Τ ε χ ν ο λ ο γ ι κ ό Ε κ π α ι δ ε υ τ ι κ ό Ί δ ρ υ μ α Σ τ ε ρ ε ά ς Ε λ λ ά δ α ς Σ χ ο λ ή Ε π α γ γ ε λ μ ά τ ω ν Υ γ ε ί α ς & Π ρ ό ν ο ι α ς Τ μ ή μ α Φ υ σ ι κ ο θ ε ρ α π ε ί α ς 222Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Προηγμένης Φυσικοθεραπείας Π ρ ό γ ρ α μ μ α Μ ε τ α π τ υ χ ι α κ ώ ν Σ π ο υ δ ώ ν - Π ρ ο η γ μ έ ν η Φ υ σ ι κ ο θ ε ρ α π ε ί α ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΣΚΗΣΕΩΝ Για ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Σκοπός της δημιουργίας του συγκεκριμένου εγχειριδίου είναι η ενημέρωση των γονιών των παιδιών, αλλά και των εφήβων με διαταραχές στην ισορροπία, δίνοντας μια γενική εικόνα αυτού του προβλήματος, αλλά ταυτόχρονα και τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να το αντιμετωπίσουν στην καθημερινή τους ζωή. Παράλληλα, παρουσιάζεται ένα ενδεικτικό πρόγραμμα ασκήσεων για την βελτίωση της ισορροπίας, μέσω του παιχνιδιού με τη χρήση διαδραστικών μοντέλων παρέμβασης. Το πρόγραμμα ασκήσεων χωρίζεται σε τρία στάδια. Στο πρώτο στάδιο περιλαμβάνονται ασκήσεις με χαμηλό βαθμό δυσκολίας, στο δεύτερο στάδιο ασκήσεις με μέτριο βαθμό δυσκολίας, ενώ στο τρίτο στάδιο αναφέρονται ασκήσεις με υψηλό βαθμό δυσκολίας. Η προοδευτικότητα των ασκήσεων εξαρτάται από την επιτυχή εκτέλεση των ασκήσεων του προηγούμενου σταδίου. Και μην ξεχνάτε...διασκεδαστε!!! Αυτό το εγχειρίδιο έχει στόχο να ενημερώσει τους γονείς των παιδιών, αλλά και τους εφήβους με διαταραχές ισορροπίας, δίνοντας μια γενική εικόνα αυτής της διαταραχής, αλλά ταυτόχρονα και τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να το αντιμετωπίσουν στην καθημερινή τους ζωή». Συγγραφή: Λιξέκα Ευαγγελία, Φυσικοθεραπεύτρια-Φοιτήτρια ΠΜΣ Επιμέλεια: Παράς Γεώργιος, Καθηγητής Εφαρμογών Το εγχειρίδιο αυτό δημιουργήθηκε στα πλαίσια εκπόνησης εργασίας στο μεταπτυχιακό μάθημα «Σεμινάριο Προηγμένης Φυσικοθεραπείας» με υπεύθυνο εκπαιδευτικό τον Καθ. Γεώργιο Γιόφτσο. Και επειδή η τεχνολογία αποτελεί «σύμμαχο» στην αποκατάσταση, στο τέλος του εγχειριδίου παρατίθενται προτεινόμενα βιντεοπαιχνίδια, τα οποία αποτελούν εναλλακτικό ή/και συμπληρωματικό τρόπο παρέμβαση για την βελτίωση της ισορροπίας. Οι εμπορικές συσκευές αναγνώρισης κίνησης, όπως το Nintendo Wii, το Xbox Kinect της Microsoft και το PlayStation Move της Sony, έχουν ενσωματωθεί στην κλινική πρακτική, αλλά και πληθώρα ε- ρευνών έχουν γίνει για την αναζήτηση της αποτελεσματικότητά τους σε δυσλειτουργίες της ισορροπίας. είναι: Εξοπλισμός που απαιτείται για την εκτέλεση των ασκήσεων ισορροπίας 2 μπάλες 3 στεφάνια Ανθεκτικά μικρά κουτιά 1 δοκό 1 στρώμα 1 σακουλάκι με άμμο 1 κομμάτι ύφασμα για κλείσιμο των ματιών ΛΑΜΙΑ 2016 Λιξέκα Γ. Ευαγγελία Λιξέκα Ευαγγελία 2016-2016 22222
444Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Προηγμένης Φυσικοθεραπείας Λίγα λόγια... Τι είναι ισορροπία; Ισορροπία είναι η διαδικασία διατήρησης του κέντρου βάρους, μέσα στη βάση στήριξης του σώματος. Η ισορροπία διαχωρίζεται στη στατική και στη δυναμική. Στατική είναι η διατήρηση της σταθερότητας στην ηρεμία, ενώ δυναμική είναι διατήρηση του ελέγχου της ισορροπίας κατά την κίνηση. Γιατί δεν έχω καλή ισορροπία; Ο άνθρωπος κατά τους πρώτες μήνες της ζωής του εξασκεί την ισορροπία του, ώστε αργότερα να μάθει να στέκεται όρθιος και τελικά να περπατάει. Ο έλεγχος της ισορροπίας δεν είναι απλά µαι κατάσταση, αλλά µμια συνεχής ρυθμιστική διαδικασία. Όταν υπάρχει ελαττωμένη ισορροπία, μειώνεται και η λειτουργική ικανότητα του παιδιού με αποτέλεσμα τις πτώσεις, τον φόβο για κίνηση και τελικά τον περιορισμό στις καθημερινές δραστηριότητες. Διάφορες παθολογίες μπορούν να επηρεάσουν την ισορροπία, είτε πρωτογενώς, είτε δευτερογενώς. Ανάμεσα σε αυτές περιλαμβάνονται τα νευρολογικά, τα νευρομυϊκά, ακόμη και κάποια ορθοπεδικά προβλήματα, όπως αστάθεια της ποδοκνημικής μετά από ένα διάστρεμμα. Πιο συγκεκριμένα, η ισορροπία περιλαμβάνει τον έλεγχο της θέσης του σώματος στο Χώρο για την επίτευξη της σταθερότητας και του προσανατολισμού, μέσα από πολύπλοκους αισθητικοκινητικούς μηχανισμούς του σώματος, τόσο κεντρικούς, όσο και περιφερικούς. Εξαρτάται από την αλληλεπίδραση του οπτικού, του σωματοαισθητικού και του αιθουσαίου συστήματος σε συνεργασία με το νευρικό σύστημα και τον συντονισμό του μυοσκελετικού, το οποίο ανταποκρίνεται προσαρμοστικά. Πως μπορώ να βελτιώσω την ισορροπία μου; Η στατική και η δυναμική ισορροπία στα παιδιά, εδραιώνεται σε ηλικία 2 ετών και φαίνεται να διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη βάδιση και στο συντονισμό των κινήσεων. Η βελτίωση της ισορροπίας αποτελεί βασικό συστατικό για τη βελτίωση των κινητικών δεξιοτήτων. Σε παιδιά με φτωχό κινητικό σχεδιασμό, βελτιώνοντας τις στρατηγικές ισορροπίας, φαίνεται να βελτιώνεται συνολικά και ο συντονισμός των κινήσεων. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από διάφορες δραστηριότητες, όπως παιχνίδια στην παιδική χαρά, σκαρφάλωμα, βάδιση σε δοκό κ.α. Για μια περισσότερο επιστημονική προσέγγιση, απαιτείται η συμβολή ενός φυσικοθεραπευτή, ο οποίος είναι αρμόδιος για τη λήψη πληροφοριών κατόπιν λεπτομερής αξιολόγησης, εντοπίζοντας τους παράγοντες που επιδρούν στη διαταραχή της ισορροπίας. Πως μπορώ να χρησιμοποιήσω τις συσκευές αναγνώρισης κίνησης για να βελτιώσω την ισορροπία μου; Την τελευταία δεκαετία, οι ερευνητές και οι κλινικοί, έχουν εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους στη χρησιμότητα των εμπορικών συσκευών αναγνώρισης κίνησης στην αποκατάσταση, λόγω του χαμηλού κόστους και της ευκολίας μεταφοράς τους. Οι συσκευές αναγνώρισης κίνηση και τα συστήματα βιντεοπαιχνιδιών φαίνεται να μπορούν να αυξάνουν τις επιδόσεις και να βελτιώνουν τις κινητικές ικανότητες, όπως την ισορροπία, τον συντονισμό, τη δύναμη και την αντοχή. Τέτοιες συσκευές είναι το Nintendo Wii, το PlayStation Move της Sony και το Xbox Kinect της Microsoft. Η επιλογή του κατάλληλου παιχνιδιού ή λογισμικού, φαίνεται να είναι εποικοδομητική και χρήσιμη στην εκπαίδευση ή επανεκπαίδευση της ισορροπίας και του συντονισμού. Λιξέκα Κιόττου Γ. Ευαγγελία 2016 Σάββας 3 Λιξέκα Γ. Ευαγγελία Λιξέκα Ευαγγελία 2016-2016 44444
666Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Προηγμένης Φυσικοθεραπείας Στάδιο Πρώτο 1 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Βαθμός δυσκολίας: Εύκολο Πέταξε τη μπάλα στον συμπαίχτη σου έχοντας το πόδι σου επάνω σε ένα κουτί. Άλλαξε πόδι. 2 4 Βάδισε επάνω στα χρωματιστά σχήματα ή μέσα σε κρίκους. Διαφοροποίησε την κατεύθυνση και την απόσταση των σχημάτων ή των κρίκων. Πέταγμα και πιάσιμο μπάλας στον συμπαίχτη σου. Επανέλαβε 10 φορές και μετά 20 φορές. 5 Προσπάθησε να μείνεις ακίνητος, ενώ εγώ σε σπρώχνω. Ξεκίνα από την τετραποδική θέση και αύξησε το βαθμό δυσκολίας στη γονατιστή θέση. Αρχική θέση 6 Βάδισε επάνω σε διάφορες επιφάνειες, δημιουργώντας διαδρομές. Διαμόρφωσέ τες κάθε φορά με διαφορετικό τρόπο, ώστε να αυξάνεται ο βαθμός δυσκολίας. 3 7 Βάδιση επάνω σε μια γραμμή 5 μέτρων στο πάτωμα. Προσπάθησε να κρατήσεις τα πέλματά σου επάνω στη γραμμή. Ισορροπία στο ένα πόδι. Μέτρα πόσα δευτερόλεπτα μπορείς να μείνεις σε αυτή τη θέση. Άλλαξε πόδι και επανέλαβε. Μετά δοκίμασε το ίδιο, κρατώντας μια μπάλα επάνω από το επίπεδο του κεφαλιού. Λιξέκα Κιόττου Γ. Ευαγγελία 2016 Σάββας 5 Λιξέκα Γ. Ευαγγελία Λιξέκα Ευαγγελία 2016-2016 66666
888Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Προηγμένης Φυσικοθεραπείας Στάδιο Δεύτερο Βαθμός Δυσκολίας: Μέτριο 12 8 Πέτα και πιάσε τη μπάλα, έχοντας το πόδι σου ε- πάνω σε μια μπάλα. Άλλαξε πόδι. 9 Βάδισε επάνω σε μια δοκό. Προοδευτικά, βάδισε επάνω στη δοκό, προσπαθώντας να ισορροπήσεις ένα σακουλάκι με άμμο σε μια ρακέτα. Προσπάθησε να μείνεις ακίνητος, όπως στην άσκηση 2. Αυτή τη φορά στην όρθια θέση και μετά στην ημιγονατιστή. Βάδισε σε μια γραμμή, προσπαθώντας να κρατήσει ένα σακουλάκι με άμμο επάνω στο κεφάλι σου. 13 10 Από την τετραποδική θέση, σήκωσε το ένα χέρι και το αντίθετο πόδι. Μείνε σε αυτή τη θέση όσο περισσότερο μπορείς. 11 14 Βάδισε σε μια γραμμή, με το ένα πόδι μπροστά από το άλλο έχοντας κλειστά τα μάτια με ένα μαντήλι. Προσπάθησε να μην παρεκκλίνεις. 15 Προσπάθησε να φτάσεις το σακουλάκι με άμμο από γονατιστή θέση. Μετά από μεγαλύτερη απόσταση. Τέλος, από ημιγονατιστή θέση. Χοροπήδα μια στο ένα πόδι και μια στο άλλο, επάνω σε μια γραμμή. Λιξέκα Κιόττου Γ. Ευαγγελία 2016 Σάββας 7 Λιξέκα Γ. Ευαγγελία Λιξέκα Ευαγγελία 2016-2016 88888
101010Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Σπουδών Προηγμένης Φυσικοθεραπείας Στάδιο Τρίτο 16 Βαθμός Δυσκολίας: Δύσκολο Από μονοποδική θέση, μείνε ακίνητος, ενώ σε σπρώχνω. 19 Εκτέλεσε 3 βήματα με το ένα πόδι και σταμάτησε. Επανέλαβε 5 φορές. 17 20 Βάδιση προς τα πίσω, επάνω σε μια γραμμή. Αρχικά, επιτρέπεται να κοιτάς. Μετά, προσπάθησε να μην κοιτάς. Προοδευτικά, εκτέλεσε το ίδιο επάνω σε μια δοκό. Εκτέλεσε 1 βήμα με το ένα πόδι και σταμάτησε. Επανέλαβε 10 βήματα. 21 Εκτέλεσε βήματα με το ένα πόδι εμπρός, πίσω, δεξιά και αριστερά. 5 βήματα σε κάθε κατεύθυνση. 22 18 Στάσου με το ένα πόδι και τα χέρια σταυρωμένα. Μετά εκτέλεσε το ίδιο με κλειστά μάτια. Προοδευτικά, εκτέλεσε το ίδιο επάνω σε ένα μαλακό στρώμα. Εκτέλεσε 1 βήμα με το ένα πόδι, κάθε φορά σε διαφορετική κατεύθυνση. 23 Παίξε κουτσό». ΚΑΛΗ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗ!!! Λιξέκα Κιόττου Γ. Ευαγγελία 2016 Σάββας 9 Λιξέκα Γ. Ευαγγελία Λιξέκα 2016 Ευαγγελία - 2016 10101010
121212Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Σπουδών Προηγμένης Φυσικοθεραπείας ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΑ ΒΙΝΤΕΟΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΕΝΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ Οι προτεινόμενες ασκήσεις ισορροπίας μπορούν να τροποποιηθούν ανάλογα με τις ικανότητες του κάθε παιδιού. Ιδανικά, θα μπορούσαν να εκτελεστούν 3 φορές την εβδομάδα για 30 λεπτά ή καθημερινά για 10 λεπτά. Για οποιαδήποτε περαιτέρω διευκρίνιση, παρακαλώ συμβουλευτείτε έναν φυσικοθεραπευτή. «Παίξε μαθαίνοντας...κινήσου έξω από τα όρια σου!!!!! ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΠΗΓΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Προτεινόμενα Βιβλία: Patrice L. (Tamar) Weiss, Emily A. Keshner, Mindy F. Levin Editors, 2014. Virtual Reality for Physical and Motor Rehabilitation, Springer New York Heidelberg Dordrecht London, ISBN 978-1-4939-0968-1 (ebook) Πηγές από το διαδίκτυο: Kristina Valter McConville (2012). Virtual Rehabilitation and Training for Postural Balance and Neuromuscular Control, Virtual Reality in Psychological, Medical and Pedagogical Applications, Dr. Christiane Eichenberg (Ed.), InTech, DOI: 10.5772/50133. Videos: https://www.youtube.com/watch?v=ybkof1_ylzg https://www.youtube.com/watch?v=nenyzx1vjwi Λιξέκα Κιόττου Γ. Ευαγγελία 2016 Σάββας 2016 11 Λιξέκα Γ. Ευαγγελία Λιξέκα 2016 Ευαγγελία - 2016 12121212