Σο πρόγραμμα «ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ»

τρογγυλό Σραπέζι υνδυασμένη πρόληψη HIV/AIDS 2016 Σο πρόγραμμα «ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ» Βάνα ύψα Επίκουρη Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής, Εργαστήριο Τγιεινής, Επιδημιολογίας και Ιατρικής τατιστικής, Ιατρική χολή ΕΚΠΑ vsipsa@med.uoa.gr 4 η Σσνάνηηζη AIDS & Ηπαηίηιδες

Παράδειγμα συνδυασμένης πρόληψης για ΦΕΝ (UNAIDS, 2015)

την Ελλάδα:

Πριν την επιδημία Αρχές του 2010 στην Αθήνα: >5.500 χρήστες οπιοειδών περίμεναν να ενταχθούν σε πρoγράμματα υποκατάστασης με οπιοειδή (OST) μέσος χρόνος αναμονής: 7,6 έτη Προγράμματα διανομής συρίγγων (NSP) κατά μέσο όρο 7 σύριγγες ανά χρήστη ανά έτος Malliori et al, Addiction, 2013

Number of newly diagnosed cases in IDUs reported per month 160 140 BOOST OF NSP & OST 120 100 80 Αύγουστος 2012- Δεκέμβριος 2013: ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ 60 40 20 0 0 0 0 2 2 2 1 4 2 2 1 0 Jan FebMar Apr May JunJul Aug SepOct Nov DecJan 12 10 16 Feb MarApr 24 28 23 27 29 18 May Jun Jul Aug SepOct 26 26 27 Nov DecJan 44 Feb MarApr May Jun Jul Aug SepOct Nov DecJan Feb MarApr May Jun Jul Aug SepOct Nov DecJan 2010 2011 2012 2013 2014 Feb MarApr

Πρόγραμμα «Αριστοτέλης» κοποί του προγράμματος: Έλεγχος για anti-hiv των ΦΕΝ στη μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας (άτομα με ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών τους τελευταίους 12 μήνες) Παροχή πρόληψης θεραπείας φροντίδας όπως ορίζεται από WHO/ UNODC/ UNAIDS Μείωση της επίπτωσης του HIV-1 στους ΦΕΝ

ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ και συνδυασμένη πρόληψη σε ΦΕΝ Έλεγχος HIV & υμβουλευτική Διανομή συρίγγων & προφυλακτικών Τψηλή κάλυψη του πληθυσμού Χυχολογική υποστήριξη & κοινωνικοπρονοιακή κάλυψη Ανηιρεηροϊκή θεραπεία Προγράμματα υποκατάστασης με οπιοειδή

Δύσκολο να επιτευχθεί υψηλή κάλυψη του πληθυσμού XEN Δύσκολα προσεγγίσιμος πληθυσμός (hard to reach population) Μεταξύ των ΦΕΝ, ιδιαίτερες ομάδες με επιπλέον δυσκολίες π.χ. μετανάστες χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα, που δε γνωρίζουν ελληνικά κλπ

Ποια προσέγγιση χρησιμοποιήθηκε στον ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ για να επιτευχθεί ευρεία κάλυψη του πληθυσμού ταχύτατα; Peer-driven intervention: Respondent driven Sampling (RDS) οι ίδιοι οι ΦΕΝ φέρνουν άλλους ΦΕΝ στο πρόγραμμα Φρηματικά κίνητρα: για τη συμμετοχή στο πρόγραμμα για προσέλκυση άλλων ατόμων Ειδικότερα για προσέλκυση μεταναστών: Πολιτισμικοί διαμεσολαβητές (Υαρσί, Αραβικά, Κουρδικά) Επίσης Αγγλικά και Γαλλικά

Οι 5 κύκλοι του ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ Κύκλος Φρονική περίοδος υμμετέχοντες A Αύγουστος Οκτώβριος 2012 1.415 B Δεκέμβριος 2012 Μάρτιος 2013 1.444 Γ Μάρτιος Ιούνιος 2013 1.434 Δ Ιούνιος επτέμβριος 2013 1.413 E επτέμβριος Δεκέμβριος 2013 1.407 τη διάρκεια των 5 κύκλων: 7.110 ερωτηματολόγια και δείγματα αίματος 3.320 μοναδικά άτομα 54% με πολλαπλές συμμετοχές

Κάλυψη (coverage) του προγράμματος ΕΚΣΕΠΝ (εκτίμηση για το 2011) Εκτιμώμενος αριθμός ατόμων με ενδοφλέβια χρήση ναρκωτικών τον προηγούμενο μήνα 2.800 (2.330-3.620) ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ : ΦΕΝ τον προηγ. Μήνα 2.689 άτομα Κάλυψη του προγράμματος στην Αθήνα: 96% (74%-100%)

Γεωγραφική κάλυψη του προγράμματος: Περιοχές που ανέφεραν οι συμμετέχοντες ως τόπο διαμονής (με μπλε: το κτίριο του Αριστοτέλη)

ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ και συνδυασμένη πρόληψη σε ΦΕΝ Έλεγχος HIV & υμβουλευτική Χυχολογική υποστήριξη & κοινωνικοπρονοιακή κάλυψη Τψηλή κάλυψη του πληθυσμού Διανομή συρίγγων & προφυλακτικών Ανηιρεηροϊκή θεραπεία Προγράμματα υποκατάστασης με οπιοειδή

Διαδικασία ελέγχου HIV Pre-test counseling Αιμοληψία στο κέντρο διεξαγωγής του προγράμματος Ενημερωτικά φυλλάδια Φρηματικό κίνητρο για λήψη απάντησης Post-test counseling Ο γιατρός του προγράμματος ενημέρωνε για το αποτέλεσμα υμβουλευτική με ψυχολόγο του προγράμματος Ένα άτομο από τη ΜΚΟ «Θετική Υωνή» βρισκόταν καθημερινά στο κέντρο και βοηθούσε στη συμβουλευτική των οροθετικών ΦΕΝ

Αριθμός διαγνώσεων HIV Από τους 3320 συμμετέχοντες: 547 (16.5%) βρέθηκαν HIV+ στη διάρκεια του προγράμματος

% % συμμετεχόντων που έλαβε το αποτέλεσμα του HIV test στη διάρκεια του προγράμματος 100% 83.9% 92.3% 91.4% 91.1% 86.2% 80% 60% 40% 20% 0% A B Γ Δ Ε Κύκλος RDS

% αδιάγνωστων HIV(+) ανά κύκλο Undiagnosed fraction: % των HIV (+) που δεν γνώριζε ότι είχε μολυνθεί (ανά κύκλο) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 84.3 48.8 28.4 16.1 Α Β Γ Γ Δ Κύκλος RDS 15.0

Χυχολογική υποστήριξη & κοινωνικο-προνοιακή κάλυψη Ένας ψυχολόγος και 2 κοινωνικοί λειτουργοί Αιτήματα για συμβουλευτική: ενημέρωση-αποφόρτιση Αιτήματα για κοινωνικοπρονοιακή κάλυψη: Ενημέρωση Eπικοινωνία με ΣΕΚΙ ΟΚΑΝΑ και Praksis

Παραπομπή σε προγράμματα υποκατάστασης με οπιοειδή Ένας ψυχολόγος και 2 κοινωνικοί λειτουργοί ασχολούνταν με τις παραπομπές Ενημέρωση για τα χαρτιά που απαιτούνταν για αίτηση ένταξης σε πρόγραμμα υποκατάστασης με οπιοειδή Παραπομπή Διασύνδεση με το τέκι του ΟΚΑΝΑ που στεγαζόταν στο ίδιο κτίριο

% ανά κύκλο % ΦΕΝ που ανέφεραν ότι ήταν σε πρόγραμμα υποκατάστασης σε «νέους» και «repeat» συμμετέχοντες του ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ New participants Repeat participants 40 35 30 25 20 15 10 5 0 25.7 23 22.4 18 14.3 13.8 15.2 13.2 10.4 Α Β Γ Δ Ε Κύκλος RDS

Παραπομπή σε αντιρετροϊκή θεραπεία Ένας ψυχολόγος και 2 κοινωνικοί λειτουργοί ασχολούνταν με τις παραπομπές Επικοινωνία με τις ΜΕΛ για ραντεβού Επικοινωνία με τους ΦΕΝ για υπενθύμιση ραντεβού (σε όσους επιθυμούσαν) Επαναπρογραμματισμός ραντεβού υνεργασία με τη ΜΚΟ «Praksis» για την παραπομπή των οροθετικών μεταναστών χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα ~ 50 ΦΕΝ παραπέμφθηκαν στην Praksis

% ανά κύκλο % των οροθετικών που αναφέρει ότι λαμβάνει τώρα αντιρετροϊκή θεραπεία σε «νέους» και «repeat» συμμετέχοντες του ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ New participants Repeat participants 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Α Β Γ Δ Ε Κύκλος RDS

Cumulative % Διασύνδεση σε φροντίδα για HIV και έναρξη θεραπείας μέχρι τη λήξη του ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ (σε υποσύνολο 368 οροθετικών) 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Linked to HIV care HAART 48.4 42.4 35.8 37.5 24.5 20.1 14.1 16.8 12.5 1.5 A B Γ Δ Ε Κύκλος RDS

Διανομή συρίγγων Οι συμμετέχοντες λάμβαναν ένα πακέτο με 20 σύριγγες και υλικά ενδοφλέβιας χρήσης κατά τη συμμετοχή τους

Number of syringes ύριγγες που διανεμήθηκαν στους συμμετέχοντες του ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ Συνολικά διανεμήθηκαν 85.400 σύριγγες σε 16 μήνες Κύκλος 10000 A B C D 9330 E 8000 8000 7710 6925 6000 5980 5150 6040 4600 4595 4510 4530 4760 4000 3400 3100 3200 2000 1500 2070 0 Aug-12 Sep-12 Oct-12 Nov-12 Dec-12 Jan-13 Feb-13 Mar-13 Apr-13 May-13 Jun-13 Jul-13 Aug-13 Sep-13 Oct-13 Nov-13 Dec-13

% ανά κύκλο % με επάρκεια συρίγγων τον τελευταίο μήνα σε «νέους» και «repeat» συμμετέχοντες του ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ New participants Repeat participants 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Α Β Γ Δ Ε Κύκλος RDS

Πώς εξελίχθηκε η επιδημία HIV στη διάρκεια του ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ;

% anti-hiv-1 (+) Eπιπολασμός HIV στη διάρκεια του ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 16.2% 16.5% 14.1% 13.5% 12.0% A B Γ Γ Δ Κύκλος RDS

Επίπτωση HIV-1 στη διάρκεια του ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ Φρονικό διάστημα Επίπτωση (/100 pyrs) 95% ΔΕ Αυγ 2012-Δεκ2012 7.76 (4.60, 13.4) Δεκ 2012-Απρ2013 5.88 (3.70, 9.33) Απρ 2013-Αυγ2013 2.91 (1.57, 5.41) Αυγ 2013-Δεκ2013 1.71 (0.55, 5.31) 78% μείωση

Number of newly diagnosed cases in PWID reported per month Αριθμός διαγνώσεων HIV σε ΦΕΝ ανά μήνα έως το 2015 160 140 INITIATIVES TO SCALE-UP NSP & OST ARISTOTLE 120 116 100 86 80 77 60 55 40 20 0 0 0 0 2 2 2 1 4 2 2 1 0 12 10 28 27 29 2626 24 27 23 18 16 44 26 35 23 34 26 42 24 21 17 21 1413 24 1924 202019 15 9 11 14 14 10 11 8 7 6 7 9 12 12 7 7 8 4 4 Jan Mar May Jul Sep Nov Jan Mar May Jul Sep Nov Jan Mar May Jul Sep Nov Jan Mar May Jul Sep Nov Jan Mar May Jul Sep Nov Jan Mar May 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Πηγή: ΚΕΕΛΠΝΟ

υμπερασματικά: Η επιδημία HIV στους ΦΕΝ της Αθήνας περιορίστηκε γρήγορα Ο επιπολασμός HIV στη διάρκεια της επιδημίας περίπου 15% (σε αντίστοιχη επιδημία στη Ρουμανία την ίδια χρονική περίοδο επιπολασμός HIV περίπου 50%) Πολύ μεγάλη μείωση της επίπτωσης στη διάρκεια της επιδημίας (78% σε 1 έτος) Νέα Τόρκη 69% μείωση από τα αρχές 1980 μέχρι αρχές 1990 Αmsterdam 50% μείωση σε ένα έτος Vancouver 98% μείωση σε 10 έτη Tallin 46% μείωση σε 2 έτη

υζήτηση Παράλληλα με τον ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ και άλλες δράσεις (διεύρυνση NSP & OST) χωρίς να φτάσουν όμως στα επιθυμητά επίπεδα Ο ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ: Πολύ μεγάλη κάλυψη του πληθυσμού των ΦΕΝ Αύξησε τη γνώση των ΦΕΝ σχετικά με την εξελισσόμενη επιδημία και τις πρακτικές υψηλού κινδύνου Μείωσε το % των αδιάγνωστων HIV(+) XEN υνέβαλλε στη διασύνδεση οροθετικών XEN σε αντιρετροϊκή θεραπεία και σε προγράμματα υποκατάστασης Μείωση του community viral load Απομάκρυνση των οροθετικών από τον πληθυσμό των ενεργών χρηστών

υζήτηση Ο ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ αποτελεί ένα παράδειγμα συνδυασμένη πρόληψης στη διάρκεια μιας επιδημίας Μέσω του συνδυασμού πολλών παρεμβάσεων και της υψηλής κάλυψης του πληθυσμού-στόχου είναι πολύ πιθανόν να συνέβαλλε στη μεγάλη μείωση της μετάδοσης του HIV στους ΦΕΝ

Φρηματοδότηση Σο πρόγραμμα ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ (MIS 365008) χρηματοδοτήθηκε από το ΕΠΑ 2007-2013 (Άξονας Προτεραιότητας 14) (MIS 365008) Πρόσθετη χρηματοδότηση-υποστήριξη ΜΚΟ PRAKSIS Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Έρευνας του AIDS και ΜΝ ΜΚΟ Θετική Υωνή TRIP: Preventing HIV Transmission by Recently-Infected Drug Users (NIH National Institute of Drug Abuse grant)

Ευχαριστίες To προσωπικό τοσ προγράμματος Οι σσμμετέτοντες ποσ το εμπιστεύθηκαν ARISTOTLE Advisory Board: S. Friedman, NDRI/New York D. Des Jarlais, Beth Israel/New York M. van de Laar, ECDC/Stockholm A. Pharris, ECDC/Stockholm L. Wiessing, EMCDDA/Lisbon M. Donoghoe, WHO- Europe/Copenhagen K. Gazgalidis, OKANA, Greece

ΑΡΙΣΟΣΕΛΗ: ΤΠΗΡΕΙΕ ΕΓΚΑΙΡΗ ΠΑΡΕΜΒΑΗ Ε ΦΡΗΣΕ ΕΝΔΟΥΛΕΒΙΨΝ ΝΑΡΚΨΣΙΚΨΝ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΝΣΙΜΕΣΨΠΙΗ ΣΗ ΕΠΙΔΗΜΙΚΗ ΕΚΡΗΞΗ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΘΗΝΑ Επιστημονικός υπεύθυνος: Α. Φατζάκης 1 Ερευνητές: Β. ύψα 1, Δ. Παρασκευής 1, Γ. Νικολόπουλος 2, M. Μαλλιώρη 3 Advisory Board: S. Friedman 4, L. Wiessing 5, M. Van de Laar 6, K. Gazgalidis 3, M. Donoghoe 7, D. Des Jarlais 8, D, Heckathorn 9 1 Εθνικό Κέντρο Αναφοράς Ρετροϊών, Ιατρική χολή Πανεπιστημίου Αθηνών 2 ΚΕΕΛΠΝΟ 3 OKANA 4 National Development and Research Institutes, Inc., New York, USA 5 European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction (EMCDDA) 6 European Center for Disease Prevention & Control (ECDC) 7 WHO-Europe 8 Beth Israel Medical Centre, New York, USA 9 Cornell University, Ithaca, New York, USA ΕΚΠΑ ΟΚΑΝΑ

Ο υποψήφιος φτάνει στο πρόγραμμα Περιγραφή της διαδικασίας Αν πληροί τα κριτήρια συμμετοχής: Διαδικασία λήψης ενημερωμένης συγκατάθεσης Αν συγκατατεθεί: υνέντευξη και λήψη δείγματος αίματος για έλεγχο HIV το τέλος της διαδικασίας: Οδηγίες για προσέλκυση άλλων ατόμων Διανομή συρίγγων, προφυλακτικών, ενημερωτικών φυλλαδίων Μετά από 3 ημέρες περίπου: Αποτέλεσμα HIV test Για HIV (+) άτομα: Παραπομπή σε προγράμματα υποκατάστασης με οπιοειδή (με προτεραιότητα) & σε αντιρετροική θεραπεία