Παραδειγματικό σενάριο Νεοελληνικής Γλώσσας Β Δημοτικού Τίτλος: «Αλληλογραφώ»

Π.3.1.4 Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασης Παραδειγματικό σενάριο Νεοελληνικής Γλώσσας Β Δημοτικού Τίτλος: «Αλληλογραφώ» ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΖΟΥΝΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2011

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.1.4 Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: http://www.greeklanguage.gr Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 14

Περιεχόμενα ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ 4 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 4 ΣΤΟΧΟΙ-ΣΚΕΠΤΙΚΟ 5 ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΦΑΣΕΩΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ 7 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ 14 Σελίδα 3 από 14

Α. ΤΑΥΤΌΤΗΤΑ ΣΕΝΑΡΙΟΥ Τίτλος «Αλληλογραφώ» Δημιουργός Ευαγγελία Ζούνη Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Τάξη Β Δημοτικού Διδακτική ενότητα «Γλώσσα Β Δημοτικού», βιβλίο μαθητή, τεύχος β, σσ. 69-70 «Γλώσσα Β Δημοτικού», τετράδιο εργασιών, σσ. 21-25 Χρονική διάρκεια Για την εφαρνογή του σεναρίου απαιτήθηκαν 2-3 διδακτικές ώρες με διακοπές Β. ΣΎΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΉ Περιλαμβάνονται δραστηριότητες που σχετίζονται με τις θεματικές περιοχές που θίγονται στο συγκεκριμένο κεφάλαιο του βιβλίου και δίνουν αφορμή για περαιτέρω επεξεργασία, όπως είναι τα σταθερά μορφολογικά χαρακτηριστικά μιας επιστολής, καθώς και οι ποικίλοι τρόποι αλληλογραφίας που διακρίνονται με βάση τα εξωτερικά τους χαρακτηριστικά (π.χ., πώς στέλνουμε ένα γράμμα, ένα φαξ κ.ά.). Eπιπλέον, συστηματοποιείται η κλίση του ρήματος έχω, στην οποία οι μαθητές εξασκούνται με την άσκηση 2 του Τ.Ε. και επεξεργάζονται ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Σελίδα 4 από 14

Γ. ΣΤΌΧΟΙ-ΣΚΕΠΤΙΚΌ Οι δραστηριότητες και οι ασκήσεις στοχεύουν στη γνωριμία με ορισμένες πτυχές της πραγματικότητας και του κόσμου, καθώς και στην καλλιέργεια του προφορικού και του γραπτού λόγου. Επίσης, στοχεύουν στην εξοικείωση με ορισμένες πτυχές των νέων γραμματισμών που εκπορεύονται από τη χρήση των ΤΠΕ. Ειδικότερα, επιχειρείται οι μαθητές να αποκτήσουν γνώσεις για τον κόσμο, τη γλώσσα και να καλλιεργήσουν γραμματισμούς. Γνώσεις για τον κόσμο και στάσεις, αξίες, πεποιθήσεις Αναμένεται οι μαθητές: να γνωρίσουν τους διάφορους τρόπους αλληλογραφίας και να τους διακρίνουν με βάση τα εξωτερικά χαρακτηριστικά τους να ξεκινήσουν να αλληλογραφούν δύο τάξεις σχολείων είτε από άλλη περιοχή είτε από το εξωτερικό (e-twinning.gr). Γνώσεις για τη γλώσσα Αναμένεται οι μαθητές: να καλλιεργήσουν τον προφορικό και τον γραπτό τους λόγο να κατανοήσουν τον τρόπο δόμησης μιας επιστολής να εξασκηθούν στην κλίση του ρήματος έχω να αναγνωρίζουν τις δάνειες λέξεις να αποκτήσουν νέο λεξιλόγιο μαθαίνοντας τις λέξεις επιστολή, αποστέλλωαποστολέας και παραλαμβάνω-παραλήπτης να ασκηθούν στη χρήση ψηφιακών λεξικών να εξοικειωθούν με την παραγωγή πολυτροπικών και πολυμεσικών κειμένων (συνδυασμός λόγου-εικόνας) να εξοικειωθούν με τη γραπτή παραγωγή επιστολών και μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου Σελίδα 5 από 14

να εξοικειωθούν με τα μορφολογικά χαρακτηριστικά μιας επιστολής (σε ποιον στέλνεται-προσφώνηση, ποιος το έγραψε-υπογραφή κ.ά.) να μπορούν να κατανοούν στοιχειωδώς μια επιστολή, ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ένα τηλεγράφημα, ένα φαξ να κατανοήσουν τη λειτουργικότητα του πληθυντικού ευγενείας. Γραμματισμοί Οι μαθητές αναμένεται: να εξοικειωθούν με τη χρήση του κειμενογράφου να γνωρίσουν τη χρήση on line λεξικών να μάθουν να αντιγράφουν και να επικολλούν κείμενο από το Διαδίκτυο να μπορούν να χρησιμοποιούν τον εκτυπωτή να εξοικειωθούν με τη πλοήγηση σε υπερμεσικό κείμενο να μάθουν πώς να ελέγχουν την αξιοπιστία και το κύρος μιας πηγής να εξοικειωθούν με την αναζήτηση λημμάτων σε ψηφιακά λεξικά να μάθουν πώς στέλνουμε μια επιστολή, ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ένα τηλεγράφημα, ένα φαξ. Σελίδα 6 από 14

Δ. ΑΝΑΛΥΤΙΚΉ ΠΕΡΙΓΡΑΦΉ ΤΩΝ ΦΆΣΕΩΝ ΥΛΟΠΟΊΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΕΝΑΡΊΟΥ 1 η Δραστηριότητα (Βιβλίο μαθητή, τεύχος β, σ. 69 & Τετράδιο εργασιών, τεύχος β, σ. 21) Ο/Η εκπαιδευτικός μέσω του προτζέκτορα ή του διαδραστικού πίνακα παρουσιάζει στους/στις μαθητές/τριες, τη 2 η δραστηριότητα της σελ. 69 του Β.Μ., Β τεύχος, από την ψηφιακή έκδοση του σχολικού εγχειριδίου και συγκεκριμένα πληκτρολογεί τη διεύθυνση: http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko/glossa_b/math/tefxos_b_61_70.pdf Στη συνέχεια οι μαθητές/-τριες χωρίζονται σε 4 ομάδες των πέντε και έχουν τουλάχιστον έναν υπολογιστή κατά ομάδα στη διάθεσή τους και αναζητούν τον ορισμό των λέξεων στα παρακάτω λεξικά: 1 η ομάδα: αλληλογραφώ / επιστολή Σελίδα 7 από 14

2 η ομάδα: αποστολέας / αποστέλλω 3 η ομάδα: παραλήπτης / παραλαμβάνω 4 η ομάδα :μήνυμα / ταχυδρομείο-ηλεκτρονικό Ηλεκτρονικό Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, Ινστιτούτο Νέοελληνικών Σπουδών [Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη] (http://www.greeklanguage.gr/greeklang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html) Βικιλεξικό (http://el.wiktionary.org/wiki/) Εικονογραφημένο Λεξικό Α, Β, Γ Δημοτικού (http://pischools.sch.gr/dimotiko) Οι μαθητές/-τριες καλούνται να πούνε τι παρατηρούν. Από την αναζήτηση διαπιστώνεται ότι οι παραπάνω ορισμοί δεν υπάρχουν σε όλα τα λεξικά. Όσοι ορισμοί δεν βρεθούν αναζητούνται σε συμβατικά λεξικά. Οι ορισμοί καταγράφονται στον πίνακα από τον/την εκπαιδευτικό. Παράλληλα, ο/η εκπαιδευτικός μέσω του προτζέκτορα ή του διαδραστικού πίνακα μπορεί να προβάλλει τον ορισμό της κάθε λέξης από το αντίστοιχο λεξικό και να τον εκτυπώνει. Στη συνέχεια οι μαθητές/-τριες καταγράφουν σε ποια λεξικά βρήκαν τους ορισμούς που τους είχαν ανατεθεί. Τέλος, γίνεται μια πρώτη συζήτηση για τα λεξικά ηλεκτρονικό, διαδικτυακό, ψηφιακό, έντυπο και οι μαθητές/-τριες εκφράζουν τις απόψεις τους. Σελίδα 8 από 14

2 η Δραστηριότητα (Σελ.70, Β.Μ., Β τεύχος & ΤΕ τ. Β σελ. 22) Με αφορμή την 3 η δραστηριότητα της σ. 70 του Β.Μ., Β τεύχος, ο/η εκπαιδευτικός ζητά από τους/τις μαθητές/-τριες να συμπληρώσουν τον πίνακα της άσκησης. Στη συνέχεια ο/η εκπαιδευτικός μέσω του προτζέκτορα ή του διαδραστικού πίνακα παρουσιάζει στους/στις μαθητές/-τριες την ψηφιακή έκδοση της νέας σχολικής Γραμματικής και συγκεκριμένα πληκτρολογεί τη διεύθυνση http://www.pischools.gr/books/dimotiko/gramm_e_st/142-151.pdf. Ζητά από τους/τις μαθητές/-τριες να βρουν τον κλιτικό πίνακα του βοηθητικού ρήματος έχω (σ. 143) να τον διαβάσουν και στη συνέχεια να αξιολογήσουν μόνοι τους τον συμπληρωμένο πίνακα της 3 ης δραστηριότητας. Με τον ίδιο τρόπο συμπληρώνεται και η δραστηριότητα της σ. 22, του Τ.Ε., Β τεύχος. Παράλληλα, ο/η εκπαιδευτικός μπορεί να αναζητήσει στο Διαδίκτυο και να βρει τον σχετικό κλιτικό πίνακα και τις σημασίες του βοηθητικού ρήματος έχω, είτε στο Neurolingo: http://www.neurolingo.gr/el/online_tools/lexiscope.htm?term=%ce%ad%cf%87% CF%89, είτε στο Βικιλεξικό: http://el.wiktionary.org/wiki/%ce%ad%cf%87%cf%89. Σελίδα 9 από 14

Ο/Η εκπαιδευτικός μέσω του προτζέκτορα ή του διαδραστικού πίνακα προβάλλει την ετυμολογία της λέξης, τον συλλαβισμό της, τη μορφολογία της, τα συνώνυμα, τα αντίθετά της και, τέλος, τις ποικίλες σημασίες του παραπάνω ρήματος από το αντίστοιχο λεξικό και τον εκτυπώνει. Στη συνέχεια ζητά από τους/τις μαθητές/-τριες να χωριστούν σε ομάδες των 4 ατόμων και να φτιάξουν προτάσεις με τις διάφορες σημασίες του ρήματος έχω που τους/τις δίνει. Οι μαθητές/-τριες παρουσιάζουν τις προτάσεις της ομάδας τους στην ολομέλεια και γίνεται μια συζήτηση από όλους τους/τις μαθητές/τριες. 3 η Δραστηριότητα (σ. 25, Τ.Ε., Β τεύχος) Ο/Η εκπαιδευτικός μέσω του προτζέκτορα ή του διαδραστικού πίνακα παρουσιάζει στους/στις μαθητές/-τριες την 5 η δραστηριότητα της σελ. 25 του Τ.Ε., Β τεύχος, από την ψηφιακή έκδοση του σχολικού εγχειριδίου και συγκεκριμένα πληκτρολογεί τη διεύθυνση: Σελίδα 10 από 14

http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko/glossa_b/ergas/erg_b_21_30.pdf Οι μαθητές/-τριες χωρίζονται σε 4 ομάδες των πέντε και έχουν τουλάχιστον έναν υπολογιστή κατά ομάδα στη διάθεσή τους και αναζητούν τον ορισμό των λέξεων στα εξής: Εικονογραφημένο Λεξικό Α', Β', Γ' Δημοτικού (http://pi-schools.sch.gr/dimotiko 1 η ομάδα: παζλ, άλμπουμ, κέικ 2 η ομάδα: κολάζ, φιλμ, κλόουν 3 η ομάδα: τραμ, γουόκμαν, ματς 4 η ομάδα: γκαράζ, κόμικς Ηλεκτρονικό Λεξικό του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (http://www.greeklanguage.gr/greeklang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html Οι μαθητές/-τριες αντιγράφουν και επικολλούν σε έγγραφο του word τους ορισμούς. Η κάθε ομάδα αποθηκεύει το έγγραφο με βάση το όνομά της και το εκτυπώνει. Στη συνέχεια, ο/η εκπαιδευτικός ζητά από τους/τις μαθητές/-τριες να ανοίξουν στον κειμενογράφο ένα έγγραφο, να γράψουν απλές προτάσεις (ποιος κάνει τι) με τις δάνειες λέξεις που έχει η κάθε ομάδα, να το αποθηκεύσουν με το όνομα της κάθε ομάδας και να το εκτυπώσουν. Ο/Η υπεύθυνος/-η μαθητής/-τρια της κάθε ομάδας παρουσιάζει τις προτάσεις που έχει συνθέσει με τα υπόλοιπα μέλη της ομάδας του. Οι υπόλοιπες ομάδες προσέχουν έτσι ώστε να έχουν τη δυνατότητα να αξιολογήσουν τις προτάσεις και ως προς τη σύνταξή τους (ποιος κάνει τι) και ως προς την ετυμολογία της λέξης για την οποία συντάχθηκε η πρόταση. Τέλος, η κάθε ομάδα αναρτά στον πίνακα ανακοινώσεων το έγγραφο που έχει δημιουργήσει με τις δάνειες λέξεις. Σελίδα 11 από 14

4 η Δραστηριότητα (σ. 70, Β.Μ., Β τεύχος) Ο/Η εκπαιδευτικός μέσω του προτζέκτορα ή του διαδραστικού πίνακα παρουσιάζει στους/στις μαθητές/-τριες τη δραστηριότητα της σελ. 70 του Β.Μ., Β τεύχος, από την ψηφιακή έκδοση του σχολικού εγχειριδίου και συγκεκριμένα πληκτρολογεί τη διεύθυνση: http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko/glossa_b/math/tefxos_b_61_70.pdf Στη συνέχεια, ο/η εκπαιδευτικός ζητά από τους/τις μαθητές/-τριες να ανοίξουν τον παρακάτω σύνδεσμο: http://www.etwinning.net Η κοινότητα των σχολείων στην Ευρώπη. Μέσα από τη συγκεκριμένη διεύθυνση ο/η εκπαιδευτικός μαζί με τους/τις μαθητές/- τριες έχουν τη δυνατότητα να εγγραφούν ως μέλη της κοινότητας για να αναζητήσουν φίλους/-ες από άλλη περιοχή της Ελλάδας, της Κύπρου και ίσως περιοχές άλλων χωρών της Ευρώπης. Σελίδα 12 από 14

Κατόπιν, ο/η εκπαιδευτικός μαζί με τους/τις μαθητές/-τριες, ως μέλη της κοινότητας, αναζητούν συνεργάτες επιλέγοντας: χώρα και μάθημα. Επιπλέον, ο/η εκπαιδευτικός και οι μαθητές/-τριες έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν και να υλοποιήσουν ένα από τα «έτοιμα» πακέτα που υπάρχουν αναρτημένα στον παραπάνω διαδικτυακό τόπο αξιοποιώντας και ενσωματώνοντας τις νέες τεχνολογίες. Κατά την υλοποίηση των προγραμμάτων δημιουργούνται ηλεκτρονικές κοινότητες μεταξύ των σχολείων που αλληλογραφούν. Τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν είναι: email, άλλο λογισμικό (Powerpoint, βίντεο, φωτογραφίες και σχέδια), καθώς και τα online εργαλεία του etwinning (η Διαδικτυακή Πύλη και το Desktop), ώστε να ανακαλύψει ο ένας τον άλλο, να συναντηθούν εικονικά, να ανταλλάξουν ιδέες και παραδείγματα πρακτικής, να εισχωρήσουν στις Ομάδες etwinning, να μάθουν μαζί κατά τη διάρκεια των Εκδηλώσεων Εκμάθησης και να δεσμευτούν σε online έργα. Σελίδα 13 από 14

Η παραπάνω ιστοσελίδα δίνει τη δυνατότητα στους/στις μαθητές/-τριες των μικρότερων τάξεων να αλληλογραφούν με συνεργάτες από την Ελλάδα και την Κύπρο χρησιμοποιώντας ως γλώσσα εργασίας την ελληνική. Κάτι τέτοιο δεν είναι ευκταίο στη δεύτερη προτεινόμενη ιστοσελίδα διότι η γλώσσα εργασίας είναι τα αγγλικά. Η συγκεκριμένη ιστοσελίδα μπορεί να αξιοποιηθεί από τους/τις μαθητές/τριες μεγαλύτερων τάξεων (Ε ΣΤ ) http://www.aec.asef.org/. Το συγκεκριμένο δίκτυο έχει ως στόχο να συμβάλει στην ουσιαστικότερη επικοινωνία μεταξύ μαθητών/τριών και δασκάλων από 45 χώρες της Ευρώπης και της Ασίας μέσω πολυπολιτισμικών, διαθεματικών σχεδίων δράσης (projects). Ε. ΠΑΡΑΤΗΡΉΣΕΙΣ Οι δραστηριότητες που αναφέρονται παραπάνω εμπλουτίζουν το μάθημα με στοιχεία που περιέχονται σε πόρους που προέρχονται από ΤΠΕ, χωρίς να ξεφεύγουν από τη λογική και τη σειρά που έχει το σχολικό εγχειρίδιο. Ο αριθμός των δραστηριοτήτων είναι μεγάλος σε σχέση με τον διαθέσιμο διδακτικό χρόνο. Γι αυτό ο/η διδάσκων/-ουσα επιλέγει όποια (ή όποιες) δραστηριότητα (/-ες) θεωρεί περισσότερο χρήσιμη (/-ες) για τους/τις μαθητές/- τριες της τάξης. Η δραστηριότητα που αναφέρεται στη σύνταξη απλών προτάσεων και απαιτεί τη γραπτή έκφραση των μικρών μαθητών/-τριών ενέχει αρκετές δυσκολίες. Θεωρούμε αναγκαία τόσο την προγενέστερη εξάσκηση των μαθητών/τριών όσο και την επαρκή καθοδήγησή τους από τον/την εκπαιδευτικό της τάξης, έτσι ώστε η διαδικασία της σύνθεσης τους να είναι ευχάριστη και δημιουργική. Αν υπάρχει διαδραστικός πίνακας στην τάξη, οι προτεινόμενες δραστηριότητες είναι καλό να γίνουν στην ολομέλεια με τη συμμετοχή κάποιου/-ας μαθητή/-τριας. Σελίδα 14 από 14