ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3: ΟΔΗΓΙΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ (ΟΣ) ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΡΗΣΤΕΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3: ΟΔΗΓΙΕΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ (ΟΣ) ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΧΡΗΣΤΕΣ

Ο παρών οδηγός έχει δημιουργηθεί στα πλαίσια του Ευρωπαικού Προγράμματος MaTrID (Market Transformation Towards Nearly Zero Energy Buildings Through Widespread Use of Integrated Energy Design) που αφορά στην προσαρμογή της αγοράς στην κατασκευή κτιρίων σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης μέσω της εφαρμογής ολοκληρωμένου ενεργειακού σχεδιασμού. Συγγραφείς της ευρωπαϊκής έκδοσης: Thomas Bassett, Caroline Weeks & Andy Sutton, BRE, United Kingdom http://www.bre.co.uk www.integratedesign.eu Μετάφραση και προσαρμογή στα ελληνικά: Θεώνη Καρλέση, Χρυσάνθη Ευθυμίου, Πανεπιστήμιο Αθηνών Ομάδα Μελετών Κτιριακού Περιβάλλοντος Επικοινωνία: Θεώνη Καρλέση Τμήμα Φυσικής, Κτίριο Φυσικής 5 Πανεπιστημιούπολη Τηλ. 210 2 911, 210 2 84 e-mail: karlessith@phys.uoa.gr Συντονιστής προγράμματος MaTrID : Klemens Leutgöb e Energie Markt Analyse GmbH Walcherstrasse 11/43 A-1020 Vienna, Austria klemens.leutgoeb@e-sieben.at www.e-sieben.at 2014 Αποποίηση ευθύνης Το πρόγραμμα MaTrID υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα πλαίσια του Intelligent Energy for Europe Programme. Η ευθύνη για το περιεχόμενο αυτού του δημοσιεύματος έγκειται στους συγγραφείς και δεν αντικατοπτρίζει απαραίτητα τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. O EACI (EASME) και η Ευρωπαική Κοινότητα δε φέρουν καμία ευθύνη για τη χρήση των πληροφοριών που περιλαμβάνονται στο παρόν έγγραφο. Η διάρκεια του προγράμματος MaTrID είναι από 19//2012-18/12/2014 (Αρ.Συμβολαίου :ΙΕΕ/11/989/S.I2.15952).

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΣΥΝΟΨΗ ΥΠΑΡΧΟΝ ΠΛΑΙΣΙΟ ΟΦΕΛΗ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΣΤΗ Μείωση του λειτουργικού κόστους Μείωση του κινδύνου μη καταλληλότητας του κτιρίου Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΟΥ ΟΣ Βήμα 1.1 - Σχεδιαστική βάση Βήμα 1.2 - Ανάλυση του χώρου Βήμα 1.3 - Ανάλυση των στόχων Βήμα 2.1-2.3 - Πολλαπλά σενάρια σχεδιασμού Βήμα 2.4 - Ολοκλήρωση του σχεδιασμού Βήμα 3.1-3.3 - Παρακολούθηση της διαδικασίας Βήμα 4.1-4.3 - Παράδοση 4 4 5 5 5

4 ΣΥΝΟΨΗ Ο Ολοκληρωμένος Σχεδιασμός (ΟΣ) αναφέρεται στη διεπιστημονική προσέγγιση συνεργασίας που στοχεύει στο βέλτιστο σχεδιασμό σύμφωνα με τις απαιτήσεις του πελάτη ελαχιστοποιώντας την ενεργειακή κατανάλωση σε λειτουργικό επίπεδο στο κτίριο. Ο ΟΣ μειώνει το κόστος και τους κινδύνους στους πελάτες που τον υιοθετούν καθώς και στους τελικούς χρήστες. Το παρόν τεύχος στοχεύει στην παρουσίαση αυτών των πλεονεκτημάτων και στην ενθάρρυνση των πελατών να ενσωματώσουν τον ΟΣ στη συμφωνία και στα απαιτούμενα έγγραφα των συμβούλων. H διαδικασία αυτή προωθείται στην Ευρώπη ως ο πιο ενδεδειγμένος τρόπος για την επίτευξη της κατασκευής κτιρίων σχεδόν μηδενικής ενεργειακής κατανάλωσης NZEB αποτελώντας τη βέλτιστη εξέλιξη της υπάρχουσας πρακτικής. Ο Ολοκληρωμένος Σχεδιασμός προωθεί την έγκαιρη συμμετοχή της ομάδας σχεδιασμού προκειμένου να διερευνήσει και να βελτιστοποιήσει τη συνοπτική αναφορά του Πελάτη και οποιαδήποτε τεκμηριωμένη συμφωνία συνδέεται με το χρήστη. Ο Πελάτης και η ομάδα σχεδιασμού στη συνέχεια εξετάζουν πολλαπλούς τρόπους που να ικανοποιούν την αναφορά, μέσω μιας επαναληπτικής διαδικασίας, με τη συμμετοχή και του ενοικιαστή σε αυτή τη διαδικασία. Ο ΟΣ έχει την ικανότητα να παρέχει μία βελτιωμένη λύση στον τρόπο σχεδιασμού των κτιρίων σε σχέση με τις παραδοσιακές μεθόδους. ΥΠΑΡΧΟΝ ΠΛΑΙΣΙΟ Τα κατασκευαστικά έργα συχνά διαμορφώνονται με βάση τις αναμενόμενες μελλοντικές απαιτήσεις για το χώρο όπως αυτές προσδιορίζονται από τις διάφορες εταιρείες. Αυτές οι εταιρείες, στη συνέχεια, προχωρούν σε συμφωνίες για ενοικίαση με τους αναπτυξιακούς φορείς, που ως έμπειροι πελάτες αναλαμβάνουν το σχεδιασμό και την κατασκευή των κτιρίων με σκοπό να φιλοξενήσουν τις εταιρικές απαιτήσεις. Κατά την ολοκλήρωση του κτιρίου, η εταιρεία καταλαμβάνει το χώρο που δημιουργήθηκε προηγουμένως καθορίζοντας έτσι τις τιμές ενοικίασης. Τυπικά, το κτίριο θα μπορούσε, επίσης, να πουληθεί από τον αναπτυξιακό φορέα σε ένα χαρτοφυλάκιο επενδύσεων. Ενώ αυτό παραμένει ένας αποδεδειγμένος μηχανισμός παράδοσης, περιέχει μια θεμελιώδη αποσύνδεση μεταξύ των απαιτήσεων του μελλοντικού ενοικιαστή και τα κίνητρα του πελάτη. Ο ενοικιαστής τυπικά κινείται με σκοπό το χαμηλό κόστος συντήρησης και λειτουργίας και λύσεις προσαρμοσμένες στις ανάγκες του, ενώ ο Πελάτης κινείται με βάση το χαμηλό κεφαλαίο για το κόστος κατασκευής και τυποποιημένες λύσεις αποδεκτές από ένα μεγάλο αριθμό ενοικιαστών. Η συνήθης προσέγγιση για την αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος είναι η ενσωμάτωση και προσάρτηση των προδιαγραφών κι απαιτήσεων στη συμφωνία μίσθωσης, καθώς και για μεγαλύτερα έργα με μια συνεχή παρακολούθηση όλης της διαδικασίας εξέλιξης του έργου από μια ομάδα διορισμένη απευθείας από το χρήστη. Πολλές από αυτές τις προδιαγραφές θα περιλαμβάνουν τις αρχές της συνεργασίας, αλλά τυπικά τέτοιες αναφορές σε «συνεργασία» ή «ανοιχτού βιβλίου» προσεγγίσεις δεν καθορίζονται επαρκώς στο συμβόλαιο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος Γιώργης Γερόλυμπος

ΟΦΕΛΗ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΗΣΤΗ 1. Μείωση του λειτουργικού κόστους 2. Μείωση του κινδύνου μη καταλληλότητας του κτιρίου Peter White, BRE. Η προσέγγιση του ΟΣ προορίζεται ουσιαστικά για να βοηθήσει τις ομάδες σχεδιασμού να εξασφαλίσουν ότι τα συστήματα που έχουν σχεδιαστεί ικανοποιούν τις προδιαγραφές ενώ παράλληλα χρησιμοποιούν την ελάχιστη ενέργεια για τη λειτουργία του κτιρίου. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω της δημιουργίας πολλαπλών σεναρίων σχεδιασμού και της εκτίμησης της ενεργειακής τους απόδοσης. Επιδιώκοντας εμπλοκή σ αυτή τη διαδικασία, ή τουλάχιστον στην επιλογή του πλαισίου δράσης, ο μισθωτής είναι σε θέση να κατευθύνει άμεσα το προγραμματισμό του έργου του πελάτη και να διατηρήσει την ομάδα σχεδιασμού στην κατεύθυνση προς το χαμηλότερο λειτουργικό κόστος του κτιρίου. Ενώ αναγνωρίζεται ότι ο Πελάτης θα επιβαρυνθεί οριακά αυξημένο κόστος σχεδιασμού για αυτή τη διαδικασία, το οποίο με τη σειρά του τελικά θα περάσει με τη μελλοντική εκμίσθωση προς το μισθωτή, αυτό το ελαφρώς αυξημένο κόστος αντισταθμίζεται στη διαδικασία κατασκευής μέσω της εξοικονόμησης στις κατασκευαστικές επιλογές, του συντονισμού και την απόδοση. Η υιοθέτηση του ΟΣ μπορεί, επομένως, να θεωρηθεί, στη χειρότερη περίπτωση, ως ουδέτερη από άποψη κόστους για τον πελάτη. Οι ενοικιαστές θα πρέπει ως εκ τούτου να εναντιωθούν σε οποιοδήποτε πελάτη που επιχειρεί να προσθέσει επιπλέον ποσό - κόστος για την απαίτηση χρησιμοποίησης μιας προσέγγισης ΟΣ. Η προσέγγιση του ΟΣ παρέχει μια μέθοδο σχεδιασμού συνεργασίας, η οποία ξεκινά με μια λεπτομερή ανάλυση και βελτίωση της αναφοράς του πελάτη, η οποία για το μισθωτή είναι πιθανό να είναι άμεσα ή έμμεσα προερχόμενη από τις προβλεπόμενες προδιαγραφές της Συμφωνίας εκμίσθωσης. Αυτή η πρώτη ευκαιρία για να βελτιωθεί το αρχικό έγγραφο της αναφοράς επιτρέπει στο μισθωτή να αποκτήσει το πλεονέκτημα της εμπειρίας της ομάδας σχεδιασμού να αναθεωρήσει και να διεκδικήσει τις απαιτήσεις τους. Αυτή η αμφίδρομη διαδικασία ωφελεί τους ενοικιαστές, δίνοντάς τους την ευκαιρία, αλλά όχι την υποχρέωση, να βελτιώσουν τις αρχικές προδιαγραφές με βάση την εμπειρία της ομάδας σχεδιασμού, καθώς και τη διασφάλιση ότι η σχεδιαστική ομάδα δείχνει πλήρη κατανόηση στις ανάγκες του ενοικιαστή με ένα πιο ολοκληρωμένο τρόπο από ό, τι μπορεί να επιτευχθεί μέσω ενός εγγράφου. Ως αποτέλεσμα, η προσέγγιση του ΟΣ μπορεί να παρέχει ένα πλαίσιο καλύτερα προσαρμοσμένο στις ανάγκες του ενοικιαστή μέσω ενός συνδυασμού των αναγκών που έχουν ποσοτικοποιηθεί είναι και να έχουν γίνει κατανοητές από τη σχεδιαστική ομάδα. 5

Βήμα 1.1 - Σχεδιαστική βάση Βήμα 1.3 - Ανάλυση των στόχων Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος Γιώργης Γερόλυμπος Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος Γιώργης Γερόλυμπος Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΟΥ ΟΣ Δεν υπάρχουν υποχρεωτικές απαιτήσεις σχετικά με τη διεκπεραίωση της διαδικασίας του ΟΣ και ο ενοικιαστής θα πρέπει να διασφαλίζει ότι έχει θέσει τις απαιτήσεις του στον πελάτη σχετικά με την προσέγγιση του ΟΣ ανάλογα με τις προτεραιότητές του. Οι προτεραιότητες αυτές χρειάζονται μια αλληλουχία δράσεων όπως καθορίζεται παρακάτω. Κλειδί για τον ΟΣ είναι η σύσταση μιας ομάδας σχεδιασμού από την έναρξη του έργου που έχουν καθοδηγηθεί να εργαστούν συλλογικά και ανοιχτά προκειμένου να ικανοποιηθούν οι αντικειμενικοί σκοποί του πελάτη και οι λειτουργικοί στόχοι χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης. Οι Μισθωτές θα πρέπει λοιπόν να διασφαλίζουν ότι ο κύριος του έργου - Πελάτης έχει δεσμευτεί να ορίσει μια ομάδα σχεδιασμού κατά την έναρξη του έργου. Βήμα 1.2 - Ανάλυση του χώρου Όλες οι πιθανές πληροφορίες σχετικά με τους περιβαλλοντικούς παράγοντες της τοποθεσίας πρέπει να συλλέγονται από, ή για, την ομάδα σχεδιασμού, και να παρουσιάζονται με εύκολο και κατανοητό τρόπο σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέλη. Οι ενοικιαστές θα πρέπει ως εκ τούτου, να διασφαλίζουν ότι ο πελάτης έχει δεσμευθεί να διεξάγει τις κατάλληλες έρευνες, να συλλέξει δεδομένα και μελέτες όσο το δυνατόν νωρίτερα και να διαθέτει τα αντίστοιχα αντίγραφα στο χρήστη. Περισσότερες οδηγίες σχετικά με την ανάλυση της τοποθεσίας δίνονται στη σελίδα http://www.intendesign.com/ Αναπόφευκτα, θα υπάρχουν εκ των προτέρων προσδοκίες του πελάτη σχετικά με την τοποθεσία (ειδικά αν η γη / κτίριο έχουν ήδη αποκτηθεί ή υπάρχει ένα δυναμικό ενοικίασης). Το βήμα αυτό επισημοποιεί τη συνοπτική αναφορά και δίνει στην ομάδα σχεδιασμού την ευκαιρία να επανεξετάσει τα στοιχεία εκείνα που μπορεί να περιορίζουν τη βέλτιστη σχεδίαση ή το κόστος. Στην πράξη, αυτό είναι προτιμότερο να προσεγγιστεί με μία ανοικτή συνάντηση με τον πελάτη ο οποίος θα έχει ήδη ενημερωθεί ώστε να ανατροφοδότήσει τη συνεδρίαση. Οι ενοικιαστές θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι έχουν το νόμιμο δικαίωμα να προσαρμόσουν τις αρχικές τους απαιτήσεις που μπορεί να υποβληθούν σε αλλαγές στο συμφωνητικό ή στα κόστη αλλά όχι υποχρέωση σχετικά με αυτό. Το δεύτερο μέρος αυτού του βήματος είναι να μεταφράσει τη συμφωνημένη αναφορά σε σαφείς στόχους για την ομάδα σχεδιασμού που πρέπει να παραδοθεί μέσα στο στάδιο του σχεδιασμού, της κατασκευής και του τελικού έργου. Αυτά είναι τα βασικά στοιχεία για την επιτυχία του σχεδίου, και ένα μέσο ελέγχου της ομάδας σχεδιασμού. Όπου είναι δυνατόν, αυτοί οι σαφείς στόχοι θα πρέπει να είναι ενσωματωμένοι στη σύμβαση. Περαιτέρω λεπτομέρειες σχετικά με αυτό το βήμα, συμπεριλαμβανομένου συνοπτικού δείγματος αποσπασμάτων και στόχων, μπορεί να βρεθούν στη διεύθυνση: http://www.bre.co.uk/

Βήμα 2.1-2.3 Πολλαπλά σενάρια σχεδιασμού Βήμα 2.4 - Ολοκλήρωση του σχεδιασμού Μια προφανής διαφορά μεταξύ του ΟΣ και των παραδοσιακών τεχνικών είναι ότι, για τη φάση αρχικής σύλληψης, η ομάδα σχεδιασμού θα πρέπει να παρουσιάσει διάφορες εναλλακτικές προτάσεις. Αυτό βοηθά στη μείωση του κινδύνου να δημιουργηθεί μόνο ένα ενιαίο σχέδιο, εξασφαλίζοντας παράλληλα διαφορετικές προσεγγίσεις οι οποίες μπορούν να διερευνηθούν. Οι ενοικιαστές θα πρέπει να υποχρεώνουν τον Πελάτη να τους συμπεριλάβει σε αυτή τη διαδικασία, όπου είναι δυνατόν, και να ενημερώσει τον Ενοικιαστή για τα προκύπτοντα σχέδια ώστε να μπορέσουν να συμβάλλουν στην επιλογή του τελικού σχεδίου. Όλα τα αρχικά σχέδια θα πρέπει να υποβάλλονται σε βασικά ενεργειακά μοντέλα, είτε «ζωντανά» κατά τη διάρκεια ενός σεμιναρίου, ή με αποτελέσματα που θα συζητηθούν στο επόμενο σεμινάριο. Σε συνδυασμό με τα βασικά ενεργειακά μοντέλα, πρέπει να συζητώνται συλλογικά τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του καθενός σε μια σειρά σεμιναρίων.η σειρά των σεμιναρίων, μαζί με την απαίτηση για πολλαπλά διαφορετικά πρώτα σχέδια, που αξιολογούνται με δημιουργικό και αναλυτικό τρόπο είναι βασικές διαφορές της προσέγγισης του ολοκληρωμένου σχεδιασμού. Στο τελευταίο σεμινάριο η σχεδιαστική ομάδα με τον πελάτη θα πρέπει να επιλέξουν τη βέλτιστη μεθοδολογία. Οι ενοικιαστές θα πρέπει να είναι παρόντες σε αυτό το κρίσιμο στάδιο και να έχουν ενεργό ρόλο στη λήψη των αποφάσεων. Βήμα 3.1-3.3 Παρακολούθηση της διαδικασίας Όταν έχει επιλεγεί το τελικό σχέδιο, η αναφορά κι οι στόχοι του πελάτη πρέπει να ενημερώνονται έτσι ώστε να αντιπροσωπεύουν με ακρίβεια τα παραδοτέα: Όπου υπάρχουν Ενοικιαστές αυτές οι ενημερώσεις πρέπει να απαιτούνται στην περίπτωση της συμφωνίας για μίσθωση. Αυτή η αναφορά και οι συναφείς στόχοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να σχηματίσουν συμβατικές υποχρεώσεις, κίνητρο για πληρωμές ή μετρήσεις για την παράδοση τόσο για την ομάδα σχεδίασης όσο και τον εργολάβο. Η συνοπτική αναφορά του πελάτη και του χρήστη πρέπει να τροφοδοτούν απευθείας το υπό ανάπτυξη σχήμα και τις λεπτομερείς προδιαγραφές, και οι συγκεκριμένοι στόχοι να αντανακλώνται στα εν λόγω έγγραφα. Βήμα 4.1-4.3 Παράδοση Όπως συμβαίνει με όλα τα επιτυχημένα έργα κατασκευής, ο ΟΣ στηρίζεται και επωφελείται από την ανακοίνωση των δράσεων και των αποτελεσμάτων, ιδίως της σύνοψης και τους στόχους του πελάτη και του χρήστη, μέσω της ομάδα κατασκευής η οποία είναι υπεύθυνη για την παράδοση του έργου. Αυτό θα πρέπει να περιλαμβάνει την ενσωμάτωση των στόχων του ολοκληρωμένου σχεδιασμού στα έγγραφα του διαγωνισμού και της σύμβασης, αλλά και σχέδια για την επικοινωνία αυτών στο χώρο εργασίας. Εφόσον θεωρηθεί αναγκαίο, πρέπει να εξεταστεί η κατάρτιση σε σχετικές δεξιότητες στη θέση εφαρμογής. Ο ΟΣ εξαρτάται επίσης από την κοινοποίηση των τεκμήριων και τις βέλτιστες μεθόδους χρήσης στους τελικούς χρήστες του έργου. Για το σκοπό αυτό Εγχειρίδια για το χρήστη του κτηρίου, συμβάσεις και έγκαιρη συμμετοχή του προσωπικού διαχείρισης του κτηρίου θεωρούνται σημαντικά. Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλούμε επισκεφθείτε: http://www.bre.co.uk - http://www. integrateddesign.eu Περισσότερες λεπτομέρειες στο http: ///www.website.eu/page Περισσότερες πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων παραδειγμάτων για τους στόχους του πελάτη στα διάφορα στάδια του έργου, μπορούν να βρεθούν στο http://www.intergrateddesign.eu/targets

8