Εισαγωγή/Προβληματική της εργασίας Το αντικείμενο κανονικά είναι τεράστιο σε έκταση και έχει πολλές και ποικίλες προεκτάσεις. Αυτό, ωστόσο, δε διαφαίνεται μέσα από τον τρόπο που παρουσιάζεται στο σχολικό εγχειρίδιο. Τα στοιχεία που παρατίθενται είναι ελάχιστα (οι πηγές είναι κατά βάση μυθιστορηματικές, το κείμενο ελλιπές), η προσέγγιση είναι επιφανειακή και θα λέγαμε ότι φτάνει στο σημείο να δίνει μια αλλοιωμένη εικόνα για το πολίτευμα της Αρχαίας Σπάρτης. Διαβάζοντας το, η εντύπωση που αφήνει είναι, ότι παρά την ύπαρξη των ισχυρών πέντε εφόρων και των δύο βασιλέων, οι σημαντικές αποφάσεις λαμβάνονταν από τον Σπαρτιατικό λαό. Η Σπάρτη όμως δεν είχε ένα είδος βασιλευομένης δημοκρατίας και αυτό προσπαθούμε, και φιλοδοξούμε, να αναδείξουμε. Το αντικείμενο, η εξέταση μιας κοινωνίας του αλλού και άλλοτε, προσφέρεται βεβαίως κατ εξοχήν και a priori για διδασκαλία μέσω των Τ.Π.Ε. Σκοπός είναι η ενσυναίσθηση από τα παιδιά, που μπορεί να διευκολυνθεί και να επιτευχθεί σε βάθος μέσω των δραστηριοτήτων και της παρουσίασης από τον Η/Υ. Τα παιδιά μέσα από δραστηριότητες τέτοιου τύπου μεταφέρονται μέσα στην κοινωνία που γνωρίζουν. Βιώνουν ξανά τα συναισθήματα, τα κίνητρα, τον τρόπο σκέψης εκείνων των ανθρώπων. Βιώνουν τις βαθύτερες αιτίες και συνέπειες των γεγονότων. Ο άλλος πολιτισμός ζωντανεύει για τους μαθητές, ξεπερνώντας το εμπόδιο της χαμηλής αφαιρετικής σκέψης που διαθέτουν, λόγω της ηλικίας τους. Γίνεται αντιληπτή η διαφορετικότητα της κουλτούρας αλλά και συνάμα σεβαστή, καθίσταται ισότιμη στα μάτια τους. Θεωρητικό πλαίσιο της εργασίας Κοινωνικό πλαίσιο που παρέχει στο μαθητή γνωστικά εργαλεία και περιβάλλον στήριξης. Αλληλεπιδράσεις μεταξύ μαθητών-δασκάλου- Ζώνη της επικείμενης ανάπτυξης. (Κοινωνικός Εποικοδομισμός Vygotsky). Αλληλεπιδραστικά περιβάλλοντα μάθησης Ανάληψη δράσης από το μαθητή (Δομικός Εποικοδομισμός Piaget). Ως μοντέλο διδασκαλίας επιλέγεται η συνεργατική καθοδηγούμενη ανακάλυψη, όπου οι μαθητές και οι μαθήτριες διερευνούν το διδακτικό υλικό και οικοδομούν συνεργατικά τη νέα γνώση, αλλά και η διδασκαλία με το σύνολο της ομάδας. Η θεωρία που κυρίως αξιοποιείται μέσω αυτής της
παιδαγωγικής δραστηριότητας είναι η θεωρία του εποικοδομισμού και η ζώνη της επικείμενης ανάπτυξης. Πιο συγκεκριμένα, οι μαθητές αξιοποιούν τις προϋπάρχουσες εμπειρίες και βιώματά τους και βάσει των αντιλήψεών τους καλούνται να αξιολογήσουν, να κρίνουν και να οικοδομήσουν πάνω σε αυτές τις πληροφορίες που τους δίνονται. Μέσω των δραστηριοτήτων που καλούνται να περατώσουν περνούν μία σειρά σταδίων αξιολόγησης της γνώσης, που ευελπιστώ ότι ακολουθεί τη σειρά της ταξινομίας Bloom. Η εισαγωγή και παρουσίαση της δραστηριότητας γίνεται μέσω του PowerPoint στο οποίο εμπεριέχονται εικόνες που συνοδεύουν αναλόγως τα κείμενα που παρατίθενται, υπερσύνδεσμοι που παραπέμπουν στο διαδίκτυο για περαιτέρω πληροφόρηση σε συγκεκριμένα σημεία, τα οποία θα αξιοποιηθούν σε δραστηριότητες που καλούνται να περατώσουν οι μαθητές. Κάθε σημείο που συναντούν τα παιδιά συζητείται και αξιολογείται. Οι μαθητές γνωρίζουν σε βάθος την κοινωνία και το πολίτευμα της Αρχαίας Σπάρτης. Μεταφέρονται, με τη βοήθεια της μεθόδου που ακολουθείται, στο «άλλοτε» και «αλλού» της διδακτικής ενότητας, πράγμα που δεν είναι εύκολο λόγω του χαμηλού επιπέδου αφαιρετικής σκέψης που διαθέτουν στην ηλικία τους και που, συνεπώς, παραδοσιακές μέθοδοι και μέσα δεν θα επιτύγχαναν. Τελικά καταφέρνουν να διαπιστώσουν τα βαθύτερα αίτια που κρύβονται πίσω από την συγκεκριμένη οργάνωση της πόλης-κράτους και των κοινωνικών δομών της. Και ευελπιστούμε μάλιστα να προχωρήσουν σε συγκρίσεις με τις σημερινές κοινωνικές δομές και πολίτευμα, αναπτύσσοντας έτσι την κριτική τους σκέψη και πλήθος άλλων δεξιοτήτων, που οφείλουμε να έχουμε στην πρώτη γραμμή της στοχοθεσίας μας, όταν καλούμαστε να ασχοληθούμε με το διδακτικό αντικείμενο της Ιστορίας (και αφήνοντας σε «δεύτερο πλάνο» ημερομηνίες, την προσκόλληση στην πολεμική ιστορία κλπ.). Στις δραστηριότητες χρησιμοποιείται λογισμικό γενικής χρήσης όπως Word, PowerPoint, Paint, Picasa καθώς και η πλοήγηση στο διαδίκτυο. Μεθοδολογικός Σχεδιασμός 1)Σκοπός και στόχοι Βασικός σκοπός του σεναρίου είναι η ανάπτυξη της ερευνητικής διάθεσης, της κριτικής και δημιουργικής σκέψης, της εξοικείωσης των μαθητών και των μαθητριών σε διαδικασίες και κριτήρια επιστημονικής μεθοδολογίας, λαμβάνοντας
υπόψη τα βιώματα των παιδιών της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας. Το μάθημα είναι από την ιστορία της Δ Δημοτικού. Πρόκειται για την ενότητα «10. Σπάρτη: η κοινωνία και το πολίτευμα», την πρώτη από τις δύο για την Αρχαία Σπάρτη. Είναι η σημαντικότερη από τις δύο, γιατί εισάγει τα παιδιά στο θέμα, και η επιτυχής εκπλήρωση των στόχων της αποτελεί προϋπόθεση για την ενασχόληση με την δεύτερη. Εκτός αυτού τα παιδιά μπορούν να βρουν κοινά στοιχεία και στη σημερινή κοινωνία, να σχολιάσουν και να συζητήσουν για αυτά. Ειδικότερα τα παιδιά μπορούν: 1) Να αξιοποιήσουν τις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας μέσω του διαδικτύου και προγραμμάτων. 2) Να διευρύνουν τις γνώσεις τους για την Αρχαία Σπάρτη. 3) Να γνωρίσουν τη πολιτειακή οργάνωση και να τη συγκρίνουν με τα σημερινά πολιτειακά δεδομένα. 2)Αρχές του παιδαγωγικού σχεδιασμού Οι μαθητές χωρίζονται σε ισοδύναμες ομάδες των 4-5 ατόμων ανομοιογενούς, μεικτής ικανότητας- και κάθονται μπροστά από τους υπολογιστές. Οι δραστηριότητες κινούνται σε ομαδικό επίπεδο γεγονός το οποίο ενισχύει το ομαδικό πνεύμα και είναι πλήρως συμμορφωμένο με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο. Το διδακτικό μοντέλο: κατευθυνόμενο ερευνητικό/ανακαλυπτικό. Ο ρόλος του δασκάλου έγκειται στο να ωθεί τους μαθητές να ερευνήσουν και να ανακαλύψουν νέα δεδομένα. Η εν λόγω παιδαγωγική δραστηριότητα είναι βασισμένη όπως αναφέρθηκε και ανωτέρω στο θεωρητικό πλαίσιο της εργασίας, στην συνεργατική καθοδηγούμενη ανακάλυψη η οποία κινείται σε εποικοδομητικό πλαίσιο προσέγγισης. Η συγκεκριμένη προσέγγιση βεβαίως αποφέρει και πλήθος άλλων θετικών. Ανάπτυξη της συνεργατικότητας ανάμεσα στους μαθητές, βελτίωση της σχέσης τους με τον δάσκαλο, ανάπτυξη της φαντασίας, της δημιουργικότητας, καταπολέμηση της καθημερινής εκπαιδευτικής ρουτίνας.
Ενισχύεται επίσης η συλλογική προσπάθεια, η ενίσχυση του συναγωνισμού και η καταπολέμηση του ανταγωνισμού καθώς η επιβράβευση από το δάσκαλο δίνεται στην ομάδα και όχι μόνο στο άτομο/μαθητή. Επιλογή λογισμικού/ών Για τη συγκεκριμένη παιδαγωγική δραστηριότητα επιλέχθηκε σαν αφετηρία της παρουσίασής της το PowerPoint, καθώς μέσω του συγκεκριμένου λογισμικού δίνεται η δυνατότητα προβολής παρουσίασης, ενσωματώνοντας πολλά εκπαιδευτικά εργαλεία.. Στη συνέχεια χρησιμοποιούνται εκπαιδευτικά λογισμικά όπως το Word για τη συγγραφή σεναρίων των μαθητών στη συγκεκριμένη ενότητα που έχει δοθεί, δυνατότητες που παρέχει το συγκεκριμένο λογισμικό και είναι συγκριτικά εύκολο σε σχέση με άλλα παρεμφερή λογισμικά για το επίπεδο των μαθητών αυτής της ηλικίας. Για τις καλλιτεχνικές δραστηριότητες των ενοτήτων που παρατίθενται έχει επιλεχθεί το λογισμικό Paint που δίνει τη δυνατότητα - χωρίς ιδιαίτερες προαπαιτούμενες γνώσεις να ζωγραφίσουν θέματα από τις ενότητες που δίδονται, καθώς και να δημιουργήσουν διάφορα γεωμετρικά σχήματα με σχετική αναφορά και διαθεματική προσέγγιση στο μάθημα των μαθηματικών. Τέλος, χρησιμοποιείται το διαδίκτυο και η μηχανή αναζήτησης του Google για την εξερεύνηση των μαθητών και την εύρεση πληροφοριών που θα τους ζητηθεί σε ανάλογη δραστηριότητα για τη σύνταξη της δικής τους ομαδικής παρουσίασης με τη χρήση του Power Point. Βιβλιογραφία Carlier, P., Η πολιτική ζωή στην Σπάρτη. (Γ. Γεωργαμλής Μεταφρ.). Διαθέσιμο στον δικτυακό τόπο: http://www.ekivolos..gr/arxaia%20sparti.htm Edmond Lévy, «Sparte : histoire politique et sociale jusqu à la conquête romaine», Seuil, coll. «Points Histoire», Paris, 2003 Giardina, M. (1993). L interactivité dans un environnement d apprentissage multimédia. In L. Guen (coordin.) Rôle des nouvelles technologies en formation (pp. 35-64). Cahiers de C.R.E.N. Nantes : CRDP. Jonassen, D.H. (1993). Computers in the classroom: mindtools for critical thinking. Englewood Cliffs, New Jersey : Prentice Hall.
Sanholtz, J., Ringstaff, C., & Dwyer, D. (eds.) (1996). Teaching with Technology. USA: Teachers College Press. Εγκυκλοπαίδεια e-δομή Σέξτου, Π. (1998) Δραματοποίηση. Το βιβλίο του παιδαγωγού- εμψυχωτή, Αθήνα, Καστανιώτης. Σελ. 61-62 Σολομωνίδου, Χ. (2002). Συνεργατική μάθηση με τη χρήση των ΤΠΕ: εμπειρίες από δημοτικά σχολεία της Θεσσαλίας. Στο Α. Δημητρακοπούλου (επιμ.) Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στην Εκπαίδευση. Πρακτικά 3 ου Πανελληνίου Συνεδρίου με Διεθνή Συμμετοχή. (τόμ. Α', σελ. 325-334). Αθήνα : Καστανιώτης. Σολομωνίδου, Χ. (2001, 2007: 5 η έκδοση). Σύγχρονη Εκπαιδευτική Τεχνολογία. Υπολογιστές και μάθηση στην κοινωνία της γνώσης. Θεσσαλονίκη: Κώδικας. Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων- Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Κατσουλάκος, Θ., Καρυώτη, Ι., Λένα, Μ., Κατσάρου, Χ. Ιστορία Δ Δημοτικού- Βιβλίο Δασκάλου, Αθήνα, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων. Σελ. 38 Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων- Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Κατσουλάκος, Θ., Καρυώτη, Ι., Λένα, Μ., Κατσάρου, Χ. Ιστορία Δ Δημοτικού- Βιβλίο Μαθητή, Αθήνα, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων. Σελ. 32-38