ιδάσκοντες :Τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β (Περιττοί) : Αριθµητική Επίκ.

Σχετικά έγγραφα
Εισαγωγή στον Προγραµµατισµό. Ανάλυση (ή Επιστηµονικοί8 Υπολογισµοί)

Αριθµητική Ανάλυση. 27 Οκτωβρίου Αριθµητική Ανάλυση 27 Οκτωβρίου / 72

Αριθµητική Ανάλυση. Ενότητα 3 Αριθµητικές Μέθοδοι για την επίλυση Γραµµικών Συστηµάτων. Ν. Μ. Μισυρλής. Τµήµα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών,

Αριθµητική Γραµµική Αλγεβρα

Επιστηµονικοί Υπολογισµοί (Αρ. Γρ. Αλγεβρα)Επαναληπτικές µέθοδοι και 31 Μαρτίου Ηµι-Επαναληπτικές Μέθοδο / 17

Εισαγωγή στον Προγραµµατισµό. Ανάλυση (ή Επιστηµονικοί8 Υπολογισµοί)

ιδάσκοντες :Τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β (Περιττοί) : Αριθµητική Επίκ.

Αριθµητική Γραµµική ΑλγεβραΚεφάλαιο 4. Αριθµητικός Υπολογισµός Ιδιοτιµών 2 Απριλίου και2015 Ιδιοδιανυσµάτων 1 / 50

Αριθµητική Ανάλυση 1 εκεµβρίου / 43

Αριθµητική Ανάλυση. ιδάσκοντες: Τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής, Τµήµα Β (Περιττοί) : Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης. 25 Μαΐου 2010 ΕΚΠΑ

Αριθµητική Ανάλυση. ιδάσκοντες: Τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής, Τµήµα Β (Περιττοί) : Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης. 21 εκεµβρίου 2015 ΕΚΠΑ

ιδάσκοντες :Τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β (Περιττοί) : Αριθµητική Επίκ. Καθηγητής νάλυση Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) 27 Μαΐου / 20

ΜΕΜ251 Αριθμητική Ανάλυση

Εισαγωγή στον Προγραµµατισµό. Ανάλυση (ή Επιστηµονικοί Υπολογισµοί)

Επαναληπτικές μέθοδοι για την επίλυση γραμμικών συστημάτων. Μιχάλης Δρακόπουλος

Αριθµητική Ανάλυση. Ενότητα 4 Αριθµητικός Υπολογισµός Ιδιοτιµών και Ιδιοδιανυσµάτων. Ν. Μ. Μισυρλής. Τµήµα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών,

Επίλυση Γραµµικών Συστηµάτων

Επιστηµονικοί Υπολογισµοί Μέθοδοι µεταβλητής παρεκτροπής (Variable Extrapolation)

Αριθμητική Ανάλυση και Εφαρμογές

2η Οµάδα Ασκήσεων. ΑΣΚΗΣΗ 3 (Θεωρία-Αλγόριθµοι-Εφαρµογές)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗ ΕΠΙΛΥΣΗ ΓΡΑΜΜΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ. nn n n

15 εκεµβρίου εκεµβρίου / 64

Αριθµητική Ανάλυση. Ενότητα 3 Αριθµητικές Μέθοδοι για την επίλυση Γραµµικών Συστηµάτων. Ν. Μ. Μισυρλής. Τµήµα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών,

Αριθµητική Ανάλυση. ιδάσκοντες: Καθηγητής Ν. Μισυρλής, Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης ΕΚΠΑ. 16 Ιανουαρίου 2015

Επιστηµονικοί Υπολογισµοί(Αριθµητική Γραµµική Αλγεβρα)

ΜΑΣ 371: Αριθμητική Ανάλυση ΙI ΑΣΚΗΣΕΙΣ. 1. Να βρεθεί το πολυώνυμο Lagrange για τα σημεία (0, 1), (1, 2) και (4, 2).

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΓΡΑΜΜΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

Επιστηµονικός Υπολογισµός ΙΙ

Ιδιοτιμές & Ιδιοδιανύσματα Επαναληπτικές Μέθοδοι

3. Γραμμικά Συστήματα

Αριθµητικές Μέθοδοι και Προγραµµατισµός Αριθµητική Ανάλυση (ή Επιστηµονικοί Υπολογισµοί)

Ακουλουθίες ρ. Κωνσταντίνα Παναγιωτίδου

ΓΡΑΠΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. ΛΥΣΕΙΣ 3 ης. Άσκηση 1. , z1. Παρατηρούµε ότι: z0 = z5. = + ) και. β) 1 ος τρόπος: Έστω z = x+ iy, x, = x + y.

Απαντήσεις στα Θέµατα Ιουνίου 2012 (3 και 4)

Αριθµητική Ανάλυση. Ενότητα 5 Προσέγγιση Συναρτήσεων. Ν. Μ. Μισυρλής. Τµήµα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών,

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ ΙΙ (ΠΕΡΙΤΤΟΙ) Ασκησεις - Φυλλαδιο 5

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ Ι (ΑΡΤΙΟΙ) Ασκησεις - Φυλλαδιο 4

Ασκήσεις για το µάθηµα «Ανάλυση Ι και Εφαρµογές» (ε) Κάθε συγκλίνουσα ακολουθία άρρητων αριθµών συγκλίνει σε άρρητο αριθµό.

1 Ορισµός ακολουθίας πραγµατικών αριθµών

Matrix Algorithms. Παρουσίαση στα πλαίσια του μαθήματος «Παράλληλοι. Αλγόριθμοι» Γ. Καούρη Β. Μήτσου

Γραµµικη Αλγεβρα Ι Επιλυση Επιλεγµενων Ασκησεων Φυλλαδιου 4

Εισαγωγή στον Προγραµµατισµό. Ανάλυση (ή Επιστηµονικοί 21Υπολογισµοί)

Αδιάσπαστοι, p-κυκλικοί, συνεπώς διατεταγµένοι πίνακες και γραφήµατα

Κεφ. 2: Επίλυση συστημάτων αλγεβρικών εξισώσεων. 2.1 Επίλυση απλών εξισώσεων

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ Ι ( )

Αριθµητική Ανάλυση. Τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν.Μισυρλής,Τµήµα Β (Περιττοί) : Επίκ. Αριθµητική Καθηγητής Ανάλυση Φ.Τζαφέρης

Εισαγωγή στον Προγραµµατισµό. Ανάλυση (ή Επιστηµονικοί 19Υπολογισµοί)

Μαθηµατικό Παράρτηµα 2 Εξισώσεις Διαφορών

< 1 για κάθε k N, τότε η σειρά a k συγκλίνει. +, τότε η η σειρά a k αποκλίνει.

Αριθµητική Ανάλυση ΕΚΠΑ. 11 Μαΐου 2016

Όρια συναρτήσεων. ε > υπάρχει ( ) { } = ± ορίζονται αναλόγως. Η διατύπωση αυτών των ορισµών αφήνεται ως άσκηση. x y = +. = και για κάθε (, ) ( 0,0)

Αριθµητική Ανάλυση ΕΚΠΑ. 18 Απριλίου 2019

Αριθµητική Ανάλυση. Ενότητα 6 Αριθµητική Παραγώγιση και Ολοκλήρωση. Ν. Μ. Μισυρλής. Τµήµα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών,

Γραµµικη Αλγεβρα Ι Επιλυση Επιλεγµενων Ασκησεων Φυλλαδιου 8

Μάθημα Επιλογής 8 ου εξαμήνου

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ Ι (ΠΕΡΙΤΤΟΙ) Ασκησεις - Φυλλαδιο 4

QR είναι ˆx τότε x ˆx. 10 ρ. Ποιά είναι η τιµή του ρ και γιατί (σύντοµη εξήγηση). P = [X. 0, X,..., X. (n 1), X. n] a(n + 1 : 1 : 1)

1 Επανάληψη εννοιών από τον Απειροστικό Λογισμό

Συστήµατα Μη-Γραµµικών Εξισώσεων Μέθοδος Newton-Raphson

Ευκλείδειοι Χώροι. Ορίζουµε ως R n, όπου n N, το σύνολο όλων διατεταµένων n -άδων πραγµατικών αριθµών ( x

Συνεχείς συναρτήσεις πολλών µεταβλητών. ε > υπάρχει ( ) ( )

Παρεµβολή και Προσέγγιση Συναρτήσεων

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών

Όρια συναρτήσεων. ε > υπάρχει ( ) { } = ± ορίζονται αναλόγως. Η διατύπωση αυτών των ορισµών αφήνεται ως άσκηση. x y = +. = και για κάθε (, ) ( 0,0)

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2011 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

a 1d L(A) = {m 1 a m d a d : m i Z} a 11 a A = M B, B = N A, k=1

A Τελική Εξέταση του μαθήματος «Αριθμητική Ανάλυση» Σχολή Θετικών Επιστημών, Τμήμα Μαθηματικών, Πανεπιστήμιο Αιγαίου

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ ΙΙ (ΠΕΡΙΤΤΟΙ) Ασκησεις - Φυλλαδιο 9 Επαναληπτικες Ασκησεις

Λύσεις των ϑεµάτων, ΑΠΕΙΡΟΣΤΙΚΟΣ ΛΟΓΙΣΜΟΣ Ι, 3/2/2010

Γραµµική Αλγεβρα. Ενότητα 3 : ιανυσµατικοί Χώροι και Υπόχωροι. Ευστράτιος Γαλλόπουλος Τµήµα Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής

Γραµµική Άλγεβρα. Εισαγωγικά. Μέθοδος Απαλοιφής του Gauss

Διδάσκων: Καθηγητής Νικόλαος Μαρμαρίδης, Καθηγητής Ιωάννης Μπεληγιάννης

Μάθηµα Θεωρίας Αριθµών Ε.Μ.Ε

Ειδικά θέματα στην επίλυση

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟ ΟΙ ΕΥΡΕΣΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ Ι ΙΟΤΙΜΩΝ. 4.1 Γραµµικοί µετασχηµατισµοί-ιδιοτιµές-ιδιοδιανύσµατα

β) Με τη βοήθεια του αποτελέσµατος της απαλοιφής υπολογίστε την ορίζουσα του πίνακα του συστήµατος. x x = x

5269: Υπολογιστικές Μέθοδοι για Μηχανικούς Συστήματα Γραμμικών Αλγεβρικών Εξισώσεων

4 Συνέχεια συνάρτησης

5269: Υπολογιστικές Μέθοδοι για Μηχανικούς Συστήματα Γραμμικών Αλγεβρικών Εξισώσεων

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗ ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΙΣΥΡΛΗΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥ ΩΝ: ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΘΕ: ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΉ Ι (ΠΛΗ 12) ΛΥΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 3

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ Ι (ΑΡΤΙΟΙ) Λυσεις Ασκησεων - Φυλλαδιο 2

ΙΙ ιαφορικός Λογισµός πολλών µεταβλητών. ιαφόριση συναρτήσεων πολλών µεταβλητών

ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ ΟΣ:

Αλγόριθµοι και Πολυπλοκότητα

ΘΕΩΡΙΑ ΑΡΙΘΜΩΝ Ασκησεις Επαναληψης

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ Ι (ΠΕΡΙΤΤΟΙ) Λυσεις Ασκησεων - Φυλλαδιο 3

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ - ΤΜΗΜΑ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 26 ΙΟΥΛΙΟΥ 2008 ΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ :

Αρµονική Ανάλυση. Ενότητα: Ολοκλήρωµα Lebesgue - Ασκήσεις. Απόστολος Γιαννόπουλος. Τµήµα Μαθηµατικών

1η Οµάδα Ασκήσεων. ΑΣΚΗΣΗ 1 (Θεωρία)

KΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΥΝΑΜΟΣΕΙΡΕΣ-ΣΕΙΡΕΣ TAYLOR

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ Ι (ΑΡΤΙΟΙ) Ασκησεις - Φυλλαδιο 6

Κεφάλαιο 6 Ιδιοτιµές και Ιδιοδιανύσµατα

1 η ΑΣΚΗΣΗ. 1. Θεωρία (Κεφ. 1, 2) ξ = 2 της εξίσωσης fx ( ) = 0 για x

Μαθηµατικό Παράρτηµα 2 Εξισώσεις Διαφορών

ΓΡΑΜΜΙΚΗ ΑΛΓΕΒΡΑ Ι (ΠΕΡΙΤΤΟΙ) Λυσεις Ασκησεων - Φυλλαδιο 6

ÖÑÏÍÔÉÓÔÇÑÉÁ ÓÕÍÏËÏ ËÁÌÉÁ. ( i) ( ) ( ) ( ) ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ( ) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α ΘΕΜΑ Β ΘΕΜΑ Γ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ

ΜΕΜ251 Αριθμητική Ανάλυση

Transcript:

Αριθµητική Ανάλυση ιδάσκοντες: Τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής, Τµήµα Β (Περιττοί) : Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης ΕΚΠΑ Μαρτίου 00 ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 / 64

Επαναληπτικές Μέθοδοι για την επίλυση Γραµµικών Συστηµάτων ίνεται το γραµµικό σύστηµα Ax = b όπου A R n n είναι µη ιδιάζων πίνακας και x, b R n. Επαναληπτικές Μέθοδοι Οι επαναληπτικές µέθοδοι χρησιµοποιούνται όταν ο πίνακας A είναι : Μεγάλης τάξης ( 0 0 6 ) Αραιός Συγκεκριµένης δοµής ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 / 64

Βασικές Επαναληπτικές Μέθοδοι Ax = b x = Gx + c R Ax = R b Ορίζουµε την επαναληπτική µέθοδο x = x + τ R (b Ax) = x (k) + τ R (b Ax (k) ), k = 0,,, = (I τ R A)x }{{} (k) + τ } R {{ b } G τ c τ = G }{{} τ x (k) + c τ επαναλ. πίνακας ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 / 64

Γραµµική στατική Επαναληπτική µέθοδος ου ϐαθµού Για τ = = Gx (k) + c, k = 0,,, () όπου G = I R A και c = R b x (0) αυθαίρετο, x (), x (), x (), ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 4 / 64

Σύγκλιση της Επαναληπτικής Μεθόδου Θεώρηµα 4.. Η επαναληπτική µέθοδος = Gx (k) + k, k = 0,,, συγκλίνει αν και µόνον αν ρ(g) < () όπου ρ(g) = max λ i, η ϕασµατική ακτίνα i λ i ιδιοτιµές του G ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 5 / 64

Απόδειξη Εστω x το όριο της ακολουθίας x (k), k = 0,,,... και e (k) το διάνυσµα του σφάλµατος στην k επανάληψη Αφού προκύπτει ότι e (k) = x (k) x x = Gx + c = G (x (k) x) {z } e (k+) x {z } e (k) e (k+) = Ge (k) = G e (k ) = = G k+ e (0) e (k) = G k e (0) () Αρα lim k x(k) = x αν και µόνο αν lim k e(k) = 0 ή λόγω της () αν lim k (Gk e (0) ) = 0 για κάθε αυθαίρετο e (0). ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 6 / 64

..Απόδειξη Συνεπώς από προηγούµενο ϑεώρηµα έχουµε ότι αναγκαία συνθήκη για να ισχύει lim k G k = 0 είναι η ρ(g) <. Αν τώρα υποθέσουµε ότι ρ(g) <, τότε ο I G είναι µη ιδιάζων και το σύστηµα (I G)x = k έχει µία και µοναδική λύση. Αν όµως ρ(g) < τότε lim G k = 0 ή k lim G k = 0. k Επειδή G k e (0) G k e (0) συνεπάγεται ότι lim G k e (0) = 0, οπότε k από την () προκύπτει ότι lim e (k) = 0 ή lim x (k) = x, k k δηλαδή ότι η ε.µ. (4) συγκλίνει. ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 7 / 64

Σύγκλιση της ε.µ. Ικανή και αναγκαία συνθήκη : ρ(g) < Ικανή συνθήκη : G α < ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 8 / 64

Κριτήριο διακοπής της σύγκλισης k επανάληψη x (k) = x (k) x (k) x (k). x (k) n k + επανάληψη. n = x (k) α < ɛ, ɛ = 0 d ή όπου α = ή ή. x (k) α α < ɛ, ɛ = 0 d ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 9 / 64

Ταχύτητα σύγκλισης µιας επαναληπτικής µεθόδου Στην πράξη εκτός από την εξασφάλιση της σύγκλισης µιας ε.µ., µας ενδιαφέρει η ταχύτητα µε την οποία συγκλίνει η µέθοδος που χρησιµοποιούµε. Με άλλα λόγια επιθυµούµε να µελετήσουµε την ταχύτητα µε την οποία e (k) 0 για k. Από την () έχουµε ότι αν x (0) x, τότε e (k) e (0) Gk. (4) Ετσι η G k δίνει το µέγεθος µε το οποίο η norm του σφάλµατος έχει ελαττωθεί σε ένα κλάσµα έστω ϱ της e (0). Η ελάττωση αυτή µπορεί να επιτευχθεί αν διαλέξουµε το k έτσι ώστε G k ϱ. (5) ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 0 / 64

Μέση ταχύτητα σύγλισης Για όλα λοιπόν τα αρκετά µεγάλα k ώστε G k η παραπάνω ανισότητα είναι ισοδύναµη µε την log ϱ k k log Gk (6) όπου ξ συµβολίζει τον ελάχιστο ακέραιο µεγαλύτερο του ξ. Η (6) δίνει τον ελάχιστο αριθµό επαναλήψεων για τη σύγκλιση της () Παρατηρούµε ότι ο αριθµός αυτός είναι αντιστρόφως ανάλογος προς την ποσότητα ( k log Gk ). Ετσι οδηγούµαστε στον ορισµό της µέσης ταχύτητας σύγκλισης που είναι η ποσότητα R k (G) = k log Gk. (7) ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 / 64

Ασυµπτωτική ταχύτητα σύγλισης Ορίζουµε ως ασυµπτωτική ταχύτητα σύγκλισης ή ταχύτητα σύγκλισης, την ποσότητα R(G) = lim R k (G) = logρ(g) (8) k καθόσον µπορεί να αποδειχθεί ότι ρ(g) = lim k ( G k k ). Για να έχουµε µια (όχι και τόσο καλή) προσέγγιση του αριθµού των επαναλήψεων που χρειάζεται η (4) για να συγκλίνει χρησιµοποιούµε, σύµφωνα µε την 6, τον τύπο k logρ R(G). (9) ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 / 64

Συµπέρασµα Από τον ανωτέρω τύπο και την (8) συµπεραίνουµε ότι όσο µικρότερη είναι η ϕασµατική ακτίνα του επαναληπτικού πίνακα G τόσο ταχύτερα ϑα συγκλίνει ασυµπτωτικά η επαναληπτική µέθοδος. Ωστόσο για να εκτιµήσουµε την αποτελεσµατικότητα µιας επαναληπτικής µεθόδου ϑα πρέπει να λαβουµε υπόψη τόσο την ταχύτητα σύγκλισής της όσο και την υπολογιστική πολυπλοκότητα που απαιτεί η κάθε επανάληψη. ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 / 64

Βασική διάσπαση του πίνακα A A = D C L C U D = a a 0 a 0 a nn 0 a 0 0 C L = a a 0 0... a n a n a n... a n,n 0 ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 4 / 64

Βασική διάσπαση του πίνακα A A = D C L C U 0 a 0 0 C L = a a 0 0... a n a n a n... a n,n 0 C U = 0 a a a n 0 a a n 0 a n 0... an,n 0 ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 5 / 64

Χρήσιµες µορφές πολλαπλασιασµού πίνακα µε διάνυσµα στους τύπους των επαναληπτικών µεθόδων (D x) i = a ii x i, i =,,, n Θέτουµε και τότε έχουµε i (C L x) i = a ij x j, j= n (C U x) i = a ij x j, j=i+ L = D C L U = D C U i =,,, n i =,,, n ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 6 / 64

Χρήσιµες µορφές πολλαπλασιασµού πίνακα µε διάνυσµα στους τύπους των επαναληπτικών µεθόδων Θέτουµε και τότε έχουµε L = D C L U = D C U (D x) i = a ii x i, i =,,, n i a ij (L x) i = x j, a ii (U x) i = j= n j=i+ a ij a ii x j, i =,,, n i =,,, n ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 7 / 64

Βασικές Επαναληπτικές Μέθοδοι Ορίζουµε την επαναληπτική µέθοδο = x (k) + τ R (b Ax (k) ), k = 0,,, (0) = (I τ R A)x }{{} (k) + } τ R {{ b } () G τ c τ = G }{{} τ x (k) + c τ επαναλ. πίνακας ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 8 / 64

Επαναληπτική µέθοδος Επιταχυντική Jacobi (Jacobi Overrelaxation (JOR)) = x (k) + τ R (b Ax (k) ), k = 0,,, () Αν στην () διαλέξουµε τον R έτσι ώστε R = D τότε προκύπτει ή Αναλύοντας περισσότερο την (4) λαµβάνουµε = (I τ D A)x {z } (k) + τ D b () {z } B τ c τ = B τ x (k) + c τ, k = 0,,, (4) = [( τ)i + τb]x (k) + τ c, (5) όπου B = L + U, L = D C L και U = D C U. (6) ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 9 / 64

Επαναληπτική µέθοδος Jacobi(J) Αν τ = τότε προκύπτει η ε.µ Jacobi η οποία γράφεται: όπου = Bx (k) + c, m = 0,,, B = I D A = I D (D C L C U ) = D C }{{} L + D C U = L + U }{{} L U είναι ο επαναληπτικός πίνακας της ε.µ. Jacobi. ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 0 / 64

Σύγκλιση της ε.µ. (J) Ικανή και αναγκαία συνθήκη : Ικανή συνθήκη : Επειδή Η ε.µ. (J) συγκλίνει αν ισχύει max i=()n n j = }{{} j i ρ(b) < ρ(b) B = max a ij a ii < ή a ii i=()n n j = }{{} j i n a ij a ii j = }{{} j i a ij <, για κάθε i ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 / 64

Σύγκλιση της ε.µ. (J) Αυστηρά διαγωνίως υπερτερών πίνακας αν ισχύει a ii > n j = }{{} j i a ij, για κάθε i τότε ο πίνακας A λέγεται αυστηρά διαγωνίως υπερτερών (α.δ.υ). Αρα αν ο A είναι α.δ.υ. τότε ισχύει δηλ. η ε.µ. J συγκλίνει. ρ(b) B < ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 / 64

Επαναληπτική µέθοδος Jacobi(J) Υπό µορφή πινάκων : Υπό µορφή συνιστωσών : i = (L + U)x (k) + c, k = 0,,, x (k) = = 6 4 i X j= x (k) x (k) x (k). x (k) i x (k) i x (k) i+. x (k) n 7 5 a ij x (k) j a ii nx j=i+ 6 4. i i i+. n 7 5 = a ij x (k) j + bi, i = ()n a ii a ii ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 / 64

Επαναληπτική µέθοδος (J) Παράδειγµα ίνεται το γραµµικό σύστηµα x x = x +x x = 0 x +x = Να δειχθεί ότι η µέθοδος του Jacobi συγκλίνει και να ϐρεθούν οι τρείς πρώτες επαναλήψεις, αν x (0) = (, 0, ). Λύση Ο επαναληπτικός πίνακας της µεθόδου Jacobi είναι ο 0 B = I D A = L + U = 0 0 0 0 ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 4 / 64

Επαναληπτική µέθοδος (J) Επίσης B = B =. Οι ιδιοτιµές του Β είναι 0, και -, εποµένως ρ(b) = < = ( + x(k) ) = (x(k) + x (k) ), k = 0,,... = ( + x(k) ). Για x (0) = (, 0, ) T, δηλαδή για x (0) =, x (0) = 0 και x (0) = έχουµε k = 0 x () = ( + x(0) ) = ( + 0) = x () = (x(0) + x (0) ) = ( + ) = x () = ( + x(0) ) = ( + 0) = ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 5 / 64

Επαναληπτική µέθοδος (J) k = k = x () = ( + x() ) = ( + ) = x () = (x() + x () ) = ( + ) = x () = ( + x() ) = ( + ) = x () = ( + x() ) = ( + ) = 4 x () = (x() + x () ) = ( + ) = x () = ( + x() ) = ( + ) = 4. ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 6 / 64

Αλγόριθµος της ε.µ Jacobi(J). ιάβασε n, ɛ, maxiter. Για i = ()n επανάλαβε ιάβασε x0 i ιάβασε b i για j = ()n επανάλαβε ιάβασε a ij. itcount = 0 4. Οσο ισχύει itcount maxiter επανάλαβε 4. Για i = ()n επανάλαβε x i = i X j= a ij a ii x0 j nx j=i+ a ij a ii x0 j + bi a ii 4. itcount = itcount + 4. Αν x x0 < ɛ τότε Για i = ()n επανάλαβε Τύπωσε x i Τέλος. 4.4 Για i = ()n επανάλαβε x0 i = x i 5. Τύπωσε( Οχι σύγκλιση µετά από maxiter επαναλήψεις ) 6. Τέλος ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 7 / 64

Υπολογιστική πολυπλοκότητα του αλγορίθµου της ε.µ (J) 4. Για i = ()n επανάλαβε i a ij n x i = x0 j a ii j= j=i+ a ij a ii x0 j + b i a ii A πυκνός Στην κάθε επανάληψη απαιτούνται ιαιρέσεις : [(i ) + (n i) + ] n = n Πολλαπλασιασµοί : [(i ) + (n i)] n = n(n ) Προσθαφαιρέσεις : n(n ) Αν υποθέσουµε ότι απαιτούνται k επαναλήψεις για τη σύγκλιση της µεθόδου J, τότε έχουµε συνολικά : ιαιρέσεις : kn Πολλαπλασιασµοί : kn(n ) = kn kn Προσθαφαιρέσεις : kn(n ) = kn kn ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 8 / 64

Επαναληπτική µέθοδος Επιταχυντική Gauss-Seidel (EGS) = x (k) + τ R (b Ax (k) ), k = 0,,, (7) Αν διαλέξουµε τον R έτσι ώστε R = D C L (8) τότε προκύπτει = x (k) + τ(i L) D (b Ax (k) ) (9) ή = L τ,x (k) + τ(i L) c (0) όπου L τ, = I τ(i L) D A. () Εκφράζοντας τον L τ, σε όρους των L και U έχουµε Οπότε έχουµε L τ, = I τ(i L) (I L U) = ( τ)i + τ(i L) U. () = ( τ)x (k) + L + (τ ) L x (k) + τ U x (k) + τ c. () Η ανωτέρω µέθοδος καλείται Επιταχυντική Gauss-Seidel(EGS) και για τ = προκύπτει η γνωστή µέθοδος Gauss-Seidel(GS) ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 9 / 64

Επαναληπτική µέθοδος Gauss-Seidel (GS) Υπό µορφή πινάκων : Υπό µορφή συνιστωσών : = (I L) U {z } L x (k) + c, k = 0,,, = L + Ux (k) + c, k = 0,,, i x (k) = = 6 4 i X x (k) x (k) x (k). x (k) i x (k) i x (k) i+. x (k) n 7 5 a ij j a ii 6 4. i i i+. n 7 5 = j= j=i+ ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 0 / 64 nx a ij x (k) j + bi, a ii a ii i = ()n

Σύγκλιση της ε.µ. Gauss-Seidel Ικανή και αναγκαία συνθήκη : ρ(l ) < Ικανή συνθήκη : Αν ο A είναι α.δ.υ. τότε ισχύει L B < δηλ. η ε.µ. GS συγκλίνει. ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 / 64

Επαναληπτική µέθοδος Gauss-Seidel(GS) Για τ = προκύπτει ο τύπος της ε.µ GS = L + U x (k) + c. (4) Επαν. µέθοδοι EGS και GS υπό µορφή συνιστωσών EGS X i i = j= ^a ij j GS για τ = προκύπτει +( τ)x (k) i X i i = j= X i +(τ )( ^a ij j + j= νx j=i+ ^a ijx (k) j )+τ( νx j=i+ ^a ijx (k) j )+τ ^b i, i = ()n (5) ^a ijx (k) j + ^b i, i = ()n. (6) όπου ^a ij = aij a ii και ^b i = bi a ii. ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 / 64

Παρατηρήσεις Για την ύπαρξη των δύο ανωτέρω µεθόδων ϑα πρέπει να υπάρχει ο (D C L ) ή det(d C L ) = detd 0 πράγµα που ισχύει αν όλα τα διαγώνια στοιχεία του Α είναι διάφορα του µηδενός. Παρατηρούµε ότι στις ε.µ. EGS και GS οι αριθµητικές πράξεις επηρεάζονται αν εναλλάξουµε τη σειρά των εξισώσεων του συστήµατός µας. ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 / 64

Επαναληπτική µέθοδος Gauss-Seidel (GS) Παράδειγµα ίνεται το γραµµικό σύστηµα x x = x +x x = 0 x +x = Να δειχθεί ότι η µέθοδος του GS συγκλίνει και να ϐρεθούν οι τρείς πρώτες επαναλήψεις, αν x (0) = (, 0, ). Λύση Ο επαναληπτικός πίνακας της µεθόδου GS είναι ο L = (I L) U = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0. ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 4 / 64

Επαναληπτική µέθοδος Gauss-Seidel (GS) Από τη σχέση (I L)X = I υπολογίζεται εύκολα ο (I L). Εποµένως L = 0 0 0 4 0 0 0 0 0 = 0 0 0 0 0 0 4 8 4 Οι ιδιοτιµές του L είναι οι 0, 0, / εποµένως ρ(l ) = / < που αποδεικνύει ότι η GS συγκλίνει. Παρατηρούµε ότι ρ(l ) = [ρ(b)] για το παρόν παράδειγµα.. = ( + x(k) ) = (x(k+) + x (k) ), k = 0,,... = ( + x(k+) ). ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 5 / 64

Επαναληπτική µέθοδος Gauss-Seidel (GS) Για x (0) = (, 0, ) T, δηλαδή για x (0) =, x (0) = 0 και x (0) =, έχουµε k = 0 k = x () = ( + x(0) ) = ( + 0) = x () = (x() + x (0) ) = ( + ) = 4 x () = ( + x() ) = ( + 4 ) = 7 8 x () = ( + x() ) = ( + 4 ) = 7 8 x () = (x() + x () ) = (7 8 + 7 8 ) = 7 8 x () = ( + x() ) = ( + 7 8 ) = 5 6 ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 6 / 64

Επαναληπτική µέθοδος Gauss-Seidel (GS) k = Παρατήρηση x () = ( + x() ) = ( + 7 8 ) = 5 6 x () = (x() + x () ) = (5 6 + 5 6 ) = 5 6 x () = ( + x() ) = 5 ( + 6 ) =. Η µέθοδος GS συγκλίνει πολύ γρηγορότερα από τη µέθοδο Jacobi προς την ακριβή λύση (,, ) T του συστήµατος. Αυτό αναµενόταν αφού R(L ) = R(B). ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 7 / 64

Αλγόριθµος της ε.µ Gauss-Seidel(GS). ιάβασε n, ɛ, maxiter. Για i = ()n επανάλαβε για j = ()n επανάλαβε ιάβασε a ij ιάβασε b i ιάβασε x0 i. itcount = 0 4. Οσο ισχύει itcount maxiter επανάλαβε 4. Για i = ()n επανάλαβε x i = i X j= a ij a ii x j nx j=i+ a ij a ii x0 j + bi a ii 4. itcount = itcount + 4. Αν x x0 < ɛ τότε Για i = ()n επανάλαβε Τύπωσε x i Τέλος. 4.4 Για i = ()n επανάλαβε x0 i = x i 5. Τύπωσε( Οχι σύγκλιση µετά από maxiter επαναλήψεις ) 6. Τέλος ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 8 / 64

Επαναληπτική Επιταχυντική µέθοδος της ιαδοχικής Υπερµείωσης (Extrapolated Successive Overrelaxation (ESOR)) = x (k) + τ R (b Ax (k) ), k = 0,,, (7) Είναι δυνατόν να ϐρεθούν δύο άλλες µέθοδοι αν εισάγουµε µία παράµετρο στη µορφή του R. Ετσι αν ϑέσουµε R = D ωc L (8) στην (7), όπου ω είναι ένας πραγµατικός αριθµός του οποίου ο ϱόλος στη ϕάση αυτή είναι να διαταράξει τον R έτσι ώστε να προσεγγίζει καλύτερα τον Α τότε έχουµε = x (k) + τ(i ωl) D (b Ax (k) ), k = 0,,... (9) ή = L τ,ω x (k) + τ(i ωl) c (0) όπου L τ,ω = I τ(i ωl) D A. () ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 9 / 64

Επαναληπτική Επιταχυντική µέθοδος της ιαδοχικής Υπερµείωσης (Extrapolated Successive Overrelaxation (ESOR)) Προκειµένου να ϐρούµε την εξίσωση των συνιστωσών η (9) µπορεί να γραφτεί σαν = ( τ)x (k) + ωl + (τ ω)lx (k) + τ Ux (k) + τ c () οπότε έχουµε i = ( τ)x (k) i +τ i + ω ^a ij i j + (τ ω) n j=i+ j= j= ^a ij x (k) j ^a ij x (k) j + τ ^b i, i =,,..., n. () Κατά την υλοποίηση της ESOR είναι δυνατόν να γίνει εξοικονόµηση των υπολογισµών αν αποθηκευτεί η ποσότης Lx (k) προκειµένου να χρησιµοποιηθεί στην επόµενη επανάληψη. ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 40 / 64

Επαναληπτική µέθοδος της ιαδοχικής Υπερµείωσης (Successive Overrelaxation (SOR) ) Αν ϑέσουµε τ = ω στην ESOR λαµβάνουµε τη δηµοφιλή Successive Overrelaxation(SOR) µέθοδο, η οποία δίνεται διαδοχικά από τους τύπους = x (k) + ω(i ωl) D (b Ax (k) ) (4) = L ω x (k) + ω(i ωl) c (5) όπου ή L ω = I ω(i ωl) D A. (6) L ω = (I ωl) [( ω)i + ωu] είναι ο επαναληπτικός πίνακας της ε.µ. SOR. ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 4 / 64

Επαναληπτική µέθοδος ( Successive Overrelaxation (SOR)) Επίσης η SOR γράφεται και σαν = (I ωl) [( ω)i + ωu]x (k) + ω(i ωl) c (7) ή = ( ω)x (k) + ω[l + Ux (k) + c]. (8) Παρατηρήστε ότι η ποσότητα της αγκύλης είναι η GS µέθοδος, συνεπώς η (8) λαµβάνει τη µορφή = ( ω)x (k) + ω GS (9) όπου GS συµβολίζει την k + επανάληψη της GS µεθόδου. Η (9) υπήρξε η αφετηρία της ανακάλυψης της SOR µεθόδου. Τέλος, υπό µορφή συνιστωσών η SOR δίνεται από τους τύπους i = ( ω)x (k) i i + ω j= ^a ij j + ω n j=i+ ^a ij x (k) j + ω^b i, i =,,..., n. (40) ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 4 / 64

Σύγκλιση της ε.µ. SOR Αν λ i είναι οι ιδιοτιµές του L ω, τότε det(l ω) = Αλλά det(l ω) = det (I ωl) [( ω)i + ωu] ny i= λ i det (I ωl) det {( ω)i + ωu} = ( ω) n = ( ω) n Αρα [ρ(l ω)] n ny λ i = ny i= i= λ i = ( ω) n = ω n ω rho(l ω) ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 4 / 64

Σύγκλιση της ε.µ. SOR Για να συγκλίνει η ε.µ. SOR ϑα πρέπει να ισχύει ρ(l ω ) < Αρα ή ω < 0 < ω < Εποµένως, αν η ε.µ. SOR συγκλίνει τότε 0 < ω <. Η ϐέλτιστη τιµή ω b της παραµέτρου ω προσδιορίζεται έτσι ώστε να ελαχιστοποιείται η ϕασµατική ακτίνα rho(l ω ) του επαναληπτικού πίνακα της ε.µ. SOR. Η µελέτη της ρ(l ω ) σαν συνάρτηση της ω ϕαίνεται στο ακόλουθο σχήµα. ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 44 / 64

Μελέτη της ϕασµατικής ακτίνας ρ(l ω ) S(L ω).0 (,) (,µ ) (ω b,ω b ).0 ω b.0 ω ω b = + ρ(b), ρ(l ω b ) = ω b ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 45 / 64

Επαναληπτική µέθοδος SOR Υπό µορφή πινάκων ή = ( ω)x (k) + ω GS, k = 0,,, = ( ω)x (k) + ω(l + Ux (k) + c), k = 0,,, Υπό µορφή συντεταγµένων i = ( ω)x (k) i i + ω( j= i = ()n a ij j a ii n j=i+ a ij x (k) j + b i ) a ii a ii ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 46 / 64

Επαναληπτική µέθοδος SOR Παράδειγµα ίνεται το γραµµικό σύστηµα x x = x +x x = 0 x +x = Να δειχθεί ότι η µέθοδος του SOR συγκλίνει και να ϐρεθούν οι τρείς πρώτες επαναλήψεις, αν x (0) = (, 0, ). Λύση Η µέθοδος SOR δίνεται από το ακόλουθο επαναληπτικό σχήµα : = ( ω)x (k) + ω GS, όπου GS είναι το επαναληπτικό διάνυσµα που προκύπτει από την εφαρµογή της Gauss-Seidel µεθόδου. Εποµένως, για το τριδιαγώνιο σύστηµα του προηγούµενου παραδείγµατος, η SOR παράγει το επαναληπτικό σχήµα : ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 47 / 64

Επαναληπτική µέθοδος SOR = ( ω)x (k) + ω ( + x(k) ) = ( ω)x (k) + ω (x(k+) + x (k) ), k = 0,,... = ( ω)x (k) + ω ( + x(k+) ). Η ϐέλτιστη τιµή του ω δίνεται από τον τύπο (Θεώρηµα.4.6) ω b = + ρ(b) ή ενώ ω b = = + 4 +.76. ρ(ω b ) = ω b 0.76. ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 48 / 64

Επαναληπτική µέθοδος SOR Λαµβάνοντας, x (0) = (, 0, ) T, δηλαδή, x (0) =, x (0) = 0 και x (0) = έχουµε για k = 0 x () 4 = ( + ) + + ( + 0) = + = + 0.44 x () 4 = ( + ) 0 + + ( + 4( + ) + ) = ( + ) 0.8984 x () 4 = ( + ) + + 4( + ) ( + ( + ) ) = 4 ( + ) 0.8995 ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 49 / 64

Αλγόριθµος της ε.µ SOR. ιάβασε n, ω, ɛ, maxiter. Για i = ()n επανάλαβε για j = ()n + επανάλαβε ιάβασε a ij ιάβασε x0 i. itcount = 0 4. Οσο ισχύει itcount maxiter επανάλαβε 4. Για i = ()n επανάλαβε x i = ( ω)x0 i+ +ω( i X j= a ij a ii x j nx j=i+ a ij a ii x0 j + bi a ii ) 4. itcount = itcount + 4. Αν x x0 < ɛ τότε Για i = ()n επανάλαβε Τύπωσε x i Τέλος. 4.4 Για i = ()n επανάλαβε x0 i = x i 5. Τύπωσε( Οχι σύγκλιση µετά από maxiter επαναλήψεις ) 6. Τέλος ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 50 / 64

Ασκηση ίνεται το γραµµικό σύστηµα: α 0 α α 0 α x x x = α α α, α R. Να ϐρεθεί ικανή και αναγκαία συνθήκη έτσι ώστε η ε.µ. (GS) να συγκλίνει.. Να δοθούν οι εξισώσεις υπο µορφή συνιστωσών της επαναληπτικής µεθόδου Gauss-Seidel(GS) για την επίλυση του ανωτέρω γραµµικού συστήµατος.. Για α = και x (0) = b να υπολογιστεί η προσεγγιστική τιµή x () της ε.µ. α) GS β) SOR για ω = /. ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 5 / 64

Λύση Είναι: A = α 0 α α 0 α, b = α α α Η ϐασική διάσπαση του A είναι όπου D = 0 0 0 0 0 0, CL = A = D C L C U 0 0 0 α 0 0 0 α 0, CU = 0 α 0 0 0 α 0 0 0 ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 5 / 64

Λύση ή D A = I L U όπου L = D C L = 0 0 0 α/ 0 0 0 α/ 0, U = D C U = 0 α/ 0 0 0 α/ 0 0 0 ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 5 / 64

. Επαναληπτικός πίνακας της ε.µ GS Ο επαναληπτικός πίνακας της ε.µ GS είναι ο L = (I L) U Είναι: I L = 0 0 α/ 0 0 α/ Υπολογισµός του (I L) = (I L)(I L) = I x 0 0 y y 0 z z z ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 54 / 64

(I L)(I L) = I 0 0 α/ 0 0 α/ x 0 0 y y 0 z z z x 0 0 ( α/)x + y y 0 ( α/)y + z ( α/)y + z z x = y = α/, y = z = α /4, z = α/, z = = = 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Αρα (I L) = 0 0 α/ 0 α /4 α/ ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 55 / 64

Εποµένως L = (I L) U = 0 α/ 0 0 α /4 α/ 0 α /8 α /4 Ικανή και αναγκαία συνθήκη σύγλισης της ε.µ. GS Η ε.µ GS συγλίνει ρ(l ) < Εύρεση των ιδιοτιµών του L det(l λi) = 0 λ α/ 0 0 α /4 λ α/ 0 α /8 α /4 λ = 0 ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 56 / 64

Εύρεση των ιδιοτιµών του L det(l λi) = 0 λ α/ 0 0 α /4 λ α/ 0 α /8 α /4 λ = 0 ϱίζες : λ = 0, 0, α / Ικανή και αναγκαία συνθήκη σύγκλισης της ε.µ. GS Αν α = 0 τότε ρ(l ) = 0 <, οπότε η ε.µ. GS συγλίνει. Αν α 0 τότε ρ(l ) = α /, οπότε πρέπει : α / < < α < Αρα α (, ). ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 57 / 64

Επαναληπτική µέθοδος Gauss-Seidel (GS) Υπό µορφή πινάκων : = (I L) Ux (k) + c, k = 0,,, = L + Ux (k) + c, k = 0,,, Υπό µορφή συνιστωσών : i i = j= a ij j a ii n j=i+ a ij x (k) j + b i, i = () a ii a ii ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 58 / 64

. Οι εξισώσεις υπο µορφή συνιστωσών της ε.µ. GS για την επίλυση του ανωτέρω γραµµικού συστήµατος είναι οι : = = α x(k+) + α x(m) = α x(k) + α + α α x(k+) + α, k = 0,, ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 59 / 64

. Υπολογισµός της προσεγγιστικής τιµής x () Για α = η ε.µ. GS δίνεται από το ακόλουθο επαναληπτικό σχήµα : = ( + x(k) ) = (x(k+) + x (k) ), k = 0,,,... = ( + x(k+) ). Για x (0) = b = (, 0, ) T, δηλαδή για x (0) =, x (0) = 0 και x (0) =, έχουµε για k = 0 x () = ( + x(0) ) = ( + 0) = x () = (x() + x (0) ) = ( + ) = 4 x () = ( + x() ) = ( + 4 ) = 7 8. ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 60 / 64

k = x () = ( + x() ) = ( + 4 ) = 7 8 x () = (x() + x () ) = (7 8 + 7 8 ) = 7 8 x () = ( + x() ) = ( + 7 8 ) = 5 6 k = x () = ( + x() ) = ( + 7 8 ) = 5 6 x () = (x() + x () ) = (5 6 + 5 6 ) = 5 6 x () = ( + x() ) = 5 ( + 6 ) =. ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 6 / 64

β) ε.µ SOR = ( ω)x (k) + ω ( α +αx(k) ) = ( ω)x (k) + ω ( α +αx(k+) +αx (k) ) = ( ω)x (k) + ω ( α +αx(k+) ), k = 0,,, ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 6 / 64

Για α = και x (0) = b = [, 0, ] T και για ω = / έχουµε : k = 0 i = i = x () = x(0) x () = x(0) i = + + x () = x(0) + ( + x(0) ) = + 4 ( + 0) = 4 (0 + x() + x (0) ) = 0 + 7 (/4 + ) = 4 6 ( + x() ) = + 55 ( + 7/6) = 4 64 ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 6 / 64

k = i = i = x () = x() i = x () = x() + x () = x() + + ( + x() ) = 4 + 47 ( + 7/6) = 4 64 (0 + x() + x () ) = 7 6 + 4 (47/64 + 55/64) = 58 56 ( + x() ) = 5 64 + 854 ( + 58/56) = 4 04 ιδάσκοντες:τµήµα Α ( Αρτιοι) : Καθηγητής Ν. Μισυρλής,Τµήµα Β Αριθµητική (Περιττοί) : Ανάλυση Επίκ. Καθηγητής Φ.Τζαφέρης (ΕΚΠΑ) Μαρτίου 00 64 / 64