Standard Eurobarometer European Commission ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ 71 ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΑΝΟΙΞΗ 2009 ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Standard Eurobarometer 71 / Άνοιξη 2009 TNS Opinion & Social ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ GREECE Η έρευνα αυτή έγινε κατόπιν αιτήµατος και υπό τον συντονισµό της Γενικής ιεύθυνσης Επικοινωνίας. Η ανάλυση αυτή έγινε για την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα. Το κείµενο αυτό δεν εκφράζει αναγκαστικά τις θέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι ερµηνείες ή τοποθετήσεις της παρούσας ανάλυσης εκφράζουν αποκλειστικά και µόνο την άποψη του συντάκτη. Σελίδα 1 από 9
Εισαγωγή 1 Το τακτικό Ευρωβαρόµετρο 71.3 διεξήχθη από την TNS Opinion & Social, µία κοινοπραξία των φορέων Taylor Nelson Sofres και EOS Gallup Europe, στο διάστηµα µεταξύ της 12 ης Ιουνίου και 6 ης Ιουλίου 2009, κατόπιν αιτήµατος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Γενική ιεύθυνση Επικοινωνίας, Ανάλυση της Κοινής Γνώµης). Η έρευνα διεξήχθη στα 27 κράτη-µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2, σε τρεις υποψήφιες για ένταξη χώρες (Κροατία, Τουρκία και Πρώην Γιουγκοσλαβική ηµοκρατία της Μακεδονίας), καθώς και στην «περιοχή όχι υπό τον άµεσο έλεγχο της Κυπριακής ηµοκρατίας (Τουρκοκυπριακή Κοινότητα)», καλύπτοντας δειγµατοληπτικά τον πληθυσµό των χωρών, ηλικίας 15 ετών και άνω. Για τους σκοπούς της έρευνας χρησιµοποιήθηκε αντιπροσωπευτικά τυχαίο δείγµα, αναλογικό του µεγέθους του πληθυσµού και της πληθυσµιακής πυκνότητας της κάθε χώρας. Όσον αφορά στο ελληνικό τµήµα της έρευνας, στο τυχαία επιλεγµένο ελληνικό δείγµα συµµετείχαν 1000 πολίτες, από αντιπροσωπευτικές περιοχές της ελληνικής επικράτειας, εκ των οποίων 985 (99%) δήλωσαν ελληνική εθνικότητα. Για τη λήψη των στοιχείων χρησιµοποιήθηκαν τυποποιηµένα ερωτηµατολόγια, ενώ η επικοινωνία µε τους συµµετέχοντες είχε τη µορφή της προσωπικής συνέντευξης. Όλα τα ποσοστά έχουν στρογγυλοποιηθεί. Από 0.1 έως 0.4 προς την κατώτερη µονάδα και από 0.5 έως 0.9 προς την ανώτερη µονάδα του δεκαδικού συστήµατος. υσαρέσκεια και απαισιοδοξία για απασχόληση και οικονοµία 56% της ελληνικής κοινής γνώµης εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για την καθηµερινή του ζωή (EU27: 22%). Σηµειώνεται ότι το ποσοστό δυσαρέσκειας των ελλήνων πολιτών είναι από τα υψηλότερα (αρνητικά) του συνολικού δείγµατος της έρευνας µαζί µε αυτά της Ουγγαρίας (56%) και της Βουλγαρίας (58%). Παρόλα αυτά το ποσοστό ικανοποίησης παραµένει υψηλό (44%), αν και παρατηρείται µείωση 9 ποσοστιαίων µονάδων συγκριτικά µε αυτό της προηγούµενης έρευνας του Ευρωβαρόµετρου (Φθινόπωρο 2008 ΕΒ70.1: 53%). Ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε αισθητά υψηλότερα επίπεδα (77%). Οι Έλληνες, στην πλειονότητά τους (EL: 94%), συγκεντρώνοντας από τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά της έρευνας, εµφανίζονται απογοητευµένοι από την παρούσα κατάσταση της απασχόλησης στη χώρα τους, καθώς τη χαρακτηρίζουν ως κακή. υσαρεστηµένοι φαίνονται να είναι και οι ευρωπαίοι πολίτες (EU27: 85%). Αξιοσηµείωτο είναι ότι 9 στους 10 έλληνες πολίτες πιστεύουν ότι είναι δύσκολο να βρεις καλή δουλειά στην Ελλάδα, ακόµη κι αν έχεις υψηλά προσόντα (EL: 91% - EU27: 80%). Ο έλληνας πολίτης, περισσότερο από κάθε ευρωπαίο πολίτη, εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για την κακή κατάσταση του περιβάλλοντος στη χώρα τους. Το ελληνικό αρνητικό ποσοστό είναι το υψηλότερο της παρούσας έρευνας (EL: 84% - EU27: 52%). Σηµειώνεται ότι αρκετοί είναι οι ευρωπαίοι πολίτες που εκφράζουν ικανοποίηση για την κατάσταση του 1 Η ανάλυση αυτή έγινε για την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα από την κα. Όλγα Σταυροπούλου-Σαλαµούρη [Μίλητος Αναδυόµενες Τεχνολογίες & Υπηρεσίες]. 2 Ο ευρωπαϊκός µέσος όρος (EU27) που παρατίθεται στα αποτελέσµατα της παρούσας έρευνας αφορά στα αποτελέσµατα που καταγράφηκαν στα 27 κράτη-µέλη. Επίσης, σηµειώνεται ότι όπου χρησιµοποιείται ο όρος «ευρωπαίοι πολίτες ή υπόλοιποι ευρωπαίοι πολίτες» αναφέρεται στον ευρωπαϊκό µέσο όρο (EU27). Σελίδα 2 από 9
περιβάλλοντος στη χώρα τους (EU27: 44%), σε αντίθεση µε τους Έλληνες που συγκεντρώνουν το χαµηλότερο ποσοστό ικανοποίησης του ευρωπαϊκού δείγµατος (16%). Οι Έλληνες πολίτες είναι από τους πιο δυσαρεστηµένους του ευρωπαϊκού δείγµατος για την κατάσταση της οικονοµίας στη χώρα τους (EL: 90% - EU27: 78%) καθώς συγκεντρώνουν από τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά της έρευνας. Οι Ισπανοί (81%), οι Πορτογάλοι (81%), οι Ιρλανδοί (79%), οι Ιταλοί και οι Έλληνες (78%), συγκεντρώνοντας τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά της έρευνας, είναι οι πλέον απογοητευµένοι από την πορεία της ευρωπαϊκής οικονοµίας καθώς θεωρούν ότι βρίσκεται σε δυσχερή θέση (EU27: 68%). Παρόλα αυτά, 56% των ελλήνων πολιτών δηλώνει ότι αισθάνεται περισσότερη οικονοµική σταθερότητα επειδή η Ελλάδα είναι µέλος της ζώνης του ευρώ (EU27: 49%). Οι Έλληνες, περισσότερο από κάθε ευρωπαίο πολίτη, εκφράζουν την ανησυχία τους για την κατάσταση της παγκόσµιας οικονοµίας εκτιµώντας ότι βρίσκεται σε δεινή κατάσταση (EL: 89% - EU27: 77%). υσοίωνες είναι οι προβλέψεις των ελλήνων πολιτών τόσο για την οικονοµική όσο και την εργασιακή κατάσταση στην Ελλάδα, καθώς εκτιµούν επιδείνωση τους επόµενους 12 µήνες (48% και 52% αντίστοιχα). Και στις δύο περιπτώσεις, οι έλληνες πολίτες συγκεντρώνουν από τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά της έρευνας. Συµπληρωµατικά αναφέρεται ότι σηµαντική µερίδα της ελληνικής κοινής γνώµης προβλέπει στασιµότητα, τη χρονιά που µας έρχεται, και για τους δύο τοµείς (οικονοµία EL: 41% - EU27: 36% και απασχόληση EL: 39% - EU27: 32%). Αν και αρκετοί είναι οι έλληνες ερωτηθέντες που προβλέπουν, σε ποσοστό 38%, επιδείνωση της ευρωπαϊκής οικονοµίας (EU27: 28%), περισσότεροι είναι αυτοί που εκτιµούν ότι η κατάσταση της ευρωπαϊκής οικονοµίας θα παραµείνει ίδια την επόµενη χρονιά, δηλαδή δεν προβλέπουν ούτε καλυτέρευση ούτε χειροτέρευση (EL: 47% - EU27: 38%). Οι προβλέψεις στασιµότητας των ελλήνων πολιτών δεν περιορίζονται στην οικονοµική κατάσταση που επικρατεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς προβλέπουν στασιµότητα και της παγκόσµιας οικονοµικής κατάστασης, σε ποσοστό 44% (EU27: 36%). Παρόλα αυτά, εξίσου αρκετοί είναι αυτοί που προβλέπουν χειροτέρευση (EL: 43% - EU27: 30%). Αναφορικά µε την οικονοµική κατάσταση των οικογενειών τους, την προσωπική τους επαγγελµατική κατάσταση και τη ζωή τους εν γένει, έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες ούτε ανησυχούν ούτε προσδοκούν κάποια βελτίωση, καθώς δεν προβλέπουν κάποια διαφοροποίηση (είτε θετική είτε αρνητική). Αρκετοί έλληνες πολίτες δυσκολεύονται να κάνουν οποιοδήποτε σχέδιο για το µέλλον, που αφορά το νοικοκυριό τους, καθώς η παρούσα κατάσταση στην οποία βρίσκονται δεν τους το επιτρέπει (EL: 47% - EU27: 35%). Παρόλα αυτά, περισσότεροι είναι αυτοί που δύνανται να προγραµµατίσουν την εξέλιξη του νοικοκυριού τους γνωρίζοντας τι θα κάνουν τους επόµενους έξι µήνες (EL: 30% - EU27: 29%) ή ακόµα, καλύτερα, έχουν µια µακροπρόθεσµη προοπτική για το πώς θα είναι το νοικοκυριό τους για τα επόµενα ένα µε δύο χρόνια (EL: 22% - EU27: 31%). Οι έλληνες πολίτες, δίνουν πρωτίστως προτεραιότητα στην ασφάλεια της απασχόλησης (EL: 54% - EU27: 47%) και δευτερευόντως σε ένα καλό µισθό (EL: 36% - EU27: 25%). Μόνο ένας στους δέκα ενδιαφέρεται κυρίως για το αν η δουλειά του είναι ενδιαφέρουσα ή όχι (EL: 10% - EU27: 25%). Οικονοµία και ανεργία: τα σηµαντικότερα προβλήµατα που αντιµετωπίζει η Ελλάδα Τα ελληνικά ποσοστά, που ιεραρχούνται πρώτα στη λίστα των προβληµάτων που αντιµετωπίζει στην παρούσα φάση η Ελλάδα είναι αυτά της οικονοµίας (52%) και της ανεργίας (41%). Η τοποθέτηση της ελληνικής κοινής γνώµης, ως προς τον καθορισµό των προβληµάτων, δε διαφοροποιείται σηµαντικά, σε σχέση µε προηγούµενες έρευνες του Σελίδα 3 από 9
Ευρωβαρόµετρου, εκτός από το θέµα της µετανάστευσης που φαίνεται να απασχολεί περισσότερο τους έλληνες πολίτες, καθώς το κατατάσσουν πλέον στην πρώτη πεντάδα των σηµαντικότερων προβληµάτων που αντιµετωπίζει η Ελλάδα. Ειδικότερα δε το ζήτηµα της µετανάστευσης, το ελληνικό αρνητικό ποσοστό (16%) είναι το τρίτο υψηλότερο που καταγράφεται στα πλαίσια της έρευνας, µετά από αυτά της Μάλτας (49%) και της Μ. Βρετανίας (25%), ενώ ο ευρωπαϊκός µέσος όρος κυµαίνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (9%). Σε προσωπικό επίπεδο, δηλαδή τα σηµαντικότερα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι ίδιοι οι έλληνες πολίτες, πέρα από αυτά που αντιµετωπίζει η χώρα τους, διαπιστώνεται ότι η άνοδος των τιµών / πληθωρισµός (46%) και η οικονοµική κατάσταση εν γένει (42%) ιεραρχούνται πρώτα στη λίστα (EU27: 38% και 26% αντίστοιχα). Σε ένα γενικότερο ερώτηµα για το πώς κινούνται -αυτή τη στιγµή- τα πράγµατα στη χώρα τους, έλληνες και ευρωπαίοι ερωτηθέντες, µε ποσοστά 73% και 50% αντίστοιχα, εκφράζουν ανησυχία καθώς κρίνουν ότι οι χώρες τους οδεύουν προς τη λάθος κατεύθυνση. Το ελληνικό αρνητικό ποσοστό είναι το τέταρτο υψηλότερο του συνολικού δείγµατος της έρευνας µετά από αυτά της Λετονίας (78%), της Κροατίας (77%) και της Ουγγαρίας (75%). Αναφορικά µε τον τρόπο που εξελίσσονται τα θέµατα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ένας στους δύο έλληνες ερωτηθέντες εκφράζει την ανησυχία του καθώς φοβάται ότι τα πράγµατα δεν κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση ούτε στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 49% - EU27: 35%). Σηµειώνεται ότι το ελληνικό (αρνητικό) ποσοστό είναι το δεύτερο υψηλότερο της έρευνας µετά από αυτό της Γαλλίας (51%). Οι έλληνες πολίτες, στη συντριπτική τους πλειονότητα, πιστεύουν ότι η ελληνική οικονοµία επηρεάζεται από την παγκόσµια οικονοµική κατάσταση (EL: 90% - EU27: 85%). Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες εκφράζουν την εµπιστοσύνη τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς πιστεύουν ότι έχει επαρκή δύναµη αλλά και µέσα για να υπερασπιστεί τα οικονοµικά της συµφέροντα στην παγκόσµια οικονοµία (EL: 72% - EU27: 66%). Γι αυτό και πιστεύουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δύναται να λάβει αποτελεσµατικά µέτρα ενάντια στις επιπτώσεις της χρηµατοοικονοµικής και οικονοµικής κρίσης, καθώς την κατατάσσουν πρώτη, αξιολογώντας την ως την ικανότερη να αντιµετωπίσει την κρίση (EL: 38% - EU27: 21%), συγκριτικά τουλάχιστον µε το ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο (EL: 19% - EU27: 14%), τις Ηνωµένες Πολιτείες της Αµερικής (EL: 12% - EU27: 16%), το G20 (EL: 11% - EU27: 20%) ή και την κυβέρνηση της χώρας τους (EL: 8% - EU27: 12%). Τέλος, οι έλληνες πολίτες παροτρύνουν τα θεσµικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειµένου να βοηθήσει τους πολίτες της να ξεπεράσουν τις επιδράσεις της χρηµατοοικονοµικής και οικονοµικής κρίσης, να δώσει προτεραιότητα στην υποστήριξη των ανέργων (EL: 40% - EU27: 27%), όπως επίσης και στην υποστήριξη των µικροµεσαίων καθώς και των µικρών επιχειρήσεων (EL: 39% - EU27: 37%). Αβεβαιότητα και δυσαρέσκεια για το ελληνικό σύστηµα κοινωνικής πρόνοιας Αβεβαιότητα διακατέχει τους έλληνες πολίτες για το µέλλον της σύνταξής τους, σε ποσοστό 70%, ενώ ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε χαµηλότερα επίπεδα (57%). Παρόλα αυτά, ποσοστό 28% των ελλήνων ερωτηθέντων νιώθει σιγουριά για την πορεία της συνταξιοδότησής του (EU27: 39%). Οκτώ στους δέκα έλληνες πολίτες, σε αντίθεση µε τους περισσότερους ευρωπαίους πολίτες, εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους για τον τρόπο που λειτουργεί το σύστηµα Σελίδα 4 από 9
κοινωνικής πρόνοιας στη χώρα τους, θεωρώντας ότι δεν παρέχει αρκετά ευρεία κάλυψη (EL: 81% - EU27: 42%). Το ελληνικό (αρνητικό) ποσοστό είναι το δεύτερο υψηλότερο της παρούσας έρευνας µετά από αυτό της Λετονίας (88%). Αντίθετη άποψη εκφράζεται από το 14% του ελληνικού και το 48% του ευρωπαϊκού δείγµατος, εκφράζοντας ικανοποίηση για το σύστηµα κοινωνικής πρόνοιας στη χώρα τους. Παρόλα αυτά οι έλληνες πολίτες εκφράζουν την αισιοδοξία τους ότι µέχρι το έτος 2030 το ελληνικό σύστηµα κοινωνικής πρόνοιας θα παρέχει αρκετά ευρεία κάλυψη (EL: 51% - EU27: 36%). Σε κάθε περίπτωση, πολλοί είναι οι έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες που διαφωνούν µε αυτή την υπόθεση (EL: 48% - EU27: 46%). Γι αυτό οι έλληνες πολίτες, στην πλειονότητά τους, δεν πιστεύουν ότι το σύστηµα κοινωνικής πρόνοιας στην Ελλάδα θα µπορούσε να χρησιµεύσει ως µοντέλο για άλλες χώρες (EL: 83% - EU27: 40%). Οι ευρωπαίοι πολίτες εµφανίζονται πιο σίγουροι για την αποτελεσµατικότητα του εθνικού τους συστήµατος κοινωνικής πρόνοιας καθώς, σε ποσοστό 46%, εκτιµούν ότι θα µπορούσε να αποτελέσει καλή πρακτική για άλλες χώρες που θα επιλέξουν να το εφαρµόσουν (EL: 12%). Παρόλα αυτά έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες συµφωνούν ότι το εθνικό τους σύστηµα κοινωνικής πρόνοιας είναι υπερβολικά ακριβό (EL: 74% - EU27: 54%) και ότι θα παραµείνει ακριβό, τουλάχιστον µέχρι το έτος 2030 που ρωτάει η έρευνα (EL: 74% - EU27: 57%). Ψήφος εµπιστοσύνης µόνο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς διαπιστώνεται δυσπιστία απέναντι σε κυβέρνηση, Βουλή και πολιτικά κόµµατα Η πλειοψηφία της ελληνικής κοινής γνώµης συνεχίζει να εκφράζει την εµπιστοσύνη της στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 55% - EU27: 47%). υσπιστία απέναντι στο θεσµό εκφράζει ποσοστό 45% της ελληνικής κοινής γνώµης (EU27: 41%). Υψηλό είναι το ποσοστό των ελλήνων πολιτών που φαίνεται να µην εµπιστεύεται τα πολιτικά κόµµατα της χώρας (EL: 85% - EU27: 76%). Σηµειώνεται ότι το ελληνικό ποσοστό δυσπιστίας είναι το 5º υψηλότερο της έρευνας, ακολουθώντας τα ποσοστά της Λετονίας 93%, της Κροατίας 91%, της Λιθουανίας 86% και της Σλοβενίας 86%. Ποσοστό 75% των ελλήνων πολιτών τείνει να µην εµπιστεύεται την ελληνική κυβέρνηση (EU27: 63%). Tο ελληνικό ποσοστό δυσπιστίας προς την κυβέρνηση της χώρας του είναι το 5º υψηλότερο ποσοστό που καταγράφεται στα πλαίσια της έρευνας, µετά από αυτά της Λετονίας 88%, της Κροατίας 84%, της Ουγγαρίας 80% και της Βουλγαρίας 77%. 7 στους 10 έλληνες ερωτηθέντες τείνουν να µην εµπιστεύονται την Βουλή της χώρας τους (EL: 67% - ΕU27: 61%), ενώ εµπιστοσύνη εκφράζεται από ποσοστό 33% του ελληνικού και 32% του ευρωπαϊκού δείγµατος. Έλλειψη εµπιστοσύνης διαφαίνεται και για τα Ηνωµένα Έθνη (EL: 68%), καθώς οι Έλληνες, για ακόµα µια φορά, συγκεντρώνουν το υψηλότερο αρνητικό ποσοστό του συνολικού δείγµατος της έρευνας, αποκλίνοντας κατά 37 ποσοστιαίες µονάδες από τον ευρωπαϊκό µέσο όρο (ΕU27: 31%). Εµπιστοσύνη στα Ηνωµένα Έθνη εκφράζει το 31% του ελληνικού και το 53% του ευρωπαϊκού δείγµατος. Το 56% των ελλήνων πολιτών τείνει να µην εµπιστεύεται το νοµικό σύστηµα της χώρας (EU27: 47%). Παρόλα αυτά, εµπιστοσύνη στο θεσµό εκφράζεται από σηµαντική µερίδα της ελληνικής κοινής γνώµης (EL: 44% - EU27: 48%). Η εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης παραµένει θετική Σηµαντική µερίδα της ελληνικής κοινής γνώµης έχει θετική εικόνα για την Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 45% - EU27: 45%). Παρόλα αυτά, ποσοστό 36% της ελληνικής και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης τοποθετείται ουδέτερα (ούτε θετική ούτε αρνητική εικόνα), ενώ αρνητικά Σελίδα 5 από 9
τοποθετούνται λιγότεροι ερωτηθέντες (EL: 19% - EU27: 16%). Σε κάθε περίπτωση η ελληνική κοινή γνώµη διακρίνει τις θετικές πτυχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως είναι η ελευθερία να ταξιδεύεις, να σπουδάζεις και να δουλεύεις όπου θέλεις µέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 49% - EU27: 42%) και η διασφάλιση της ειρήνης (EL: 40% - EU27: 25%), χωρίς όµως να παραλείπει την επισήµανση εκείνων που θεωρεί ως αρνητικές συνέπειες, όπως την ανεργία (EL: 31% - EU27: 13%), την αύξηση της εγκληµατικότητας (EL: 23% - EU27: 11%) και την ανεπάρκεια ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα (EL: 21% - ΕU27: 12%). Σε πλήρη αντίθεση µε τους ευρωπαίους πολίτες, οι οποίοι πιστεύουν ότι ο λόγος της χώρας τους έχει βαρύτητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EU27: 61% - EL: 37%), οι Έλληνες δεν αισθάνονται ότι η φωνή τής δικής τους χώρας µετράει στους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EL: 62% - EU27: 30%). Αξιοσηµείωτο είναι ότι αν και ευχαριστηµένοι από τη συµµετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι έλληνες ερωτηθέντες πιστεύουν ότι τα συµφέροντα της χώρας τους δεν λαµβάνονται καλά υπόψη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 67% - EU27: 41%). Τα σηµαντικότερα στοιχεία που συνιστούν την ευρωπαϊκή ταυτότητα, κατά την άποψη των ελλήνων πολιτών, είναι η κοινή ευρωπαϊκή γεωγραφία (EL: 47% - EU27: 25%), όπως επίσης οι δηµοκρατικές αξίες (EL: 33% - EU27: 41%) που διέπουν το ευρωπαϊκό πνεύµα. Για να θεωρηθεί κάποιος Ευρωπαίος, σύµφωνα µε τη γνώµη των ελλήνων και ευρωπαίων πολιτών, θα πρέπει να αισθάνεται Ευρωπαίος (EL: 54% - EU27: 41%), να έχει γεννηθεί στην Ευρώπη (EL: 43% - EU27: 39%), όπως επίσης να µοιράζεται τις ευρωπαϊκές πολιτισµικές παραδόσεις (EL: 37% - EU27: 31%). Oι έλληνες πολίτες, αν και αισθάνονται ως ευρωπαίοι πολίτες, συγκεντρώνουν από τα χαµηλότερα ποσοστά της έρευνας (EL: 53% - EU27: 74%), µαζί µε αυτά της «περιοχής όχι υπό τον άµεσο έλεγχο της Κυπριακής ηµοκρατίας (Τουρκοκυπριακή Κοινότητα)» (26%), της Τουρκίας (30%), της Μ. Βρετανίας (48%) και της Πρώην Γιουγκοσλαβικής ηµοκρατίας της Μακεδονίας (53%). Θετική αποτίµηση της συµµετοχής της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση Σηµαντική µερίδα της ελληνικής κοινής γνώµης επιδοκιµάζει τη συµµετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 45% - EU27: 53%), αν και το ελληνικό θετικό ποσοστό είναι από τα χαµηλότερα του συνολικού δείγµατος της έρευνας. Σηµειώνεται ότι ποσοστό 40% της ελληνικής και το 28% της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης τοποθετείται ουδέτερα δηλώνοντας ότι δεν είναι «ούτε καλό ούτε κακό». Σε κάθε περίπτωση, 64% των ελλήνων πολιτών πιστεύει ότι η Ελλάδα έχει ωφεληθεί από τη συµµετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EU27: 56%). Ποσοστά 33% του ελληνικού και 31% του ευρωπαϊκού δείγµατος δεν βρίσκουν επωφελή τη συµµετοχή της χώρας τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ελληνική κοινή γνώµη, στην πλειονότητά της (62%), τάσσεται υπέρ µίας Ευρωπαϊκής Νοµισµατικής Ένωσης, µε ένα νόµισµα το Ευρώ (EU27: 61%). Στην παρούσα έρευνα καταγράφεται το υψηλότερο (αρνητικό) ποσοστό που έχει συγκεντρώσει το ελληνικό δείγµα, στα πλαίσια των ερευνών του Ευρωβαρόµετρου, που τάσσεται κατά της προοπτικής µιας µεγαλύτερης διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης µε την ένταξη κι άλλων χωρών µέσα στα επόµενα χρόνια (κατά / EL: 57% - EU27: 46%). Αναφορικά µε την οικοδόµηση της Ευρώπης, επισηµαίνεται ότι οι έλληνες πολίτες, συγκεντρώνοντας το υψηλότερο ποσοστό της έρευνας (57%), πιστεύουν ότι η ταχύτητα οικοδόµησης της Ευρώπης δεν πρέπει να είναι µεγαλύτερη για µία οµάδα χωρών σε σχέση Σελίδα 6 από 9
µε τις άλλες χώρες (EU27: 42%). Το 40% των ελλήνων και το 39% των ευρωπαίων πολιτών διαφωνεί µε αυτή την τοποθέτηση. Καθώς η ευρωπαϊκή ενοποίηση έχει εστιαστεί σε διάφορα θέµατα τα τελευταία χρόνια, οι έλληνες ερωτηθέντες, στα πλαίσια της παρούσας έρευνας, δηλαδή από τους τοµείς που παραθέτει η έρευνα, ζητούν από τα ευρωπαϊκά θεσµικά όργανα να εντείνουν τις προσπάθειές τους, για να ενισχυθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση στο µέλλον, πρωτίστως, στην αλληλεγγύη µε τις φτωχότερες περιοχές (EL: 34% - EU27: 22%), τα οικονοµικά θέµατα (EL: 34% - EU27: 32%), το περιβάλλον (EL: 27% - EU27: 20%), τη µετανάστευση (EL: 26% - EU27: 24%), καθώς και την υγεία και τα κοινωνικά θέµατα (EL: 25% - EU27: 26%). Υπέρ της λήψης περισσότερων αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο Οι έλληνες πολίτες πιστεύουν ότι θα έπρεπε να λαµβάνονται περισσότερες αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε όλους τους παρακάτω τοµείς που παραθέτει η παρούσα έρευνα: Τη συνεργασία στον τοµέα της έρευνας και της καινοτοµίας, 82% (EU27: 78%) Εξασφάλιση εφοδιασµού ενέργειας, 80% (EU27: 76%) Την προώθηση της δηµοκρατίας και της ειρήνης στον κόσµο, 79% (EU27: 81%) Καταπολέµηση της τροµοκρατίας, 77% (EU27: 81%) Προστασία του περιβάλλοντος, 75% (EU27: 77%) Καταπολέµηση του οργανωµένου εγκλήµατος, 74% (EU27: 78%) Προστασία των κοινωνικών δικαιωµάτων, 71% (EU27: 64%) Εξασφάλιση της οικονοµικής ανάπτυξης, 70% (EU27: 70%) Ίση µεταχείριση ανδρών και γυναικών, 69% (EU27: 72%) Εξασφάλιση της ασφάλειας των τροφίµων, 67% (EU27: 70%) ιαχείριση σηµαντικών θεµάτων υγείας, 66% (EU27: 72%) Υποστήριξη της γεωργίας, 66% (EU27: 64%) Καταπολέµηση της ανεργίας, 65% (EU27: 60%) Αιδιοδοξία για το µέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης κι όχι για το µέλλον των πολιτών της Γενικότερα, έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες, εκφράζουν την αισιοδοξία τους για το µέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, (EL: 54% - EU27: 64%). Ειδικότερα δε για το έτος 2030, εκτιµούν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα είναι µια κορυφαία διπλωµατική δύναµη στον κόσµο (EL: 66% - EU27: 56%), που θα έχει προχωρήσει πολύ πέρα από τα όρια της ευρωπαϊκής ηπείρου (EL: 56% - EU27: 43%) και η οποία θα έχει µε το ευρώ ισχυρότερο νόµισµα από το δολάριο (EL: 66% - EU27: 56%). Παρόλα αυτά, εκτιµούν ότι η ζωή των ευρωπαίων πολιτών θα είναι δυσκολότερη συγκριτικά µε αυτή που ζουν σήµερα (EL: 51% - EU27: 32%). Αυτή η τοποθέτηση του ελληνικού δείγµατος, δηλαδή ότι η ζωή θα γίνει δυσκολότερη για τους ευρωπαίους πολίτες, τεκµηριώνεται περαιτέρω από τους ερωτηθέντες που προβλέπουν ότι µε την πάροδο του χρόνου, η ζωή θα γίνει σκληρότερη για τον άνθρωπο και την κοινωνία εν γένει. Για παράδειγµα, οι έλληνες ερωτηθέντες εκτιµούν ότι το 2030 οι άνθρωποι θα ζουν σε µια κοινωνία που θα αφιερώνει λιγότερο χρόνο στην οικογενειακή ζωή (EL: 65% - EU27: 44%), ενώ θα δίνει περισσότερη σηµασία στην εργασία (EL: 64% - EU27: 46%) και λιγότερη στον ελεύθερο χρόνο (EL: 14% - EU27: 19%). Σελίδα 7 από 9
Οι απαισιόδοξες προβλέψεις των ελλήνων ερωτηθέντων δεν ανταποκρίνονται και στις προσδοκίες τους, καθώς θα προτιµούσαν, το έτος 2030, οι ευρωπαίοι πολίτες να είχαν µια κοινωνία που δίνει περισσότερη σηµασία στην προστασία του περιβάλλοντος (EL: 49% - EU27: 40%), στην αλληλεγγύη (EL: 78% - EU27: 58%), στην ατοµική ελευθερία (EL: 50% - EU27: 35%), στην εξασφάλιση ελεύθερου προσωπικού χρόνου από την εργασία (EL: 44% - EU27: 33%), πρωτίστως για να αφιερωθεί στην οικογενειακή ζωή (EL: 92% - EU27: 78%). Τουλάχιστον, οι έλληνες πολίτες, στην πλειονότητά τους (73%) εκτιµούν, ότι το 2030, οι µισθοί των γυναικών θα είναι ίσοι µε αυτούς των ανδρών για το ίδιο επίπεδο δεξιοτήτων και πείρας (EU27: 59%), όπως επίσης ότι θα υπάρχει ίσο ποσοστό γυναικών και ανδρών σε όλα τα πολιτικά θεσµικά όργανα (EL: 62% - EU27: 49%). Πέρα από εκτίµηση αποτελεί και προσδοκία του δείγµατος (ίσοι µισθοί EL: 94% - EU27: 83%) (ίσο ποσοστό στα πολιτικά θεσµικά όργανα EL: 89% - EU27: 77%). Αρνητική στάση διαφαίνεται απέναντι στην παγκοσµιοποίηση Οι έλληνες πολίτες πιστεύουν ότι η παγκοσµιοποίηση αποτελεί απειλή για την απασχόληση και τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα (EL: 72% - EU27: 42%). Ωστόσο, αν και λίγοι, µερικοί έλληνες ερωτηθέντες πιστεύουν ότι η παγκοσµιοποίηση και κατά συνέπεια το άνοιγµα των αγορών, αποτελεί µια καλή ευκαιρία για τις ελληνικές επιχειρήσεις (EL: 25% - EU27: 42%). Σε αντίθεση µε όλους τους υπόλοιπους ευρωπαίους πολίτες, οι έλληνες πολίτες, δε θεωρούν ότι η παγκοσµιοποίηση αποτελεί ευκαιρία για περαιτέρω οικονοµική ανάπτυξη (EL: 65%). Το ελληνικό αρνητικό ποσοστό είναι το υψηλότερο της παρούσας έρευνας και διαφοροποιείται εντελώς από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο που περιορίζεται στο 27%, καθώς οι ευρωπαίοι πολίτες φαίνονται πιο θετικά διακείµενοι στην παγκοσµιοποίηση πιστεύοντας ότι είναι µια ευκαιρία για οικονοµική ανάπτυξη (EL: 34% - EU27: 59%). Η διαπίστωση ότι η παγκοσµιοποίηση αυξάνει τις κοινωνικές ανισότητες διατυπώνεται τόσο από τους έλληνες, όσο και από τους ευρωπαίους ερωτηθέντες (EL: 81% - EU27: 62%). Ποσοστό 66% φέρεται να πιστεύει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν προστατεύει τους πολίτες της από τις αρνητικές συνέπειες της παγκοσµιοποίησης (EU27: 36%), ενώ αντίθετη άποψη εκφράζει το 32% των ελλήνων και το 47% των ευρωπαίων ερωτηθέντων καθώς πιστεύει ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση βοηθάει προς αυτή την κατεύθυνση. Γενικότερα, οι έλληνες πολίτες, όπως και οι Ευρωπαίοι, κρίνουν ότι η παγκοσµιοποίηση χρειάζεται κοινούς παγκόσµιους κανόνες («παγκόσµια διακυβέρνηση») (EL: 62% - EU27: 73%). Ανθρώπινα δικαιώµατα και µετανάστευση Κατά την άποψη των Ελλήνων, όπως και των υπόλοιπων ευρωπαίων πολιτών, οι κύριες προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναφορικά µε τα ανθρώπινα δικαιώµατα, είναι η καταπολέµηση της εµπορίας ανθρώπων και σωµατεµπορίας (EL: 54% - EU27: 33%), τα δικαιώµατα των παιδιών (EL: 49% - EU27: 36%), τα οικονοµικά και κοινωνικά δικαιώµατα (EL: 45% - EU27: 33%), όπως επίσης τα δικαιώµατα των γυναικών (EL: 30% - EU27: 20%), η ελευθερία του λόγου (EL: 29% - EU27: 30%) και η καταπολέµηση των βασανιστηρίων (EL: 23% - EU27: 18%). υσαρέσκεια εκφράζεται από την πλειονότητα της ελληνικής κοινής γνώµης, σε ποσοστό 61%, αναφορικά µε τα µέτρα που παίρνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για να προωθήσει και να υπερασπιστεί τα ανθρώπινα δικαιώµατα στον κόσµο, καθώς θεωρεί ότι δεν είναι αρκετά. Ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (48%). Βέβαια, αυτή η δυσαρέσκεια µπορεί να οφείλεται και στο έλλειµµα πληροφόρησης που Σελίδα 8 από 9
διαπιστώνεται για τις δραστηριότητες που αναλαµβάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για να προστατεύσει τα ανθρώπινα δικαιώµατα στον κόσµο, καθώς επτά στους δέκα έλληνες, όπως και ευρωπαίους πολίτες, οµολογούν ότι δεν αισθάνονται πληροφορηµένοι για τις εν λόγω δραστηριότητες (EL: 71% - EU27: 70%). Οι πολίτες της Μάλτας όπως και της Ελλάδας, σε αντίθεση µε τους περισσότερους ευρωπαίους πολίτες, διαφωνούν µε την αντίληψη ότι οι άνθρωποι από άλλες εθνικές οµάδες εµπλουτίζουν την πολιτιστική ζωή της χώρας (MT: 82% - EL: 61% - EU27: 30%), ενώ η ευρωπαϊκή κοινή γνώµη εκτιµά ότι η ένταξη ανθρώπων από άλλες εθνικές οµάδες συµβάλουν στην πολιτιστική ζωή της χώρας τους (EU27: 54% - EL: 28%). Οκτώ στους δέκα έλληνες πολίτες πιστεύουν ότι η παρουσία ανθρώπων από άλλες εθνικές οµάδες αποτελεί αιτία ανασφάλειας (EL: 78%). Το ελληνικό ποσοστό ανασφάλειας είναι το 2 υψηλότερο που καταγράφει η παρούσα έρευνα µετά από αυτό των πολιτών της Κύπρου (82%), µε τον ευρωπαϊκό µέσο όρο να περιορίζεται στο 45%. Επίσης, οκτώ στους δέκα έλληνες πολίτες πιστεύουν ότι η παρουσία ανθρώπων από άλλες εθνικές οµάδες αυξάνει την ανεργία στην Ελλάδα (81%). Και σε αυτή την περίπτωση το ελληνικό ποσοστό είναι το 2 υψηλότερο, µετά από αυτό της Κύπρου 90%, που καταγράφει η έρευνα, µε τον ευρωπαϊκό µέσο όρο να διαµορφώνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (EU27: 49%). Οι έλληνες, σε αντίθεση µε τους περισσότερους Ευρωπαίους, δεν πιστεύουν ότι η χώρα τους χρειάζεται τους µετανάστες για να δουλεύουν σε συγκεκριµένους τοµείς της οικονοµίας (EL: 53% - EU27: 37%). Αντίθετη άποψη εκφράζει η ευρωπαϊκή κοινή γνώµη σε ποσοστό 48% (EL: 36%). Τέλος, οι ερωτηθέντες της παρούσας έρευνας δεν πιστεύουν ότι οι µετανάστες συνεισφέρουν περισσότερο στους φόρους συγκριτικά µε τα οφέλη που έχουν από τις υγειονοµικές υπηρεσίες και τις υπηρεσίες πρόνοιας (EL: 70% - EU27: 51%). Το ίδιο ισχύει και για τους νόµιµους µετανάστες (EL: 62% - EU27: 45%). Σελίδα 9 από 9