ΘΕΩΡΙΑ 5 ο ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΦΥΤΑΡΙΩΝ ΣΤΑ ΦΥΤΩΡΙΑ - ΜΥΚΟΡΡΙΖΕΣ

ΘΕΩΡΙΑ 5 ο ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΦΥΤΑΡΙΩΝ ΣΤΑ ΦΥΤΩΡΙΑ - ΜΥΚΟΡΡΙΖΕΣ

ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΤΩΝ ΔΑΣΙΚΩΝ ΕΙΔΩΝ Τήξεις σπορίων αρτιφύτρων Ητήξητωναρτιφύρωντωνδασικώνφυτώριων είναι μια παγκόσμια γνωστή ασθένεια. Προκαλεί ζημιές στα σπορεία κωνοφόρων κυρίως της Πεύκης Και ελάτης και λιγότερο στα υπόλοιπα κωνοφόρα και πλατύφυλλα.

Τήξεις σπορίων αρτιφύτρων Προφυτρωτικές: τήξη μέσα στο έδαφος Μεταφυτρωτικές: τήξη μετά την εμφάνιση των αρτιφύτρων στην επιφάνεια του εδάφους Αίτιο: Μύκητες των γενών Pythium, Fusarium κλπ.

Παράγοντες: -Υγρασία -Θερμοκρασία -Συνθήκες φύτρωσης σπόρων (ph εδάφους, υγρασία εδάφους, φύση εδάφους) Μέτρα: -Εγκατάσταση φυτωρίων σε μη αλκαλικά εδάφη, καλά στραγγιζόμενα, μη συνεκτικά -Εμπλουτισμός εδάφους με οργανική ουσία -Σποράνωρίςτηνάνοιξηήτοφθινόπωρο -Μυκητοκτόνα

Συμπτώματα-Σημεία Ασθενειών ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Συμπτώματα σχετικά με την ανάπτυξη του φυτού Υπερτροφίες ή Γιγαντισμοί Ατροφίες ή Νανισμοί Παραμορφώσεις (Βραχυγονάτωση/Δεσμίωση/Σκούπα μάγισσας/καρούλιασμα/κατσάρωμα)

Συμπτώματα-Σημεία Ασθενειών Συμπτώματα σχετικά με την μεταβολή χρώματος Χλώρωση Εκχλοίωση Κιτρίνισμα Μολύβδωση/Αργύρωση Κηλιδώσεις

Συμπτώματα που προκαλούνται από διαταραχές στο ισοζύγιο του νερού Μαρασμός Ξήρανση

Συμπτώματα που σχετίζονται με νέκρωση κυττάρωναποσύνθεση ιστών/οργάνων (εικ.1) Νεκρώσεις (Λόγω δράσης τοξινών) (εικ.2) Σήψεις (Λόγω δράσης ενζύμων)

Εικ.1 Εικ.2

Εκκρίσεις ουσιών Κομμίωση Ρητίνωση Μελάνωση Πτώση φυτικών οργάνων

ΡΗΤΙΝΩΣΗ ΜΕΛΑΝΩΣΗ

ΚΟΜΜΙΩΣΗ ΠΤΩΣΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ

ΣΗΜΕΙΑ Εξανθήσεις: Μυκήλια/καρποφορίες σαν χνούδι Στίγματα: Καρποφορίες καστανές/μαύρες σε αλλοιωμένους/νεκρούς ιστούς Μανιτάρια: Καρποφορίες Βασιδιομυκήτων/Ασκομυκήτων Ριζόμορφα: Μυκηλιακοί σχηματισμοί μαύροι/καφέ σαν κορδόνια Μυκηλιακές πλάκες: Στρώματα μυκηλιακών υφών Σκληρώτια: Σκληρά σωμάτια μελανού χρώματος ακανόνιστου/σφαιρικού σχήματος, χρησιμεύουν για την επιβίωση του μύκητα σε αντίξοες συνθήκες

ΕΞΑΝΘΗΣΕΙΣ ΣΤΙΓΜΑΤΑ ΡΙΖΟΜΟΡΦΑ ΜΑΝΙΤΑΡΙΑ

ΜΥΚΗΛΙΑΚΕΣ ΠΛΑΚΕΣ ΣΚΛΗΡΩΤΙΑ

Ασθένειες Ριζών Σηψιρριζία Armillaria mellea Ο μύκητας Armillaria mellea είναι αρκετά συνηθισμένος στην Ελλάδα. Προσβάλλει πολλά γεωργικά φυτά όπως αμπέλια κλπ. Η σήψη των ριζών, η σήψητουβασικούκορμοτεμαχίουήη νέκρωση των δέντρων εξαρτώνται από την ευπάθεια του ξενιστή, το είδος και τη μορφή της συστάδας, τα χαρακτηριστικά της μόλυνσης, το περιβάλλον και την ποικιλία του μύκητα.

Συμπτώματα: Σηψιρριζία Armillaria mellea Μείωση ικανότητας αύξησης-ξήρανση φύλλων-πτώση-νέκρωση κλαδιώντέλεια νέκρωση Λευκές μυκηλιακές πλάκες (βεντάλια) μεταξύ φλοιού-ξύλου σε ρίζες/ριζ. κόμβο Σε προχωρημένο στάδια καφέ/μαύρα ριζόμορφα-εκτείνονται στο έδαφοςπροσβολή γειτονικών ριζών Στακωνοφόραέκκρισηρητίνης Μέτρα: Χρήση ανθεκτικών ειδών/καλά αυξανόμενες συστάδες/λίπανση/μικτές συστάδες Καταστροφή καρποφοριών/απομάκρυνση προσβεβλ. ριζώνπρέμνων/σκάψιμο γύρω από τα προσβεβλ. άτομα Χημική καταπολέμηση

Μυκηλιακές πλάκες σε φλοιό κορμού

Συμπτώματα σηψιρριζίας

Παθογόνο αίτιο και συνθήκες ανάπτυξης. Ο Armillaria mellea ζει σαπροφυτικά στις ρίζες νεκρών δέντρων ή σε πρέμνα. Ζει σε εδάφη όξινα και βασικά. Προσβολή γίνεται κυρίως με τα ριζόμορφα, που αυξάνουν στο έδαφος.

Δασοκομικά μέτρα Ο μύκητας προσβάλλει δένδρα που υποφέρουν πρωτογενώς από άλλες αιτίες όπως ξηρασία, πλημμύρες, προσβολές φύλλων ή βελόνων από έντομα και ασθένειες, ρύπανση ατμόσφαιρας κλπ. Ο Δασοπόνος πρέπει να στη πράξη να διατηρεί συστάδες που αυξάνουν καλά. (Λιπάνσεις) Με τις λιπάνσεις έχουμε αυξημένες συστάδες όχι όμως και λιγότερο προσβεβλημένα δένδρα, μάλιστα το Κάλλιο φαίνεται να προκαλεί αύξηση της ανθεκτικότητας.

Χημική καταπολέμηση Λιπάνσεις με K φαίνεται να προκαλεί αύξηση της ανθεκτικότητας (Rykowski 1984). Μεθυλικό βρώμιο, θειικός χαλκός, ασβέστης

Σηψιρριζία του Fomitopsis annosus Ο μύκητας αυτός προκαλεί σηψιρριζία που είναι κοινή και σοβαρή ασθένεια στην Ευρώπη. Προκαλεί νέκρωση δένδρων, όπως κόκκινη σήψη του ξύλου. Συμπτώματα Νέκρωση νέων δένδρων που φαινομενικά είναι ανεξήγητη. Στον ριζικό κόμβο και μεταξύ φλοιού και ξύλου παρατηρούμε λεπτές, σαν χαρτί, μυκηλιακές πλάκες.

Fomitopsis annosus

ΜΥΚΟΡΡΙΖΕΣ Μυκορριζική συμβίωση: Η συμβιωτική σχέση μεταξύ ριζών μυκήτων / εκδηλώνεται με σχηματισμό ξεχωριστών οργάνων μυκόρριζες Κατηγορίες μυκόρριζων ενδομυκόρριζες εκτομυκόρριζες Μυκόρριζες σχηματίζουν κυρίως οι βασιδιομύκητες και σε μικρότερο βαθμό οι ασκομύκητες

Εκτομυκόρριζες Kωνοφόρα: Pinus, Abies, Picea, κτλ. Πλατύφυλλα: Quercus, Fagus, Carpinus, Ostrya, Populus, Platanus, κτλ. Μυκηλιακός μανδύας: Υφές με μορφή καλύμματος στην επιφάνεια των ριζιδίων Δίκτυο του Hartig: Υφές με μορφή πλέγματος στους μεσοκυττάριους χώρους του φλοιού

Ποικίλο χρώμα-μορφή. Εξαρτάται από είδος δέντρου, φύση εδάφους κτλ. Χαρακτηριστικές οι μυκόρριζες στα πεύκα Διχοτομημένες, διακλαδιζόμενες με μορφή κοραλιού

Εκτομυκόρριζα σε Pinus nigra

Εκτομυκόρριζα σε Picea abies

Σημασία μυκορριζών Ισχυρή εξάρτηση μύκητα από φυτό (πχ. παραγωγή μανιταριών μόνο στα πλαίσια συμβίωσης, εξαφάνιση όταν εξαφανίζεται το φυτό κτλ.) Αύξηση απορροφητικής επιφάνειας ριζικού συστήματος Εξάπλωση υφών πέρα από το ριζικό σύστημα Καλύτερη εκμετάλλευση εδάφους άντληση K,P,Ν και νερού Μυκηλιακός μανδύας προστασία από άλλους μύκητες Παραγωγή ουσιών»»

Παράγοντες Χούμος-οργανική ουσία Υγρασία Φως Θερμοκρασία (Άριστο ανάπτυξης στους 20 o C) Μυκητοκτόνα-ζιζανιοκτόνα-εντομοκτόνα Έλλειψη βλάστησης

Σπερματόφυτα παράσιτα Φυτά χωρίς ριζικό σύστημα Ημιπαράσιτα: με χλωροφύλλη, άντληση μόνο νερού + ανόργανων συστατικών Ολοπαράσιτα: χωρίς χλωροφύλλη, άντληση ανόργανων +οργανικών συστατικών

Τα σπουδαιότερα ημιπαράσιτα Οικογένεια Loranthaceae Viscum album Loranthus europaeus

Viscum album Φυτό θαμνόμορφο, αειθαλές, δίοικο Κλαδιά: Διχοτομική διακλάδωση Φύλλα: Αντίθετα, δερματώδη, σκουροπράσινα Καρποί: Ράγες λευκές, ωρίμανση το φθινόπωρο Εξάπλωση: Με τα πουλιά (φάγωμα καρπών-μεταφορά σπόρων με περιττώματα)

Viscum album

Τρεις ειδικές μορφές (forma specialis): f.sp.malix (προσβάλλει πλατύφυλλα) f.sp.pini (προσβάλλει πεύκα) f.sp.abietis (προσβάλλει την ελάτη)

Ζημιές Ελάττωση ζωτικότητας των δέντρων ικανότητας για καρποφορία Αραίωση φυλλώματος Παραμορφώσεις Αύξηση δευτερογενών προσβολών Υποβάθμιση ποιότητας ξύλου

Παράγοντες Ηλικία Δυσμενείς συνθήκες αύξησης (αβαθή εδάφη, ξηρασία κλπ.) Φως Καταπολέμηση Κοπή προσβεβλημένων ατόμων καταστροφή ημιπαράσιτου Χημική καταπολέμηση (ζιζανιοκτόνα) Δασοκομικά μέτρα (απομάκρυνση υπέργηρων ατόμων-εξυγιαντικές υλοτομίες)

Loranthus europaeus Προσβάλλει Δρύες και Καστανιές Θαμνόμορφο, φυλλοβόλο Καρποί: ράγες κίτρινες Ζημιές: όμοιες με Viscum album Καταπολέμηση: Ομοίως με Viscum album

ΛΕΙΧΗΝΕΣ Οργανισμός που αποτελείται από φύκος και μύκητα Αναπτύσσονται σε κλαδιά-κορμούς Ζημιές έμμεσες: - Κάλυψη φλοιού απορρόφηση υγρασίας σήψεις-προσβολές από έντομα-μύκητες - Καταφύγια εντόμων-σπορίων μυκήτων Δείκτης ρύπανσης Καταπολέμηση: Αραιώσεις-δημιουργία συστάδων καλής αύξησης- Βορδιγάλλειος πολτός