ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Dr ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΕΙ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ Αριθμ. οικ.146163 Αρ. Φύλλου 1537 Μέτρα και Όροι για τη Διαχείριση Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων.
Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων (ΑΥΜ) 1. Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων (ΑΥΜ): Τα απόβλητα που παράγονται από Υγειονομικές Μονάδες και αναφέρονται στον κατάλογο αποβλήτων του Παραρτήματος της Απόφασης 2000/532/ΕΚ της Επιτροπής της 3ης Μαΐου 2000, όπως εκάστοτε ισχύει. Τα ΑΥΜ περιλαμβάνουν τις παρακάτω κατηγορίες: i) Αστικά Στερεά Απόβλητα (ΑΣΑ) που προσομοιάζουν με τα οικιακά απόβλητα. ii) Επικίνδυνα Απόβλητα Υγειονομικών Μονάδων (ΕΑΥΜ):
ΕΑΑΜ α. Επικίνδυνα Απόβλητα Αμιγώς Μολυσματικά (ΕΑΑΜ),τα οποία εκδηλώνουν μόνο την επικίνδυνη ιδιότητα σύμφωνα με το παράρτημα ΙΙΙ του άρθρου 60 του Νόμου 4042/2012. Ο όρος Επικίνδυνα Απόβλητα ΑμιγώςΜολυσματικά (ΕΑΑΜ) αντικαθιστά τον όρο Επικίνδυνα Ιατρικά Απόβλητα αμιγώς μολυσματικού χαρακτήρα (ΕΙΑ ΜΧ), ο οποίος προβλέπεται στην κοινή υπουργική απόφαση 37591/2031/2003 ΦΕΚ Β 1419
Υγειονομικές Μονάδες (ΥΜ) είναι οι ακόλουθες: Δημόσια θεραπευτήρια (ΔΘ) Ιδιωτικά Θεραπευτήρια (ΙΘ) Κέντρα Υγείας (ΚΥ) Δημοτικά Ιατρεία (ΔΙ) ΝΠΙΔ παροχής υπηρεσιών υγείας (ΝΠΙΔ) Μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας των ασφαλιστικών οργανισμών (π.χ. κλινικές ΙΚΑ) (ΕΟΠΥΥ) Μονάδες παροχής υπηρεσιών υγείας των ενόπλων δυνάμεων (στρατιωτικά νοσοκομεία) (ΣΝ) Κέντρα αιμοδοσίας (ΚΑ) Διαγνωστικά και ερευνητικά εργαστήρια (ΔΕ) Μικροβιολογικά εργαστήρια (Μ) Οδοντιατρεία (ΟΔ) Κτηνιατρικές κλινικές (ΚΚ) -Κτηνιατρικά διαγνωστικά και ερευνητικά εργαστήρια
Εργασίες διαχείρισης Επικίνδυνων Αποβλήτων Yγειονομικών Μονάδων (ΕΑΥΜ 1. Συλλογή Συσκευασία Σήμανση ΕΑΥΜ 2. Μεταφορά ΕΑΥΜ εντός και εκτός ΥΜ. 3. Αποθήκευση ΕΑΥΜ εντός και εκτός ΥΜ. 4. Επεξεργασία των ΕΑΥΜ εντός και εκτός ΥΜ
ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ Tο σύνολο των ιατρικών, νοσηλευτικών, εργαστηριακών και ερευνητικών δραστηριοτήτων μιας σύγχρονης νοσοκομειακής μονάδας, παράγει καθημερινά ένα μικρό ή μεγάλο όγκο (εξαρτάται από το μέγεθος και τις δραστηριότητες της) ιατρικών, χημικών ή ραδιενεργών αποβλήτων. Η διαχείρισή τους είναι παγκοσμίως ένα από τα πιο σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα, ιδιαίτερα στις οικονομικά αναπτυγμένες κοινωνίες.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ
WORLD HEALTH ORGANIZATION Health-care waste can cause serious harm if not managed properly. For example, in 2000, WHO estimated that injections with contaminated syringes caused 21 million hepatitis B virus (HBV) infections (32% of all new infections), two million hepatitis C virus (HCV) infections (40% of all new infections) and 260 000 HIV infections (5% of all new infections). In addition, health-care activities generate significant amounts of hazardous waste such as mercury and expired pharmaceuticals, as well as large amounts of general waste
WHO recommends that: Governments should: allocate a budget to cover the costs of establishment and maintenance of sound health-care waste management systems request donors, partners and other sources of external financing to include an adequate contribution towards the management of waste associated with their interventions implement and monitor sound health-care waste management systems, support capacity building, and ensure worker and community health. Donors and partners should: include a provision in their health program assistance to cover the costs of sound healthcare waste management systems. Non-governmental organizations should: include the promotion of sound health-care waste management in their advocacy undertake programs and activities that contribute to sound health-care waste management. The private sector should: take responsibility for the sound management of healthcare waste associated with the products and services they provide, including the design of products and packaging. All concerned institutions and organizations should: promote sound health care waste management develop innovative solutions to reduce the volume and toxicity of the waste they produce and associated with their products ensure that global health strategies and programs take into account health-care waste management.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Ο όρος διαχείριση απορριμμάτων αναφέρεται στις τεχνικές διαδικασίες και μεθόδους οι οποίες σχετίζονται με: - τη συλλογή, - την προσωρινή αποθήκευση, - την ανάκτηση των χρήσιμων υλικών από αυτά, και - τη τελική διάθεσή τους σε κατάλληλα επιλεγμένους υγειονομικούς χώρους. Οι διαδικασίες και μέθοδοι που χρησιμοποιούνται πρέπει να είναι αποδεκτές από τεχνικής, κοινωνικής, οικονομικής και περιβαλλοντικής πλευράς.
ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Να προστατεύσει τους ανθρώπους που χειρίζονται τα στοιχεία των αποβλήτων από τυχαίο τραυματισμό. Να αποτρέψει τη διάδοση της λοίμωξης στους εργαζόμενους υγειονομικής περίθαλψης που τα χειρίζονται. Να αποτρέψει τη διάδοση της λοίμωξης στο νοσοκομειακό περιβάλλον και στην κοινότητα. Να διατηρήσει τη δημόσια υγεία και Να διασφαλίσει τη σωστή διαχείριση των επικίνδυνων υλικών (τοξικών, χημικών και ραδιενεργών ουσιών).
Risks associated with HCW All individuals exposed to healthcare waste are potentially at risk of being injured or infected. They include: Medical staff: doctors, nurses, sanitary staff and hospital maintenance personnel; In and out-patients receiving treatment in healthcare facilities as well as their visitors; Workers in support services linked to healthcare facilities such as laundries, waste handling and transportation services; Workers in waste disposal facilities, including scavengers; The general public and more specifically the children playing with the items they can find in the waste outside the healthcare facilities when it is directly accessible to them. Waste management and treatment options should first protect the healthcare workers and the population and minimise indirect impacts from environmental exposures to HCW.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Ι. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ Π.Ο.Υ. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) δίνει έναν γενικό ορισμό για τα Ιατρικά Απόβλητα, ως τα απόβλητα που παράγονται από δραστηριότητες που αφορούν στην υγειονομική περίθαλψη ανθρώπων ή ζώων σε Υγειονομικές Μονάδες (ΥΜ), ερευνητικά εργαστήρια ή ερευνητικές δραστηριότητες που έχουν να κάνουν με «φροντίδα υγείας», αλλά και από άλλες μικρότερες πηγές, όπως φροντίδα υγείας παρεχόμενη στο σπίτι.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΤΟΥ Π.Ο.Υ. 1. Μολυσματικά απόβλητα 2. Παθολογικά απόβλητα 3. Φαρμακευτικά απόβλητα 4. Χημικά απόβλητα 5. Αιχμηρά αντικείμενα 6. Υγρά απόβλητα υψηλού μολυσματικού κινδύνου 7. Γενοτοξικά απόβλητα 8. Ραδιενεργά απόβλητα 9. Απόβλητα με υψηλή περιεκτικότητα σε βαρέα μέταλλα 10. Περιέκτες αερίων υπό πίεση
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ ΤΟΥ Π.Ο.Υ. Οι κατηγορίες 5-8 θεωρούνται ιδιαίτερα επικίνδυνες και απαιτούν ειδικό χειρισμό.. 5. Αιχμηρά αντικείμενα 6. Υγρά απόβλητα υψηλού μολυσματικού κινδύνου 7. Γενοτοξικά απόβλητα 8. Ραδιενεργά απόβλητα.
ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 1. Μολυσματικά απόβλητα Απόβλητα τα οποία πιθανόν περιέχουν παθογόνους μικροοργανισμούς, όπως καλλιέργειες από εργαστήρια, περιττώματα, ιστοί, υλικά ή εξοπλισμός που ήρθε σε επαφή με μολυσμένο ασθενή, απόβλητα από δωμάτια απομόνωσης, απόβλητα από χειρουργεία, άλλα απόβλητα, όπως γάντια, χειροπετσέτες, φίλτρα κ.α. υλικά που έχουν έλθει σε επαφή με ασθενείς που πάσχουν από μεταδοτικό νόσημα και κάνουν αιμοδιάλυση.
ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 2. Παθολογικά απόβλητα Ανθρώπινοι ιστοί και μέρη σώματος, αλλά και βιολογικά υγρά όπως αίμα, πύον, ούρα ή άλλα βιολογικά υγρά. 3. Φαρμακευτικά απόβλητα Ληγμένα φάρμακα ή εμβόλια, ή φάρμακα που δεν χρειάζονται πλέον, δοχεία ή άλλη συσκευασία που έχει έλθει σε επαφή με φάρμακα.
ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 4. Χημικά απόβλητα Απόβλητα που περιέχουν χημικές ουσίες όπως χημικά αντιδραστήρια, υγρά εμφάνισης φιλμ, απολυμαντικά, διαλύτες. 5. Αιχμηρά Βελόνες, νυστέρια, λεπίδες, μαχαιρίδια, σπασμένο γυαλί.
ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 6. Aπόβλητα υψηλού μολυσματικού κινδύνου Βιολογικά υγρά και απόβλητα υψηλού μολυσματικού κινδύνου προερχόμενα από βιολογικά εργαστήρια 7. Γενοτοξικά απόβλητα Απόβλητα που περιέχουν κυτταροστατικά φάρμακα (φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου) ή γενοτοξικά χημικά
ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 8. Ραδιενεργά απόβλητα Απόβλητα που περιέχουν ραδιονουκλίδια όπως υπολείμματα ή αχρησιμοποίητα υγρά που χρησιμοποιούνται για ραδιοθεραπείες, διαγνωστικούς σκοπούς ή εργαστηριακή έρευνα, μολυσμένες συσκευασίες, απορροφητικό υλικό ή περιέκτες, ούρα & περιττώματα ασθενών που έχουν υποστεί ραδιοθεραπεία ή έλεγχο με ραδιονουκλίδια, ραδιενεργές πηγές 9. Απόβλητα με υψηλή περιεκτικότητα σε βαρέα μέταλλα Απόβλητα με υψηλό περιεχόμενο μπαταριών και υδραργύρου όπως σπασμένα θερμόμετρα, υδραργυρικοί μετρητές αρτηριακής πιέσεως. 10. Περιέκτες αερίων υπό πίεση Συσκευασίες αεροσόλ και σπρέυ
ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ CDC Eίναι τα ιατρικά απόβλητα τα οποία θα μπορούσαν δυνητικά να μεταδώσουν μια λοιμώδη νόσο. Τα κυριότερα είδη αποβλήτων που χαρακτηρίζονται από το CDC των ΗΠΑ ως μολυσματικά είναι: α) Απόβλητα Μικροβιολογικού Εργαστηρίου (καλλιεργήματα παθογόνων μικροοργανισμών, μολυσμένα με παθογόνους μικροοργανισμούς απόβλητα του Μικροβιολογικού Εργαστηρίου όπως σωληνάρια φυγοκέντρου, πιπέτες, φιάλες ιστικών καλλιεργειών κ.α.). β) Το αίμα και τα προϊόντα αίματος. γ) Τα απόβλητα του Παθολογοανατομικού Εργαστηρίου (π.χ. ιστοί και όργανα). δ) Τα αιχμηρά μολυσμένα αντικείμενα (βελόνες, νυστέρια κλπ). ε) Τα μολυσμένα πτώματα των ζώων του Πειραματικού Εργαστηρίου, τα τμήματα του σώματος των ζώων, ή οι κλινοστρωμές των ζώων.
Επικίνδυνα Ιατρικά Απόβλητα αμιγώς μολυσματικού χαρακτήρα 1. Ιστοί και όργανα ανθρώπινου σώματος Όλα τα απόβλητα που προέρχονται από περιβάλλοντα στα οποία υφίσταται κίνδυνος βιολογικής μετάδοσης δια του αέρος, καθώς και από περιβάλλοντα απομόνωσης, στα οποία βρίσκονται ασθενείς πάσχοντες από μεταδοτικό νόσημα και έχουν μολυνθεί από: α) αίμα ή άλλα βιολογικά υγρά που περιέχουν αίμα σε ποσότητα τέτοια, ώστε αυτό να είναι ορατό. β) κόπρανα και ούρα στην περίπτωση συγκεκριμένου ασθενούς, στον οποίο έχει αναγνωριστεί κλινικά από τον θεράποντα ιατρό μία νόσος που μπορεί να μεταδοθεί με αυτά τα απεκκρίματα. γ) σπέρμα, κολπικές εκκρίσεις, εγκεφαλονωτιαίο υγρό, αρθρικό υγρό, πλευριτικό υγρό, περιτοναϊκό υγρό, περικάρδιο υγρό ή αμνιακό υγρό δ) ιστοί, όργανα, σώμα νεκρών ζώων ή μέρη σώματος ζώων
Επικίνδυνα Ιατρικά Απόβλητα αμιγώς μολυσματικού χαρακτήρα Ενδεικτικά αναφέρονται: - βελόνες, σύριγγες, λάμες, χειρουργικά νυστέρια - εργαλεία για κολποσκόπηση και τεστ-παπ - οφθαλμικές ράβδοι μη αποστειρωμένες - οφθαλμικές ράβδοι από TNT - σωλήνες παροχετεύσεων και διασωληνώσεων - κυκλώματα για εξωσωματική κυκλοφορία, λεκανίτσες μιας χρήσης για λήψη υλικού βιοψίας ενδομητρίου - καθετήρες (κύστης, φλεβών, αρτηριών, για πλευριτικές παροχετεύσεις κλπ.), συνδέσεις - σετ μετάγγισης - μολυσμένα εργαλεία από ενδοφλέβια χορήγηση ορού. - φίλτρα διύλισης - γάντια μίας χρήσεως. - υλικό μίας χρήσης: σταγονόμετρα, δοκιμαστικοί σωλήνες, προστατευτικός ρουχισμός και μάσκες, γυαλιά, πανιά, σεντόνια, μπότες, γαλότσες κά. - ιατρικά υλικά (γάζες, ταμπόν, επίδεσμοι, τσιρότα, σωληνοειδή ράμματα). - σακούλες (για μεταγγίσεις, για ούρα, για παρεντερική διατροφή). - σετ για εγχύσεις - ορθοσκόπια και γαστροσκόπια - σωλήνες μύτης για βρογχοαναρρόφηση, για οξυγονοθεραπεία κλπ. - ψήκτρες, καθετήρες για κυτταρολογική λήψη - ρινοσκόπια μίας χρήσης - μητροσκόπια - δόντια και μέρη σώματος μικρού μεγέθους μη αναγνωρίσιμα - μικρές κλίνες για πειραματόζωα - κενά δοχεία εμβολίων ζωντανού αντιγόνου - υπολείμματα φαγητού από το δίσκο του ασθενούς
Επικίνδυνα Ιατρικά Απόβλητα αμιγώς μολυσματικού χαρακτήρα 2. Τα απόβλητα που προέρχονται από κτηνιατρικές δραστηριότητες και α) έχουν μολυνθεί από παθογόνους για τον άνθρωπο και τα ζώα παράγοντες, όπως σύριγγες και βελόνες. β) έχουν έρθει σε επαφή με οποιοδήποτε βιολογικό υγρό που εκκρίνεται ή απεκκρίνεται και για τα οποία υγρά έχει διαπιστωθεί κλινικά, από τον υπεύθυνο κτηνίατρο, κίνδυνος μετάδοσης νόσου, όπως αίμα, κόπρανα ούρα. γ) σώμα νεκρών ζώων ή μέρη σώματος ζώων, ιστοί ή όργανα ζώων.
Επικίνδυνα Ιατρικά Απόβλητα μολυσματικού και τοξικού χαρακτήρα 1. Απόβλητα από ανάπτυξη ερευνητικών δραστηριοτήτων και μικροβιολογικών - βιοχημικών εξετάσεων 2. Ανατομικά απόβλητα, από παθολογοανατομικά εργαστήρια Πλάκες, τριβλία καλλιέργειας και άλλα μέσα που χρησιμοποιούνται στη μικροβιολογία και που έχουν μολυνθεί από παθογόνους παράγοντες Ιστοί, όργανα και μέρη σώματος μη αναγνωρίσιμα, πειραματόζωα 3. Απόβλητα, από παθολογικά και άλλα τμήματα όπου γίνονται χημειοθεραπείες Χρησιμοποιημένες συσκευασίες ορών με κυτταροστατικά φάρμακα από ασθενείς στους οποίους εφαρμόζεται χημειοθεραπεία
2 Επικίνδυνα Ιατρικά Απόβλητα τοξικού χαρακτήρα Eίναι εκείνα τα ιατρικά απόβλητα τα οποία εγκυμονούν κινδύνους λόγω της τοξικής δράσης που μπορούν να έχουν εξαιτίας της χημικής τους σύστρασης. Απόβλητα που περιέχουν υδράργυρο, άλλα βαρέα μέταλλα, επικίνδυνες οργανικές ενώσεις, κλπ. Εξαντλημένα προσροφητικά υλικά, φίλτρα Έλαια εκροής από αντλίες κενού Μονωτικά υλικά που περιέχουν αμίαντο Ληγμένα φάρμακα ή φάρμακα που δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν, συμπεριλαμβανομένων των κυτταροστατικών φαρμάκων
3. Ειδικά Ιατρικά Απόβλητα Ραδιενεργά Τοξικά Εύφλεκτα Διαβρωτικά κ.α.
ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΑΣΦΑΛΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΜΟΛΥΣΜΑΤΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Η ασφαλής διαχείριση των μολυσματικών αποβλήτων περιλαμβάνει 5 στάδια: 1. Διαχωρισμός των αποβλήτων, στην πηγή παραγωγής τους σε μολυσματικά και μη μολυσματικά απόβλητα. 2. Τοποθέτηση των μολυσματικών αποβλήτων σε ειδικές ανθεκτικές σακούλες ή δοχεία κατάλληλα σημασμένα. 3. Αποθήκευση και μεταφορά των αποβλήτων. 4. Διεργασία απομίανσης (αποστείρωση με ατμό, αποτέφρωση, απολύμανση) των αποβλήτων. 5. Διάθεση (απόρριψη) των αποβλήτων.
ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΗ Ο διαχωρισμός των απορριμμάτων σε μολυσματικά και μη μολυσματικά πρέπει να γίνεται στην πηγή παραγωγής τους και αποτελεί τον ασφαλέστερο και οικονομικότερο τρόπο στην διαχείριση των αποβλήτων. Ο διαχωρισμός επιτυγχάνεται με τη βοήθεια ειδικών δοχείων, σάκων ή κουτιών στα οποία συλλέγεται χωριστά κάθε είδος απορρίμματος. Μπαίνουν σε χωριστό σάκο τα συνήθη «οικιακού τύπου», απορρίμματα, σε χωριστό σάκο τα μολυσματικά απορρίμματα και σε χωριστό ανθεκτικό κουτί τα αιχμηρά αντικείμενα. Ιατρικά απόβλητα που χαρακτηρίστηκαν μολυσματικά στον τόπο παραγωγής τους και πρόκειται να μεταφερθούν για την διεργασία απολύμανσής τους θα πρέπει να τοποθετούνται σε ειδικά ανθεκτικά και στεγανά δοχεία ή στεγανούς σάκους με την ένδειξη και την προειδοποίηση της μολυσματικότητας τους (κόκκινη ετικέτα ή το σήμα του επικίνδυνου βιολογικού υλικού, biohazard). Οι σάκοι ή τα δοχεία δεν θα πρέπει να γεμίζουν μέχρι επάνω αλλά περίπου κατά τα 2/3 και να δένονται σφιχτά.
ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΣΕ ΣΑΚΟΥΣ 1. Κίτρινος σάκος Κάθε τι που περιέχει Βιολογικό Υγρό (αίμα, γαστρικό, Ε.Ν.Υ, πλευριτικό, περιτοναϊκό, περικαρδιακό, αρθρικό, αμνιακό υγρό) Χειρουργικά δείγματα. Αμαγείρευτα υπολείμματα κρεάτων. 2. Μαύρος σάκος: Μη βιολογικά υλικά Υλικά από καλύψεις τραυμάτων όπως επίδεσμοι, γάζες κλπ Χάρτινες χειροπετσέτες, πλαστικά ποτήρια, κενά δοχεία μιας χρήσεως, χάρτινα κουτιά, υπολείμματα φαγητού Υλικά περιτυλίγματος αντικειμένων, πχ. dressing packs Υλικά με απολυμαντικό που χρησιμοποιήθηκε για καθαρισμό κηλίδων. Χρησιμοποιημένα γάντια μιας χρήσης, ποδιές, μάσκες, σκουφιά, μπλούζες μιας χρήσης χωρίς βιολογικά υγρά. Χρησιμοποιημένα πανιά, κενοί ουροσυλλέκτες, καθετήρες κύστης ή αναρρόφησης, ρινογαστρικοί σωλήνες, πτυελο-δοχεία, τραχειοσωλήνες, σωλήνες τραχειοστομίας, άλλοι κενοί περιέκτες.
ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΣΕ ΣΑΚΟΥΣ 3. Klinipak: Περιέκτες γεμάτοι Περιέκτες γεμάτοι με αρθρικό πλευριτικό, περιτοναϊκό, περικαρδιακό, αρθρικό κλπ. Δείγματα για μικροβιακές καλλιέργειες, τριβλία, φιαλίδια αίματος, χρησιμοποιημένα σωληνάρια καλλιεργειών. 4. Περιέκτες αιχμηρών: Αιχμηρά Βελόνες, σύριγγες με αίμα, νυστέρια, βελόνες ραψίματος, αμπούλες, γυάλινες πλάκες, πιπέτες κ.λ.π. Βελόνες παρακεντήσεων, κάνουλες, Πεταλούδες (scalp vein ). Μολυσμένος ιματισμός εμποτισμένος με εμφανή ποσότητα αίματος ή βιολογικών υγρών (σεντόνια, μαξιλαροθήκες, μπλούζες, πιζάμες, κουβέρτες κ.λ.π.) πρέπει να τοποθετείται σε ειδικούς υδροδιαλυτούς πλαστικούς σάκους.
ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ Οι συνηθέστερες μέθοδοι οι οποίοι χρησιμοποιούνται στα νοσοκομεία για την απενεργοποίηση των μολυσματικών απορριμμάτων είναι: α) Αποστείρωση με ατμό σε αυτόκαυστο β) Αποτέφρωση σε αποτεφρωτικό κλίβανο γ) Απομίανση και απολύμανση των απορριμμάτων με χημικές ουσίες
ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ ΜΕ ΑΤΜΟ Γίνεται με κλιβάνους ατμού (αυτόκαυστα). Τα απορρίμματα τοποθετούνται σε ειδικούς θερμοανθεκτικούς σάκους και κλείνονται καλά. Αν υπάρχει πιθανότητα διαρροής υγρών τότε τα μολυσματικά απορρίμματα μπαίνουν σε διπλό θερμοανθεκτικό σάκο. Πρέπει να εξασφαλίζεται η διεισδυτικότητα του κεκορεσμένου ατμού σε όλη τη μάζα του ανομοιογενούς μολυσματικού φορτίου και να παρατείνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα. Έκθεση για χρονικό διάστημα από 60 έως 90 λεπτά σε θερμοκρασία 121º C (250º F) αναλόγως του μεγέθους του φορτίου θεωρείται αποτελεσματική. Θα πρέπει να γίνεται τακτικά μικροβιολογικός έλεγχος της αποτελεσματικότητας του κλιβάνου, με ταινίες Bacillus Stearothermofillus. Το υπόλειμμα του μολυσματικού φορτίου μετά την αποστείρωση είναι πλέον ασφαλές για τους χειριστές του και απορρίπτεται μαζί με τα άλλα συνήθη απορρίμματα του Νοσοκομείου. Πλεονεκτήματα της μεθόδου είναι ότι έχει το μικρότερο επαγγελματικό κίνδυνο, είναι φιλική προς το περιβάλλον και δεν είναι ιδιαίτερα δαπανηρή. Μειονεκτήματα της μεθόδου είναι ότι δεν καλύπτει πλήρως τις ανάγκες του Νοσοκομείου (ανθρώπινοι ιστοί, συμπαγή αντικείμενα).
ΑΠΟΤΕΦΡΩΣΗ ΣΕ ΑΠΟΤΕΦΡΩΤΙΚΟ ΚΛΙΒΑΝΟ Η αποτέφρωση είναι μια διαδικασία η οποία είναι κατάλληλη για την πλειονότητα των ιατρικών αποβλήτων. Οι αποτεφρωτικοί κλίβανοι νέας τεχνολογίας μπορούν να εξασφαλίσουν την καταστροφή των λοιμογόνων παραγόντων ενώ παράλληλα χρησιμοποιούν ενέργεια από την καύση του χαρτιού και των πλαστικών, τα οποία είναι συνήθη συστατικά των ιατρικών αποβλήτων. Τα κυριότερα πλεονεκτήματα της αποτέφρωσης των μολυσματικών αποβλήτων είναι ότι ελαχιστοποιούν τον όγκο των απορριμμάτων και ότι καλύπτουν μεγάλο φάσμα (ανθρώπινοι ιστοί, αιχμηρά κλπ). Μειονεκτήματα τους είναι η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με τα αέρια που εκλύουν. Χρειάζεται αυστηρός διαχωρισμός διότι δεν πρέπει να διατίθεται με αυτόν τον τρόπο υδραργυρικά θερμόμετρα, χλωριούχα πλαστικά, αντινεοπλασματικά φάρμακα. Επίσης τα υγρά θα πρέπει να είναι σε συγκεκριμένη αναλογία μέσα στο κάθε φορτίο.
ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΜΕ ΧΗΜΙΚΑ Για να είναι αποτελεσματική η απολύμανση με χημικές ουσίες θα πρέπει το χρησιμοποιούμενο απολυμαντικό να βρίσκεται σε άμεση επαφή με τους λοιμογόνους παράγοντες, να έχει κατάλληλη συγκέντρωση και η απολύμανση να διαρκέσει την κατάλληλη χρονική διάρκεια. Οι κυριότερες χρήσεις της μεθόδου αυτής είναι: Σε μικρή κλίμακα για αντικείμενα μιας χρήσης μετά από ολονύκτια εμβάπτιση τους σε πρόσφατο παρασκευασμένο διάλυμα χλωρίου 10% Μερικοί τύποι μηχανημάτων χημικής απολύμανσης αποβλήτων έχουν τη δυνατότητα να αλέθουν, ή να κατατεμαχίζουν τα απόβλητα και να εξασφαλίζουν έτσι επαρκή επαφή του χρησιμοποιούμενου απολυμαντικού με τους λοιμογόνους παράγοντες των αποβλήτων. Τα απολυμαντικά που συνήθως χρησιμοποιούνται είναι: α) Υποχλωριώδες νάτριο β) Χλωριούχο διοξείδιο γ) Παραοξικό οξύ Η μέθοδος είναι οικονομικά ασύμφορη όταν χρησιμοποιείται σε ευρεία κλίμακα και επιβαρυντική για το περιβάλλον.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΙΧΜΗΡΩΝ Από όλα τα είδη των ιατρικών αποβλήτων τα οποία χειρίζονται οι εργαζόμενοι στα νοσοκομεία, το μόνο είδος που με επιδημιολογική τεκμηρίωση αποδείχτηκε ότι σχετίζεται με τη μετάδοση νοσοκομειακών λοιμώξεων στους εργαζόμενους είναι τα μιασμένα αιχμηρά αντικείμενα. Από δεδομένα τεκμηριωμένων επιδημιολογικών μελετών προκύπτει ότι το 33%-40% των τραυματισμών από αιχμηρά αντικείμενα του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού των νοσοκομείων οφείλεται στον αυτοτραυματισμό του, λόγω επανατοποθέτησης του καλύμματος στις βελόνες αιμοληψίας. Τα ατυχήματα αυτά και οι κίνδυνοι μετάδοσης νοσημάτων όπως ηπατίτιδας Β, C, και HIV από αυτά μπορεί να προληφθούν μόνο εάν το προσωπικό συμμορφωθεί με τις οδηγίες ασφαλούς χειρισμού των μιασμένων βελόνων και των άλλων αιχμηρών αντικειμένων..
ΟΔΗΓΙΕΣ ΧΕΙΡIΣΜΟΥ ΑΙΧΜΗΡΩΝ 1. Tο προσωπικό για να προλάβει τον αυτοτραυματισμό του με βελόνες και αιχμηρά αντικείμενα κατά τη διάρκεια της χρήσης τους θα πρέπει να τηρεί ορισμένους βασικούς κανόνες: - Nα μην επανατοποθετείτε το κάλυμμα στη βελόνη αιμοληψίας, μετά το πέρας της αιμοληψίας. - Να μην αφαιρείται η βελόνη μετά την αιμοληψία, από την μιας χρήσης, πλαστική σύριγγα όταν δεν υπάρχει ειδική υποδοχή αφαίρεσης βελόνης στο κίτρινο κουτί. - Να μη γίνεται οποιοσδήποτε χειρισμός της βελόνης με το χέρι.
ΟΔΗΓΙΕΣ ΧΕΙΡIΣΜΟΥ ΑΙΧΜΗΡΩΝ Ο χειρισμός των αιχμηρών αντικειμένων πρέπει να γίνεται με κατάλληλα εργαλεία (λαβίδες κλπ). Η μη χρήση εργαλείων ευθύνεται συχνά για τραυματισμούς στη διάρκεια διαφόρων χειρισμών. - Η παράδοση αιχμηρών εργαλείων από χέρι σε χέρι πρέπει να αποφεύγεται. - Τα αιχμηρά αντικείμενα λαμβάνονται από το δίσκο εργαλείων, χρησιμοποιούνται και τα επανατοποθετούνται σε ασφαλές σημείο κατά προτίμηση από το ίδιο άτομο
Ο κίνδυνος μετάδοσης Ο κίνδυνος μετάδοσης λοιμογόνων παραγόντων μέσω των μολυσμένων αιχμηρών αντικειμένων υφίσταται όταν τα αντικείμενα αυτά: α) Δεν κρατούνται σωστά κατά τη χρήση τους β) Δεν συλλέγονται ούτε απορρίπτονται σωστά γ) Δεν μεταφέρονται σωστά δ) Δεν απομιαίνονται ορθολογιστικά
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ