Μη κςβεπνηηικέρ οπγανώζειρ, οπγάνωζη και λειηοςπγία Μισάληρ Φεθέρ Λέκηοπαρ Πανεπιζηημίος Πελοποννήζος Νοέμβπιορ 2011 1. ΕΙΑΓΩΓΗ Η έλλνηα Με Κπβεξλεηηθή Οξγάλσζε (ΜΚΟ) είλαη κάιινλ ζπγθερπκέλε ζηε ζπλείδεζε ηνπ θνηλνχ. Σν βέβαην είλαη φηη νη ιέμεηο «Με Κπβεξλεηηθή» ζεκαηνδνηνχλ ην νπζηψδεο πεξηερφκελν ηεο έλλνηαο. Άξα ΜΚΟ είλαη ε νξγάλσζε, ε νπνία δελ ζπλδέεηαη κε θαλέλα ηξφπν κε ηελ Κπβέξλεζε θάπνηνπ θξάηνπο. Σν θαηλφκελν ηεο παγθνζκηνπνίεζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ 20νχ αηψλα, θαηλφκελν πνπ γλψξηζε ηδηαίηεξε αλάπηπμε ηα ηειεπηαία ρξφληα ιφγσ ηεο έθξεμεο ηεο πιεξνθνξηθήο θαη ησλ ππνινγηζηψλ, έδσζε αθνξκή γηα ηελ ηαρεία αχμεζε ηνπ αξηζκνχ θαη ηεο ζεκαζίαο ησλ ΜΚΟ ζε δηεζλέο επίπεδν. Γεδνκέλνπ φηη πνιιά πξνβιήκαηα μεπεξλνχζαλ ηα ζηελά εζληθά πιαίζηα, ελψ άιινη νξγαληζκνί, φπσο, π.ρ., ν Παγθφζκηνο Οξγαληζκφο Δκπνξίνπ ζεσξήζεθε φηη εμππεξεηνχζαλ ηα ζπκθέξνληα ησλ θαπηηαιηζηηθψλ επηρεηξήζεσλ, ε αλάπηπμε ησλ ΜΚΟ εμειήθζε σο ε απάληεζε ζ απηή ηελ ηάζε. Έηζη, νη ΜΚΟ έδσζαλ έκθαζε ζε πεξηβαιινληηθά ζέκαηα, ζε αλαπηπμηαθή θαη αλζξσπηζηηθή βνήζεηα θαη ζηελ αεηθφξν αλάπηπμε. Δπίζεο, ε αλαβίσζε θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 1990 ηνπ επηζηεκνληθνχ, πνιηηηθνχ, αθφκε θαη ηνπ δεκνζηνγξαθηθνχ ελδηαθέξνληνο γηα ηελ έλλνηα ηεο «θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ», δεκηνχξγεζε επίζεο έλα επλντθφ θιίκα γηα ηηο κε-θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο, νη νπνίεο ζπρλά ζεσξνχληαη σο ν πην ραξαθηεξηζηηθφο ζεζκφο ηεο «θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ» θαη ν πην απζεληηθφο εθπξφζσπφο ηεο. ηε ρψξα καο, κεηά ηελ έληαμε ηεο Διιάδαο ζηελ Δπηηξνπή Αλαπηπμηαθήο Βνήζεηαο (DAC) ην 1999, παξαηεξνχκε κία, ηνπιάρηζηνλ ιεθηηθή, ζηξνθή απφ πιεπξάο ησλ θνκκάησλ απέλαληη ζην ξφιν θαη ηελ ρξεζηκφηεηα ησλ ΜΚΟ. Σαπηφρξνλα ηα ηειεπηαία ρξφληα παξνπζηάδεηαη κία αξηζκεηηθή αχμεζε δηαθφξσλ θνξέσλ θαη νξγαλψζεσλ πνπ δηεθδηθνχλ ρξεκαηνδφηεζε απφ εζληθά θαη ππεξεζληθά θνλδχιηα θαη πνπ ζρεηίδνληαη κε φιν ην θάζκα ησλ ππεξεζηψλ πνπ ζπλδένληαη κε ηηο ΜΚΟ. Φπζηθά δελ ππάξρνπλ αθξηβή ζηνηρεία γηα ηνλ αξηζκφ ή ην κέγεζνο απηψλ ησλ νξγαλψζεσλ. 1
2. ΕΝΝΟΙΑ ην ειιεληθφ δίθαην ν φξνο ΜΚΟ ζπλαληάηαη θαηά θφξνλ. Αλαθέξνπκε, εδψ, ελδεηθηηθά ηνπο λφκνπο 3227/2004 θαη 2860/2000 θαζψο θαη ηα Πξνεδξηθά Γηαηάγκαηα 22/2006 θαη 230/1998. Σν πην ελδηαθέξνλ ζηνηρείν, φκσο, είλαη φηη ν έιιελαο λνκνζέηεο, ζε ζεκαληηθά δεηήκαηα, φπσο ε δηαρείξηζε εθαηνληάδσλ εθαηνκκπξίσλ Δπξψ, ελψ φρη κφλν θάλεη εηδηθή αλαθνξά ζηηο ΜΚΟ αιιά θαη δεκηνπξγεί νιφθιεξν κεραληζκφ ζρεηηθφ κ απηέο δελ πξνζδηνξίδεη ηελ έλλνηα, αιιά απιψο αλαθέξεηαη ζ απηή, σο αλ επξφθεηην γηα θάηη απηνλφεην. Γηα ην ιφγν απηφ, είλαη απαξαίηεηνο ν πξνζδηνξηζκφο ηεο έλλνηαο. ε θάζε πεξίπησζε, ζεσξείηαη φηη νη ΜΚΟ είλαη νξγαλψζεηο πνπ εκθνξνχληαη απφ αξρέο θαη βαζίδνληαη, ελ φισ ή ελ κέξεη, ζε θηιαλζξσπηθέο δσξεέο θαη εζεινληηθή εξγαζία. Μνινλφηη νη ΜΚΟ γίλνληαη ζηαδηαθά (ηελ ηειεπηαία 20εηία) φιν θαη πην «επαγγεικαηνπνηεκέλνη», βαζίδνληαη πάληα ζηηο αξρέο ηνπ αιηξνπηζκνχ θαη ηνπ εζεινληηζκνχ σο ραξαθηεξηζηηθά - θιεηδηά. Η Δπξσπατθή Δπηηξνπή, δηαπηζηψλνληαο ηελ αδπλακία δηαηχπσζεο νξηζκνχ, πεξηγξάθεη ηηο ΜΚΟ σο νξγαλψζεηο πνπ ζπλήζσο έρνπλ ηα αθφινπζα ραξαθηεξηζηηθά: α) Γελ δεκηνπξγνχληαη κε ζθνπφ ηνλ πξνζπνξηζκφ ηδίνπ νθέινπο. Μνινλφηη απαζρνινχλ εξγαδνκέλνπο δελ δηαλέκνπλ θέξδε ή πιενλάζκαηα ζε κέιε ή ζηε δηνίθεζε. β) Δίλαη εζεινληηθέο νξγαλψζεηο. γ) Γηαθξίλνληαη απφ νκάδεο άηππνπ ραξαθηήξα έρνληαο θάπνην βαζκφ επίζεκεο ή δεκφζηαο χπαξμεο θαη θαηαζηαηηθφ έγγξαθν θαη φληαο ππφινγνη ζε κέιε θαη δσξεηέο. δ) Δίλαη αλεμάξηεηνη. ε) Γξνπλ εληφο ηεο θνηλσλίαο επηδηψθνληαο ην θαιφ είηε φισλ είηε ζπγθεθξηκέλσλ νκάδσλ, πνηέ φκσο ην εκπνξηθφ ή επαγγεικαηηθφ ζπκθέξνλ ησλ κειψλ ηνπο. Παξαηεξψληαο φηη ε έλλνηα είλαη ζπγθερπκέλε θαη ζπλδπάδνληαο ηα παξαπάλσ, ζα κπνξνχζακε λα δερζνχκε σο αμίσκα, απζαίξεην κελ, γηαηί δελ ζεκειηψλεηαη ζε θάπνην λνκηθφ θείκελν, αιιά απαξαίηεην, γηαηί πξνθχπηεη απφ ηε δηεζλή εκπεηξία θαη πξαθηηθή, φηη νη ΜΚΟ πξέπεη, πέξαλ ηεο κε εμάξηεζήο ηνπο απφ θπβεξλήζεηο ή φξγαλά ηνπο, λα είλαη κε θεξδνζθνπηθνί. Άξα, ΜΚΟ είλαη ην λνκηθφ πξφζσπν, ην 2
νπνίν δηνηθείηαη αλεμάξηεηα απφ θπβεξλεηηθέο παξεκβάζεηο ή εμαξηήζεηο, εκθνξείηαη απφ ζπγθεθξηκέλεο αξρέο θαη έρεη σο ζθνπφ είηε ηελ άζθεζε θνηλσληθήο πνιηηηθήο, παξάιιεια ή παξαπιεξσκαηηθά πξνο ηελ θξαηηθή θνηλσληθή πνιηηηθή, είηε ηελ εμππεξέηεζε ησλ αλαγθψλ θαη ηελ πξνψζεζε ηνπ ζπκθέξνληνο είηε κέξνπο είηε φιεο ηεο θνηλσλίαο. 3. ΣΡΟΠΟ ΟΡΓΑΝΩΗ Τπάξρνπλ δχν εηδψλ πξφζσπα, ην θπζηθφ θαη ην λνκηθφ. Φπζηθφ πξφζσπν είλαη κφλν ν άλζξσπνο. Όκσο, ζχκθσλα κε ην δίθαηφ καο, ππνθείκελα δηθαησκάησλ θαη ππνρξεψζεσλ δελ είλαη κφλν νη άλζξσπνη αιιά θαη δηαξθείο ελψζεηο πξνζψπσλ (ή θαη ζχλνια πεξηνπζίαο), πνπ έρνπλ κηα ηδηαίηεξε νξγάλσζε θαη επηδηψθνπλ ζπγθεθξηκέλνπο ζθνπνχο. Οη νξγαλψζεηο απηέο, πνπ ηδξχνληαη κε ηνπο ηξφπνπο πνπ πξνβιέπεη ην δίθαην, νλνκάδνληαη λνκηθά πξφζσπα θαη είλαη ηδηαίηεξνη θνξείο δηθαησκάησλ θαη ππνρξεψζεσλ, αλεμάξηεηα απφ ηνπο αλζξψπνπο πνπ ηα απνηεινχλ. Σα λνκηθά πξφζσπα έρνπλ δηθή ηνπο βνχιεζε, πνπ δειψλεηαη απφ ηα φξγαλά ηνπο, ηα νπνία πξνβιέπνπλ νη δηαηάμεηο, νη ζρεηηθέο κε ηελ νξγάλσζε θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπο, ή θαζνξίδνληαη ζχκθσλα κε ηηο δηαηάμεηο απηέο. Οη ΜΚΟ, σο επί ην πιείζηνλ θαη ζχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ πνπ παξαηέζεθε, είλαη λνκηθά πξφζσπα. Σα λνκηθά πξφζσπα δηαθξίλνληαη ζε δεκνζίνπ (ΝΠΓΓ) θαη ηδησηηθνχ δηθαίνπ (ΝΠΙΓ). Σα ΝΠΓΓ ηδξχνληαη ζπλήζσο κε λφκν, δηέπνληαη απφ θαλφλεο δεκνζίνπ δηθαίνπ θαη αζθνχλ δεκφζηα εμνπζία (π.ρ., ην Κξάηνο, νη ΟΣΑ ηα ΑΔΙ είλαη ΝΠΓΓ). Σα ΝΠΙΓ ηδξχνληαη κε ηδησηηθή πξσηνβνπιία, δηέπνληαη απφ θαλφλεο ηδησηηθνχ δηθαίνπ θαη επηδηψθνπλ ηδησηηθνχο ζθνπνχο. Βαζηθφ γλψξηζκα ησλ λνκηθψλ πξνζψπσλ ηνπ Αζηηθνχ δηθαίνπ είλαη φηη δελ έρνπλ σο ζθνπφ ην θέξδνο, είλαη, δειαδή, κε θεξδνζθνπηθά. Άξα, κηα ΜΚΟ είλαη ΝΠΙΓ. 4. ΜΟΡΦΕ ΟΡΓΑΝΩΗ ην ειιεληθφ δίθαην, κηα ΜΚΟ, σο λνκηθφ πξφζσπν, κπνξεί λα νξγαλσζεί θαηά ηέζζεξηο ηξφπνπο, είηε σο ζσκαηείν, είηε σο ίδξπκα, είηε σο εξαληθή επηηξνπή, είηε σο αζηηθή εηαηξεία. Σα ηέζζεξα απηά λνκηθά νρήκαηα έρνπλ ζπγθεθξηκέλα θαη δηαθξηηά κεηαμχ ηνπο ραξαθηεξηζηηθά θαη παξνπζηάδνπλ πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα, έηζη ψζηε ε θάζε ΜΚΟ λα πξέπεη λα δηαιέμεη ηε κνξθή πνπ ηεο ηαηξηάδεη αλάινγα κε ην ζθνπφ ηεο, ην κέγεζφο ηεο θαη ηνλ ηξφπν νξγάλσζεο θαη δηνίθεζεο πνπ επηζπκεί. 3
Σα παξαπάλσ δελ ζεκαίλνπλ φηη ην ειιεληθφ δίθαην αγλνεί ηηο απιέο ελψζεηο πξνζψπσλ, πνπ δελ έρνπλ δηαθξηηή δηθή ηνπο πξνζσπηθφηεηα απφ ηα κέιε ηνπο (άξζξν 107 ΑΚ). Οη ελψζεηο απηέο θείληαη κεηαμχ ηνπ ζσκαηείνπ θαη ηεο αζηηθήο εηαηξείαο, παξνπζηάδνπλ θνηλά ζηνηρεία κε απηά αιιά θαη δηαθνξέο θαη, ειιείςεη εηδηθνηέξσλ δηαηάμεσλ, εθαξκφδνληαη ζ απηέο νη δηαηάμεηο πεξί εηαηξείαο. Οη ελψζεηο απηέο, πάλησο, αληηκεησπίδνληαη γεληθά σο πξνζηάδην ζηελ ίδξπζε ζσκαηείνπ θαη δελ έρνπλ κφληκν ραξαθηήξα. Δίλαη ζαθέο φηη νη πνιίηεο πνπ ελδηαθέξνληαη λα αλαιάβνπλ απφ θνηλνχ κηα νξγαλσκέλε πξσηνβνπιία αθνχ πξψηα απνθαζίζνπλ ηνλ ηνκέα ελδηαθέξνληφο ηνπο ακέζσο κεηά πξέπεη λα θαηαιήμνπλ ζηε κνξθή ηεο νξγάλσζήο ηνπο. Οη επηιεγφκελεο «άηππεο ζπλεξγαζίεο», δειαδή νκάδεο πνιηηψλ θαη ελψζεηο πξνζψπσλ (φπσο, π.ρ., γηα λ αλαθεξζνχκε ζε κηα κεγάιε ζπλεξγαζία ην Παγθφζκην Κνηλσληθφ Φφξνπκ ηνπ Πφξην Αιέγθξε), πεξηιακβάλνπλ νξγαλψζεηο πνπ δελ έρνπλ λνκηθή πξνζσπηθφηεηα, ραξαθηεξίδνληαη, φκσο, απ φινπο απζφξκεηα σο ΜΚΟ. Απφ ηε ζηηγκή, πάλησο, πνπ ζα επηιέμνπλ κηα ζπληεηαγκέλε κνξθή ζπλεξγαζίαο, είλαη ζαθέο φηη ζα ηδξχζνπλ έλα λνκηθφ πξφζσπν. 5. ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΩΠΑ Όπσο αλαιχζεθε, ζεσξείηαη δεδνκέλν φηη κηα ΜΚΟ, πνπ ζηνρεχεη ζηε κνληκφηεξε δξαζηεξηνπνίεζε ζηελ Διιάδα, ζα απνθηήζεη λνκηθή πξνζσπηθφηεηα, θαζηζηάκελε έηζη αλεμάξηεην πξφζσπν απφ ηα κέιε πνπ ηελ απνηεινχλ κε δηθή ηεο μερσξηζηή βνχιεζε, κε δηθέο ηεο μερσξηζηέο ππνρξεψζεηο θαη δηθαηψκαηα ζηηο ζρέζεηο ηεο κε ηνπο ηξίηνπο θαη ην Γεκφζην θαη δηθνχο ηεο μερσξηζηνχο ζθνπνχο. Καηαξράο, φια ηα λνκηθά πξφζσπα έρνπλ ζπγθεθξηκέλα θνηλά ραξαθηεξηζηηθά, πνπ πεξηγξάθνληαη ζηνλ Αζηηθφ καο Κψδηθα. Έρνπλ, δειαδή, λνκηθή πξνζσπηθφηεηα, ηελ νπνία απνθηνχλ κε ηελ ζχληαμε ηνπ θαηαζηαηηθνχ ηνπο, ην νπνίν είλαη είηε ηδησηηθφ έγγξαθν (π.ρ., ζηελ πεξίπησζε ηνπ ζσκαηείνπ), είηε ζπκβνιαηνγξαθηθφ (π.ρ., ζηελ πεξίπησζε ηνπ ηδξχκαηνο). Σν θαηαζηαηηθφ είλαη ην πνιπηηκφηεξν εξγαιείν ηνπ λνκηθνχ πξνζψπνπ, δηφηη πεξηγξάθεη φιεο ηηο ιεπηνκέξεηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ. Έλα ζσζηά ζπληαγκέλν θαηαζηαηηθφ ρσξίο παξαιείςεηο θαη αζάθεηεο είλαη δσηηθφο παξάγνληαο θαιήο ιεηηνπξγίαο ηνπ λνκηθνχ πξνζψπνπ πξνο επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπ νκαιά θαη ρσξίο παξεμεγήζεηο θαη δηαθσλίεο κεηαμχ ησλ κειψλ ηνπ. (ΜΠΟΡΔΙ ΝΑ ΤΠΑΡΞΔΙ Ω ΠΑΡΑΡΣΗΜΑ ΥΔΓΙΟ ΚΑΣΑΣΑΣΙΚΟΤ ΓΙΑ ΩΜΑΣΔΙΟ ΚΑΙ ΑΣΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ) 4
Σα λνκηθά πξφζσπα έρνπλ έδξα θαη δηνηθνχληαη απφ φξγαλα, κνλνκειή ή πνιπκειή. Αλ ηα φξγαλα δηνίθεζεο είλαη πνιπκειή, νη απνθάζεηο ιακβάλνληαη κε απφιπηε πιεηνςεθία ησλ παξφλησλ κειψλ, εθηφο αλ ην θαηαζηαηηθφ πξνβιέπεη δηαθνξεηηθά. Σα κέιε ηνπ νξγάλνπ αζθνχλ ιεηηνχξγεκα, ελζαξθψλνπλ ηε βνχιεζε ηνπ λνκηθνχ πξνζψπνπ θαη φρη ηε δηθή ηνπο θαη ελεξγνχλ κε ζθνπφ ηελ εμππεξέηεζε ησλ ζθνπψλ ηνπ θαη φρη ησλ δηθψλ ηνπο. Γηα ην ιφγν απηφ ππάξρνπλ δηθιείδεο αζθαιείαο, φπσο κε ςήθνο ζε πεξηπηψζεηο ηδίνπ ζπκθέξνληνο, δηνξηζκφο πξνζσξηλήο δηνίθεζεο. Δπίζεο εθπξνζσπνχλ ην λνκηθφ πξφζσπν ζηηο ζρέζεηο ηνπ κε ηνπο ηξίηνπο θαη ε έθηαζε ηεο εμνπζίαο ηνπο πεξηγξάθεηαη απφ ην θαηαζηαηηθφ. Σν λνκηθφ πξφζσπν δεζκεχεηαη γηα ηηο δηθαηνπξαμίεο πνπ έγηλαλ απφ ηε δηνίθεζή ηνπ ζηα φξηα ηεο εμνπζίαο ηεο θαη επζχλεηαη γηα ηηο πξάμεηο θαη παξαιείςεηο ησλ αληηπξνζψπσλ ηνπ, πνπ ελεξγνχζαλ ζηα πιαίζηα ησλ θαζεθφλησλ ηνπο. Σν λνκηθφ πξφζσπν ιχεηαη θαη εθθαζαξίδεηαη θαη ε ηπρφλ απνκέλνπζα πεξηνπζία ηνπ, αλ δελ πξνβιέπεηαη θάηη απφ ην θαηαζηαηηθφ πεξηέξρεηαη ζην Γεκφζην, ην νπνίν κεξηκλά γηα ηε δηάζεζή ηεο ζε ζθνπνχο ηνπ ιπζέληνο λνκηθνχ πξνζψπνπ. ωμαηείο Σν ζσκαηείν ηδξχεηαη απφ 20 πξφζσπα - κέιε, θπζηθά ή λνκηθά, απνθηά πξνζσπηθφηεηα κε ηελ εγγξαθή ηνπ ζην Πξσηνδηθείν ηεο έδξαο ηνπ θαη κπνξεί λα έρεη νπνηνδήπνηε ζθνπφ, αξθεί απηφο αθελφο λα κελ είλαη θεξδνζθνπηθφο (ρσξίο λα απνθιείεηαη ν ελ επξεία έλλνηα νηθνλνκηθφο ζθνπφο, π.ρ., επαγγεικαηηθά ζσκαηεία, αιιεινβνεζεηηθά ηακεία), αθεηέξνπ λα κελ αληίθεηηαη ζην λφκν θαη ηα ρξεζηά ήζε. Σν θαηαζηαηηθφ πξέπεη νπσζδήπνηε λα πεξηέρεη ζπγθεθξηκέλα ζηνηρεία, αιιηψο είλαη άθπξν θαη, ζπλεπψο, ην ζσκαηείν δελ πθίζηαηαη. Σα ζηνηρεία απηά πεξηέρνπλ ηα ζρεηηθά κε ην ζθνπφ, ηελ επσλπκία, ηελ έδξα, ηελ είζνδν, απνρψξεζε θαη απνβνιή κέινπο, ηα δηθαηψκαηα θαη ηηο ππνρξεψζεηο κέινπο, ηνπο πφξνπο, ηελ αληηπξνζψπεπζε, ηα φξγαλα ηνπ ζσκαηείνπ (θαηαξηηζκφ, ιεηηνπξγία, παχζε ηνπο), ηε ζχγθιεζε, ζπλεδξίαζε θαη απφθαζε ζπλέιεπζεο, ηηο δηαδηθαζίεο ηξνπνπνίεζεο ηνπ θαηαζηαηηθνχ θαη ηε δηάιπζε ηνπ ζσκαηείνπ. ην ζσκαηείν ηζρχεη ε αξρή ηνπ αλνηθηνχ αξηζκνχ κειψλ, ππφ ηελ έλλνηα φηη νπνηνζδήπνηε κπνξεί λα γίλεη κέινο ηνπ ζσκαηείνπ κε αίηεζή ηνπ. Πάλησο, ην ζσκαηείν κπνξεί λ απνξξίςεη ηελ αίηεζε, εθηφο εάλ ην θαηαζηαηηθφ ζέηεη ζπγθεθξηκέλεο πξνυπνζέζεηο εηζφδνπ, νπφηε ε απνδνρή είλαη ππνρξεσηηθή αλ ν 5
αηηψλ πιεξνί ηηο πξνυπνζέζεηο απηέο. Η απνρψξεζε απφ ην ζσκαηείν είλαη πάληα ειεχζεξε θαη δελ κπνξεί λα ηίζεληαη πεξηνξηζκνί απφ ην θαηαζηαηηθφ. Έλα κέινο κπνξεί αθφκα λ απνβιεζεί ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ πξνβιέπεη ην θαηαζηαηηθφ ή αλ ππάξρεη ζπνπδαίνο ιφγνο θαη απνθαζίζεη γη απηφ ε ζπλέιεπζε. Σν κέινο κπνξεί λ αζθήζεη πξνζθπγή θαηά ηεο απφθαζεο απνβνιήο εληφο δχν κελψλ. Η δηνίθεζε αζθείηαη απφ ηα κέιε, αλ δελ νξίδεηαη δηαθνξεηηθά ζην θαηαζηαηηθφ. Η ζπλέιεπζε είλαη ην αλψηαην φξγαλν ηνπ ζσκαηείνπ, επνπηεχεη θαη ειέγρεη ην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην, ελψ ην παχεη νπνηεδήπνηε. Η ζπλέιεπζε ζπγθαιείηαη θαηά ηηο δηαδηθαζίεο πνπ νξίδεη ην θαηαζηαηηθφ, ελψ θαη ην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην ή ην 1/5 ησλ κειψλ έρνπλ ην δηθαίσκα απηφ. Η ζπλέιεπζε ζπλεδξηάδεη έγθπξα κε νπνηαδήπνηε απαξηία, εθηφο αλ ην θαηαζηαηηθφ νξίδεη αιιηψο, νπσζδήπνηε φκσο ρξεηάδεηαη ε ιήςε απφθαζεο κε ηελ απφιπηε πιεηνςεθία ησλ κειψλ. ε πεξίπησζε ζχγθξνπζεο ζπκθεξφλησλ θάπνηνπ κέινπο κε ηα ζπκθέξνληα ηνπ ζσκαηείνπ, ην κέινο απηφ δελ ςεθίδεη. Αλ πξφθεηηαη λα ιεθζεί απφθαζε γηα ηξνπνπνίεζε ηνπ θαηαζηαηηθνχ απαηηείηαη απαξηία ησλ κηζψλ κειψλ θαη πιεηνςεθία ησλ 3/4 ησλ παξφλησλ. Γηα κεηαβνιή ηνπ ζθνπνχ ηνπ ζσκαηείνπ απαηηείηαη ε ζπλαίλεζε φισλ ησλ κειψλ. Αλ δελ ηεξεζνχλ φια ηα παξαπάλσ, ε απφθαζε ηεο ζπλέιεπζεο είλαη άθπξε. Σν ζσκαηείν δηαιχεηαη ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ νξίδεη ην θαηαζηαηηθφ, αλ ηα κέιε ηνπ γίλνπλ ιηγφηεξα απφ δέθα, κε απφθαζε ηεο ζπλέιεπζεο πνπ ζα ιεθζεί κε απμεκέλε απαξηία θαη πιεηνςεθία θαη κε απφθαζε ηνπ Πξσηνδηθείνπ, θαηφπηλ αίηεζεο ηνπ 1/5 ησλ κειψλ ή ηνπ Γηνηθεηηθνχ πκβνπιίνπ ή ηεο επνπηεχνπζαο αξρήο γηα δηάθνξνπο ιφγνπο (π.ρ., αδχλαηε ε δηνίθεζε ιφγσ κείσζεο κειψλ, εθπιήξσζε ζθνπνχ ή αδπλακία επηδίσμήο ηνπ ή επηδίσμε δηαθνξεηηθνχ ή έγηλε αλήζηθνο, παξάλνκνο). Σα πλεονεκηήμαηα πνπ παξνπζηάδεη ε νξγάλσζε κηαο ΜΚΟ ζε ζσκαηείν είλαη ηα εμήο: 1) Η εηήζηα θαηαβνιή εηζθνξψλ απφ ηα κέιε δεκηνπξγεί κηα ζηαζεξή πξφζνδν. 2) Σα κέιε έρνπλ ίζα δηθαηψκαηα, άξα ηζρχεη ε αξρή ηεο δεκνθξαηηθήο δηαθπβέξλεζεο. Ιδηαίηεξα δηθαηψκαηα ζε κέιε απνλέκνληαη ή αθαηξνχληαη κφλν κε ηε ζπλαίλεζε φισλ. 3) Σα κέιε νπδέπνηε έρνπλ δηθαίσκα ζηελ πεξηνπζία ηνπ ζσκαηείνπ είηε ιφγσ απνρψξεζεο είηε ιφγσ δηάιπζεο. 6
4) Μπνξνχλ λα ηδξπζνχλ πεξηζζφηεξα ζσκαηεία κε ηνλ ίδην ζθνπφ, αξθεί λα κελ ζπγρένληαη νη επσλπκίεο ηνπο. 5) Σα ζσκαηεία κπνξνχλ λα ζπλδένληαη κεηαμχ ηνπο δεκηνπξγψληαο έλσζε ζσκαηείσλ (λ. 330/1976), δηαηεξψληαο ηελ νηθνλνκηθή θαη δηνηθεηηθή ηνπο απηνηέιεηα. 6) Ο αξηζκφο κειψλ ηνπ ζσκαηείνπ είλαη απεξηφξηζηνο, εθηφο αλ ηίζεληαη πεξηνξηζκνί απφ ην θαηαζηαηηθφ. 7) Δπειημία ζηε δηνίθεζε, αλ ην Γ είλαη νιηγνκειέο. 8) Έρνπλ επλντθή θνξνινγηθή κεηαρείξηζε. Σα μειονεκηήμαηα ελφο ζσκαηείνπ είλαη: 1) πλερήο αβεβαηφηεηα γηα ηνλ αξηζκφ ησλ κειψλ. 2) Ακεηαβίβαζην ηεο ηδηφηεηαο ηνπ κέινπο. 3) Τπάξρεη κηα δπζθακςία ζε δηνηθεηηθά δεηήκαηα, π.ρ., ζηελ πεξίπησζε ζχγθιεζεο ηεο ζπλέιεπζεο απφ ην 1/5 ησλ κειψλ, αλ απηή δελ εηζαθνπζζεί απφ ην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην, ε ζχγθιεζε δελ είλαη απηφκαηε κε ελέξγεηεο ηεο κεηνςεθίαο, αιιά ελαπφθεηηαη ζηε δηαθξηηηθή επρέξεηα ηνπ Πξνέδξνπ Πξσηνδηθψλ (δχλαηαη, δελ ππνρξενχηαη). 4) Γηα κεηαβνιή ηνπ ζθνπνχ απαηηείηαη ε ζπλαίλεζε φισλ ησλ κειψλ. 5) Αλ ην Γηνηθεηηθφ πκβνχιην είλαη πνιπκειέο, κπνξεί λα παξαηεξεζεί δπζθακςία ζηε δηνίθεζε. 6) Σα κέιε δελ έρνπλ επρέξεηα ειέγρνπ ηεο δηνίθεζεο αηνκηθά, αιιά κφλν κέζσ ηεο ζπλέιεπζεο. Εηαιπεία Δηαηξεία είλαη ε ζχκβαζε κεηαμχ δχν ή πεξηζζνηέξσλ πξνζψπσλ πνπ αλαιακβάλνπλ ακνηβαία ηελ ππνρξέσζε λα επηδηψμνπλ κε θνηλέο εηζθνξέο θνηλφ ζθνπφ, ηδίσο νηθνλνκηθφ. Η εηαηξεία απνθηά πξνζσπηθφηεηα, αλ επηδηψθεη νηθνλνκηθφ ζθνπφ θαη ηεξήζεη ηηο δηαηππψζεηο δεκνζηφηεηαο ηνπ Δκπνξηθνχ Νφκνπ γηα ηηο πξνζσπηθέο εκπνξηθέο εηαηξείεο, δειαδή δεκνζίεπζε ηνπ θαηαζηαηηθνχ ηνπο ζην Πξσηνδηθείν. Η εηαηξεία, αλ δελ ηεξήζεη ηηο δηαηππψζεηο δεκνζηφηεηαο, ζπλερίδεη λα πθίζηαηαη, απιψο δελ απνθηά λνκηθή πξνζσπηθφηεηα. Ο ζθνπφο πεξηιακβάλεη θάζε ζεκηηή δξαζηεξηφηεηα, ηδεαιηζηηθή (π.ρ., επηζηεκνληθή, θαιιηηερληθή, θηιαλζξσπηθή) ή νηθνλνκηθή. ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηνπ ζθνπνχ ζπκβάιινπλ απφ θνηλνχ φινη νη εηαίξνη, νη νπνίνη έρνπλ, κάιηζηα, λνκηθή ππνρξέσζε πξνο ηνχην. Η εηζθνξά είλαη ππνρξεσηηθή γηα θάζε εηαίξν θαη 7
κπνξεί λα ζπλίζηαηαη ζε νηηδήπνηε (εξγαζία, ρξήκαηα, είδνο), εθηφο αλ ππάξρεη δηαθνξεηηθή ζπκθσλία κεηαμχ ησλ εηαίξσλ. Οη εηζθνξέο είλαη ίζεο κεηαμχ ηνπο θαη νη εηαίξνη δελ ππνρξενχληαη ζε αχμεζή ηνπο. Οη εηαίξνη ππνρξενχληαη ζε αηνκηθή επηκειή ζπκπεξηθνξά θαη δελ πξέπεη λα δξνπλ ελάληηα ζηα ζπκθέξνληα ηεο εηαηξείαο, είηε γηα ινγαξηαζκφ ηνπο, είηε γηα ινγαξηαζκφ ηξίηνπ πξνζψπνπ (απαγφξεπζε αληαγσληζκνχ). Απηφ ζεκαίλεη φηη δελ είλαη δπλαηή ε ζπκκεηνρή ζε εηαηξεία πνπ επηδηψθεη ίδηνπο ζθνπνχο. Η δηαρείξηζε δηνίθεζε ηεο εηαηξείαο αλήθεη θαλνληθά ζε φινπο ηνπο εηαίξνπο (ζπιινγηθή δηαρείξηζε), εθηφο εάλ έρεη ζπκθσλεζεί κεηαμχ ησλ εηαίξσλ ε αλάζεζή ηεο ζε έλαλ ή πεξηζζφηεξνπο απ απηνχο, νπφηε νη ππφινηπνη απνθιείνληαη απφ ηε δηαρείξηζε. Αλ θάπνηνο εηαίξνο έρεη νξηζηεί θαη δηαρεηξηζηήο επζχλεηαη γηα θάζε πηαίζκα θαηά ηελ άζθεζε ηεο δηαρείξηζεο. Ο δηαρεηξηζηήο αλαθαιείηαη ή παξαηηείηαη κφλν γηα ζπνπδαίν ιφγν, φπσο ε βαξηά παξάβαζε θαζεθφλησλ ή ε αληθαλφηεηα. Αλάινγα κε ηελ εηαηξηθή ζπκθσλία, νη απνθάζεηο ζηε ζπιινγηθή δηαρείξηζε ιακβάλνληαη θαηά πιεηνςεθία, θάζε εηαίξνο, φκσο, κπνξεί λα εθπξνζσπεί ηελ εηαηξεία αηνκηθά. Κάζε εηαίξνο, αλεμάξηεηα απφ ην αλ κεηέρεη ζηε δηαρείξηζε ή φρη, δηθαηνχηαη λα ιακβάλεη γλψζε θαη λα ειέγρεη ηηο ππνζέζεηο θαη ηελ πνξεία ηεο εηαηξείαο. Καηά ηα ινηπά ε αζηηθή εηαηξεία κνηάδεη ηδηαίηεξα κε ηελ πξνζσπηθή εκπνξηθή εηαηξεία (π.ρ., Οκφξξπζκε Δηαηξεία), δειαδή νη εηαίξνη ζπκκεηέρνπλ ζηα θέξδε θαη ηηο δεκίεο θαζψο θαη ζε φ,ηη απνθηάηαη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο εηαηξείαο, ππνρξενχληαη λα κελ δηαζέζνπλ ην κεξίδηφ ηνπο νχηε λα δεηήζνπλ δηαλνκή, ε εηαηξηθή ηδηφηεηα κεηαβηβάδεηαη κφλν αλ θάηη ηέηνην έρεη ζπκθσλεζεί, ελψ ν ζάλαηνο εηαίξνπ ζεκαίλεη ηε ιχζε ηεο εηαηξείαο, εθηφο αλ ζπκθσλεζεί ζην θαηαζηαηηθφ ε ζπλέρηζή ηεο ζε κηα ηέηνηα πεξίπησζε απφ ηνπο ππνινίπνπο (νπφηε νη θιεξνλφκνη παίξλνπλ ην εηαηξηθφ κεξίδην) ή κε ηνπο θιεξνλφκνπο ηνπ ζαλφληνο. Άιινη ιφγνη ιχζεο είλαη ε θαηαγγειία, ε παξέιεπζε ηνπ ρξφλνπ δηάξθεηαο θαη ε πξαγκαηνπνίεζε ηνπ ζθνπνχ ή ε αδπλακία επίηεπμήο ηνπ. Σε ιχζε ηεο εηαηξείαο αθνινπζεί ε εθθαζάξηζε θαη ε πεξηνπζία πνπ ηπρφλ απέκεηλε δηαλέκεηαη ζηνπο εηαίξνπο. Σα πλεονεκηήμαηα πνπ παξνπζηάδεη ε νξγάλσζε κηαο ΜΚΟ ζε εηαηξεία είλαη ηα εμήο: 1) Μεγάιε επειημία ζηελ ίδξπζε θαη δξαζηεξηνπνίεζε. 8
2) Όινη νη εηαίξνη είλαη δξαζηεξηνπνηεκέλνη γηα ηελ επηηπρία ησλ ζθνπψλ ηεο εηαηξείαο, αθνχ ππνρξενχληαη αθελφο ζε αηνκηθή επηκειή ζπκπεξηθνξά ηνπιάρηζηνλ, αθεηέξνπ δελ πξέπεη λα δξνπλ ελάληηα ζηα ζπκθέξνληα ηεο εηαηξείαο. 3) Δπειημία ζηε δηνίθεζε. 4) Μεγάια πεξηζψξηα ειέγρνπ ησλ δηαρεηξηζηψλ απφ ηνπο εηαίξνπο. Σα μειονεκηήμαηα κηαο εηαηξείαο είλαη ηα εμήο: 1) Απνθηά λνκηθή πξνζσπηθφηεηα, κφλν αλ επηδηψθεη θπξίσο νηθνλνκηθφ ζθνπφ. 2) Μηθξφο αξηζκφο εηαίξσλ θαη δπζθακςία ζηελ ππνδνρή λέσλ εηαίξσλ. 3) Η πεξηνπζία ηεο εηαηξείαο αλήθεη ζηνπο εηαίξνπο, άξα ν ζάλαηνο ή ε απνρψξεζε εηαίξνπ θινλίδεη ηελ νηθνλνκηθή ζηαζεξφηεηα. 4) Η έιιεηςε λνκηθήο πξνζσπηθφηεηαο νδεγεί πνιιέο θνξέο ζε αδηέμνδν. Ίδπςμα Σν ίδξπκα είλαη έλαο δεκνθηιήο λνκηθφο θνξέαο, ηδηαίηεξα ζηηο πεξηπηψζεηο πνπ ν επηδησθφκελνο ζθνπφο είλαη θαζαξά θηιαλζξσπηθφο ή θνηλσληθνχ ραξαθηήξα. Σν ίδξπκα απνθηά πξνζσπηθφηεηα κε δηάηαγκα πνπ εγθξίλεη ηε ζχζηαζή ηνπ, φηαλ κε ηδξπηηθή πξάμε, κηα πεξηνπζία νξίζηεθε γηα λα εμππεξεηεζεί νξηζκέλνο ζθνπφο. Σν ίδξπκα δελ ζεσξείηαη θαηάιιειε κνξθή γηα ΜΚΟ, αλ ιφγνο δεκηνπξγίαο ηεο ΜΚΟ είλαη ε αλάιεςε θνηλήο δξάζεο απφ πνιίηεο, αθξηβψο γηαηί δελ ππάξρεη πεξηνπζία, άξα θαη κε δπλαηφηεηα ίδξπζήο ηνπ. Γηα ιφγνπο πιεξφηεηαο, πάλησο, αλαθέξνληαη ηα πιενλεθηήκαηα θαη ηα κεηνλεθηήκαηά ηνπ. Πλεονεκηήμαηα ηνπ ηδξχκαηνο είλαη ε επκελήο θνξνινγηθή κεηαρείξηζε, ε νπνία είλαη αθφκα θαιχηεξε θαη απφ εθείλε ηνπ ζσκαηείνπ θαζψο επίζεο θαη ε ζπλερήο χπαξμε κηαο πεξηνπζίαο γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζθνπνχ ηνπ. Μειονεκηήμαηα είλαη νη ρξνλνβφξεο γξαθεηνθξαηηθέο δηαδηθαζίεο πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηελ ίδξπζή ηνπ θαη νη δπλαηφηεηεο παξέκβαζεο ηεο Γηνίθεζεο. ηα «κεηνλεθηήκαηα» ζα κπνξνχζε λα ζπγθαηαιεγεί ε αλάγθε άξηζηεο ζχληαμεο ηνπ νξγαληζκνχ ηνπ θαη πξφβιεςε αληηκεηψπηζεο δηαθφξσλ πηζαλψλ πξνβιεκάησλ πνπ ζα αλαθχςνπλ, ψζηε εθιηπφληνο ηνπ ηδξπηή λα ζπλερίδεηαη απξφζθνπηα ε ιεηηνπξγία ηνπ, κνινλφηη ηέηνηα ζέκαηα πάληα αληηκεησπίδνληαη κε ηελ πξέπνπζα πξνζνρή απφ ηνπο ηδξπηέο. Ο λφκνο παξέρεη, βέβαηα, δπλαηφηεηα αιιαγήο ηνπ νξγαληζκνχ, θάηη ηέηνην, φκσο, δελ είλαη πάληα ε εχθνιε ιχζε. 9
Επανική Επιηποπή Ο ραξαθηήξαο ηνπο είλαη θαζαξά πξνζσξηλφο, θάηη πνπ, θαηά ηελ άπνςή καο βέβαηα, δελ ζπλάδεη κε ηε θχζε θαη ηηο δξαζηεξηφηεηεο κηαο ΜΚΟ. Οη επηηξνπέο απνθηνχλ πξνζσπηθφηεηα κε δηάηαγκα, έρνπλ πέληε ηνπιάρηζηνλ κέιε θαη ζπγθεληξψλνπλ ρξήκαηα ή άιια αληηθείκελα κε εξάλνπο, γηνξηέο ή άιια παξφκνηα κέζα, γηα ηελ εμππεξέηεζε νξηζκέλνπ ζθνπνχ δεκφζηνπ ή θνηλσθεινχο. Σν δηάηαγκα πεξηέρεη ηνλ νξγαληζκφ θαη ηα κέιε ηεο επηηξνπήο θαη θαζνξίδεη ην έξγν θαη ηελ έδξα ηεο, θαζψο θαη ην ρξνληθφ δηάζηεκα γηα λα πεξαηψζεη ην έξγν ηεο. Σν δηάζηεκα απηφ κπνξεί λα παξαηαζεί. Η επηηξνπή παχεη λα ππάξρεη, κφιηο πεξάζεη ν ρξφλνο πνπ είρε ηαρζεί ή πεξαησζεί ην έξγν ηεο. Η επηηξνπή κπνξεί λα δηαιπζεί κε δηάηαγκα, αλ ην απνθαζίζεη ε ίδηα, ή αλ έρεη παξεθθιίλεη απφ ην έξγν ηεο, ή αλ ε εθηέιεζε ηνπ έξγνπ ηεο έγηλε αλέθηθηε, ή ζπλάγεηαη, νπσζδήπνηε, φηη εγθαηαιείθζεθε ν ζθνπφο ηεο, ή αλ ν ζθνπφο έγηλε παξάλνκνο ή αλήζηθνο ή αληηβαίλεη ζηε δεκφζηα ηάμε. Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη νη εξαληθέο επηηξνπέο, παξά ηνλ πξνζσξηλφ ηνπο ραξαθηήξα, ζα κπνξνχζαλ λα ρξεζηκεχζνπλ αθελφο σο έλα πείξακα γηα ηε κεηαγελέζηεξε δεκηνπξγία ΜΚΟ, αθεηέξνπ σο ρξήζηκν εξγαιείν γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζθνπνχ θάπνηαο ΜΚΟ. Αλ, πάλησο, ν νξγαληζκφο κηαο εξαληθήο επηηξνπήο πξνβιέπεη φηη ε πεξηνπζία πνπ έρεη ζπγθεληξσζεί απφ ηελ επηηξνπή ζα ρξεζηκνπνηεζεί γηα νξηζκέλν δηαξθή ζθνπφ, γηα ηελ πεξαηηέξσ εθπιήξσζή ηνπ πξέπεη λα ζπζηαζεί ίδξπκα, νπφηε ηζρχνπλ ηα παξαπάλσ. Μία κεγάιε ΜΚΟ, δειαδή κηα νξγάλσζε πνπ επηζπκεί λα έρεη παλειιήληαο εκβέιεηαο δξαζηεξηφηεηεο, ινγηθά ζα επηιέμεη λα ζπζηαζεί σο αζηηθή εηαηξεία. Σνχην γηαηί ρξεηάδεηαη επειημία ζηε δηνίθεζε θαη νξγάλσζή ηεο, θάηη πνπ εκπνδίδεηαη απφ ην πνιπάξηζκν ησλ κειψλ ηνπ ζσκαηείνπ θαζψο θαη απφ ηνλ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηνπ. Απφ ηελ άιιε, ην ζσκαηείν είλαη ε θαηεμνρήλ δεκνθξαηηθά δηνηθνχκελε νξγάλσζε, αξθεί, βέβαηα, ηα κέιε ηνπ λα ζπκκεηέρνπλ ελεξγά ζηηο δηαδηθαζίεο. Σν βέβαην είλαη φηη ε ΜΚΟ πξέπεη λα δψζεη ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηα ζέκαηα ινγνδνζίαο (accountability) ησλ νξγάλσλ ηεο, ψζηε ε αλάγθε γηα επειημία λα κελ θαηαιήγεη ζε αδηαθάλεηα θαη παξέθθιηζε απφ ηνπο αξρηθνχο ζηφρνπο ηεο. 6. ΟΡΓΑΝΩΣΙΚΑ ΘΕΜΑΣΑ - ΕΩΣΕΡΙΚΟ ΚΑΝΟΝΙΜΟ Μηα κεγάιε ΜΚΟ, ε νπνία απαζρνιεί κηζζσηνχο, πξέπεη λα έρεη ππφςε ηεο ηηο ππνρξεψζεηο πνπ έρεη απέλαληη ζηνπο εξγαδνκέλνπο ηεο (π.ρ., θαηαβνιή κηζζνχ, 10
αζθάιηζε ζην ΙΚΑ θνθ). Ιδηαίηεξε ζεκαζία έρεη ε ζχληαμε εζσηεξηθνχ θαλνληζκνχ εξγαζίαο, αθνχ κέζα ζηε ΜΚΟ ππάξρνπλ ηδηαηηεξφηεηεο, ζρέζεηο θαη δηαθνξέο, πνπ ηελ αθνξνχλ θαη ηε δηαθξίλνπλ. Γη' απηνχ ηνπ είδνπο ηηο ζρέζεηο, νη γεληθνί εξγαηηθνί λφκνη δελ είλαη αξθεηνί θαη ρξεηάδεηαη έλα άιιν λνκνζεηηθφ πιαίζην, πνπ λα ξπζκίδεη ηηο ηδηαίηεξεο θαηαζηάζεηο. Σν πιαίζην απηφ παξέρεη ν θαλνληζκφο εξγαζίαο. Ο θαλνληζκφο έρεη ηζρχ λφκνπ θαη ε ηζρχο ηνπ είλαη άκεζε θαη θαηαλαγθαζηηθή. πλεπψο, ν θαλνληζκφο δελ έρεη ζπκβαηηθφ ραξαθηήξα, δελ εμαξηάηαη απφ ηε βνχιεζε ησλ κεξψλ γηα ην πεξηερφκελφ ηνπ θαη ν εξγαδφκελνο κε ηε ζχληαμε ηεο αηνκηθήο ζχκβαζεο εξγαζίαο ηνπ απηφκαηα απνδέρεηαη πιήξσο ηνλ θαλνληζκφ ηεο ΜΚΟ, πνπ απνηειεί ζπκπιήξσζε ηεο ζχκβαζήο ηνπ. Σνλ θαλνληζκφ εξγαζίαο ηνλ ζπληάζζεη ν εξγνδφηεο θαη ζε επηρεηξήζεηο πνπ απαζρνινχλ πξνζσπηθφ άλσ ησλ 70 αηφκσλ ε θαηάξηηζε θαλνληζκνχ είλαη ππνρξεσηηθή. Ο εξγνδφηεο έρεη ππνρξέσζε λα ζπκβνπιεπζεί ηνπο εξγαδνκέλνπο ηνπ γηα ηηο δηαηάμεηο ηνπ θαλνληζκνχ θαη, ζπλήζσο, ν θαλνληζκφο απνηειεί αληηθείκελν ζπδήηεζεο θαη δηαπξαγκαηεχζεσλ γηα λα απνθηήζεη ηελ ηειηθή ηνπ κνξθή. Αλ ν εξγνδφηεο δελ θαηαξηίζεη θαλνληζκφ, σο νθείιεη, ηφηε επηβάιινληαη πνηληθέο θπξψζεηο. Η θχξσζε ηνπ θαλνληζκνχ γίλεηαη απφ ηνλ Τπνπξγφ Δξγαζίαο έπεηηα απφ πξνεγνχκελε γλσκνδφηεζε ηνπ Σκήκαηνο Καλνληζκψλ Δξγαζίαο ηνπ Αλσηάηνπ πκβνπιίνπ Δξγαζίαο. Ο θαλνληζκφο θνηλνπνηείηαη ππνρξεσηηθά ζην Γξαθείν Δπηζεψξεζεο Δξγαζίαο, ζην Σκήκα πκβάζεσο Δξγαζίαο, ζηνλ εξγνδφηε θαη ζηεο κεγάιεο επαγγεικαηηθέο νξγαλψζεηο εξγνδνηψλ θαη κηζζσηψλ. Ο εξγνδφηεο γλσζηνπνηεί ηνλ θαλνληζκφ ζην πξνζσπηθφ ηεο επηρείξεζεο, ηνλ ρνξεγεί ζε εξγαδνκέλνπο πνπ ηνλ δεηνχλ θαη ηνλ αλαξηά ζε εκθαλέο ζεκείν ηνπ ηφπνπ εξγαζίαο. Οη βαζηθέο αξρέο πνπ δηέπνπλ ηνλ θαλνληζκφ είλαη ν ζεβαζκφο ηεο πξνζσπηθφηεηαο ηνπ εξγαδνκέλνπ, ε ίζε κεηαρείξηζε ησλ εξγαδνκέλσλ θαη ε ζπκθσλία ηνπ κε ην λφκν θαη εηδηθφηεξα ην εξγαηηθφ δίθαην. Οη δηαηάμεηο ηνπ θαλνληζκνχ θάκπηνληαη ζε πεξίπησζε πνπ ε αηνκηθή ζχκβαζε πξνβιέπεη φξνπο επλντθφηεξνπο γηα ηνλ εξγαδφκελν. Δπίζεο νη δηαηάμεηο ηνπ θαλνληζκνχ ηζρχνπλ γηα ηνλ εξγαδφκελν θαη κεηά ηε ιήμε ηεο ηζρχνο ηνπ, εθηφο αλ ν λένο θαλνληζκφο έρεη επλντθφηεξεο δηαηάμεηο. Ο θαλνληζκφο ζπλήζσο πεξηέρεη δηαηάμεηο πνπ ξπζκίδνπλ: 1) Σνλ ηφπν, ην ρξφλν θαη ηνλ ηξφπν εθηέιεζεο ηεο εξγαζίαο. 2) Σε ζηάζε θαη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ εξγαδνκέλνπ ζηελ επηρείξεζε. 11
3) Σελ επηκειή θαη ζσζηή εθηέιεζε ηεο εξγαζίαο. 4) Σελ ηήξεζε πξφζζεησλ ππνρξεψζεσλ ζρεηηθά κε ηελ εξγαζία, φπσο ππνρξέσζε ερεκχζεηαο. 5) Σελ θαηαλνκή ησλ θαζεθφλησλ θαη γεληθφηεξα ηελ νξγάλσζε ηεο εθκεηάιιεπζεο. Ο θαλνληζκφο δελ είλαη δπλαηφλ λα πεξηέρεη δηαηάμεηο πνπ αθνξνχλ ζε ζέκαηα θαηάξηηζεο θαη ιχζεο ησλ ζπκβάζεσλ εξγαζίαο, ην κηζζφ θ.ν.θ., ζέκαηα, δειαδή, ηα νπνία ξπζκίδνληαη απφ άιιεο πεγέο ηνπ εξγαηηθνχ δηθαίνπ. Λέξειρ κλειδιά: Με θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο, εζεινληηζκφο, ινγνδνζία, λνκηθή πξνζσπηθφηεηα. 12