Μισθοδοσία Ιατρών ΕΣΥ και Ιδιωτικού Τομέα. Σύγκριση με άλλα Συστήματα Φωτεινή Γιαλαμά Επιστημονικός Συνεργάτης Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας Υποψήφια Διδάκτωρ, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Τεχνικές Αποζημίωσης Πάγιος μισθός (salary) Αμοιβή κατά πράξη και περίπτωση (fee for service) 4 βασικές τεχνικές Αμοιβή κατά κεφαλήν εγγεγραμμένου (capitation) Αμοιβή ανάλογα με την απόδοση (pay for performance) 2
Αμοιβή με Πάγιο Μισθό (Salary) Αποζημίωση με πάγιο μηνιαίο μισθό για το σύνολο των παρεχόμενων υπηρεσιών ανεξάρτητα από το είδος και τον όγκο των υπηρεσιών. Το ύψος καθορίζεται βάσει των τυπικών προσόντων των ιατρών, τη θέση και τα έτη εμπειρίας. Δύναται να παρέχονται και πρόσθετες αμοιβές για εφημερίες και υπερωρίες 3
Αμοιβή με Πάγιο Μισθό Πλεονεκτήματα: Προφυλάσσει από περιπτώσεις προκλητής ζήτησης καθώς ο γιατρός δεν έχει κίνητρο να αυξήσει τη ζήτηση. Επιτρέπει τον καλύτερο προγραμματισμό των δαπανών του υγειονομικού τομέα Μειονεκτήματα: Δεν παρέχει κίνητρα αύξησης της παραγωγικότητας. Συνδέεται με χαμηλά επίπεδα ποιότητας στις παρεχόμενες υπηρεσίες Δημιουργεί περιβάλλον για ανάπτυξη παραπληρωμών 4
Αμοιβή κατά πράξη (Fee for Service) Αποζημίωση για κάθε συγκεκριμένη υπηρεσία που παρέχουν. Το ύψος εξαρτάται από το είδος των προσφερόμενων υπηρεσιών. Επίσης μπορεί να καθορίζεται ελεύθερα από τους νόμους της αγοράς ή να ορίζεται σε τοπικό ή εθνικό επίπεδο το ύψος των αμοιβών ανάλογα με την παρεχόμενη υπηρεσία. Η πληρωμή μπορεί να γίνεται είτε άμεσα με καταβολή του ποσού από τον ίδιο τον ασθενή είτε έμμεσα με καταβολή της αμοιβής για κάθε πράξη από τον ασφαλιστικό φορέα. 5
Αμοιβή κατά πράξη (Fee for Service) ασθενή Παρέχει από κίνητρα τον φορέα αύξησης του. των παρεχόμενων υπηρεσιών (αύξηση παραγωγικότητας) Ο ασθενής εξασφαλίζει το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής του γιατρού. Ο γιατρός εξασφαλίζει το δικαίωμα της επιλογής της εργασιακής του σχέσης (ελεύθερος επαγγελματίας ή σύναψη σύμβασης με τον ασφαλιστικό φορέα). Μειονεκτήματα: Εμφάνιση προκλητής ζήτησης Ανάπτυξη παραοικονομικής δραστηριότητας λόγω της απόκλισης μεταξύ της αμοιβής των γιατρών από τους ασφαλισμένους και της δαπάνης που επιστρέφεται στον ασθενή από τον φορέα του. 6
Αμοιβή κατά κεφαλήν (capitation) Η αμοιβή των γιατρών καθορίζεται εκ των προτέρων. Στον τρόπο αυτό αποζημίωσης ο γιατρός εισπράττει από τον ασφαλιστικό φορέα ένα προκαθορισμένο (συνήθως ετήσιο) ποσό για κάθε ασθενή που εγγράφεται σε αυτόν. Το ποσό είναι σταθερό ανεξάρτητα από τον αριθμό των επισκέψεων και τον όγκο των παρεχόμενων υπηρεσιών. 7
Αμοιβή κατά κεφαλήν παραπομπές σε ειδικούς γιατρούς και νοσοκομεία. Ο γιατρός έχει κίνητρο να βελτιώσει την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Ο ασθενής εξασφαλίζει το δικαίωμα της ελεύθερης επιλογής του γιατρού. Περιορίζεται η προκλητή ζήτηση καθώς η αμοιβή είναι προκαθορισμένη και ανεξάρτητη από τον όγκο των υπηρεσιών. Θεωρείται η πλέον κατάλληλη τεχνική για τη συγκράτηση των δαπανών υγείας και την ορθολογική κατανομή των πόρων. Μειονεκτήματα: Ωστόσο, ο μεγάλος αριθμός εγγεγραμμένων (ασφαλισμένων) δημιουργεί καθυστερήσεις, συμβάλλοντας έτσι σε περισσότερες παραπομπές σε ειδικούς γιατρούς και νοσοκομεία. 8
Αμοιβή ανάλογα με την Απόδοση (Pay for performance, P4P) Ο γιατρός λαμβάνει μια αμοιβή, το ύψος της οποίας μεταβάλλεται ανάλογα με την απόδοσή του ως προς καθορισμένους ποιοτικούς και ποσοτικούς στόχους σχετικά με την παροχή των υπηρεσιών υγείας. Περιλαμβάνει ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες Π.χ Διαχείριση χρόνιων νοσημάτων (διαβήτης, καρκίνος, καρδιαγγειακά) Δράσεις πρόληψης (π.χ. εμβολιασμοί, διακοπή καπνίσματος, κ.ά.) 10
Αμοιβή ανάλογα με την Απόδοση Πλεονεκτήματα: Οι γιατροί αποκτούν κίνητρα να βελτιώσουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών για να αυξήσουν το εισόδημά τους. Μειονεκτήματα: Η βελτίωση της ποιότητας φτάνει μέχρι τους καθορισμένους στόχους και δεν υπάρχουν κίνητρα για περαιτέρω βελτίωση Υπηρεσίες και τομείς που δεν περιλαμβάνονται στους στόχους ίσως να χάνουν σε ποιότητα 11
Επικρατέστερες Μέθοδοι Αποζημίωσης Ιατρών (χώρες ΟΟΣΑ) Πηγή: OECD Survey of Health System Institutional Characteristics 2010
Πηγή: Χ. Οικονόμου, Το θεσμικό πλαίσιο παροχών ασθενείας στην Ελλάδα, ΙΝΕ, 2012
Πηγή: OECD Survey of Health System Characteristics 2008-2009
Πηγή: OECD Survey of Health System Characteristics 2008-2009
Προτάσεις Προδιαγεγραμμένο σύστημα κινήτρων (incentives scheme) προσανατολισμένο στη βελτίωση της απόδοσης του ιατρικού έργου απόλυτα συνδεδεμένο με ένα σύστημα οικονομικής αποζημίωσης βάσει της ειδικότητας και της απόδοσης (payment by results). Πηγή: Εκθεση Ανεξάρτητης Ομάδας Εργασίας Ειδικών Εμπειρογνωμόνων στον Τομέα της Υγείας (Α. Σισσούρας)
Προτάσεις Σύστημα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (Αποζημίωση μέσω συμβάσεων) Οικογενειακοί Ιατροί: Μηνιαίος Μισθός (Salary) ή συνδυασμός ενός ποσού αμοιβής κατά κεφαλή ενός επιδόματος υπερωριακής απασχόλησης ενός κατά περίπτωση πρόσθετου ποσού άλλα ποσά ως κίνητρα ειδικά μισθολογικά κίνητρα Ειδικοί Ιατροί (& Οδοντίατροι): Αμοιβή κατά πράξη & περίπτωση (με πλαφόν) Ιατροί Διαγνωστικών- Εργαστηριακών Μονάδων: Καταβολή μέσω ΕΟΠΥΥ βάση συμβατικής συμφωνίας και των ΚΕΝ Πηγή: Εκθεση Ανεξάρτητης Ομάδας Εργασίας Ειδικών Εμπειρογνωμόνων στον Τομέα της Υγείας (Α. Σισσούρας)