ΑΠΟΤΟΓΥΜΝΑΣΙΟΣΤΟΛΥΚΕΙΟ: ΝΕΕΣΑΞΙΕΣ, ΑΛΛΙΩΤΙΚΑΚΙΝΗΤΡΑ Ευθύμιος Αγγελάκης, Ph.D. Υπεύθυνος Νευροψυχολογικού Εργαστηρίου ΝευροχειρουργικήςΚλινικήςΠαν/μίουΑθηνών, ΠΓΝΑ«Ο Ευαγγελισμός»
Αλλαγήαξιώνκαικινήτρων
Αλλαγήαξιώνκαικινήτρων Η εκπαίδευση αλλάζει χαρακτήρα, από προσωποκεντρική στο δημοτικό σε ανταγωνιστική και απρόσωπη στο γυμνάσιο και λύκειο[1]. Τα σχολικά κίνητρα μειώνονται καθώς οι έφηβοι περνούν από το δημοτικό σχολείο στο γυμνάσιο και στο λύκειο. Η γνωστική ανάπτυξη στην εφηβεία φέρνει νέα οπτική, νέες αξίες, και ανακατανομή κινήτρων[2]. [1] Dotterer AM, McHale SM, Crouter AC. The Development and Correlates of Academic Interests from Childhood through Adolescence. J Educ Psychol. 2009;101(2):509-519. [2] Yurgelun-Todd D. Emotional and cognitive changes during adolescence. Curr Opin Neurobiol. 2007;17(2):251-7.
Αλλαγήαξιώνκαικινήτρων Οιέφηβοιαντικαθιστούντιςαξίεςτωνγονέωνμεδικέςτους αξίες. Αυτό δεν συμβαδίζει πάντα με αντικατάσταση των γονεϊκών επιλογών. Τέτοια ασυμβατότητα μπορεί να προκαλέσει εσωτερική σύγκρουση και παράλυση των κινήτρων. ΟιέφηβοιμεΔΕΠΥείναιιδαίτεραευάλωτοισεαλλαγές κινήτρων λόγω της νευροδιαβιβαστικής ελλειμματικής επιβράβευσης που χαρακτηρίζει την ΔΕΠΥ[3] [3] Johansen EB, Killeen PR, Russell VA, et al. Origins of altered reinforcement effects in ADHD. Behav Brain Funct. 2009, 18;5:7.
Αναπροσανατολισμός Είναι λοιπόν σημαντικό για όλους τους εφήβους, και ιδιαίτερα για αυτούς με ΔΕΠΥ, να αναπροσδιορίσουν τις αξίες, τακίνητρακαιτουςστόχουςτουςγιατοκοντινόκαιτο μακρύτερο μέλλον. Αυτό μπορεί να ενθαρρυνθεί με συμβουλευτική καθοδήγηση των εφήβων. Καθοδήγηση των εφήβων έχει δείξει σημαντική βελτίωση της ακαδημαϊκής τους προσαρμογής[4]. [4] Larose S, Cyrenne D, Garceau O, et al. The structure of effective academic mentoring in late adolescence. New Dir Youth Dev. 2010; 2010(126):123-40.
Αναπροσανατολισμόςστόχων Ποιες είναι οι 10-15 πιο σημαντικές ιδιότητες/συνθήκες που θέλωναέχωστηνδουλειάμου; π.χ., - ναδουλεύωστονίδιοχώρομεσυνεργάτες, - ναδουλεύωστούπαιθρο, - ναβγάζωπολλάχρήματα, - ναέχωοικονομικήσταθερότητα, - ναεξυπηρετώανθρώπους, - να δημιουργώ,
Αναπροσανατολισμόςστόχων Ποιες είναι οι 10-15 πιο σημαντικές ιδιότητες/συνθήκες που δενθέλωναέχωστηνδουλειάμου; π.χ., - ναδουλεύωσεγραφείο, - ναέχωαφεντικό/προϊστάμενο, - ναπουλάω, - να συναναστρέφομαι αρρώστους,
Αναπροσανατολισμόςστόχων Ποια είναι τα 10-15 ιδανικά επαγγέλματα που φαντάζομαι για μένα; (όσο πιο συγκεκριμένα) π.χ., - προπονητήςπαιδιώνσεσχολείο, - πιλότος πολιτικής αεροπορίας, - γραφίστας σε περιοδικό, - ιδιοκτήτης καφετέριας σε νησί, - συνταξιούχος βουλευτής
Αναπροσανατολισμόςστόχων Να βάλω αριθμό σημαντικότητας στα«θέλω» και στα«δεν θέλω». Να ιεραρχήσω τα επαγγέλματα(1=το πιο αγαπημένο, 2=το πιο αγαπημένο σε περίπτωση που δεν γίνεται το 1, κλπ.). Γιακάθεεπάγγελμαναγράψωποια«θέλω»καιποια«δενθέλω» περιέχει. Συγκρίνω την αρχική ιεράρχηση των επαγγελμάτων με την ιεράρχηση που παίρνουν από την βαθμολογία των«θέλω» και «δενθέλω». Να φτιάξω λίστα με τα εμπόδια/προαπαιτούμενα για κάθε επάγγελμα.
Παράδειγμα: ολεονάρδος-έναςέφηβοςμεδεπυ Έχειυψηλήλεκτικήνοημοσύνη(125 / 96 ο εκατοστημόριο). Έχει διαγνωστεί με ΔΕΠΥ, δυσαναγνωσία και δυσγραφία. Φοιτάσεπρότυποσχολείο, μεκαλέςεπιδόσειςμέχριτηνα λυκείου. Από έντονη γονεϊκή προτροπή πίστευε ότι θέλει να γίνει γιατρός.
Παράδειγμα: ολεονάρδος-έναςέφηβοςμεδεπυ ΣτηνέναρξητηςΒ λυκείουδεννιώθειτηνίδιαεπιθυμία. Παρουσιάζει έντονη αδυναμία συγκέντρωσης στα διαγωνίσματα και κατακόρυφη πτώση στην σχολική επίδοση. Οι καθηγητές παραπονούνται στην μητέρα για απότομη ακαδημαϊκή πτώση.
Παράδειγμα: ολεονάρδος-έναςέφηβοςμεδεπυ Τον Νοέμβριο και Δεκέμβριο γίνοται 8 συνεδρίες επαγγελματικού αναπροσανατολισμού. Συμπεραίνειότιθέλειναασχοληθείμετηνσκηνοθεσίαήτις εφευρέσεις. Από τον Δεκέμβριο παρουσιάζει ανάκαμψη της σχολικής επίδοσης στα διαγωνίσματα.
Ενδεικτικήβαθμολογία
Παράδειγμα: ολεονάρδος-έναςέφηβοςμεδεπυ Ο ίδιος αισθάνεται ανακουφισμένος και με νέα κίνητρα. Ηενασχόλησήτουμετανέατουενδιαφέροντατουδίνει νόημα για τα σχολικά μαθήματα. Γιά παράδειγμα, διάβασε για τον ηλεκτρισμό προκειμένου να ελέγξει την δυνατότητα μιας εφεύρεσης για φόρτιση μπαταριών κινητού τηλεφώνου. Οι καθηγητές καθυσηχάζουν την μητέρα για σημαντική ακαδημαϊκή ανάκαμψη.
Παράδειγμα: ολεονάρδος-έναςέφηβοςμεδεπυ Δενέχεισημασίατιθααποφασίσεινακάνειστηζωήτουο Λεονάρδος. Τοσημαντικόείναινανιώθειότιέχειστόχοπουαγαπάκαι τον κινητοποιεί να μεγιστοποιεί το δυναμικό του εδώ και τώρα.
Σύνοψη Τα σχολικά κίνητρα μειώνονται καθώς οι έφηβοι περνούν από το δημοτικό σχολείο στο γυμνάσιο και στο λύκειο. ΟιέφηβοιμεΔΕΠΥείναιιδαίτεραευάλωτοισεαλλαγές κινήτρων. ΕίναισημαντικόγιατουςεφήβουςμεΔΕΠΥνα αναπροσδιορίσουν τις αξίες, τα κίνητρα και τους στόχους τους για το κοντινό και το μακρύτερο μέλλον.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ