ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Εισαγωγή στην Οικονομική Ανάλυση Εξετάσεις περιόδου Ιουνίου-Ιουλίου 011 1 Ιουλίου 011 Νίκος Θεοχαράκης Θανάσης Μανιάτης ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ Υποχρεωτικό μέρος (Απαντήστε όλες τις ερωτήσεις ) Α. Έστω 5 0,5Q η (αντίστροφη) καμπύλη ζήτησης ενός αγαθού, όπου Q και η ζητούμενη ποσότητα και η τιμή αντίστοιχα. Η καμπύλη ορίζεται στα σημεία όπου τα Q και είναι θετικά. 1. Έστω ότι το μέσο κόστος είναι σταθερό και ίσο με c. Σας ζητείται να προσδιορίσετε τα σημεία ισορροπίας Q και καθώς και το κέρδος του κλάδου (α) στον τέλειο ανταγωνισμό QTA, TA, TA και (β) στο καθαρό μονοπώλιο QM, M, M. Τι συμπεράσματα βγάζετε ως προς τις δύο μορφές αγοράς; (,5 μονάδες) Εφόσον το μέσο κόστος είναι σταθερό συνεπάγεται ότι ισούται με το οριακό κόστος, δηλ., AC=MC=5. Στον τέλειο ανταγωνισμό η τιμή είναι ίση με το οριακό κόστος. Άρα TA MC 5 Η ποσότητα στον τέλειο ανταγωνισμό προκύπτει από την αντικατάσταση στον τύπο της καμπύλης ζήτησης: TA 5 0,5QTA 5 QTA 40. Τα κέρδη στον τέλειο ανταγωνισμό είναι μηδενικά. Στο μονοπώλιο υπολογίζουμε το οριακό έσοδο (MR) και το εξισώνουμε με το MC. MR TR Q 5 0,5QQ 5Q 0,5Q 5 Q. Άρα έχουμε MR MC 5 QM 5 QM 0. Αντικαθιστώντας στην καμπύλη ζήτησης έχουμε 5 0,5Q 5 0,50 15. M Τα κέρδη υπολογίζονται ως M M ACQM M 15 5 0 00
Παρατηρούμε ότι στο μονοπώλιο η τιμή ισορροπίας είναι μεγαλύτερη από εκείνη του τέλειου ανταγωνισμού και η ποσότητα ισορροπίας μικρότερη. Άρα ο καταναλωτής είναι σε καλύτερη θέση στον τέλειο ανταγωνισμό. Μια πλήρης απάντηση θα έκανε χρήση της έννοιας του πλεονάσματος του καταναλωτή. Το πλεόνασμα του καταναλωτή (ΠΚ) είναι μεγαλύτερο στην περίπτωση του τέλειου ανταγωνισμού από ότι στο μονοπώλιο. 5 TA QTA 5 540 Το ΠΚ στον ΤΑ είναι KTA 400. 5 M QM 5 15 0 Στο μονοπώλιο το ΠΚ είναι KM 100.. Προσδιορίσετε τα σημεία όπου η καμπύλη ζήτησης είναι (α) ελαστική, (β) ανελαστική και (γ) το σημείο (Q*, *) όπου η ελαστικότητα ζήτησης του αγαθού ως προς την τιμή είναι μοναδιαία, δηλ., 1. Η απάντησή σας πρέπει να είναι αιτιολογημένη, χρησιμοποιώντας τον τύπο της ελαστικότητας. (1 μονάδα) Η ελαστικότητα είναι μοναδιαία όταν 1. d Q Από την αντίστροφη καμπύλη ζήτησης έχουμε 5 0,5QQ50 dq 1 d d Q 50 5050 41,5Q 50 1,5 5 Παρατηρείστε ότι για 0Q 50 50. Άρα η αντίστροφη καμπύλη ζήτησης τέμνει τον κάθετο άξονα [των ] στο 5 και τον οριζόντιο άξονα [των Q] στο 50. Δηλ., το σημείο =1,5 και Q=5 βρίσκεται στο μέσο της αντίστροφης καμπύλης ζήτησης. Άρα, η ελαστικότητα είναι μοναδιαία στο μέσο της αντίστροφης καμπύλης ζήτησης. Αριστερά του σημείου μοναδιαίας ελαστικότητας στην αντίστροφη καμπύλη ζήτησης >*. * Άρα * 1. Δηλ., σε απόλυτα μεγέθη η * 50 50 ελαστικότητα είναι μεγαλύτερη, άρα βρισκόμαστε στο ελαστικό τμήμα της αντίστροφης καμπύλης ζήτησης. Αντίστοιχα για το δεξιό τμήμα. 3. Αποδείξετε ότι το καθαρό μονοπώλιο ισορροπεί στο ελαστικό τμήμα της καμπύλης ζήτησης δηλ., εκεί όπου 1. (1 μονάδα) Το καθαρό μονοπώλιο ισορροπεί όταν MR=MC. Εφόσον MC>0 πρέπει και το οριακό έσοδο να είναι θετικό. Το οριακό έσοδο είναι MR=5-Q. Άρα είναι θετικό όταν Q<5 το οποίο βρίσκεται στο ελαστικό τμήμα της αντίστροφης καμπύλης ζήτησης. Πιο γενικά ισχύει το εξής:
1 dtr d Q d dq d Q MR Q 1 1 dq dq dq dq 1 MR 0 10 1 Η συνθήκη ισορροπίας του μονοπωλίου είναι MR MC. Εφόσον MC 0 MR 0 Το παρακάτω διάγραμμα βοηθάει στην κατανόηση του θέματος Α Β. Σε μια οικονομία η συνάρτηση αποταμίευσης είναι S = -00 + 0,5 Y και η επένδυση = 300. Περιγράψτε και δείξτε και διαγραμματικά, τη διαδικασία προσαρμογής της οικονομίας προς το σημείο ισορροπίας στην υποθετική περίπτωση που η συνολική προσφορά (ΑS = Υ) είναι ίση με 1.800. Αν η συνάρτηση αποταμίευσης γίνει S = -100 + 0,5 Y, τι θα συμβεί στην αποταμίευση, το προϊόν και την επένδυση στο νέο σημείο ισορροπίας; (,5 μονάδες) Τα σημεία ισορροπίας προκύπτουν αντίστοιχα
S 300 00 0,5Y Y 000 και S 300 100 0,5Y Y 1600 Προαιρετικό μέρος Απαντήστε μία από τις επόμενες ερωτήσεις Ερώτηση 1 1. Έστω ότι το μερίδιο συμμετοχής στην εισοδηματική δαπάνη ενός αγαθού Χ είναι 5%. Έστω τώρα ότι το εισόδημα του καταναλωτή αυξάνεται κατά 50%, χωρίς να μεταβληθούν οι τιμές των αγαθών. Το μερίδιο συμμετοχής είναι τώρα 4%. Υπολογίστε την εισοδηματική ελαστικότητα του αγαθού Χ. Τι είδος αγαθού είναι το Χ σύμφωνα με την εισοδηματική του ελαστικότητα; ( μονάδες) Θυμηθείτε τον τύπο της εισοδηματικής ελαστικότητας Q QQ Q 1 Q Q Q Q Q 50% 0,5 Γνωρίζουμε από τα δεδομένα της άσκησης ότι και 1, 5. Q Θέλουμε να βρούμε το 1. Q Q Q Γνωρίζουμε ότι 5% 0,05 και ότι 4% 0,04. Διαιρώντας έχουμε Q Q 0, 04 4 1, 5 Q 4 Q 4 3 1 Q 1 0, Q 0, 05 5 Q 1,5Q 5 Q 5 10 Q 10 Αντικαθιστώντας στον τύπο της εισοδηματικής ελαστικότητας έχουμε: Q 1 Q 0, 0, 4. Άρα το αγαθό είναι κανονικό αναγκαίο. 0,5 Μπορούσατε να το εκφράσετε και ως εξής: Εφόσον το εισόδημα αυξήθηκε 1,5 φορά και το ποσοστό συμμετοχής είναι πλέον 4%, αυτό σημαίνει ότι η δαπάνη για το αγαθό είναι 6% του αρχικού εισοδήματος (1,5x0,04=6%). Άρα αυξήθηκε κατά μία ποσοστιαία μονάδα (1%=6%-5%). Τώρα: 1%/5%=0%. Δηλαδή η ποσοστιαία μεταβολή της δαπάνης για το αγαθό είναι 0%. Εφόσον η τιμή παρέμεινε αμετάβλητη το 0% οφείλεται στην
μεταβολή της κατανάλωσης της ποσότητας του αγαθού. Το εισόδημα αυξήθηκε κατά 50%. Διαιρώντας το 0% με το 50% έχουμε την εισοδηματική ελαστικότητα που είναι 0,4. Το αγαθό είναι κανονικό, και όχι κατώτερο, διότι με την αύξηση του εισοδήματος αυξήθηκε η κατανάλωσή του. Είναι όμως αναγκαίο διότι η ποσοστιαία μεταβολή του είναι μικρότερη από εκείνη του εισοδήματος, δηλ., 0%<50%.. Να δείξετε ότι το αγαθό με καμπύλη ζήτησης Q 50 έχει γενικά διπλάσια ελαστικότητα ζήτησης από το αγαθό με καμπύλη ζήτησης Q 50. (1 μονάδα) Ο τύπος της ελαστικότητας είναι: d Q Εφαρμόζοντάς τον στις δύο περιπτώσεις έχουμε: d50 1 50 d Q d 50 50 1 d50 11 50 1 1 1 1 d Q d 50 50 Γενικότερα μάλιστα ισχύει ότι μια συνάρτηση ζήτησης της μορφής Q A είναι σταθερής ελαστικότητας ε. Απόδειξη: 1 1 A A A 1 d Q A A A. Εν προκειμένω έχουμε ε=- και ε=-1 αντίστοιχα. Ερώτηση 1. Τι είναι η εθνική, η ιδιωτική και η δημόσια αποταμίευση; Πως σχετίζονται αυτές οι τρεις μεταβλητές; (1,5 μονάδα) Σχέση μεταβλητών Εθνικό εισόδημα (ΑΕΠ): Y = C + + G Εθνική αποταμίευση (national savings) = Y C G = Ιδιωτική αποταμίευση (private savings) = Y T C Δημόσια αποταμίευση (public savings) = T G Εθνική αποταμίευση = Ιδιωτική αποταμίευση + Δημόσια αποταμίευση Y C G = (Y T C) + (T G) =. Σε ποια περίπτωση μια ορθολογική επιχείρηση συνεχίζει να λειτουργεί παρότι έχει ζημιές; Εξηγήστε και δείξτε την περίπτωση αυτή και διαγραμματικά. (1,5 μονάδα)