 2011 περιλαμβάνουν την εξέταση των εθνικών ετήσιων εκθέσεων ελέγχου δυνάμει του άρθρου 12 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1386/2002, τις ετήσιες περιλήψεις και την ανασκόπηση του εθνικού συστήματος εκθέσεων λογιστικού ελέγχου που υπέβαλαν τα κράτη μέλη στην Επιτροπή. Οι εκθέσεις που ελήφθησαν εξετάστηκαν αναλυτικά και οι απαντήσεις με τις παρατηρήσεις και, εφόσον ήταν αναγκαίο, τα αιτήματα για επιπλέον πληροφορίες διαβιβάστηκαν στα κράτη μέλη, ώστε να μπορέσουν αυτά να έχουν όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στα αποτελέσματα των εργασιών του εθνικού λογιστικού ελέγχου. Διμερείς συνεδριάσεις συντονισμού πραγματοποιούνται ετησίως μεταξύ της Επιτροπής και των εθνικών αρχών λογιστικού ελέγχου για την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την εκτέλεση των εργασιών λογιστικού ελέγχου και για τη συζήτηση σχετικά με την πρόοδο των - 8 -
δειγματοληπτικών ελέγχων, καθώς και για την παρακολούθηση των πορισμάτων του λογιστικού ελέγχου. Οι συνεδριάσεις που καλύπτουν τις εργασίες λογιστικού ελέγχου που διεξήχθησαν κατά το 2010 πραγματοποιήθηκαν κατά το πρώτο εξάμηνο του 2011. Οι ετήσιες διμερείς συνεδριάσεις συντονισμού που καλύπτουν τις εργασίες λογιστικού ελέγχου που διεξήχθησαν κατά το 2011 πραγματοποιήθηκαν κατά το πρώτο εξάμηνο του 2012. 3.5. Συστήματα διαχείρισης και ελέγχου Στην ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων για το 2011 της γενικής διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής αξιολογήθηκε η λειτουργία των συστημάτων διαχείρισης και ελέγχου (2000-2006), με βάση τις αναφερθείσες γνώμες που διατυπώθηκαν από τις ελεγκτικές αρχές των κρατών μελών και τα αποτελέσματα των λογιστικών ελέγχων που πραγματοποίησε η Επιτροπή. Έγινε θετική αξιολόγηση για δεκαπέντε κράτη μέλη (μία εν μέρει). Εκδόθηκε ανεπιφύλακτη γνώμη για τα συστήματα ελέγχου έργων του Ταμείου Συνοχής σε πέντε κράτη μέλη (Κύπρος, Εσθονία, Μάλτα, Πορτογαλία και Σλοβενία). Για δέκα κράτη μέλη, η γνώμη εκδόθηκε με επιφυλάξεις με περιορισμένη επίπτωση (Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Ελλάδα, Ουγγαρία τομέας περιβάλλοντος και έργα τεχνικής βοήθειας, Ιρλανδία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Ρουμανία και Σλοβακία). Όσον αφορά τον ουγγρικό τομέα των μεταφορών, εκδόθηκε επιφύλαξη και γνώμη με επιφυλάξεις, με σημαντικό αντίκτυπο, λόγω του υψηλού ποσοστού σφαλμάτων που εντοπίστηκαν από τον εθνικό φορέα λογιστικού ελέγχου, λόγω των αποτελεσμάτων των λογιστικών ελέγχων της Επιτροπής (τα οποία αποκάλυψαν αρκετές παρατυπίες στις δημόσιες συμβάσεις), των αδυναμιών που διαπιστώθηκαν κατά την εφαρμογή των δημοσιονομικών διορθώσεων που συστάθηκαν από τον φορέα εκκαθάρισης και ελλείψεις κατά τον εντοπισμό και τη διόρθωση των παρατυπιών που αφορούν τις δημόσιες συμβάσεις σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, η αργή πρόοδος κατά την περάτωση των ισπανικών έργων του Ταμείου Συνοχής, ιδίως λόγω του υψηλού επιπέδου σφαλμάτων στις δημόσιες συμβάσεις που διαπιστώθηκαν στην πλειονότητα των έργων, και η αργή πρόοδος των ισπανικών αρχών στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που υπέδειξε η Επιτροπή, οδήγησαν επίσης σε διατύπωση επιφύλαξης για λόγους φήμης στην ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων το 2011 για το σύνολο των ισπανικών έργων του Ταμείου Συνοχής. - 9 -
Πίνακας 6: Κρατήσεις και δημοσιονομικές διορθώσεις που αποφασίστηκαν/που συμφωνήθηκαν για το Ταμείο Συνοχής την περίοδο 2000-2006 ανά κράτος μέλος Κράτος μέλος Επιφύλαξη ΕΕΔ 2010 Δημοσιονομικές διορθώσεις που αποφασίστηκαν/συμφωνήθηκαν (σε ευρώ) το 2011 2 Επιφύλαξη ΕΕΔ 2011 Ελλάδα ΟΧΙ 1 272 734 ΟΧΙ Ιρλανδία ΟΧΙ ΟΧΙ Πορτογαλία ΟΧΙ 4 139 400 ΟΧΙ Ισπανία ΟΧΙ - 5 413 806 3 ΝΑΙ 4 Κύπρος ΟΧΙ ΟΧΙ Τσεχική Δημοκρατία ΟΧΙ 7 921 142 ΟΧΙ Εσθονία ΟΧΙ 77 353 ΟΧΙ ΝΑΙ 5 Ουγγαρία ΝΑΙ τομέας μεταφορών 2 581 124 Λετονία ΟΧΙ ΟΧΙ Λιθουανία ΟΧΙ 206 765 ΟΧΙ Μάλτα ΟΧΙ ΟΧΙ Πολωνία ΟΧΙ 4 796 351 ΟΧΙ Σλοβακία ΟΧΙ 922 150 ΟΧΙ Σλοβενία ΟΧΙ ΟΧΙ Βουλγαρία ΝΑΙ 1 έργο 690 206 ΟΧΙ Ρουμανία ΟΧΙ 221 356 ΟΧΙ ΣΥΝΟΛΟ 17 414 784 4. ΠΑΡΑΤΥΠΙΕΣ ΠΟΥ ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ΜΕΛΗ Εφόσον η ετήσια έκθεση για το Ταμείο Συνοχής καλύπτει την υλοποίηση κατά τη διάρκεια του 2011 των έργων του Ταμείου Συνοχής που είχαν εγκριθεί κατά την περίοδο προγραμματισμού 2000-2006, λαμβάνονται υπόψη μόνο οι κοινοποιήσεις που υποβλήθηκαν με βάση τον κανονισμό (ΕΚ) 1831/1994. Η Επιτροπή έλαβε 64 κοινοποιήσεις παρατυπιών που αφορούσαν ένα συνολικό ποσό 42 168 842 ευρώ για έργα που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ και έχουν προβλεφθεί για την προαναφερθείσα περίοδο. Απομένουν ακόμα περίπου 20 315 177 ευρώ προς ανάκτηση. Οι περισσότερες υποθέσεις αναφέρθηκαν από την Πορτογαλία, την Ελλάδα και τη Λιθουανία (19, 14 και 8, αντίστοιχα). Ωστόσο, η Πολωνία και η Ελλάδα ανέφεραν τα υψηλότερα ποσά (16 εκατ. ευρώ και 11 εκατομμύρια ευρώ, αντίστοιχα), δηλαδή περίπου το 64% του συνόλου (βλέπε πίνακα 7). Οι δύο κύριες κατηγορίες παρατυπιών που αναφέρθηκαν είναι οι παραβάσεις των κανόνων περί δημοσίων συμβάσεων και των μη επιλέξιμων δαπανών, οι οποίες αφορούν 54 από τις 64 παρατυπίες που αναφέρθηκαν (85%). 2 3 4 5 Κανένα ποσό προς αναφορά κατά το 2011 για την περίοδο προγραμματισμού 1994-1999. Το αρνητικό ποσό οφείλεται σε προσαρμογή του καταλογισμού του Ταμείου σε σχέση με ό,τι είχε αναφερθεί εσφαλμένα το 2010 για το Ταμείο Συνοχής. Το ποσό των 34 784 766 έχει όντως διορθωθεί. Επιφύλαξη για λόγους φήμης για την Ισπανία. Επιφύλαξη για λόγους φήμης για την Ουγγαρία. - 10 -
Πίνακας 7: Παρατυπίες και δημοσιονομικός αντίκτυπος ΕΕ που αναφέρθηκαν από τα κράτη μέλη το 2011 δυνάμει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1831/1994 περίοδος προγραμματισμού 2000-2006 Αριθ. Σχετικά ποσά Ποσά προς ανάκτηση Κράτος μέλος παρατυπιών σε ευρώ % σε ευρώ % Ελλάδα 14 11 298 028 26.79 592 581 2.92 Ιρλανδία 3 1 552 044 3.68 Πορτογαλία 19 5 404 973 12.82 Ισπανία 3 483 353 1.15 Κύπρος Τσεχική 6 Δημοκρατία 4 684 545 11.11 1 761 729 8.67 Εσθονία Ουγγαρία Λετονία Λιθουανία 8 569 966 1.35 43 548 0.21 Μάλτα Πολωνία 5 15 998 132 37.94 15 739 519 77.48 Σλοβακία 6 2 177 800 5.16 2 177 800 10.72 Σλοβενία Βουλγαρία Ρουμανία ΣΥΝΟΛΟ 64 42 168 842 100.00 20 315 177 100.00 5. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ Η Επιτροπή και τα κράτη μέλη διεξάγουν εκτίμηση και αξιολόγηση όλων των συγχρηματοδοτούμενων έργων. Το 2011, η Επιτροπή συνέχισε να διεξάγει την εκ των υστέρων αξιολόγηση του Ταμείου Συνοχής, συμπεριλαμβανομένων των πρώην έργων ISPA, για την περίοδο προγραμματισμού 2000-2006. Προετοιμάστηκε ένα σύνολο από 5 αλληλένδετα «πακέτα εργασιών» ώστε να: α)αξιολογήσουν τη συμβολή του Ταμείου Συνοχής και του ISPA στην ανάπτυξη του συστήματος μεταφορών της ΕΕ και στην εφαρμογή του κεκτημένου της ΕΕ στον τομέα του περιβάλλοντος, καθώς και στην εκτίμηση του αντίκτυπου του ISPA στην προετοιμασία των προγραμμάτων των διαρθρωτικών ταμείων και του Ταμείου Συνοχής: Η συνεισφορά των δύο μέσων για την ανάπτυξη του δικτύου ΔΕΔ-Μ κατά την περίοδο 2000-2006 θεωρείται σημαντική και εξαιρετική στην περίπτωση των κρατών μελών ΕΕ-10. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα κράτη μέλη της EΕ-10 προσχώρησαν στα μέσα της περιόδου προγραμματισμού 2000-2006 και αντιμετώπισαν τα μεγαλύτερα προβλήματα ως προς την προσαρμογή των εθνικών τους υποδομών έως ένα βασικό πρότυπο σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη. Στον τομέα των οδικών μεταφορών, από τα 99 εγκεκριμένα έργα οδοποιίας προέκυψαν 4,214 km νέων ή αποκατεστημένων οδών για το δίκτυο ΔΕΔ-Μ, συμβάλλοντας περίπου 10% του συνολικού μήκους. Αυτή η συμβολή ήταν μεγαλύτερη για τα κράτη μέλη ΕΕ-10, όπου 57 έργα συνέβαλαν περίπου κατά 20% στο δίκτυο ΔΕΔ-Μ στις εν λόγω χώρες. Για τις σιδηροδρομικές μεταφορές, από τα 112 εγκεκριμένα έργα προέκυψαν 8,477 km νέων ή αποκατεστημένων δρόμων/υποδομών για το δίκτυο ΔΕΔ-Μ, ή περίπου το 21% του συνολικού μήκους του στις εν λόγω χώρες. Και πάλι, το μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής ήταν στα δίκτυα μεταφορών ΔΕΔ-Μ εντός των - 11 -
κρατών μελών ΕΕ-10, όπου τα έργα του ISPA επέφεραν βελτίωση σχεδόν κατά 40% (πάνω από 6,000 km). Η αξιολόγηση του κεκτημένου της ΕΕ ήταν περιορισμένη στους τομείς ποιότητας των υδάτων και διαχείρισης (συμπεριλαμβανομένης της επεξεργασίας λυμάτων) καθώς και στους τομείς συλλογής και επεξεργασίας στερεών αποβλήτων. Η ανάλυση κατέδειξε ότι το Ταμείο Συνοχής και το ISPA συνέβαλε σημαντικά στις ανάγκες των χωρών και στη συμμόρφωσή τους με το κεκτημένο στον τομέα του περιβάλλοντος. Παρασχέθηκαν νέα περιουσιακά στοιχεία ή επεκτάσεις ή αναβαθμίσεις των υποδομών στην υδροδότηση, στις υπηρεσίες υγιεινής και στη διαχείριση των στερεών αποβλήτων, όπως απαιτείται από τις χώρες ώστε να επιτύχουν τους στόχους των οδηγιών της ΕΕ. Μολονότι οι χώρες έλαβαν διαφορετικά ποσά από την άποψη των κεφαλαίων ανά τομέα, η μέση συνεισφορά στις ανάγκες των τομέων είναι αρκετά παρόμοια, με συνεισφορά περίπου 30% στον τομέα του πόσιμου νερού και 38% στον τομέα των υγρών αποβλήτων. Στην περίπτωση των στερεών αποβλήτων, όπου υπήρχαν πιο σημαντικές διαφορές στις ανάγκες των χωρών και η φύση των έργων ήταν περισσότερο διαφοροποιημένη, η συνεισφορά ήταν 25%. β) Διενεργούν εκ των υστέρων αναλύσεις κόστους-ωφέλειας για ένα δείγμα μεταφορικών και περιβαλλοντικών έργων, αντλώντας διδάγματα για τις μελλοντικές περιόδους προγραμματισμού: Ανάλυση κόστους-ωφέλειας (ΑΚΩ) στον τομέα των μεταφορών: Όσον αφορά τον αντίκτυπο των έργων, η ανάλυση έδειξε ότι όλα τα έργα είχαν καλή σχέση κόστουςωφέλειας. Η συμμετοχή του Ταμείου Συνοχής ήταν αναγκαία για την απελευθέρωση του οικονομικού οφέλους των εν λόγω έργων. Τα οφέλη από τα έργα αυτά καλύπτουν 8 κατηγορίες (εξοικονόμηση χρόνου μετακίνησης, κόστος κυκλοφορίας οχημάτων, βελτιώσεις στην ασφάλεια, εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, μείωση του ανέμου και του θορύβου και άλλα). Γενικά, τα ποσοστά χρησιμοποίησης που διαπιστώθηκαν είναι συμβατά με τον στόχο να δημιουργήσουν επαρκή πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα για να αφήνουν περιθώρια για ανάπτυξη κατά τη διάρκεια ζωής ενός έργου. Ήταν δύσκολο να καθοριστεί άμεση αιτιώδης συνάφεια μεταξύ των επενδύσεων σε υποδομές στον τομέα των μεταφορών και των ευρύτερων κοινωνικοοικονομικών αποτελεσμάτων (ιδιαίτερα για το ΑΕΠ). ΑΚΩ στον τομέα του Περιβάλλοντος: Η ανάλυση έδειξε ότι πολλά από τα έργα υποδομής στον τομέα του περιβάλλοντος υλοποιήθηκαν για να ικανοποιούν τις νομικές απαιτήσεις. Η συμμόρφωση με τις κείμενες διατάξεις από μόνη της δεν εξασφάλισε θετικές συνέπειες ως προς την οικονομική ευημερία στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό επιτεύχθηκε με δαπάνες που υπερέβαιναν τα οφέλη που θα μπορούσαν να αποτιμηθούν χρηματικά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μπορεί να είναι αδύνατον να εμφανίζει θετική καθαρή παρούσα οικονομική αξία σε επίπεδο έργου. Στα δύο έργα που είχαν στόχους πέραν της συμμόρφωσης, η περιβαλλοντική εστίαση διαπιστώθηκε ότι ήταν χρήσιμη για τις ανάγκες της περιοχής. Γενικά, από τις αξιολογήσεις διαπιστώθηκε ότι τα έργα παρήγαγαν θετικές παράπλευρες επιπτώσεις όσον αφορά την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση και την αποκόμιση διδαγμάτων σχετικά με το θέμα. Ύστερα από τροποποίηση στη σύμβαση του πρώτου από τα εν λόγω «πακέτα εργασιών», πραγματοποιήθηκαν δύο περαιτέρω αξιολογήσεις το 2011, οι οποίες επικεντρώνονταν σε - 12 -
θέματα διαχείρισης και υλοποίησης του Ταμείου Συνοχής, καθώς και επανεξέταση από εμπειρογνώμονες και σύνθεση της συνολικής αξιολόγησης. 6. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑ Από την 1η Ιανουαρίου 2007 όλα τα θέματα σχετικά με το Ταμείο Συνοχής εξετάστηκαν στο πλαίσιο της επιτροπής συντονισμού των ταμείων (COCOF, η οποία συστάθηκε σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1083/2006). Η Επιτροπή παρουσίασε μια επικαιροποίηση της διαδικασίας περάτωσης του Ταμείου Συνοχής 2000-2006 κατά τη διάρκεια της 44ης συνεδρίασης της επιτροπής συντονισμού των ταμείων, στις Βρυξέλλες στις 21 Σεπτεμβρίου 2011. Το 2011, η γενική διεύθυνση Περιφερειακής Πολιτικής εξακολούθησε να παρέχει λεπτομερέστατες πληροφορίες σχετικά με το Ταμείο Συνοχής στην ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων της 6 και να δημοσιεύει λεπτομέρειες των μεγάλων έργων, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Συνοχής, και για τις δύο περιόδους, 2000-2006 και 2007-2013. Μέχρι σήμερα, οι λεπτομέρειες 238 μεγάλων έργων έχουν δημοσιευθεί σε βάση δεδομένων που επιτρέπει την εξειδικευμένη αναζήτηση στον δικτυακό τόπο InfoRegio. Στον δικτυακό τόπο υπάρχουν επίσης περαιτέρω έργα του Ταμείου Συνοχής, μαζί με εκατοντάδες παραδείγματα άλλων έργων. Επιπλέον, ένα ειδικό έντυπο παρουσιάζει 150 παραδείγματα έργων που συγχρηματοδοτούνται από το Ταμείο Συνοχής και τα Διαρθρωτικά Ταμεία. 6 Δημοσίευση στον δικτυακό τόπο http://ec.europa.eu/atwork/synthesis/aar/index_en.htm - 13 -