Βρυξέλλες, COM(2014) 123 final ΕΤΗΣΙΑ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 7.3.2014 COM(2014) 123 final ΕΤΗΣΙΑ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ σχετικά με τις εκθέσεις δραστηριοτήτων των κρατών μελών σύμφωνα με το σημείο 3 του παραρτήματος I του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1233/2011 EL EL

ΕΤΗΣΙΑ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ σχετικά με τις εκθέσεις δραστηριοτήτων των κρατών μελών σύμφωνα με το σημείο 3 του παραρτήματος I του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1233/2011 1. Εισαγωγή Ο κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1233/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 16ης Νοεμβρίου 2011, για την εφαρμογή ορισμένων κατευθυντήριων γραμμών στον τομέα των εξαγωγικών πιστώσεων οι οποίες τυγχάνουν δημόσιας στήριξης και την κατάργηση των αποφάσεων 2001/76/ΕΚ και 2001/77/ΕΚ του Συμβουλίου 1 προβλέπει στο παράρτημα Ι ότι κάθε κράτος μέλος υποβάλλει στην Επιτροπή ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων, προκειμένου να ενισχυθεί η διαφάνεια σε επίπεδο Ένωσης. Η Επιτροπή εκπονεί ετήσια επισκόπηση για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με βάση τις πληροφορίες αυτές. Η παρούσα ετήσια επισκόπηση καλύπτει το ημερολογιακό έτος 2012. Το πεδίο εφαρμογής αυτής αφορά δραστηριότητες εξαγωγικών πιστώσεων κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1233/2011, δηλαδή «μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες» συναλλαγές, με προθεσμία αποπληρωμής 2 ετών και άνω. Η παρούσα επισκόπηση δεν καλύπτει τις συναλλαγές βραχυπρόθεσμων εξαγωγικών πιστώσεων 2 ούτε τις δραστηριότητες που διεξάγονται από ορισμένους οργανισμούς εξαγωγικών πιστώσεων («ΟΕΠ») εκτός του τομέα των εξαγωγικών πιστώσεων (όπως η ασφάλιση των επενδύσεων). Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι, σε ορισμένα κράτη μέλη, τη λειτουργία οργανισμού εξαγωγικών πιστώσεων ασκεί μια ασφαλιστική εταιρεία που ενεργεί βάσει δημόσιας εντολής. Σε τέτοιες περιπτώσεις, η διαχείριση του προγράμματος εξαγωγικών πιστώσεων που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης είναι απολύτως διαχωρισμένη από τις δραστηριότητες του ιδιωτικού τομέα (οι οποίες βεβαίως δεν αποτελούν αντικείμενο της παρούσας επισκόπησης). 2. Ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων που έχουν υποβληθεί για το ημερολογιακό έτος 2012: Ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων έχουν υποβληθεί από τα ακόλουθα κράτη μέλη: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ουγγαρία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβενία, Σλοβακική Δημοκρατία, Ισπανία, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο. Η Κύπρος, η Εσθονία, η Ελλάδα, η Ιρλανδία, η Λετονία, η Λιθουανία και η Μάλτα δεν διέθεταν ενεργά προγράμματα εξαγωγικών πιστώσεων κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΕ) αριθ.1233/2011 στη διάρκεια του έτους αναφοράς. Η Κροατία προσχώρησε στην Ευρωπαϊκή Ένωση την 1η Ιουλίου 2013. 1 2 ΕΕ L 326 της 8.12.2011, σ. 45. Στις εν λόγω συναλλαγές ισχύει η ανακοίνωση της Επιτροπής δυνάμει του άρθρου 93, παράγραφος 1 της Συνθήκης ΕΚ για την εφαρμογή των άρθρων 92 και 93 της Συνθήκης στη βραχυπρόθεσμη ασφάλιση εξαγωγικών πιστώσεων. 3

Όπως και κατά το προηγούμενο έτος αναφοράς, τα κράτη μέλη χρησιμοποίησαν παρόμοιο υπόδειγμα για τις εκθέσεις που υπέβαλαν (υπόδειγμα «καταλόγου ελέγχου»). Ενώ ορισμένα κράτη μέλη επέλεξαν να συνδέσουν τις ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητάς τους με ετήσιες εκθέσεις εθνικού επιπέδου που δημοσίευσαν για την ίδια περίοδο, άλλα επέλεξαν να περιγράψουν εκτενώς τις δραστηριότητές τους απευθείας στο υπόδειγμα υποβολής εκθέσεων. 3. Ανάλυση των ετήσιων εκθέσεων δραστηριοτήτων: α) Γενικές και χρηματοοικονομικές πληροφορίες: Το ισχύον κανονιστικό πλαίσιο (κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 1233/2011) επικεντρώνεται σε κανόνες για τις συναλλαγές και τα προγράμματα εξαγωγικών πιστώσεων, όμως παρέχει πλήρη διακριτική ευχέρεια στο κάθε κράτος μέλος να αποφασίσει εάν θα εφαρμόσει πρόγραμμα εξαγωγικών πιστώσεων ή όχι, και εάν ναι πώς θα διοργανώσει τον αντίστοιχο οργανισμό εξαγωγικών πιστώσεων («ΟΕΠ»). Σε ορισμένα κράτη μέλη ο ΟΕΠ είναι κρατική υπηρεσία ή οργανισμός. Σε άλλα τα καθήκοντα αυτά ασκούνται από μια ασφαλιστική εταιρεία βάσει δημόσιας εντολής και υπό την εποπτεία της κυβέρνησης. Δεν είναι ασύνηθες για τα κράτη μέλη που προσφέρουν διάφορες κατηγορίες στήριξης εξαγωγικών πιστώσεων να διαθέτουν περισσότερους του ενός ΟΕΠ (για παράδειγμα, έναν οργανισμό που παρέχει δημόσια στήριξη με τη μορφή εγγυήσεων ή υπό μορφή ασφάλισης «καθαρής εγγύησης» και έναν δεύτερο που παρέχει στήριξη επιτοκίου). Σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος αναφοράς η εικόνα δεν έχει ουσιαστικά αλλάξει: σε 20 κράτη μέλη της ΕΕ εφαρμόστηκαν το 2012 προγράμματα εξαγωγικών πιστώσεων κατά την έννοια του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1233/2011, των οποίων τη διαχείριση ασκούσε ένα σύνολο 27 διαφορετικών οργανισμών και κρατικών υπηρεσιών. Στην περίπτωση του ιταλικού ΟΕΠ, SACE, η κυριότητα επ αυτού μεταβιβάστηκε από το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών στο Cassa Depositi e Prestiti (CDP) (Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων). Το CDP είναι πλέον επίσης πλειοψηφών μέτοχος του SIMEST, του άλλου ΟΕΠ της Ιταλίας. Τόσο ο SACE όσο και ο SIMEST εξακολουθούν να ασκούν τα κατ εντολή καθήκοντά τους όσον αφορά τις εξαγωγικές πιστώσεις σύμφωνα με το νέο καθεστώς κυριότητας. Όπως ήδη αναφέρθηκε στην προηγούμενη ετήσια επισκόπηση, η συνηθέστερη κατηγορία στήριξης εξαγωγικών πιστώσεων που προσφέρεται από τους ευρωπαϊκούς ΟΕΠ έχει συνήθως τη μορφή «καθαρής εγγύησης» (δηλαδή η συγκεκριμένη εξαγωγική συναλλαγή χρηματοδοτείται πράγματι μέσω δανείου από εμπορική τράπεζα, για την οποία ο ΟΕΠ παρέχει εγγύηση ή κάλυψη υπό μορφή ασφάλισης), αν και ορισμένα κράτη μέλη προσφέρουν επίσης «κρατική χρηματοδοτική στήριξη» (π.χ. βάσει μηχανισμών στήριξης επιτοκίου). Ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008-09 και της κρίσης της ευρωζώνης, η απόκτηση επαρκούς ρευστότητας από τις εμπορικές τράπεζες κατέστη δυσχερέστερη κατά τα τελευταία έτη. Το πρόβλημα αυτό συζητήθηκε εκτεταμένα στο πλαίσιο της διεθνούς κοινότητας εξαγωγικών πιστώσεων (π.χ. στον ΟΟΣΑ). Δεν επηρεάζονται όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ κατά τον ίδιο τρόπο, όμως πολλά από αυτά έχουν αναπτύξει νέα μέσα κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών για την άμβλυνση προβλημάτων αυτού του είδους. Κατά το έτος αναφοράς 2012 η Ισπανία εκτός από τους καθιερωμένους της μηχανισμούς καθαρής εγγύησης και στήριξης επιτοκίων άρχισε να εφαρμόζει ένα 4

πρόγραμμα άμεσης χρηματοδότησης 3. Το Ηνωμένο Βασίλειο ανέπτυξε ένα μηχανισμό άμεσης δανειοδότησης κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, το οποίο άρχισε να εφαρμόζεται από την 1η Σεπτεμβρίου 2013. Μια άλλη λύση μπορεί να παρέχεται με μέσα όπως η «Garantie rehaussée» (ενισχυμένη εγγύηση) που θέσπισε η Γαλλία (ειδικά το μέσο αυτό καλύπτει τους φορείς που αναχρηματοδοτούν μια τράπεζα με την παροχή εξαγωγικής πίστωσης για την κάλυψή της σε περίπτωση μη πληρωμής). Το Βέλγιο έχει επινοήσει την «εγγύηση της χρηματοδότησης των εξαγωγών» (η οποία επιτρέπει επίσης την παροχή εγγυήσεων προς όφελος των τρίτων επενδυτών που αναχρηματοδοτούν εξαγωγικές πιστώσεις). Αναλυτικές πληροφορίες παρέχονται στα τμήματα ΙΙ και IV του μορφότυπου υποβολής εκθέσεων το οποίο χρησιμοποιείται για τις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων, καθώς και για τις γενικές ετήσιες εκθέσεις, και στο οποίο πολλά κράτη μέλη αναφέρονται ρητώς. Οι ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων παρέχουν κατάλληλες χρηματοοικονομικές πληροφορίες σχετικά με τα προγράμματα εξαγωγικών πιστώσεων κατά το 2012. Ωστόσο, πρέπει να επισημανθεί ότι, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 1233/2011, η εν λόγω υποβολή εκθέσεων πραγματοποιείται σύμφωνα με το εθνικό νομοθετικό πλαίσιο του αντίστοιχου κράτους μέλους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ορισμένες διαφορές στην παρουσίαση. Λαμβάνοντας τούτο ως δεδομένο, η Επιτροπή δεν διατυπώνει ειδικές παρατηρήσεις σχετικά με τις χρηματοοικονομικές πτυχές των ετήσιων εκθέσεων δραστηριοτήτων 4. Οι ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων 4 κρατών μελών (Τσεχική Δημοκρατία, Φινλανδία, Σλοβακική Δημοκρατία και Ηνωμένο Βασίλειο) προβλέπουν τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις που αναφέρονται στην παράγραφο 1/τελευταία φράση του παραρτήματος 1 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1233/2011 5. β) Αντιμετώπιση «περιβαλλοντικών κινδύνων που μπορεί να επιφέρουν άλλους σημαντικούς κινδύνους»: 3 4 5 «Άμεσος δανεισμός» είναι μια κατηγορία εξαγωγικών πιστώσεων στο πλαίσιο της οποίας η χρηματοδότηση παρέχεται απευθείας από τον ΟΕΠ και όχι από μια εμπορική τράπεζα. Σύμφωνα με το παράρτημα Ι παράγραφος 1, η παρούσα διαδικασία υποβολής εκθέσεων διεξάγεται με την επιφύλαξη των προνομίων των οργάνων των κρατών μελών που ασκούν την εποπτεία των εθνικών προγραμμάτων εξαγωγικών πιστώσεων. Οι δηλώσεις τους κατ εφαρμογή της προαναφερόμενης φράσης του κανονισμού («Σε περίπτωση που μπορεί να προκύψουν ενδεχόμενες υποχρεώσεις από δραστηριότητες εξαγωγικών πιστώσεων που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης, οι δραστηριότητες αυτές αναφέρονται») έχουν ως εξής: Τσεχική Δημοκρατία: «Οι τραπεζικές εγγυήσεις ύψους 2,168 εκατ. CZK. (περίπου 86,2 εκατ. ευρώ) που χορηγήθηκαν αναφέρονται στο σύνολο των εκτός ισολογισμού υποχρεώσεων». Φινλανδία: «Α. Εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων Το φινλανδικό κράτος καλύπτει το πιθανό έλλειμμα. Β. Χρηματοδότηση εξαγωγικών πιστώσεων Το φινλανδικό κράτος καλύπτει το έλλειμμα και εγγυάται τη χρηματοδότηση. Γ. Μηχανισμός εξίσωσης επιτοκίων Το φινλανδικό κράτος φέρει την ευθύνη». Σλοβακική Δημοκρατία: «Οι τραπεζικές εγγυήσεις σε εκατομμύρια ευρώ που χορηγήθηκαν αναφέρονται στο σύνολο των εκτός ισολογισμού υποχρεώσεων (01.01.2012: 90,39 εκατ. ευρώ 31.12.2012: 47,69 εκατ. ευρώ)». Ηνωμένο Βασίλειο: (Παραπέμπει στην ετήσια έκθεσή του «Annual Report and Accounts», η οποία περιέχει στη σελίδα 140 ένα πλήρες τμήμα με πληροφορίες σχετικά με τις ενδεχόμενες υποχρεώσεις για τα οικονομικά έτη που λήγουν στις 31 Μαρτίου 2012 και στις 31 Μαρτίου 2013) και αναφέρει ως σύνολο για τις 31 Μαρτίου 2013 ποσό ύψους «17,60 δισ. πριν από την αντασφάλιση και 12,20 δισ. με έκπτωση της αντασφάλισης». 5

Η παράγραφος 2 του παραρτήματος Ι του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1233/2011 ορίζει: «Στην ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων, τα κράτη μέλη περιγράφουν με ποιο τρόπο οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι που μπορεί να επιφέρουν άλλους σημαντικούς κινδύνους λαμβάνονται υπόψη στις δραστηριότητες εξαγωγικών πιστώσεων των ΟΕΠ τους που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης.» Όλα τα κράτη μέλη αναφέρονται ρητώς στη διάταξη αυτή στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων τους. Όλα τα κράτη μέλη δηλώνουν ότι εξετάζουν τις αιτήσεις για κάλυψη εξαγωγικών πιστώσεων επίσης από περιβαλλοντική άποψη. Όταν γίνεται αναφορά στην παράγραφο 2 του παραρτήματος Ι (η οποία αναφέρει ρητώς μόνον τους περιβαλλοντικούς κινδύνους), ορισμένα κράτη μέλη 6 αναφέρονται ρητώς επίσης στις κοινωνικές επιπτώσεις, ενώ λίγα από αυτά επίσης στα ανθρώπινα δικαιώματα 7, στους θεμελιώδεις κανόνες σχετικά με την εργασία 8, στην καταπολέμηση της δωροδοκίας 9 και στο γενικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη 10. Η Φινλανδία επικαιροποίησε πρόσφατα την πολιτική της σχετικά με την ανασκόπηση των έργων και παρέχει λεπτομερή εξήγηση στο εν λόγω τμήμα της ετήσιας έκθεσης δραστηριοτήτων. Οι διαδικασίες περιβαλλοντικής αξιολόγησης συνήθως καταλήγουν στη λήψη απόφασης είτε περί απόρριψης είτε πράγματι περί προσφοράς στήριξης εξαγωγικών πιστώσεων 11. Πολλά κράτη μέλη αναφέρονται στις διαδικασίες που περιλαμβάνονται στη σύσταση του ΟΟΣΑ για τις κοινές προσεγγίσεις των εξαγωγικών πιστώσεων που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης και για τη δέουσα επιμέλεια σε περιβαλλοντικό και κοινωνικό επίπεδο («Κοινές Προσεγγίσεις») 12. γ) Συμμόρφωση των ΟΕΠ στους στόχους και τις υποχρεώσεις της Ένωσης: Σύμφωνα με την παράγραφο 3 του παραρτήματος I, ζητείται από την Επιτροπή να αξιολογήσει στην ετήσια επισκόπησή της τη «συμμόρφωση των ΟΕΠ προς τους στόχους και τις υποχρεώσεις της Ένωσης». i) Η συμμόρφωση προς τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της ΕΕ περί ανταγωνισμού: Δεν υπήρξαν αντιδικίες σε επίπεδο ΠΟΕ σε σχέση με ευρωπαϊκά προγράμματα εξαγωγικών πιστώσεων. 6 7 8 9 10 11 12 Π.χ. Βέλγιο, Τσεχική Δημοκρατία, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Κάτω Χώρες, Ρουμανία, Σλοβακική Δημοκρατία, Σλοβενία και Σουηδία. Σουηδία και Φινλανδία. Φινλανδία και Κάτω Χώρες. Π.χ. Δανία, Φινλανδία, Κάτω Χώρες και Σουηδία. Βέλγιο, Φινλανδία και Γερμανία. Η στήριξη μπορεί να υπόκειται σε ορισμένες προϋποθέσεις, οι οποίες συνήθως έχουν στόχο την επιβολή μέτρων μετριασμού και συμμόρφωσης στους κανόνες. Μια τέτοια στήριξη υπό προϋποθέσεις απαιτεί να θεωρούνται τα αποτελέσματα του έργου «αποδεκτά» βάσει της συνολικής αξιολόγησης». Ρητή αναφορά στις προϋποθέσεις γίνεται στις εκθέσεις του Βελγίου, της Δανίας, της Ουγγαρίας, της Ιταλίας, του Λουξεμβούργου, της Πολωνίας, της Πορτογαλίας, της Ρουμανίας, της Σλοβενίας και της Ισπανίας. Η έννοια αυτή αντανακλάται επίσης στη σύσταση του ΟΟΣΑ για κοινές προσεγγίσεις όσον αφορά τις εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης και όσον αφορά τη δέουσα περιβαλλοντική και κοινωνική επιμέλεια. Π.χ. Ιταλία, Κάτω Χώρες, Λουξεμβούργο, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβακική Δημοκρατία, Σλοβενία, Ισπανία και Ηνωμένο Βασίλειο. 6

Το 2012 δεν υποβλήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή καταγγελίες σχετικά με πιθανές παραβάσεις της νομοθεσίας της ΕΕ από οργανισμούς εξαγωγικών πιστώσεων. ii) Συμμόρφωση με τους στόχους της Ένωσης: Η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ) απαριθμεί τους γενικούς στόχους της Ένωσης, στο άρθρο 3 και τις αρχές και τους στόχους της εξωτερικής δράσης της Ένωσης στο άρθρο 21. Όσον αφορά την κοινή εμπορική πολιτική της ΕΕ, γίνεται αναφορά στις αρχές και τους στόχους της εξωτερικής δράσης της Ένωσης στο άρθρο 206 και στο άρθρο 207, πρώτο εδάφιο, της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το κείμενο των οποίων έχει ως εξής: Άρθρο 206: Με τη δημιουργία τελωνειακής ένωσης σύμφωνα με τα άρθρα 28 έως 32, η Ένωση συμβάλλει, για το κοινό συμφέρον, στην αρμονική ανάπτυξη του παγκόσμιου εμπορίου, στην προοδευτική κατάργηση των περιορισμών στις διεθνείς συναλλαγές και στις άμεσες ξένες επενδύσεις, καθώς και στον περιορισμό των τελωνειακών και άλλων φραγμών. Άρθρο 207: Η κοινή εμπορική πολιτική διαμορφώνεται βάσει ενιαίων αρχών, ιδίως όσον αφορά τις μεταβολές δασμολογικών συντελεστών, τη σύναψη δασμολογικών και εμπορικών συμφωνιών σχετικά με τις ανταλλαγές εμπορευμάτων και υπηρεσιών, και τις εμπορικές πτυχές της διανοητικής ιδιοκτησίας, τις άμεσες ξένες επενδύσεις, την ενοποίηση των μέτρων ελευθέρωσης, την πολιτική των εξαγωγών και τα μέτρα εμπορικής άμυνας, στα οποία περιλαμβάνονται τα μέτρα που λαμβάνονται σε περιπτώσεις ντάμπινγκ και επιδοτήσεων. Η κοινή εμπορική πολιτική ασκείται στο πλαίσιο των αρχών και των στόχων της εξωτερικής δράσης της Ένωσης. Κανένα από τα άρθρα αυτά δεν αναφέρει ρητώς τις εξαγωγικές πιστώσεις. Οι εν λόγω διατάξεις είναι γενικού χαρακτήρα και ο βαθμός στον οποίο μπορούν να εφαρμοστούν ως αναγκαστικοί κανόνες που έχουν άμεση σχέση με τη δραστηριότητα των δημόσιων φορέων οι οποίοι ειδικεύονται σε μάλλον τεχνικούς τομείς όπως οι εξαγωγικές πιστώσεις εξαρτάται από τις συγκεκριμένες διατάξεις. Κατά την άποψη της Επιτροπής, οι εν λόγω διατάξεις της Συνθήκης μπορεί, ωστόσο, να αποτελέσουν τη βάση με την οποία είναι δυνατόν να αξιολογούνται οι πολιτικές που εφαρμόζονται σε σχέση με τις συναλλαγές εξαγωγικών πιστώσεων. Τα στοιχεία που παρουσιάζονται στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριοτήτων, δείχνουν ότι τα κράτη μέλη, γενικά, διαθέτουν πολιτικές για τις εξαγωγικές πιστώσεις και το περιβάλλον 13, για την καταπολέμηση της δωροδοκίας και για τις βιώσιμες πρακτικές δανεισμού προς τις 13 Σχετικά με τις περιβαλλοντικές πολιτικές, βλ. ήδη τμήμα 3β) ανωτέρω. 7

χώρες με χαμηλό εισόδημα. Οι 3 σχετικές συστάσεις του ΟΟΣΑ 14 (η σύσταση του ΟΟΣΑ σχετικά με τη δωροδοκία και τις εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης, η σύσταση σχετικά με τις κοινές προσεγγίσεις για τις εξαγωγικές πιστώσεις που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης και σχετικά με την περιβαλλοντική και την κοινωνική δέουσα επιμέλεια, η σύσταση σχετικά με τις αρχές και τις κατευθυντήριες γραμμές για την προαγωγή βιώσιμων πρακτικών δανεισμού κατά την παροχή εξαγωγικών πιστώσεων που τυγχάνουν δημόσιας στήριξης σε χώρες χαμηλού εισοδήματος) διαδραματίζουν σημαντικό αλλά όχι αποκλειστικό ρόλο. Ακόμη και τα κράτη μέλη που δεν είναι μέλη του ΟΟΣΑ τις εφαρμόζουν ή προτίθενται κατά κανόνα να το πράξουν. Πολλά κράτη μέλη αναφέρουν στις εκθέσεις τους ότι, για παράδειγμα, η «κοινές προσεγγίσεις» εφαρμόζονται πέραν του πεδίου εφαρμογής που ορίζεται από τον ΟΟΣΑ, ή ότι οι αντίστοιχες εθνικές νομοθεσίες ή πρακτικές τους είναι στην ουσία πιο φιλόδοξες από τις συστάσεις του ΟΟΣΑ 15. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι ΟΕΠ έχουν αναπτύξει συναφή μέσα (π.χ. πολιτική για την ΕΚΕ ή δεοντολογικό κώδικα) 16. Τα ανθρώπινα δικαιώματα λαμβάνονται σημαντικά υπόψη στην πολιτική εξαγωγικών πιστώσεων πολλών κρατών μελών: η νέα εστίαση στα ανθρώπινα δικαιώματα όπως εκφράζεται στη νέα έκδοση της σύστασης «Κοινές Προσεγγίσεις», που εγκρίθηκε από τον ΟΟΣΑ το 2012, γνωρίζει γενική εκτίμηση. Πολλά κράτη μέλη αναφέρουν ότι υποστηρίζουν ενεργά τον ΟΟΣΑ στο έργο του για την πρακτική εφαρμογή αυτής της νέας διάστασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις Κοινές Προσεγγίσεις 17 ή τονίζουν ότι σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, ανεξάρτητα από το πεδίο εφαρμογής των Κοινών Προσεγγίσεων 18. Οι πολιτικές των κρατών μελών που συνδέονται με δραστηριότητες εξαγωγικών πιστώσεων δεν περιορίζονται στους τέσσερις τομείς πολιτικής που έχουν ήδη αναφερθεί, αλλά προβλέπουν επίσης διαφάνεια (πολιτική ευρύτητας και εμπιστευτικότητας), διάλογο με την κοινωνία των πολιτών, συμβολή στη βιώσιμη ανάπτυξη, κοινωνική ευθύνη των επιχειρήσεων (είτε υπό τη μορφή πολιτικής για την ΕΚΕ είτε με την ενίσχυση των προσπαθειών των εξαγωγέων στον τομέα αυτόν), και προαγωγή της τήρησης των κατευθυντήριων γραμμών του ΟΟΣΑ για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις και των θεμελιωδών προτύπων εργασίας όπως εκφράζονται στις βασικές νομικές πράξεις της ΔΟΕ, Συνοπτικά, η Επιτροπή σημειώνει ότι όλα τα κράτη μέλη έχουν αναπτύξει συνοδευτικές πολιτικές για τη διαχείριση των προγραμμάτων εξαγωγικών πιστώσεων που συνάδουν με τους στόχους της ΕΕ. Οι συστάσεις πολιτικής που αναπτύσσονται από τον ΟΟΣΑ - το μόνο διεθνή οργανισμό που έχει αναπτύξει εξειδικευμένους κανόνες σχετικά με τις εξαγωγικές πιστώσεις εφαρμόζονται κατά κανόνα, αλλά οι σχετικές δραστηριότητες των κρατών μελών σαφώς τους υπερβαίνουν. 14 15 16 17 18 Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ «οι συστάσεις δεν είναι νομικά δεσμευτικές, αλλά η πρακτική επιβεβαιώνει τη μεγάλη ηθική ισχύ τους, καθώς εκφράζουν την πολιτική βούληση των χωρών μελών, και αναμένεται ότι οι χώρες μέλη θα καταβάλουν κάθε δυνατή προσπάθεια για να εφαρμόσουν πλήρως μια σύσταση. Κατά συνέπεια, οι χώρες μέλη που δεν έχουν την πρόθεση να εφαρμόσουν μια σύσταση συνήθως απέχουν από την έγκρισή της». Π.χ. Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία. Κάτω Χώρες και Σουηδία. Π.χ. Δανία, Ιταλία, Λουξεμβούργο, Σλοβενία και Σουηδία. Π.χ. Ιταλία. Για παράδειγμα η Αυστρία, το Βέλγιο, η Δανία, η Γερμανία, η Ιταλία, οι Κάτω Χώρες και η Σουηδία. Η Σουηδία εφαρμόζει πέραν του γενικού ελέγχου των συναλλαγών ένα σύστημα περαιτέρω εκτιμήσεων για τις συναλλαγές που ενέχουν κινδύνους κατά την εργασία και για τα δικαιώματα του ανθρώπου, όπως συναλλαγές σε χώρες / τομείς υψηλού κινδύνου. 8

Για παράδειγμα, στην ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων της Φινλανδίας αναφέρεται μεταξύ των περιβαλλοντικών αρχών της «η υποστήριξη στις διεθνείς εξελίξεις προς μια κοινή δέσμη κανόνων για τους ΟΕΠ σε θέματα περιβάλλοντος προκειμένου να παρέχονται ίσες ευκαιρίες ανταγωνισμού στο πλαίσιο αυτό για τους εξαγωγείς από διαφορετικές χώρες». Κατά την άποψη της Επιτροπής, η θέση αυτή - πέραν από τον τομέα του περιβάλλοντος - παρουσιάζει πολλά πλεονεκτήματα: ο διεθνής ανταγωνισμός μεταξύ των εξαγωγέων θα πρέπει να αφορά την ποιότητα και την τιμή των σχετικών προϊόντων ή υπηρεσιών και όχι τους όρους της χρηματοδοτικής δέσμης των εξαγωγικών πιστώσεων, ούτε την ουσία της κάθε πολιτικής που εφαρμόζεται στις εξαγωγικές πιστώσεις. Γενικά, θα ήταν επίσης σκόπιμο να ληφθούν υπόψη οι εργασίες των διεθνών ελεγκτικών οργάνων (συμπεριλαμβανομένων των οργάνων του ΟΗΕ), για την καθοδήγηση της περαιτέρω ανάπτυξης πολιτικής. Είναι δύσκολο να καθοριστεί συγκεκριμένος δείκτης αναφοράς για τη μέτρηση της έννοιας της «συμμόρφωσης» στο δίκαιο της ΕΕ. Με αυτό το δεδομένο, η Επιτροπή διακρίνει σαφή γενική προθυμία από την πλευρά των κρατών μελών για εφαρμογή πολιτικών στα προγράμματα εξαγωγικών πιστώσεών τους, οι στόχοι των οποίων θα είναι συμβατοί με τη γενική διατύπωση των άρθρων 3 και 21 της ΣΕΕ. Κατά την άποψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αυτό αφορά κυρίως τους ακόλουθους στόχους: «εγκαθίδρυση εσωτερικής αγοράς» (άρθρο 3, παράγραφος 3 όπως προαναφέρθηκε, όλα τα προγράμματα εξαγωγικών πιστώσεων πρέπει να είναι συμβατά με τη σχετική νομοθεσία) και - σε διεθνές επίπεδο προβολή και προώθηση «του ελεύθερου και δίκαιου εμπορίου» (άρθρο 3, παράγραφος 5), «εδραίωση και στήριξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου» (άρθρο 21, παράγραφος 2, στοιχείο β), «προώθηση της ενσωμάτωσης όλων των χωρών στην παγκόσμια οικονομία» (άρθρο 21, παράγραφος 2, στοιχείο ε) και «συμβολή στην ανάπτυξη διεθνών μέτρων για τη διαφύλαξη και τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος και την αειφόρο διαχείριση των παγκόσμιων φυσικών πόρων, προκειμένου να εξασφαλισθεί η βιώσιμη ανάπτυξη» (άρθρο 21, παράγραφος 2, στοιχείο στ). Η Επιτροπή έλαβε υπόψη το ψήφισμα που εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Ιούλιο του 2013 για την πρώτη περίοδο αναφοράς βάσει του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 1233/2011. Προφανώς θα ήταν δύσκολο να εφαρμοστεί η ουσία του εν λόγω ψηφίσματος αναδρομικά για την περίοδο αναφοράς 2012 (η λήξη της προθεσμίας για την υποβολή των ετήσιων εκθέσεων δραστηριοτήτων από τα κράτη μέλη είχε καθοριστεί για το τέλος του Ιουλίου 2013). Η Επιτροπή εν συνεχεία επέσυρε την προσοχή των κρατών μελών στο εν λόγω ψήφισμα για τις μελλοντικές περιόδους αναφοράς. 9