Τίτλος Μαθήματος: Εισαγωγή στους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές Ενότητα: Εισαγωγή στους Επεξεργαστές Κειμένου Διδάσκων: Αναπληρωτής Καθηγητής Αλέξιος Δούβαλης Τμήμα: Φυσικής
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Τμήμα Φυσικής Σημειώσεις για το μάθημα "Εισαγωγή στους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές" Κεφάλαιο 2ο Προγράμματα Επεξεργασίας Κειμένου Μέρος 1ο Α. Δούβαλης - Α. Πολύμερος Ιωάννινα 2014 1
Ιστορική αναδρομή και εισαγωγή στα προγράμματα επεξεργασίας κειμένου Πριν ακόμη την εξάπλωση των προσωπικών υπολογιστών, όταν ακόμη δηλαδή ήταν σε εφαρμογή μόνο οι διαδικασίες διανομής χρόνου (time sharing) από κεντρικά υπολογιστικά συστήματα σε μεμονωμένους χρήστες, μια από τις πιο διαδεδομένες εφαρμογές ήταν εκείνη της σύνταξης κειμένου (text editing). Η σύνταξη κειμένου σε τερματικά ήταν κατά πολύ ανώτερη από την παραδοσιακή μέθοδο σύνταξης κειμένων με μηχανικές ή ηλεκτρονικές γραφομηχανές, επειδή έδινε στον χρήση πλεονεκτήματα μη διαθέσιμα στις συμβατικές γραφομηχανές, όπως αυτά της άμεσης διόρθωσης λαθών, της εποπτείας ολόκληρου του κειμένου, της γρήγορης μετάβασης σε οποιοδήποτε σημείο του κειμένου, του αυτόματου συλλαβισμού και γραμματικής διόρθωσης. Πολλά τέτοια προγράμματα όπως ο "vi" η ο "emacs" έχουν ευρεία εφαρμογή έως και σήμερα. Παρόλα αυτά για να έχει την δυνατότητα ο χρήστης ενός υπολογιστικού συστήματος να παράγει ηλεκτρονικά έντυπα αντίστοιχα της κλασσικής τυπογραφίας, έπρεπε να γίνει σαφής στις εφαρμογές σύνταξης και επεξεργασίας κειμένου ο διαχωρισμός του "κειμένου" από την "μορφή" του. Το 1978 ο Donald Knuth στην προσπάθειά του να επιτύχει ηλεκτρονικά την ποιότητα της παραδοσιακής τυπογραφίας, προωθεί την ιδέα χρήσης μιας "τυπογραφικής γλώσσας", ανάλογης των γλωσσών προγραμματισμού, ικανής να διαμορφώνει ξεχωριστά την εμφάνιση ενός κειμένου από το περιεχόμενό του. Η γλώσσα αυτή που έχει το όνομα TeX, επιτρέπει για πρώτη φορά στον χρήστη να μπορεί να συνθέσει κείμενα (ιδίως επιστημονικά με δυνατότητα απεικόνισης μαθηματικών συμβόλων) με υψηλή τυπογραφική ποιότητα. Ένα τυπικό παράδειγμα σύνταξης κειμένου ("κώδικα") με την γλώσσα TeX είναι το ακόλουθο: \documentclass[12pt]{article} \begin{document} \section{integrating Term by Term} \begin{theorem} Consider the power series \[f(z)=\sum_{n=0}^\infty a_nz^n\text{,\ }\left z\right <R(R\neq 0)\] Let $C$ be a simple piecewise smooth curve which lies inside the circle of convergence. Then we can \textbf{integrate the power series term by term:} \begin{equation} \int_c\left( \sum_{n=0}^\infty a_nz^n\right) dz=\sum_{n=0}^\infty a_n\int_cz^ndz \label{one} \end{equation} \end{theorem} \end{document} Το οπτικό αποτέλεσμα που παράγεται από την μεταγλώττιση του παραπάνω κώδικα είναι αυτό που εμφανίζεται στην παρακάτω Εικόνα 1. Εικόνα 1. Οπτικό αποτέλεσμα της μεταγλώττισης κώδικα με το πρόγραμμα TeΧ. 2
Η μετατροπή του κώδικα TeX στην εκτυπώσιμη μορφή της Εικόνας 1, γίνεται μέσω μιας διαδικασίας η οποία ονομάζεται rasterization. Πρόκειται για την διαδικασία μετατροπής του κώδικα περιγραφής κειμένου TeX σε εικόνα θεωρητικά οποιασδήποτε ανάλυσης. Αυτό επιτυγχανόταν με την χρήση ειδικών προγραμμάτων που παρήγαγαν αρχεία DVI (DeVice Independent file format) με οπτικό αποτέλεσμα ανεξάρτητο από τις μηχανές απεικόνισης, όπως υποδηλώνει και ο όρος. Τα προγράμματα παραγωγής αρχείων της μορφής DVI ήταν ο προπομπός μιας εξειδικευμένης γλώσσας περιγραφής σελίδας με το όνομα Postscript (Page Description Language). Στην παρακάτω εικόνα παρατίθεται ένα παράδειγμα σύνταξης γλώσσας Postscript και το οπτικό αποτέλεσμα το οποίο παράγει. Κώδικα Postscript Το οπτικό αποτέλεσμα του διπλανού κώδικα % 18-pt spacing, 24 lines 0 18 18 24 mul { %for dup 0 moveto 600 lineto } for stroke % 18-pt spacing, 36 lines 0 18 18 36 mul { %for dup 0 exch moveto 436 exch lineto } for stroke Εικόνα 2. Οπτικό αποτέλεσμα της μεταγλώττισης κώδικα postscript. Στις μέρες μας η δυαδική μορφή του κώδικα της γλώσσας postscript είναι γνωστή ως PDF (Portable Document Format). Έως τις αρχές της δεκαετίας του 1980, λόγω περιορισμένων τεχνικών δυνατοτήτων που αφορούσαν τον τρόπο της απεικόνισης υψηλής ανάλυσης σε πραγματικό χρόνο, οι μόνες συσκευές "απεικόνισης" υψηλής ανάλυσης ήταν οι εκτυπωτές. Από τα μέσα όμως της δεκαετίας του 1980 άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους ηλεκτρονικές διατάξεις (κάρτες γραφικών και οθόνες), οι οποίες επέτρεπαν σχετικά υψηλή ανάλυση να επιτευχθεί και στις τερματικές οθόνες. Αυτό αποτέλεσε και τον καταλύτη για την δημιουργία νέων λειτουργικών συστημάτων, τα οποία αξιοποιούσαν τις νέες δυνατότητες. Αυτά τα λειτουργικά συστήματα ονομάστηκαν γραφικά περιβάλλοντα χρήστη (graphical user interface- GUI). Είναι εκείνη η περίοδος κατά την οποία έχουμε την μετάβαση από την έννοια του συντάκτη κειμένου (text editing) στην έννοια της επεξεργασίας κειμένου (word processing) και της τυπογραφίας γραφείου (desktop publishing). Η έννοια του "ότι βλέπεις είναι αυτό που παίρνεις" (What You See Is What You Get-WYSIWYG) Πριν την εμφάνιση λοιπόν των γραφικών περιβαλλόντων η κατασκευή ενός εντύπου απαιτούσε δύο διακριτές σειριακές (διαδοχικές) λειτουργίες: 1. Την δημιουργία με την χρήση ενός συντάκτη κειμένου (text editor) ενός αρχείου που είχε ως περιεχόμενο το κείμενο αυτό κάθε αυτό, αλλά και την περιγραφή της μορφοποίησής του με την χρήση μιας γλώσσας περιγραφής σελίδας (π.χ. postscript ή TeX). 2. Την μετατροπή του πιο πάνω αρχείου σε μορφή εικόνας με την χρήση ενός μεταγλωττιστή ώστε να είναι δυνατόν να απεικονισθεί. 3
Με την κυριαρχία των γραφικών λειτουργικών συστημάτων οι πιο πάνω διακριτές διαδικασίες μπορούσαν να ενσωματωθούν και να ενοποιηθούν. Το προγράμματα επεξεργασίας κειμένου ενσωμάτωσαν πέραν των τυπικών διαδικασιών των συντακτών κειμένου και το δύσκολο έργο της μορφοποίησης αλλά και της απεικόνισης και προεπισκόπησης. Τα επιμέρους δομικά στοιχεία όμως που παράγουν ένα πλήρες έγγραφο όπως κεφάλαιο, ενότητα, παράγραφος, πρόταση, λέξη, ενωτικό, στήλη, πίνακας, πλαίσιο, στυλ, περιεχόμενα, περιθώρια, στηλοθέτες κτλ παρέμειναν τα ίδια. Οι γλώσσες περιγραφής σελίδας μάλιστα που ξεκίνησαν με το TeX είναι ακόμη δημοφιλείς και σε χρήση μέχρι σήμερα. Τις συναντάμε εκτός των άλλων και με τον όρο Markup Languages και μια τέτοια ευρέως διαδεδομένη σήμερα είναι η html (HyperText Markup Language). Η γλώσσα αυτή είναι η καθιερωμένη γλώσσα σύνταξης κειμένων για προβολή στο Internet. Ακόμη όμως και οι συντομεύσεις πληκτρολογίου, για γρήγορη μετάβαση και μετακίνηση στο κείμενο ή τον καθορισμό ιδιοτήτων του κειμένου (Insert, Scroll, Home, End, Ctrl Home, Ctrl Enter, Shift Enter, PgUp κτλ) έχουν ιστορικό βάθος από το text editing και απαντώνται σε όλους τους επεξεργαστές κειμένου. 4
Γνωριμία με το Περιβάλλον του Microsoft Word ΤΜ. Στην παρακάτω εικόνα (Εικόνα 3) εμφανίζεται το περιβάλλον εργασίας κατά την έναρξη του προγράμματος Microsoft Word ΤΜ και τα βέλη δείχνουν την πρόσβαση στις πιο σημαντικές λειτουργίες του. Η οπτική δομή ακολουθεί την μορφή εμφάνισης ενός τυπικού γραφικού περιβάλλοντος χρήστη (GUI) και στην πραγματικότητα έχουμε 3 κύρια τμήματα με διαφορετικές λειτουργίες το κάθε ένα. Εργαλειοθήκη Εικόνα 3. Περιβάλλον εργασίας του επεξεργαστή κειμένου Microsoft Word ΤΜ. 1. Μενού επιλογών και εργαλειοθήκη (Toolbar) (Εικόνα 4). Μέσω αυτής γίνεται ο χειρισμός του προγράμματος. Εικόνα 4. Μενού επιλογών και εργαλειοθήκη. 2. Γραμμή κατάστασης (Status Bar) (Εικόνα 5). Στο τμήμα αυτό της οθόνης εμφανίζονται σημαντικές πληροφορίες, όπως η τρέχουσα σελίδα, στατιστικά κειμένου κ.λ.π Εικόνα 5. Γραμμή κατάστασης. 5
3. Ο κύριος χώρος εργασίας (Εικόνα 6). Εικόνα 6. Κύριος χώρος εργασίας. Ο γενικός χειρισμός του προγράμματος όπως σε όλα τα γραφικά περιβάλλοντα γίνεται με συνδυασμένη χρήση του πληκτρολογίου (keyboard) και του ποντικιού (mouse). Σχεδόν το σύνολο των εντολών πρόσβασης που προσφέρονται από την εργαλειοθήκη (Toolbar) είναι δυνατόν να προσφερθούν και με χρήση του πληκτρολογίου και συνδυασμό δύο (2) ή περισσοτέρων πλήκτρων, ένα εκ των οποίων είναι είτε το Shift, είτε το Alt είτε το Ctrl και ονομάζονται συντομεύσεις πληκτρολογίου (keyboard shortcuts). Θα αναφερθούμε αναλυτικά στην συνέχεια στο σύνολο των πλέον χρήσιμων συντομεύσεων πληκτρολογίου, αλλά πρέπει να επισημάνουμε ότι γενικά υπάρχει πάντα ένας μνημονικός κανόνας πίσω από κάθε ένα τέτοιο shortcut. Π.χ η αποθήκευση ενός εγγράφου έχει ως shortcut τον συνδυασμό Ctrl-S, όπου το γράμμα S παραπέμπει στην αγγλική λέξη Save, το άνοιγμα ενός αρχείου είναι Ctrl-O όπου Ο παραπέμπει στην αγγλική λέξη Open. Η χρήση του ποντικιού γίνεται με την μέθοδο point and click. Μια τυπική συσκευή ποντικιού έχει δύο πλήκτρα και μια ροδέλα ανάμεσά τους. Από τα δύο πλήκτρα το αριστερό, ονομάζεται Command Button (CB), ενώ το δεξί Smart Button (SB). Όπως και στην περίπτωση του πληκτρολογίου είναι δυνατόν να έχουμε συνδυασμό των Command και Smart Button με τα πλήκτρα Ctrl, Shift και Alt. Για παράδειγμα η επιλογή μιας ολόκληρης πρότασης κειμένου (κείμενο μεταξύ δύο τελειών διαχωριζόμενες εκατέρωθεν από κενά με το υπόλοιπο κείμενο, ή της αρχής μίας παραγράφου και της πρώτης τελείας ακολουθούμενης από κενό) γίνεται με το συνδυασμό Ctrl-Left Click. Πρέπει να επισημάνουμε ότι το εικονίδιο του ποντικιού δηλαδή παίζει ιδιαίτερο ρόλο. Για παράδειγμα με το ίδιο συνδυασμό είναι δυνατόν να γίνει επιλογή και ολόκληρου του εγγράφου και όχι απλώς μιας γραμμής. To Smart Button ονομάζεται έτσι γιατί ο πίνακας επιλογών που μας παρουσιάζεται με την χρήση του έχει κάποιο βαθμό ευφυΐας. Ανάλογα δηλαδή την κατάσταση του εγγράφου η χρήση του, μας παρουσιάζει διαφορετικές επιλογές και οι οποίες είναι συνήθως αυτές που αναζητούμε. 6
Βασικά μέρη ενός εγγράφου Όπως είπαμε στην εισαγωγή ένα έγγραφο εκτός από περιεχόμενο έχει και μορφή. Υπάρχει δηλαδή ταυτόχρονα λογική αλλά και μορφολογική δόμηση. Υπάρχουν πολλά δομικά μέρη ενός εγγράφου. Βασικά μορφολογικά στοιχεία είναι ο προσανατολισμός και τα περιθώρια μιας σελίδας. Ένα σύνολο σελίδων με κοινές μορφολογικές ιδιότητες περιθωρίων ή προσανατολισμού ονομάζεται ενότητα (section) και είναι το ανώτερο λογικό τμήμα ενός εγγράφου. Η ιεραρχική λογική δομή έχει ως εξής: Ενότητα Σελίδα Παράγραφος Πρόταση Γραμμή Λέξη Χαρακτήρες Ο ορισμός μορφολογικών ιδιοτήτων όπως τα περιθώρια, ο προσανατολισμός, οι διαστάσεις της σελίδας γίνεται με διάφορους τρόπους. Δύο τρόποι εμφανίζονται στις ακόλουθες εικόνες (πλήκτρο CB): 1. Μενού "Διάταξη Σελίδας", εργαλειοθήκη "Περιθώρια" (Εικόνα 7α) 2. Διπλό κλίκ στα περιθώρια του χάρακα (Εικόνα 7β), όπου ο χάρακας είναι όπως καθορίζει η έννοιά του μία βοηθητική λωρίδα στο οριζόντιο και κάθετο μέρος εκτός της σελίδας η οποία υποδεικνύει το μέγεθός της σελίδας και των περιθωρίων του κειμένου σε αυτή (μενού "Προβολή", εργαλειοθήκη "Εμφάνιση/Απόκρυψη", κουτάκι "Χάρακας" για εμφάνιση ή απόκρυψή του). (α) (β) Εικόνα 7. Διαφορετικοί τρόποι ορισμού των μορφολογικών ιδιοτήτων της σελίδας. Το παράθυρο διαλόγου που εμφανίζεται είναι το ακόλουθο: Εικόνα 8. Παράθυρο διαλόγου διαμόρφωσης σελίδας. 7
Στο πιο πάνω παράθυρο διαλόγου είναι δυνατόν να μεταβούμε και με την χρήση της ακόλουθης συντόμευσης πληκτρολογίου Alt I, G, P. Υπενθυμίζουμε ότι το σύνολο σχεδόν των εργασιών που γίνονται μέσω του ποντικιού μπορούν να γίνουν και μέσω συντομεύσεων πληκτρολογίου. Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο εάν βρεθούμε στην δυσάρεστη θέση το ποντίκι μας να μην λειτουργεί. Η εικόνα που ακολουθεί μας δείχνει ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του παραθύρου διαμόρφωσης σελίδας και το οποίο είναι αυτό της προεπισκόπησης. Εικόνα 9. Λειτουργία και προεπισκόπηση του παραθύρου διαλόγου διαμόρφωσης σελίδας Τα περιθώρια μιας ενότητας ενός εγγράφου είναι 1. Επάνω 2. Κάτω 3. Εξωτερικά (αριστερά) 4. Εσωτερικά (δεξιά) 5. Βιβλιοδεσίας Στις εικόνες που ακολουθούν δίνονται παραδείγματα για διάφορες παραμέτρους περιθωρίων και το μορφολογικό τους αποτέλεσμα: 8
Επάνω Κάτω Εσωτερικά Εξωτερικά Βιβλιοδεσίας Επάνω Κάτω Εσωτερικά Εξωτερικά Βιβλιοδεσίας Επάνω Κάτω Εσωτερικά Εξωτερικά Βιβλιοδεσίας Επάνω Κάτω Εσωτερικά Εξωτερικά Βιβλιοδεσίας Επάνω Κάτω Εσωτερικά Εξωτερικά Βιβλιοδεσίας Επάνω Κάτω Εσωτερικά Εξωτερικά Βιβλιοδεσίας Εικόνα 10. Παράμετροι περιθωρίων και το μορφολογικό τους αποτέλεσμα Μια άλλη μέθοδος ορισμού των περιθωρίων φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. Όταν ο δείκτης του ποντικιού μας, βρίσκεται στα εσωτερικά όρια των άκρων είτε του οριζόντιου είτε του κάθετου χάρακα, τότε σχήμα του δείκτη του ποντικιού αλλάζει σε. Με πατημένο το αριστερό 9
πλήκτρο το ποντικιού και μετακινώντας την θέση του (click and drag) μπορούμε να αλλάξουμε διαδραστικά το μέγεθος των περιθωρίων της σελίδας μας. Εικόνα 11. Διαδραστική αλλαγή των περιθωρίων της σελίδας μας. Από την στιγμή που έχουμε ορίσει τα γενικά μορφολογικά στοιχεία του εγγράφου μας, μπορούμε να προχωρήσουμε στην εισαγωγή του κειμένου. Στην πράξη χρειαζόμαστε να μετακινούμαστε γρήγορα σε διάφορες θέσεις του κειμένου μας. Αυτό γίνεται με χρήση διαφορετικών συντομεύσεων του πληκτρολογίου ανάλογα με το λογικό στοιχείο του κειμένου στο οποίο θέλουμε να μεταβούμε. Για το λόγο αυτό θα δώσουμε κάποιους ορισμούς που αφορούν τα λογικά στοιχεία τα οποία αποτελούν ένα έγγραφο. Αυτά είναι η ενότητα, η σελίδα, η παράγραφος, η πρόταση, η γραμμή, η λέξη, ο χαρακτήρας και ορίζονται ως εξής: Χαρακτήρας είναι οποιοδήποτε αλφαριθμητικό σύμβολο. Λέξη είναι οποιοδήποτε σύνολο χαρακτήρων μεταξύ δύο κενών (space). Γραμμή είναι ένα σύνολο χαρακτήρων το οποίο βρίσκεται στην ίδια οριζόντια θέση στην οθόνη μας. Πρόταση είναι ένα σύνολο χαρακτήρων που ξεκινά με αλφαριθμητικό και τελειώνει με τελεία (.) την οποία ακολουθεί υποχρεωτικά κενό αν ακολουθεί άλλη πρόταση στην ίδια παράγραφο ή χωρίς κενό αν η πρόταση είναι στο τέλος της παραγράφου. Παράγραφος είναι ένα σύνολο προτάσεων το οποίο τερματίζεται με το πάτημα του πλήκτρου Enter (μη εκτυπωμένο σύμβολο ). Η Σελίδα έχει την συνήθη έννοια του όρου. Ενότητα είναι ένα σύνολο παραγράφων ή σελίδων με κοινές μορφολογικές ιδιότητες. 10
Το επόμενο βήμα στην σύνθεση ενός εγγράφου είναι η εξοικείωση του χρήστη με τις ιδιότητες μιας παραγράφου. Αυτές αφορούν την απόσταση των παραγράφων μεταξύ τους, την απόσταση των γραμμών μιας παραγράφου μεταξύ τους, την εσοχή ή προεξοχή της πρώτης γραμμής μια παραγράφου, τα περιθώρια της παραγράφου, την στοίχιση της. Όλες οι ιδιότητες μιας παραγράφου καθορίζονται με χρήση ειδικού διαλόγου στο οποίο αποκτούμε πρόσβαση με τον τρόπο που φαίνεται στην ακόλουθη εικόνα. Εικόνα 12. Καθορισμός ιδιοτήτων της παραγράφου. Με την έννοια της παραγράφου συνδέεται επίσης και η έννοια της "χήρας" ή "ορφανής" γραμμής. "Χήρα" γραμμή ονομάζουμε την τελευταία γραμμή μιας παραγράφου που εκτυπώνεται μόνη της στο επάνω μέρος μιας σελίδας. Το αντίθετο ονομάζεται "ορφανή" γραμμή. Εικόνα 13. Καθορισμός "χήρας" ή "ορφανής" γραμμής. 11
Σημαντικό χαρακτηριστικό στο παράθυρο ιδιοτήτων παραγράφων είναι και πάλι η λειτουργία της προεπισκόπησης. Η στοίχιση μια παραγράφου μπορεί να είναι αριστερή, δεξιά στο κέντρο και πλήρης. Τα περιθώρια της παραγράφου ελέγχονται οπτικά από την θέση των συμβόλων και στον οριζόντια χάρακα, ενώ η εσοχή ή προεξοχή της πρώτης γραμμής μιας παραγράφου από την θέση του συμβόλου. Εικόνα 14. Περιθώρια και εσοχές της παραγράφου. Όπως συμβαίνει και με πολλές άλλες λειτουργίες στο πρόγραμμα MS Word ο καθορισμός των σημαντικότερων ιδιοτήτων μιας παραγράφου μπορεί να γίνει και με χρήση των εικονιδίων (κουμπιά) που βρίσκονται στο μενού "Κεντρική" και στην εργαλειοθήκη "Παράγραφος". Εικόνα 15. Καθορισμός ιδιοτήτων της παραγράφου από τα εικονίδια (κουμπιά) στην εργαλειοθήκη. Στην έννοια της παραγράφου εντάσσουμε και την ιδέα του στηλοθέτη. Με την χρήση του στηλοθέτη και οποίος τοποθετείται με την χρήση του πλήκτρου TAB είναι δυνατόν η οργάνωση του κειμένου μας σε στήλες όπως εμφανίζεται στην ακόλουθη εικόνα. 12
Εικόνα 16. Παραδείγματα θέσεων διαφορετικών στηλοθετών αριστερής στοίχισης. Οι στηλοθέτες μπορεί να είναι: 1. Αριστερός στηλοθέτης 2. Στηλοθέτης με στοίχιση στο κέντρο 3. Δεξιός στηλοθέτης 4. Στηλοθέτης με στοίχιση στην υποδιαστολή 5. Στηλοθέτης με εμφάνιση γραμμής Εικόνα 17. Παραδείγματα διαφορετικών στηλοθετών κεντρικής στοίχισης και γραμμής. Οι στηλοθέτες τοποθετούνται με μονό κλικ στο εσωτερικό του οριζόντιου χάρακα ενώ με διπλό κλικ στην θέση του στηλοθέτη εμφανίζεται ο πίνακας ορισμού των ιδιοτήτων του. Εικόνα 18. Πίνακας ορισμού ιδιοτήτων του στηλοθέτη. 13
Συντομεύσεις (shortcuts) για μετακίνηση Πέρα από την εξοικείωση που πρέπει να έχει ο χρήστης με τον ορισμό των ιδιοτήτων της σελίδας ή της παραγράφου, πρέπει επίσης να μπορεί να μετακινείται εύκολα και γρήγορα στο έγγραφό του. Για τον λόγο αυτό καλό είναι να απομνημονεύσει συνδυασμούς πληκτρολόγησης που προσφέρονται για αυτόν ακριβώς το σκοπό. Ακολουθεί ένα πίνακας με χρήσιμες συντομεύσεις πληκτρολογίου. Μετακίνηση στην αρχή γραμμής Home Μετακίνηση στην τέλος γραμμής End Ένας χαρακτήρα προς τα αριστερά Αριστερό Βέλος Ένας χαρακτήρα προς τα δεξιά Δεξί Βέλος Μία λέξη προς τα αριστερά CTRL + Αριστερό Βέλος Μία λέξη προς τα Δεξιά CTRL + Δεξί Βέλος Μία παράγραφο προς τα επάνω CTRL + Πάνω Βέλος Μία παράγραφο προς τα κάτω CTRL + Κάτω Βέλος Μία γραμμή πάνω Πάνω Βέλος Μία γραμμή κάτω Κάτω Βέλος Στο επάνω μέρος του παραθύρου ALT + CTRL + PageUp Στο κάτω μέρος του παραθύρου ALT + CTRL PageDown Μία οθόνη πάνω PageUp Μία οθόνη κάτω PageDown Στην αρχή της επόμενης σελίδας CTRL + PageDown Στην αρχή της προηγούμενης σελίδας CTRL + PageUp Στο τέλος ενός εγγράφου CTRL+ End Στην αρχή ενός εγγράφου CTRL+ Home Συντομεύσεις (shortcuts) για επιλογή Με την προσθήκη του πλήκτρου shift (π.χ SHIFT + END) στους πιο πάνω συνδυασμούς αντί για μετακίνηση επιτυγχάνουμε την επιλογή του κειμένου μας. Μια ιδιαίτερη χρήσιμη λειτουργία επιλογής κειμένου είναι η δυνατότητα επιλογής πολλαπλών μη συνεχών τμημάτων του κειμένου μας με την χρήση του πλήκτρου CTRL + Left Mouse Click, όπως εμφανίζεται ακολούθως. Εικόνα 19. Παράδειγμα επιλογής κειμένου πολλαπλών μη συνεχών τμημάτων με την χρήση του πλήκτρου CTRL + Left Mouse Click. 14
Γραμματοσειρές Οι γραμματοσειρές καθορίζουν την οπτική απόδοση των αλφαριθμητικών του κειμένου μας. Με την χρήση του διαλόγου γραμματοσειρά, (CTRL+D) μπορούμε να αλλάξουμε μέγεθος στο επιλεγμένο μας κείμενο, χρώμα, ύφος γραφής έντονη γραφή CTRL+B, πλάγια CTRL+I, υπογραμμισμένη CTRL+U. Μπορούμε να μετατρέψουμε έναν ή περισσότερους χαρακτήρες σε εκθέτη ή δείκτη αλλά και να πυκνώσουμε η να αναπτύξουμε την απόσταση των χαρακτήρων μιας λέξης, πρότασης η παραγράφου. Εικόνα 20. Διαμόρφωση γραμματοσειράς, στυλ, μεγέθους και απόστασης χαρακτήρων. Ειδικά Σύμβολα Μπορούμε να εισάγουμε ειδικούς χαρακτήρες και σύμβολα χρησιμοποιώντας την εργαλειοθήκη "Σύμβολα" από το μενού "Εισαγωγή". Από τον πίνακα συμβόλων που εμφανίζεται κάνουμε την επιλογή μας και πατάμε "Εισαγωγή". Εμφάνιση διαλόγου για εισαγωγή συμβόλων Εικόνα 21. Ενεργοποίηση εισαγωγής ειδικών χαρακτήρων και συμβόλων. 15
Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Τέλος Ενότητας
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. Σημειώματα Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκων: Αναπληρωτής Καθηγητής Αλέξιος Δούβαλης. «Εισαγωγή στους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές. Εισαγωγή στους Επεξεργαστές Κειμένου». Έκδοση: 1.0. Ιωάννινα 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: http://ecourse.uoi.gr/course/view.php?id=1115. Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1] https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/.