ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ 6 ο Συνέδριο Νησιωτικών Περιφερειακών Τμημάτων Τ.Ε.Ε. 1 / 28

ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΤΕΕ/ΤΑΚ 2 / 28

Χαλκίδα, 5-6-7 Ιουνίου 2008 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 3 / 28

- Εισαγωγικό σημείωμα - Εισήγηση Προέδρου Δ.Ε. ΤΕΕ/ΤΑΚ κ. Πέτρου Ινιωτάκη, με θέμα «Συμπεράσματα 3 ης Συνεδρίας 5ου συνεδρίου Νησιωτικών Περιφερειακών τμημάτων: η συμβολή του ΕΣΠΑ 2007-2013 στην ανάπτυξη των νησιών. Προβλήματα και προοπτικές». - Εισήγηση Προέδρου Συλλόγου Α.Τ.Μ. Κρήτης κ. Χάρη Χατζηβασίλη, με θέμα «Νόμος 3316/2005 για την ανάθεση και εκπόνηση μελετών. Σύννομος(+) ή Άνομος (-);». - Εισήγηση Προέδρου Εργοληπτών Δ.Ε. Νομού Ηρακλείου κ. Αλέξανδρου Κλάδου, με θέμα «Έργα Δημόσια με ισχυρή Δημόσια Διοίκηση και «υγιείς» Εργολήπτες (Προβλήματα του κλάδου των ατομικών εργοληπτικών επιχειρήσεων)». - Εισήγηση Μέλους Αντιπροσωπείας ΤΕΕ/ΤΑΚ κ. Εμμανουήλ Καραβελάκη, με θέμα «Λατομική Δραστηριότητα- Το αναγκαίο κακό;». Συνάδελφοι, Το Τμήμα Ανατολικής Κρήτης ΤΕΕ χαιρετίζει το 6ο Συνέδριο Νησιωτικών Περιφερειακών Τμημάτων ΤΕΕ, ένα θεσμό που έχει ξεκινήσει εδώ και μερικά χρόνια και που αποτελεί ένα σημαντικό βήμα κατάθεσης απόψεων, ανταλλαγής εμπειρίας και χάραξης του αγώνα για την πρόοδο και την ανάπτυξη της νησιωτικής πολιτικής. Θεωρώντας ότι μονάχα μέσα από τη συνεργασία και τη συλλογική προσπάθεια όλων εμάς των Νησιωτικών Τμημάτων θα μπορέσουμε να συμβάλουμε ουσιαστικά στην αντιμετώπιση των προβλημάτων των νησιωτικών περιοχών, δηλώνουμε ανοιχτοί σε κάθε προσπάθεια και πρωτοβουλία, ώστε να καλύψουμε το αναπτυξιακό έλλειμμα των νησιών και να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις- προκλήσεις των καιρών. Το γεγονός ότι τα νησιά αποτελούν το ιδιαίτερο και ξεχωριστό μορφολογικό γνώρισμα της χώρας μας με αδιαμφισβήτητη συμβολή στην οικονομική και πολιτισμική ανάπτυξη τα καθιστά συχνά κινητήριο μοχλό εξέλιξης για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας μας. Μια πορεία που πρέπει να εμπεριέχει ως ξεχωριστό της κεφάλαιο τη νησιωτική πολιτική. Αν και έχουν γίνει έστω και κάποια μικρά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, ωστόσο υπάρχει άμεση ανάγκη χάραξης νησιωτικής πολιτικής προκειμένου να αξιοποιηθούν στο έπακρο όλοι οι εθνικοί και κοινοτικοί πόροι που μας αναλογούν. Όλα τα παραπάνω καθιστούν τη συμβολή των μηχανικών στην ανάπτυξη των νησιών- και μέσα από το συνέδριο των Νησιωτικών Περιφερειακών Τμημάτων ΤΕΕ- μια μεγάλη και διαρκή πρόκληση για όλους μας! 4 / 28

Ο Πρόεδρος Δ.Ε. ΤΕΕ/ΤΑΚ Πέτρος Ινιωτάκης ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ Δ.Ε. ΤΕΕ/ΤΑΚ, Πέτρου Ινιωτάκη, με θέμα: «Συμπεράσματα 3ης συνεδρίας 5ου συνεδρίου νησιωτικών Περιφερειακών Τμημάτων ΤΕΕ : Η συμβολή του ΕΣΠΑ 2007-2013 στην ανάπτυξη των νησιών. Προβλήματα και Προοπτικές» Τα Περιφερειακά Νησιωτικά Τμήματα του ΤΕΕ: Ανατολικής Κρήτης, Δυτικής Κρήτης, Ν. Δωδεκανήσου, Βορειοανατολικού Αιγαίου, Κέρκυρας, Χαλκίδας και Κύπρου επεσήμαναν ότι : ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ: Υπήρξε ελλιπής διαβούλευση και δυστυχώς πέρασε από το Εθνικό Κοινοβούλιο ο νόμος 3614/ 07 το σύστημα διοίκησης, διαχείρισης και ελέγχου του ΕΣΠΑ, χωρίς οι βουλευτές να γνωρίζουν για τι είδους πρόγραμμα καθορίζουν τον τρόπο διοίκησης, και υπήρξαν έντονες διαμαρτυρίες γι αυτό το θέμα. Ο νέος Νόμος «Διαχείριση Έλεγχος & Εφαρμογή Αναπτυξιακών Παρεμβάσεων για την προγραμματική περίοδο 2007-2013», όπως τελικά διαμορφώθηκε και ψηφίστηκε στην Βουλή, εμφανίζει τα εξής αρνητικά χαρακτηριστικά : 1. Το συγκεντρωτισμό και την κατ ακολουθία έντονη αποδυνάμωση των Περιφερειών 2. Την πολυπλοκοποίηση των διαδικασιών. Με βάση τον νέο Νόμο, στην Δ Προγραμματική Περίοδο προστίθενται νέα επίπεδα και νέοι μηχανισμοί όπως ενδιάμεσοι φορείς διαχείρισης, νέοι μηχανισμοί συντονισμού καθώς και πλήθος εκχωρήσεων. 3. Το μεγάλο πλήθος και τις αδυναμίες των Τελικών Δικαιούχων 4. Την ασάφεια στον τρόπο συγκρότησης των υπηρεσιών και στον τρόπο στελέχωσης τους. Σημαντικοί πόροι των Διαρθρωτικών Ταμείων επικεντρώνονται στην χρηματοδότηση 5 / 28

δραστηριοτήτων γύρω από την έρευνα, την ανάπτυξη της κοινωνίας της πληροφορίας και των επιχειρήσεων, τομείς που εξυπηρετούν τους στόχους της Στρατηγικής της Λισσαβόνας ωστόσο η Στρατηγική της Λισαβόνας επιβάλλει περιορισμούς που περιορίζουν την ευελιξία κατανομής των πόρων του ΕΣΠΑ 2007-2013. ΕΙΔΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Η Ελλάδα πρέπει να καταβάλει μεγάλη προσπάθεια προκειμένου να απορροφήσει τους πόρους του Γ ΚΠΣ, δεδομένου ότι αρχίζει παράλληλα η εφαρμογή του ΕΣΠΑ. Αν και σαν γενικότερη τοποθέτηση θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι έχουν γίνει βήματα, και μια σημαντική προσπάθεια για την ανατροπή του σκηνικού της μειονεξίας των νησιών, ωστόσο, οι μέχρι σήμερα ευρωπαϊκές και εθνικές περιφερειακές πολιτικές που έχουν εφαρμοστεί στις νησιωτικές περιοχές δεν έχουν επιφέρει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα ακριβώς επειδή πρόκειται για πολιτικές που αφορούν γενικά την περιφέρεια και όχι τις νησιωτικές περιοχές αποκλειστικά, και ως εκ τούτου δεν έχουν επιλυθεί πολλά διαρθρωτικά προβλήματα των νησιών. Στο ΕΣΠΑ 2007-2013 αναδεικνύονται τρεις χωρικές προτεραιότητες: βιώσιμη αστική ανάπτυξη, ανάπτυξη της υπαίθρου, διασυνοριακή, διακρατική και διαπεριφερειακή συνεργασία. Η στρατηγική ανάπτυξης του νησιωτικού χώρου στο ΕΣΠΑ 2007-2013 δεν αποτελεί διακεκριμένη χωρική προτεραιότητα αλλά αποτελεί υποπερίπτωση της Στρατηγικής ανάπτυξης της υπαίθρου, γεγονός που υποβαθμίζει το ρόλο της. Οι κατευθύνσεις του ΕΣΠΑ δεν αντιμετωπίζουν τα διαρθρωτικά προβλήματα του Ελληνικού νησιωτικού χώρου και ενώ στη θεωρία αναγνωρίζεται η ανάγκη της ενιαίας νησιωτικής πολιτικής, στην πράξη αυτό δεν ισχύει. Ενώ θεωρητικά η συνύπαρξη των νησιών στην ίδια χωρική ενότητα, στο πλαίσιο της νέας προγραμματικής περιόδου, δίνει τη δυνατότητα συνεργασίας των νησιών, στην πράξη η συνεργασία δε φαίνεται να είναι επιθυμητή ούτε και να επιδιώκεται λόγω των εφαρμοζόμενων μεθοδολογιών κατάρτισης και διαχείρισης των νέων ΠΕΠ. Η χρηματοδότηση των νησιωτικών περιοχών από το ΕΣΠΑ 2007-2013 παραμένει και πάλι περιορισμένη, ιδιαίτερα από τα Τομεακά Προγράμματα της Προσπελασιμότητας και Περιβάλλοντος, τα οποία διοχετεύουν και τους πόρους του Ταμείου Συνοχής. Στην πράξη, περιορίζεται η ευελιξία κατανομής των διατιθέμενων πόρων σε τομείς, που τα νησιά έχουν ανάγκη (όπως π.χ. οι υποδομές μεταφορών μικρής κλίμακας, περιβαλλοντικής προστασίας και πρόληψης κινδύνων, διαχείρισης υδάτινου δυναμικού, ανάπτυξης του τουρισμού, πολιτισμού και αστικής και αγροτικής αναγέννησης). Η μεγάλη συγκέντρωση πόρων σε τομείς όπως η έρευνα και η τεχνολογία, η κοινωνία της πληροφορίας και η επιχειρηματικότητα λειτουργεί υπέρ των Περιφερειών εκείνων που 6 / 28

έχουν ήδη αναπτύξει τα κρίσιμα μεγέθη ανθρώπινου δυναμικού, υποδομών, τεχνογνωσίας και κεφαλαίων, τα οποία μπορούν να δράσουν πολλαπλασιαστικά δημιουργώντας συνθήκες ανταγωνιστικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο, περιφέρειες δηλαδή με ισχυρά αστικά κέντρα και ισχυρό τεχνολογικό και επιχειρηματικό δυναμικό. Από τα παραπάνω φαίνεται ότι και την επόμενη προγραμματική περίοδο τα νησιά θα είναι ο μεγάλος χαμένος των χρηματοδοτήσεων από τα Τομεακά Προγράμματα και μάλιστα αυτά που χρηματοδοτούν τις βασικές σκληρές υποδομές. Η έμφαση και πάλι θα δοθεί στα μεγάλα δίκτυα μεταφορών της Ηπειρωτικής Ελλάδας και στα μεγάλα αστικά κέντρα Αθήνας και Θεσσαλονίκης Ακόμη, διαφαίνεται προσπάθεια παράκαμψης της ισχύουσας εθνικής νομοθεσίας (π.χ. Δημοσίων Έργων, πρόσφατα εναρμονισμένης με την κοινοτική) μέσω της δυνατότητας εξαίρεσης των Ανωνύμων Εταιριών (Α.Ε.) από τις διατάξεις εφαρμογής δημοσίων συμβάσεων. Αν και είναι προφανές ότι αυτό στοχεύει σε επίσπευση υλοποίησης έργων, γνωρίζουμε πλέον ότι δεν διασφαλίζει ούτε τη διαφάνεια, αλλά ούτε και την επίσπευση διαδικασιών. Αυτό που αναδεικνύεται είναι ότι ενώ η μείωση της εθνικής συμμετοχής στα προγράμματα της Δ Περιόδου δεν θα έπρεπε να μειώσει αντίστοιχα το Εθνικό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων αλλά να χρηματοδοτήσει πρόσθετα εθνικά αναπτυξιακά προγράμματα, βλέπουμε το ΠΔΕ (ή εθνικό σχέδιο στήριξης) σταθερά καθηλωμένο εδώ και τρία χρόνια στο 4,2% του ΑΕΠ και ταυτόχρονα σχεδόν τα 3/4 των κονδυλίων του να προορίζονται για συγχρηματοδοτούμενα έργα (για αύξηση της απορρόφησης των κοινοτικών κονδυλίων). Αυτό υποδηλώνει ότι θα συνεχιστεί η φθίνουσα πορεία των τελευταίων ετών για μελέτες και έργα από εθνικούς πόρους, κυρίως βέβαια στην περιφέρεια, με τις όποιες συνέπειες και στην ανάπτυξή της αλλά και στην απασχόληση του μεγαλύτερου μέρους του τεχνικού δυναμικού της χώρας. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Ο ρόλος κάθε μηχανικού και του ΤΕΕ είναι σημαντικός αφού έχουν τεθεί τα προβλήματα των νησιών να προωθεί πλέον τις απαραίτητες δράσεις με στόχο την επίλυση τους, συμμετέχοντας πιο δυναμικά και πιο αποτελεσματικά στην αναπτυξιακή διαδικασία της χώρας. Χωρική διάσταση Η ανάπτυξη των νησιώτικων περιοχών της χώρας μας θα έπρεπε να αποτελέσει μια διακεκριμένη χωρική διάσταση του ΕΣΠΑ 2007-2013, η οποία να υλοποιεί μια αποτελεσματική εθνική νησιωτική πολιτική, τοποθετώντας το ζήτημα της ανάπτυξης του νησιώτικού χώρου της Ελλάδας στην πραγματική του διάσταση και λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες του νησιωτικού χώρου. Τρεις στόχοι άμεσα συνδεδεμένοι µε το χώρο, οι οποίοι και προσδιορίζουν το περιεχόμενο της χωρικής ανάπτυξης: 7 / 28

1. η ανάπτυξη ενός ισόρροπου και πολυκεντρικού αστικού συστήματος και µιας νέας σχέσης πόλης υπαίθρου, 2. η εξασφάλιση της ισότητας πρόσβασης στις υποδομές και στη γνώση, καθώς και 3. η αειφόρος ανάπτυξη, ορθολογική διαχείριση και η προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς. Δημόσια Διοίκηση Πρέπει να σταματήσει ο φαύλος κύκλος της έλλειψης εμπιστοσύνης στη Δημόσια Διοίκηση λόγω μη επάρκειας της. Υπάρχει σαφής ανησυχία ότι παρά την ύπαρξη τομεακού προγράμματος για τη Διοικητική Μεταρρύθμιση, μέσα από τις διαδικασίες του ΕΣΠΑ όπως αυτές τίθενται και με το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου θα ενταθεί το φαινόμενο. Έχουμε ανάγκη μια ισχυρή Δημόσια Διοίκηση με στόχο προσανατολισμένο στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων της κοινωνίας, θα εξασφαλίσει τη συνέχεια, την πληρότητα, την κοινωνική ισότητα, την πιο αποδοτική απορρόφηση των πόρων και άρα την αειφόρο ανάπτυξη. Αναβάθμιση της δημόσιας διοίκησης με: 1. Την αναμόρφωση των εσωτερικών οργανισμών λειτουργίας με γνώμονα την ενίσχυση του ρόλου των Τεχνικών Υπηρεσιών, την αύξηση των πτυχιούχων ανωτάτων σχολών, την προσαρμογή στις σύγχρονες ανάγκες. 2. Την αναβάθμιση της υλικοτεχνικής υποδομής και επιμόρφωσης προσωπικού. 3. Αξιοκρατία, διαφάνεια. Άμεση προτεραιότητα πρέπει να είναι η προώθηση μέτρων για την πιστοποίηση επάρκειας των τεχνικών υπηρεσιών του Δημοσίου και της Αυτοδιοίκησης. Χωροταξικός σχεδιασμός Ανάγκη μέσα από την τη διαχείριση του ΕΣΠΑ να στοχεύσουμε στη κάλυψη αναγκών σε μικρά και μεσαία έργα καταρχήν, της περιφέρειας που αφενός θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της και αφετέρου θα δώσουν πνοή σε ένα σημαντικό τμήμα του κοινωνικού συνόλου που ασθενεί οικονομικά. Ανάγκη σύνδεσης του ΕΣΠΑ με το Χωροταξικό σχεδιασμό που θα ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες και στις ιδιαιτερότητες του νησιωτικού χώρου: η βελτίωση της προσπελασιμότητας ενδοπεριφερειακής και διαπεριφερειακής, 8 / 28

η ενίσχυση των τάσεων δικτύωσης μεταξύ αστικών κέντρων της χωρικής ενότητας και ανάδειξη πόλων ανάπτυξης. η αντιμετώπιση των ενδοπεριφερειακών ανισοτήτων και των αναπτυξιακών ιδιαιτεροτήτων, η ενσωμάτωση της αειφορίας στις αναπτυξιακές επιλογές και παρεμβάσεις σε συνδυασμό με την προστασία του ευαίσθητου φυσικού περιβάλλοντος, η συνδυασμένη αξιοποίηση των τουριστικών και πολιτισμικών πόρων, η διασφάλιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Με τις νέες κατευθύνσεις για το χωροταξικό προγραμματισμό 2014 21 πρέπει επομένως όχι μόνο να έχει εγκριθεί ένα Εθνικό Χωροταξικό στη χώρα μας, αλλά πρέπει να είμαστε έτοιμοι να το αναθεωρήσουμε. Και πράγματι είναι τόσο σημαντικές οι ελλείψεις στα κενά και οι ανεπάρκειες του χωροταξικού πλαισίου, που πρέπει αφ ενός να καταβληθεί μια έντονη προσπάθεια να διορθωθεί, να βελτιωθεί το παρών κείμενο που εμφανίζει μια προχειρότητα, αλλά εκτιμούμε ότι από την επόμενη μέρα θα πρέπει να ξεκινήσει ο σχεδιασμός της αναθεώρησης του όσο και αν αυτό φαίνεται παράδοξο. Το ΤΕΕ είχε τοποθετηθεί θετικά υπέρ ενός συνεκτικού αναπτυξιακού σχεδιασμού σε τοπικό επίπεδο, εκεί όπου ακριβώς μπορούν να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα της καθημερινότητας που τόσο ταλανίζουν το σημερινό έλληνα. Οι προκλήσεις, όπως η παγκοσμιοποίηση, και οι αλλαγές που επιφέρουν, αν αξιοποιηθούν σωστά μπορούν να αποτελέσουν ευκαιρία και όχι απειλή για όλα τα ευρωπαϊκά κράτη (αρχή «think globally, act locally»). Η χωρίς σχεδιασμό παρέμβαση των διαρθρωτικών ταμείων στο τοπικό επίπεδο, η προώθηση της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας που προϋποθέτει την αξιοποίηση του τοπικού ενδογενούς δυναμικού, ακόμη η ενσωμάτωση των δράσεων του εθνικού πλαισίου ανάπτυξης που υπάρχει δέσμευση να συνοδεύσει το ΕΣΠΑ με εθνικούς πόρους, συνηγορούν υπέρ της σύνταξης ολοκληρωμένων τοπικών προγραμμάτων, στο χωροταξικό πλαίσιο. Παρ ότι απουσιάζει εντελώς η αναφορά στην έννοια της ενδογενούς ανάπτυξης, υπάρχει ανάλυση στα θέματα του αγροτικού χώρου, στην ενίσχυση των σχέσεων πόλεως υπαίθρου, τις προτάσεις για τη μητροπολιτική Αυτοδιοίκηση κ.λ.π. 9 / 28

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ Α.Τ.Μ. ΚΡΗΤΗΣ, Χάρη Χατζηβασίλη, με θέμα: ««Νόμος 3316/2005 για την ανάθεση και εκπόνηση μελετών. Σύννομος(+) ή Άνομος (-);». Το Τ.Ε.Ε. / Τ.Α.Κ. με την έναρξη της εφαρμογής του Ν.3316/2005, περί «ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις», συνέστησε μία Ομάδα Εργασίας με σκοπό να ενημερώσει τα μέλη του για τον Νόμο 3316/2005 και επίσης να δώσει οδηγίες προς τα μέλη του Τ.Ε.Ε. / Τ.Α.Κ. που συμμετέχουν ως εκπρόσωποι του Τ.Ε.Ε. στις Επιτροπές Διαγωνισμού. Διοργανώθηκε και σχετική ημερίδα στις 29-9-2006 Η Ομάδα Εργασίας επικαιροποίησε πρόσφατα την εργασία της λόγω των σημαντικών αλλαγών που επήλθαν στον Νόμο 3316/2005 στο μεσοδιάστημα. Από τον προβληματισμό της Ομάδας Εργασίας αλλά και από τις συζητήσεις της Μόνιμης Επιτροπής Μελετών Δημοσίου της περιόδου 2007-2009, προκύπτουν οι παρακάτω βασικές διαπιστώσεις - προβληματισμοί για την εφαρμογή του Ν. 3316/2005. Ο νόμος ισχύει υποχρεωτικά για όλες τις Αναθέτουσες Αρχές όπως αυτές ορίζονται στην παράγραφο 9 του άρθρου 1 του νόμου. + Επιτέλους προσδιορίζονται ξεκάθαρα οι Αναθέτουσες Αρχές και οι θυγατρ Θετική η εγκύκλιος 7/4-4-2008 για την αποδοχή της 470/2007 γνωμοδότησης του Α τμήματος του Νο - Στον ίδιο τον Νόμο περιγράφονται οι πρώτες εξαιρέσεις ΔΕΗ Ακολουθεί η παρ. 2 του άρθρου 209 του Ν. 3463/2006 Κύρωση του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτω Πρόσφατη και η αμφισβήτηση από την Εταιρεία Αξιοποίησης & Διαχείρισης Περιουσίας Πανεπισ Προσδιορίζονται σαφώς οι όροι μελέτη, παροχή υπηρεσιών και προγραμματική σύμβαση και οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή των αντίστοιχων διατάξεων. Αντίστοιχα προσδιορίζεται ποιος έχει το δικαίωμα να είναι μελετητής, πάροχος υπηρεσιών και σύμβουλος. + Καταργείται ο περιορισμός του ίδιου Νομού για όλες τις συμπράξεις. Προβλέ - Τα μέλη Δ.Ε.Π. δεν αποκλείονται ρητά από το δικαίωμα του μελετητικού π 10 / 28

Το Ε.Μ.Π. συνεχίζει να εκπονεί Ερευνητικά Προγράμματα και εσχάτως τα διαφημίζει κιόλας Οι διδάσκοντες στα Α.Ε.Ι., τα Α.Τ.Ε.Ι. και τα πάσης φύσεως ερευνητικά ιδρύματα συνεχίζουν να σ +/- Το Τ.Ε.Ε. και τα Πολυτεχνεία προχώρησαν πρόσφατα στην σύσταση επιτροπ Ο νόμος έχει εφαρμογή για όλες τις μελέτες και παρεχόμενες υπηρεσίες ανεξαρτήτως του ύψους της αμοιβής. + Οι ενιαίες πρότυπες προκηρύξεις και τα προσαρτήματα τους και η τυποποιη - Σε πρώτη ανάγνωση η διαδικασία της προκήρυξης και της αξιολόγησης με Δεν ισχύει για μελέτες ιδιωτικών έργων. Ένα από τα κομβικά σημεία για την σωστή και απρόσκοπτη λειτουργία του Νόμου είναι η αναβάθμιση των Υπηρεσιών των Αναθετουσών Αρχών σε συνδυασμό με την προσαρμογή των Πολιτικών Προϊσταμένων στις απαιτήσεις της Κοινοτικής Νομοθεσίας. Δηλαδή : η παραγωγή μελετών και έργων πρέπει να γίνεται με σωστό προγραμματισμό ακολουθώντας την αλληλουχία των μελετών (εγκύκλιος 38/2005 Οδηγός εκπόνησης μελετών Δημοσίων Έργων ) για την ωρίμανση τους και βεβαίως για την εξασφάλιση της χρηματοδότησης τους. η προετοιμασία του φακέλου του έργου ξεκινά από την σύλληψη της ανάγκης του έργου, και ενημερώνεται βήμα προς βήμα ώστε να παρέχει ανά πάσα στιγμή την πλήρη εικόνα των ενεργειών που υπολείπονται για την ολοκλήρωση του έργου. η πληρότητα των στοιχείων του φακέλου του έργου, διευκολύνει την Αναθέτουσα Αρχή να επιλέξει την κατάλληλη διαδικασία, από τις προβλεπόμενες στον Νόμο, για την εκπόνηση των αναγκαίων μελετών. η πληρότητα των στοιχείων του φακέλου του έργου, σε συνδυασμό με επίκαιρα στοιχεία από παρόμοιες μελέτες, βοηθά την Αναθέτουσα Αρχή να υπολογίσει σωστά την προεκτιμώμενη αμοιβή, ώστε να μην δημιουργούνται προϋποθέσεις ενστάσεων και προστριβών είτε πριν είτε μετά την υπογραφή της σύμβασης που έχουν σαν συνέπεια την καθυστέρηση στην ολοκλήρωση των μελετών. + Γίνεται μέρα με τη μέρα ξεκάθαρο στους Πολιτικούς Προϊστάμενους ότι η σύ - Το μεγαλύτερο σύγχρονο Δημόσιο Έργο η αναβάθμιση της Δημόσιας Διο Η πιστοποίηση των Αναθετουσών Αρχών που θα μπορούν να είναι φορείς του ΕΣΠΑ αποκλείει όλ 11 / 28

Η προκήρυξη για την ανάθεση της μελέτης ή της υπηρεσίας που συντάσσει η Αναθέτουσα Αρχή πρέπει να εξασφαλίζει την ισότιμη συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων ενδιαφερομένων. Αυτό επιτυγχάνεται όταν τα κριτήρια επιλογής και τα κριτήρια ανάθεσης είναι ξεκάθαρα καθορισμένα και δεν περιλαμβάνουν φωτογραφικούς όρους. Η μεγαλύτερη συμμετοχή έχει σαν αποτέλεσμα την επιλογή της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς, όπως αυτό ερμηνεύεται από τις οδηγίες της Ε.Ε. + Αρκετοί από τους μέχρι σήμερα προβληματισμούς και θέματα τριβών και δικα - Αν και προβλέπεται η ανάρτηση της προκήρυξης στην ιστοσελίδα της Ανα Δεν προβλέπεται διαδικασία ηλεκτρονικής αποστολής των πρακτικών της επιτροπής, με τρόπο ώ +/- Η συμμετοχή σε διαγωνισμό προϋποθέτει την μετάβαση του υποψήφιου αφεν Ένα άλλο κομβικό σημείο είναι η διεξαγωγή του διαγωνισμού από την Επιτροπή Διαγωνισμού. Η επιτροπή διαγωνισμού, και μέσω αυτής η Αναθέτουσα Αρχή, πρέπει να εφαρμόζει σε όλες τις αποφάσεις και ενέργειες της, τις αρχές της ίσης μεταχείρισης και διαφάνειας (εγκύκλιος 7/2006) και την τήρηση των προθεσμιών που προβλέπονται από τον νόμο και τις οδηγίες της Ε.Ε. (εγκύκλιος 18/2006). Η επιτροπή διαγωνισμού πρέπει σαφώς να ξεχωρίσει στην κρίση της τα κριτήρια επιλογής από τα κριτήρια ανάθεσης. Τα κριτήρια επιλογής έχουν να κάνουν με το ποιοι έχουν το δικαίωμα συμμετοχής στην διαδικασία και τα κριτήρια ανάθεσης με το ποια ομάδα μελέτης έχει την καλύτερη πρόταση για την συγκεκριμένη μελέτη ή υπηρεσία. + Δεν συμμετέχουν πλέον στην Επιτροπή διαγωνισμού Αντιδήμαρχοι και Αντ - Οι υπάλληλοι θα πρέπει να έχουν εμπειρία και προσόντα σχετική και κυρί Οι υπάλληλοι μπορούν να είναι και Τ.Ε. Ο φόρτος των εκπονούμενων μελετών δεν αποτελεί πλέον μειονέκτημα, κάτι που σαφώς ευνοε Η επιτροπή διαγωνισμού είναι συλλογικό όργανο και υπερισχύει η άποψη της πλειοψηφίας ;;;;;;;;;; +/_ Προβλέπεται αποζημίωση των μελών της επιτροπής, όμως θα πρέπει αφενός 12 / 28

Η σύναψη της σύμβασης μεταξύ της Αναθέτουσας Αρχής και του Αναδόχου πρέπει να εκλαμβάνεται ως μία συνεργασία επωφελής και για τα δύο μέρη. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσμα την επίτευξη των στόχων της μελέτης στο συντομότερο δυνατόν χρονικό διάστημα και με τον αρτιότερο τεχνικά τρόπο. + Διευκρινίζονται τα καθήκοντα και οι αρμοδιότητες των υπαλλήλων που ασκο > Οι υπάλληλοι θα πρέπει να έχουν εμπειρία ανάλογη με το αντικείμενο της σύ Ένα από τα βασικά σημεία της φιλοσοφίας του νόμου είναι η προεκτιμώμενη αμοιβή. Ο σωστός υπολογισμός της προϋποθέτει την ύπαρξη ενός πλήρους φακέλου του έργου ώστε να μπορεί η Υπηρεσία να υπολογίσει ολόκληρο το αντικείμενο της προς ανάθεση μελέτης. Σχετικά έχει εκδοθεί ο κανονισμός προεκτιμωμένων αμοιβών. + Αποδεσμεύτηκε η αμοιβή της μελέτης από τον προϋπολογισμό του έργου. Προσδιορίστηκε η αμοιβή των περιβαλλοντικών μελετών. - Στις προκαταρκτικές μελέτες και σε προμελέτες δεν υπάρχουν στοιχεία Οι αμοιβές είναι μειωμένες σε σχέση με τις ισχύουσες πριν την εφαρμογή του νόμου. Δεν υπάρχουν στον κανονισμό αμοιβές για κάποιες κατηγορίες μελετών (π.χ. πολεοδομικές) με απ Σε κάποιες περιπτώσεις απ ευθείας αναθέσεων οι Επίτροποι επιμένουν για την έκπτωση 5% κα Όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα ο νόμος και κατά συνέπεια ο κανονισμός προεκτιμωμένων αμοιβώ Το τελευταίο καινό δαιμόνιο του νόμου είναι η Οικονομική προσφορά η οποία μετατρέπει την προεκτιμώμενη αμοιβή σε συμβατική αμοιβή του αναδόχου. + Είναι εξ αρχής γνωστή η αμοιβή και το αντικείμενο της μελέτης και συνεπώς - Υπάρχει η εξαίρεση για τις μελέτες της Κτηματολόγιο Α.Ε. Η δυνατότητα υποβολής θετικής έκπτωσης (+20%) είναι μάλλον μόνο θεωρητική. 13 / 28

Ολοκληρώνοντας πρέπει να αναφερθούν κάποιοι προβληματισμοί, πέρα από όσα θίχτηκαν παραπάνω, που είτε ζητούν ακόμα απάντηση αρμοδίως ή προκύπτουν με την εφαρμογή του νόμου: Θα πρέπει να ενταχθούν άμεσα όλες οι κατηγορίες μελετών στον κανονισμό προεκτιμωμένων αμοιβών. Θα πρέπει να προβλεφθεί μια βεβαίωση εμπειρίας για τα μέλη των Ομάδων Μελέτης. Στις μελέτες ΓΠΣ και ΣΧΟΟΑΠ, και όπου αλλού χρειάζεται, να προβλεφθεί χωριστή αμοιβή για το αντικείμενο των ως σήμερα αναφερομένων ως Ειδικών Συνεργατών, ώστε αυτοί να συμμετέχουν ως Συμπράττοντες Ανάδοχοι Μελετητές με εξαρχής προσδιορισμένο αντικείμενο. ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΕΡΓΟΛΗΠΤΩΝ Δ.Ε. Νομού Ηρακλείου, Αλέξανδρου Κλάδου, με θέμα: «ΕΡΓΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΜΕ ΙΣΧΥΡΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ «ΥΓΙΕΙΣ» ΕΡΓΟΛΗΠΤΕΣ» (Η Υποχρέωση της πολιτείας προς την κοινωνία, που δεν πρέπει να εκχωρείται στο τραπεζικό σύστημα, δεν μπορεί να υλοποιείται με οικονομικά εξαθλιωμένες Εργοληπτικές Επιχειρήσεις και με υποβαθμισμένη και συνεχώς απαξιούμενη Δημόσια Διοίκηση.) Α) ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΗΜΕΡΑ. Τα τελευταία χρόνια οι ατομικές μικρές και μεσαίες Εργοληπτικές Επιχειρήσεις βιώνουν ένα εξαιρετικά δυσμενές και νοσηρό επιχειρηματικό περιβάλλον. Η θέση τους επιδεινώθηκε ακόμα περισσότερο μετά την ψήφιση και την εφαρμογή του Ν3263/04 καθώς επίσης και μετά την εφαρμογή των νέων απαράδεκτων αντιεπιστημονικών και στερούμενων κάθε Ανάλυσης Τιμολογίων. 1.Το πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων μειώνεται συνεχώς και μετατρέπεται σε σχέδιο στήριξης των κοινοτικών προγραμμάτων. Είναι περίπου στο 4,1% του Α.Ε.Π. και σχεδόν το 80% προορίζεται για συγχρηματοδοτούμενα Έργα. Η μείωση των μικρών Έργων της περιφέρειας από το 2005 και μετά σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50% έχει ως συνέπεια την υποαπασχόληση και την ανεργία μεγάλου μέρους συναδέλφων αλλά και δεκάδων χιλιάδων επαγγελματιών τεχνιτών που μετέχουν στην παραγωγή των Δ.Ε. Σημειώνουμε εδώ ενδεικτικά ότι, ενώ από το 2000-2004 η κατασκευαστική Δραστηριότητα των Εργοληπτικών Επιχειρήσεων αντιστοιχούσε στο 45% της Συνολικής κατασκευαστικής 14 / 28

Δραστηριότητας, το 2006 αυτό περιορίσθηκε στο 29%, ενώ σήμερα το ποσοστό αυτής της δραστηριότητας είναι ακόμα μικρότερο. 2. Υπάρχει πολύμηνη ή και πολύχρονη καθυστέρηση πληρωμών με αποτέλεσμα οι Εργολήπτες να οδηγούνται στις Τράπεζες για προεξοφλήσεις. Η σημερινή κακή οικονομική κατάσταση των Εργοληπτών έχει επιπτώσεις και στις τοπικές αγορές. Όλη λοιπόν αυτή η ερμαφρόδιτη κατάσταση οφείλεται στο γεγονός ότι η πολιτεία δεν είναι συνεπής στις υποχρεώσεις της, αφού εξάλλου συνεχίζει να δημοπραττεί έργα χωρίς εξασφαλισμένη χρηματοδότηση. 3. Η αλλαγή του τρόπου φορολόγησης των Ατομικών Εργοληπτικών Επιχειρήσεων που έγινε αιφνιδιαστικά οδηγεί σε ένα ακόμα αδιέξοδο. Κατά τη γνώμη μου αυτό είναι ένα ακόμα μέτρο στο πλαίσιο της νομοθετικής δίωξης των ατομικών επιχειρήσεων με απώτερο σκοπό τον αφανισμό τους. 4.Κακές απαράδεκτες ή και ανύπαρκτες μελέτες στα Δημοπρατούμενα Έργα που επιφέρουν μόνο δεινά. 5.Ανυπαρξία Σχεδιασμού, Προγραμματισμού, και έκπτωση στις προδιαγραφές των Έργων πριν την Δημοπράτηση. 6.Η Δημόσια Διοίκηση υποβαθμίζεται και απαξιώνεται συνεχώς. Στη θέση των Συναδέλφων της Ε.Μ.Δ.Υ.Δ.Α.Σ. για καλύτερο κράτος, για πλήρωση όλων των οργανικών θέσεων των μηχανικών Δ.Υ στις υπηρεσίες, η πολιτική κατεύθυνση δυστυχώς είναι λιγότερο κράτος, έναρξη εφαρμογής των Σ.Δ.Ι.Τ. (με τις συμπράξεις θα ασχοληθούμε παρακάτω),και παράκαμψη της νομοθεσίας με Διάφορες Αναπτυξιακές Επιχειρήσεις. 7.Τέλος οι Αναπτυξιακές Επιχειρήσεις της Αυτοδιοίκησης οι οποίες μπαίνουν με πλάγιο τρόπο στην κατασκευή των Έργων (αυτεπιστασία, Διάσπαση των Έργων και Αναθέσεις σε αυτές, κλπ.)έχουν σαν συνέπεια την κατασπατάληση του Δημοσίου Χρήματος, την παραγωγή έργων αμφιβόλου ποιότητας. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι οι Εργοληπτικές Επιχειρήσεις της περιφέρειας (ατομικές, μικρές και μεσαίες) να βρίσκονται στη χειρότερη κατάσταση της τελευταίας 30ετίας και ο αριθμός τους να μειώνεται συνεχώς. Δεν πάει πιο κάτω. Ή μάλλον το πιο κάτω θα είναι ο αφανισμός στον οποίο οδηγούμαστε με μαθηματική ακρίβεια. Ελάχιστοι νέοι Μηχανικοί αποκτούν πλέον Εργοληπτικό πτυχίο. Απλά επισημαίνουμε, γιατί είμαστε σίγουροι πλέον γι αυτό, ότι η σημερινή εφαρμοζόμενη πολιτική έχει ως στόχο τη διάλυση των μικρών και μεσαίων εργοληπτικών επιχειρήσεων και την κατασκευή της συντριπτικής πλειοψηφίας των έργων μονοπωλιακά από συγκεκριμένους εργοληπτικούς κολοσσούς. Β) ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΑΡΑΓΚΩΝΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΑΔΕΛΦΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ. Σε αυτό το σημείο επιτρέψτε μου Συνάδελφοι να παραθέσω αυτούσιο ένα απόσπασμα 15 / 28

της ομιλίας της Προέδρου της Ε.Μ.Δ.Υ.Δ.Α.Σ. Ανατολικής Κρήτης κας Ειρήνης Βρέντζου στις 24-11-2007 στο Ηράκλειο στο συνέδριο των νησιώτικων τμημάτων του Τ.Ε.Ε. Λέει λοιπόν η κα Βρέντζου: «Οι πρώτες μαζικές προσλήψεις διπλωματούχων μηχανικών έγιναν το 2000, 14 ολόκληρα χρόνια μετά την αρχή υλοποίησης των προγραμμάτων. Στις περισσότερες Τεχνικές Υπηρεσίες δεν είχε προσληφθεί ούτε ένας μηχανικός για όλα αυτά τα χρόνια. Σήμερα δεν υπάρχει δημόσια τεχνική υπηρεσία που να έχει καλύψει πλήρως τις οργανικές της θέσεις σε διπλωματούχους μηχανικούς ακόμα και με τους παλιούς εσωτερικούς οργανισμούς λειτουργίας. Δεν έγινε αναμόρφωση των εσωτερικών αυτών οργανισμών, δεν εκσυγχρονίστηκε η δομή και η λειτουργία της δημόσιας διοίκησης (κτιριακές υποδομές, υλικοτεχνική υποδομή, κωδικοποίηση της νομοθεσίας και πρόσβαση σε αυτήν, επιμόρφωση, αξιοπρεπές εισόδημα υπαλλήλων, αξιοκρατία.) Η κατάσταση αυτή δεν μπορεί να είναι τυχαία. Δείχνει την πλήρη αδιαφορία των κυβερνήσεων μέχρι σήμερα να επενδύσουν με σοβαρότητα και με μακροπρόθεσμο σχεδιασμό στον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης. Αντίθετα τη χρησιμοποίησαν και τη χρησιμοποιούν σαν μηχανισμό διατήρησης της εξουσίας μέσω του κομματισμού και της εξυπηρέτησης πολιτικών σκοπιμοτήτων. Σταδιακά η δημόσια διοίκηση και μαζί ένας ολόκληρος κλάδος, ο κλάδος των μηχανικών που αποτελεί το βασικό μοχλό ανάπτυξης, οδηγείται στην απαξίωση και στην υποβάθμιση. Και εδώ έρχεται ως κυρίαρχη πολιτική επιλογή ο περιορισμός του Κράτους και η εκχώρηση σημαντικών αρμοδιοτήτων του στον ιδιωτικό τομέα. Η πολιτική αυτή συνεπικουρείται και από ένα ευρύ φάσμα του πολιτικού κόσμου της χώρας, που, στα πλαίσια της αντίληψης για πλήρη απελευθέρωση της αγοράς έχει θεοποιήσει τις δυνατότητες του ιδιωτικού τομέα, απαξιώνοντας ταυτόχρονα πλήρως τις αντίστοιχες του δημοσίου. Εκφράζεται με τη μορφή: Της ανάπτυξης ποικίλων σχημάτων συμβούλων, πολύ καλά αμειβόμενων (εκτός του ενιαίου μισθολογίου των δημοσίων υπαλλήλων) και χωρίς τις ευθύνες που προκύπτουν από το δημοσιοϋπαλληλικό κώδικα για τους δημόσιους υπαλλήλους και για τους μηχανικούς, χωρίς τις ποινικές και αστικές ευθύνες που τους αποδίδονται. Της ίδρυσης Ειδικών Υπηρεσιών στελεχωμένων από τους ίδιους υποβαθμισμένους δημόσιους υπαλλήλους, που όμως τώρα πληρώνονται με ειδικό μισθολόγιο. Επίσης, οι υπηρεσίες αυτές έχουν αναβαθμισμένη υποδομή. Της σύστασης Ανωνύμων εταιρειών μέσα σε ένα πλαίσιο αδιαφάνειας και έλλειψης κοινωνικού ελέγχου αλλά και με ειδικό καθεστώς υλοποίησης των έργων. Της μετατροπής εθνικής σημασίας δημοσίων οργανισμών σε κρατικές ανώνυμες εταιρείες, στο όνομα του εκσυγχρονισμού και της ευελιξίας. Των συμβάσεων παραχώρησης για μεγάλα έργα (Ελευθέριος Βενιζέλος, Αττική οδός κ.α.)που η κοινωνία καλείται να πληρώσει πανάκριβα μέσω των διοδίων και όχι μόνο(σκιώδες ενοίκιο, φοροαπαλλαγές, αναθέσεις παράλληλων Έργων κ.α.) Της θεσμοθέτησης των Σ.Δ.Ι.Τ. σύμφωνα με τις οποίες ανατίθεται σε ιδιωτικά κεφάλαια η εκτέλεση κάθε μορφής Έργου και η παροχή κάθε μορφής υπηρεσιών του κράτους. Με τις Σ.Δ.Ι.Τ. παραδίδονται βασικές κοινωφελείς υποδομές της χώρας (νοσοκομεία, σχολεία) στην ιδιωτική κερδοσκοπία και εκμετάλλευση με βαρύτατες συνέπειες για το κοινωνικό 16 / 28

σύνολο. Στα Έργα που υλοποιούνται μέσω των Σ.Δ.Ι.Τ. δεν εφαρμόζονται τα εγκεκριμένα τιμολόγια του Υ.Π.Ε.Χ.Ω.Δ.Ε. που εφαρμόζονται στα δημόσια Έργα» Τα λόγια συνάδελφοι περιττεύουν. Έτσι αντιμετωπίζει η πολιτεία τους συναδέλφους μας Μηχανικούς του Δημοσίου. Γ) ΣΥΜΠΡΑΞΕΙΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΤΟΜΕΑ (Σ.Δ.Ι.Τ.) Η έναρξη των Συμπράξεων Δημοσίου Ιδιωτικού τομέα με την ομαδοποίηση πολλών Έργων, που αφαιρεί αντικείμενο από την συντριπτική πλειοψηφία των Εργοληπτών, σηματοδοτεί ίσως το τέλος του Δημόσιου χαρακτήρα των Έργων. Και οδηγεί βέβαια πιο γρήγορα στον πλήρη αφανισμό των μικρών και μεσαίων εργοληπτικών επιχειρήσεων που δίνουν πνοή και ζωντάνια στο εργατικό δυναμικό της περιφέρειας.(άλλωστε αυτός είναι και ο στόχος της σημερινής εφαρμοζόμενης πολιτικής.) Οι ευθύνες όλων των κυβερνήσεων μέχρι σήμερα ότι μετά από τόσα χρόνια, μετά από τρία ευρωπαϊκά πακέτα δεν ολοκληρώθηκαν βασικά Έργα Υποδομής ειδικά στην περιφέρεια, είναι τεράστιες. Όμως αυτό δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί ως άλλοθι και ως επιχείρημα για την κατασκευή όλων των Έργων με Σ.Δ.Ι.Τ. Το κόστος βέβαια αυτών των έργων μ αυτό τον τρόπο είναι τριπλάσιο και τελικά μεταφέρεται στον πολίτη, ο οποίος αντί να απολαμβάνει το Έργο που η πολιτεία του οφείλει, το πληρώνει συνεχώς και εφ όρου ζωής. Εδώ πρέπει να σας θυμίσω τις τελευταίες αυξήσεις των διοδίων στο εθνικό δίκτυο (37,5% έως 180%). Δύο μόνο παραδείγματα: Ένα Ι.Χ. για τη διαδρομή Αθήνα Θεσσαλονίκη δίνει πλέον 15,4 Ευρώ (αύξηση 54%). Ένα μεγάλο φορτηγό για την ίδια διαδρομή θα δίνει πλέον 51,9 Ευρώ (αύξηση 107%). Οι νέες τιμές επιβλήθηκαν με βάση τις συμβάσεις που υπογράφηκαν ανάμεσα στο Υ.Π.Ε.Χ.Ω.Δ.Ε. και στους κατασκευαστικούς ομίλους, οι οποίοι ανέλαβαν τα Έργα στο Εθνικό Οδικό Δίκτυο. Σε μια διετία με τις ίδιες συμβάσεις προβλέπεται νέα αύξηση. Αποτέλεσμα είναι να θησαυρίζουν 5-10 κατασκευαστικοί όμιλοι, ενώ οι μικρές και μεσαίες Εργοληπτικές Επιχειρήσεις που εκτελούν τα Έργα με τα τιμολόγια Σουφλιά οδηγούνται στην Οικονομική Εξαθλίωση και στη μόνιμη ομηρία από τις Τράπεζες. Οποία Υποκρισία!! Το 90% των Εργοληπτικών Επιχειρήσεων της χώρας σήμερα εκτελεί το 5% των Έργων, ενώ το 10% των Εργοληπτικών Επιχειρήσεων εκτελεί το 95% των Έργων. Αν δεν υπάρξει ριζική αλλαγή πολιτικής σε μερικά χρόνια το 95% των Δημοσίων Έργων θα κατασκευάζεται από μία ή δύο Δεκάδες κατασκευαστικών ομίλων συνεταιρικά πάντα βέβαια με τις Τράπεζες. Δ)ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΩΣ ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟΥ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Δ.Ε. 17 / 28

Θεωρούμε ότι η παραγωγή ποιοτικών Έργων πρέπει να είναι υποχρέωση και στόχος όλων των συντελεστών παραγωγής. Είναι όμως συμπερασματική διατύπωση όλων των Συνεδρίων και Ημερίδων που έχουν ασχοληθεί με το ζήτημα αυτό, ότι στη διαδικασία παραγωγής των Δ.Ε. η ευθύνη για την επίτευξη του στόχου της ποιότητας των Έργων επιμερίζεται ανισομερώς κατά σειρά βαρύτητας: 1. Στην πληρότητα και ωριμότητα των μελετών. 2. Στην άσκηση επαρκούς και παρεμβατικής επίβλεψης. 3. Στη Δημόσια Διοίκηση του Έργου, και τέλος 4. Στον Εργολήπτη - κατασκευαστή. Γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά ότι η κακοδαιμονία στα Δημόσια Έργα συντηρείται από τις άστοχες και αναποτελεσματικές θεσμικές παρεμβάσεις της Πολιτείας, αφού αποφασίζονται και επιβάλλονται ερήμην εκείνων που γνωρίζουν σε βάθος τα προβλήματα. Δε μπορεί το σύστημα παραγωγής Δ.Ε. να θέλει σήμερα- τον Εργολήπτη να είναι από την μια πλευρά αιμοδότης της Εθνικής Οικονομίας και από την άλλη εξαθλιωμένος επαγγελματίας. Δεν μπορεί μοναδικό κριτήριο για την ανάθεση ενός Δημοσίου Έργου να είναι η οικονομικότητα της προσφοράς και μετά να ρίχνομε το ανάθεμα συλλήβδην στον Εργοληπτικό Κλάδο για μη παραγωγή ποιοτικών έργων. Δεν είναι δυνατόν να καθιερώνει η Πολιτεία τιμές αποζημίωσης του Εργολήπτη που υπολείπονται του πραγματικού κόστους. Αυτόματα το Δημόσιο χρίζεται ηθικός αυτουργός για απάτη, αφού ζητά από τους εργολήπτες να κατασκευάσουν το Έργο κάτω του πραγματικού κόστους του, λες και θα τους ανακηρύξει Εθνικούς Ευεργέτες, ή λες και δε γνωρίζει ότι αυτό αποβαίνει σε βάρος της ποιότητας και ασφάλειας του έργου. Παρ όλα αυτά, πρωταρχικός και διακηρυγμένος στόχος μας είναι η παραγωγή άρτιων και ποιοτικών Έργων. Γι αυτό συμφωνούμε στην ενεργοποίηση και λειτουργία όλων των μηχανισμών ελέγχου που συμβάλλουν σε αυτήν την κατεύθυνση. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Τι προτείνουμε και τι πρέπει να κάνει το Τ.Ε.Ε. για να αποτραπεί ο αφανισμός των μικρών Εργοληπτικών Επιχειρήσεων της Περιφέρειας, η καταστροφή των οποίων είναι πλήγμα στην τοπική Οικονομία. 1. Ξεκάθαρη θέση κατά των Σ.Δ.Ι.Τ. με παράλληλη ξεκάθαρη θέση υπέρ του Δημόσιου και κοινωνικού χαρακτήρα των Έργων. Υποχρέωση της πολιτείας προς τους πολίτες είναι η παραγωγή Δημοσίων Έργων. Σε πρώτη φάση άμεσα το Τ.Ε.Ε. πρέπει να αποτρέψει την ομαδοποίηση πολλών Έργων (π.χ 14 σχολεία, 9 πυροσβεστικοί σταθμοί κλπ) και εν 18 / 28

συνεχεία την ανάθεση με Σ.Δ.Ι.Τ. 2. Το Τ.Ε.Ε. να πρωτοστατήσει στον αγώνα για την αλλαγή του Νομοθετικού πλαισίου των Δημοσίων Έργων κατόπιν διαλόγου με όλους τους φορείς (ένα σύγχρονο και όχι αναχρονιστικό πλαίσιο). 3. Σύνταξη και εφαρμογή Νέων Αναλυτικών τιμολογίων. Τα τιμολόγια αυτά να αναπροσαρμόζονται σύμφωνα με το μέσο πληθωρισμό. Διαχωρισμός μεγάλων μικρών Έργων ως προς τη τιμολόγηση. Το Τ.Ε.Ε. άμεσα πρέπει να συμβάλει στην αναπροσαρμογή των τιμών των τιμολογίων κατά ποσοστό 20% στα νησιά, όπου η προμήθεια υλικών αλλά και η προσφορά εργασίας έχουν αυξημένο κοστολόγιο σε σχέση με την Ηπειρωτική Ελλάδα. Η εγκύκλιος 33/2004 του ΥΠ.Ε.ΧΩ.ΔΕ. δίνει αυτή τη δυνατότητα στα νησιώτικα έργα, αναγνωρίζοντας το δίκαιο του αιτήματος, όχι όμως και για την Κρήτη η οποία ως φαίνεται δεν είναι νησί. Εδώ βέβαια πρέπει να σημειώσουμε, ότι υπογράφηκε από τον Υπουργό Κο Γ. Σουφλιά, η απόφαση των τιμών για έργα Οδοποιίας. Την θεωρούμε ως θετική εξέλιξη, όμως πρέπει να ακολουθήσει γενναία αύξηση τιμών και στις υπόλοιπες κατηγορίες. 4. Άμεση ένταξη των Εργοληπτικών Επιχειρήσεων σε αναπτυξιακά προγράμματα. Απαραίτητη είναι η οικονομική ενίσχυση, για αντικατάσταση του γηρασμένου Μηχανικού εξοπλισμού, καθώς και για κατασκευή εργοταξιακής υποδομής. 5. Ενεργοποίηση τριμερούς συνεργασίας Τ.Ε.Ε., Ε.Μ.Δ.Υ.Δ.Α.Σ., εργοληπτικών οργανώσεων για πλήρεις μελέτες και ποιοτικά έργα. Οι πλήρεις μελέτες με σύγχρονες προδιαγραφές είναι απαραίτητη προϋπόθεση για ποιοτικά έργα. Η σύνταξη πλήρων και ώριμων μελετών είναι μονόδρομος για την αναβάθμιση του συστήματος παραγωγής Έργων. Για την επίτευξη του στόχου πρέπει: α. Σε κάθε πρόγραμμα Δημοσίων Έργων να καθιερωθεί ποσοστό για χρηματοδότηση μελετών. β. Να αναβαθμισθούν οι καθ ύλη αρμόδιες υπηρεσίες με την πρόσληψη κατάλληλου τεχνικού προσωπικού. 6. Να απαιτήσει επιτέλους το Τ.Ε.Ε., αφού υπάρξει Νομοθετική ρύθμιση, να μη δημοπρατείται κανένα Έργο, αν δεν έχει εξασφαλισμένη την πίστωση(όλο το ποσό του προϋπολογισμού.) 7. Να περιοριστεί θεσμικά η δυνατότητα εκτέλεσης Έργων με αυτεπιστασία και να προβλεφθούν συγκεκριμένες κυρώσεις για το Δήμο που προχωρεί σε κατάτμηση έργου, προκειμένου να το εκτελέσει με αυτεπιστασία ή με ανάθεση στη Κατασκευαστική του Επιχείρηση. 8. Να διαχωριστεί ο Φορέας του Έργου από την Προϊσταμένη αρχή που πρέπει να συγκροτείται μόνο από καθ ύλην αρμοδίους, δηλαδή Τεχνικούς (Να μην είναι προϊστάμενη Αρχή τα Δ.Σ. ή τα Ν.Σ. να είναι μόνο Κύριος του έργου) 9. Και τέλος το Τ.Ε.Ε. σε συνεργασία με Εργολήπτες και Ε.Μ.Δ.Υ.Δ.Α.Σ. να απαιτήσει άμεση πρόσληψη Συναδέλφων Μηχανικών κυρίως για τα Έργα των Δήμων για να υπάρχει συνεχής και σωστή επίβλεψη. Τελειώνοντας, σας διαβάζω το απόσπασμα από την Συνέντευξη του προέδρου της Π.Ε.Σ.Ε.Δ.Ε. Γρηγόρη Γρηγορόπουλου στο Ηράκλειο στο πλαίσιο του 63ου Συνεδρίου : «Θα κλείσω με μια από τις βασικές μας διαπιστώσεις σύγκρισης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος ανάμεσα στην Ε.Ε. και στην Ελλάδα. Οι επιχειρήσεις της FIEC, της 19 / 28

Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας της βιομηχανίας της Κατασκευής, απασχολούν σε ποσοστό 93% λιγότερο από 10 άτομα και απολαμβάνουν ένα υγιές επιχειρηματικό περιβάλλον. Γιατί στην Ελλάδα διώκονται νομοθετικά και επιχειρηματικά οι αντίστοιχες μικρές και μεσαίες εργοληπτικές επιχειρήσεις Δημόσιων Έργων;» Το ερώτημα αυτό μέχρι σήμερα έχει μείνει αναπάντητο. Καλούμε το Τ.Ε.Ε. να στηρίξει τις μικρές και μεσαίες εργοληπτικές επιχειρήσεις της περιφέρειας, να προσπαθήσει να σταματήσει τη νομοθετική δίωξη τους από τη πολιτεία θεωρώντας ότι αυτές είναι ΜΟΧΛΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ, σύμφωνα με τη παλιά του θέση. ΧΑΛΚΙΔΑ 5/6/2008 ΓΙΑ ΤΗ ΜΟΝΙΜΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΡΓΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΤΟΥ Τ.Ε.Ε/ΤΑΚ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Ι. ΚΛΑΔΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΜΕΛΟΣ ΤΗΣ «Α»ΤΟΥ Τ.Ε.Ε./ΤΑΚ ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ Σ.Π.Ε.Δ.Ε. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΜΕΛΟΥΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑΣ ΤΕΕ/ΤΑΚ Εμμανουήλ Καραβελάκη, με θέμα: «Λατομική δραστηριότητα το «αναγκαίο κακό»;» Εισαγωγή Η ζήτηση για δομικά υλικά είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον κλάδο των κατασκευών (δημόσια και ιδιωτικά τεχνικά έργα, οικοδομική δραστηριότητα κλπ.) και κατά συνέπεια με το έργο του Μηχανικού (ειδικά των κατασκευαστικών ειδικοτήτων). Το ύψος του βιοτικού επιπέδου προσδιορίζει τις ανάγκες και τις δαπάνες για κατοικία, γεγονός που επηρεάζει άμεσα την ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα, ο όγκος της οποίας τα τελευταία χρόνια αυξάνεται (σε m3) αυξάνεται συνεχώς, όπως προκύπτει από τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία[1]. Πέραν της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας, σημαντικός όγκος αδρανών 20 / 28

απορροφάται για την κατασκευή έργων που προβλέπονται στο αναπτυξιακό πρόγραμμα της χώρας (π.χ. έργα σε οδοποιίας, λιμενικά έργα στα περισσότερα λιμάνια της χώρας, κ.λ.π.). Έτος Όγκος οικοδομών σε χιλιάδες m3 1998 64.796 1999 59.410 2000 62.812 2001 70.878 2002 77.179 2003 78.017 2004 74.697 2005 102.232 2006 82.609 Η ανάπτυξη αυτή οδηγεί σε εντατικοποίηση της απόληψης του φυσικού πόρου «αδρανή υλικά» συνε-παγόμενη μια σειρά από περιβαλλοντικά προβλήματα, τα οποία αποτελούν τις βασικές αιτίες έντασης κοινωνικών ομάδων με την αντίστοιχη παραγωγική ομάδα. Στο πλαίσιο της αντιπαράθεσης αυτής πα-ρατηρούνται λογικές αντιδράσεις περιβαλλοντικής ευαισθησίας λόγω των ορατών πλέον αποτελεσμά-των της λατομίας αλλά και μια ανεξήγητη έξαρση κοινωνικού ανορθολογισμού που στηρίζεται στο α-ξίωμα «να εξυπηρετηθώ μεν αλλά οι επιπτώσεις της εξυπηρέτησης εκτός της γειτονίας μου». Το παραπάνω κοινωνικό περιβάλλον σε συνάρτηση με το βαρύ χαρακτήρα των λατομικών εκμεταλ-λεύσεων οδηγούν σε διωγμό τη δραστηριότητα, η οποία όμως λόγω του χαρακτήρα της καθίσταται απαραίτητη για την ανάπτυξη του τόπου και κατ επέκταση την αύξηση του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού. Λατομική δραστηριότητα - Είναι απαραίτητη? Με τον όρο λατομική δραστηριότητα εννοούμε την απόληψη υλικών διαφόρων διαστάσεων που προ-έρχονται από φυσικές αποθέσεις θραυσμάτων με εξόρυξη κατάλληλων πετρωμάτων τους και που χρησιμοποιούνται όπως έχουν ή μετά από θραύση ή λειοτρίβηση ή ταξινόμηση για την παρασκευή σκυ-ροδεμάτων ή κονιαμάτων ή με μορφή σκύρων ή μεγαλύτερων κομματιών, στην οδοποιία ή λοιπά τε-χνικά έργα ή οικοδομές. Στην έννοια των αδρανών υλικών περιλαμβάνονται και οι δομικοί λίθοι, λαξευ-τοί ή όχι. Επίσης στην έννοια της λατομίας εμπίπτει και η εξόρυξη μαρμάρων και βιομηχανικών ορυ-κτών. Πρόκειται για αμιγώς πρωτογενή κλάδο παραγωγής, με μόνη διαφορά από τους υπόλοιπους πρωτο-γενείς κλάδους, την απόληψη προϊόντων σε ένα κύκλο. Στην Ελλάδα σύμφωνα με τα επίσημα στοι-χεία, υπάρχουν ενεργές περισσότερες από 500 επιχειρήσεις εκμετάλλευσης μαρμάρων και βιομηχανι-κών ορυκτών και περισσότερες από 350 επιχειρήσεις εκμετάλλευσης αδρανών υλικών. Οι επιχειρήσεις παραγωγής αδρανών αποτελούν στήριγμα σημαντικών άλλων τομέων της εθνικής μας οικονομίας, παρέχοντας πρώτες ύλες απαραίτητες σε αυτούς αλλά και χρήσιμες στην καθημερινή μας ζωή. Πόσοι άραγε άνθρωποι γνωρίζουν ότι για ένα σπίτι απαιτούνται μέχρι και 150 τόνοι ορυκτών και προϊόντων βασισμένων σε ορυκτά (όπως τσιμέντο, αδρανή, μάρμαρα, κ.λπ.) ή ότι ο μέσος άνθρωπος κα-ταναλώνει περίπου 400 21 / 28

τόνους ορυκτών στη διάρκεια της ζωής του;[2] Για το λόγο αυτό η νομοθεσία χαρακτηρίζει τα εντός λατομικών περιοχών λατομεία αδρανών υλικών ως επιχειρήσεις δημόσιας ωφέλειας παρέχοντας τους ακόμα και τη δυνατότητα απαλλοτρίωσης ξένης όμορης ιδιοκτησίας προς εξυπηρέτησή τους (για κατασκευή έργων υποδομής ή βοηθητικών εγκαταστάσεων). Σημαντική παράμετρος του ρόλου του κλάδου είναι η συμβολή του στην ανάπτυξη και απασχόληση στην ύπαιθρο, αφού δραστηριοποιείται εκεί όπου βρίσκονται και τα αποθέματα, μακριά συνήθως από τα αστικά κέντρα. Η λατομική δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από την αδυναμία απομάκρυνσή της από το χώρο παρουσίας των πετρωμάτων. Σε αντίθεση με τη μεταλλεία, η λατομία δε χαρακτηρίζεται από μονοκαλλιέργεια απασχόλησης αλλά, συνυπάρχει και συνεργάζεται με τις λοιπές δραστηριότη-τες, συνεισφέροντας στη γενικότερη ευημερία της τοπικής κοινωνίας. Συνήθως, δε συνοδεύεται από μεγάλες βιομηχανικές εγκαταστάσεις η μοναδική περίπτωση καθετοποίησης είναι τα εργοστάσια έ-τοιμου σκυροδέματος, για τα λατομεία αδρανών υλικών και τα σχιστήρια για τα λατομεία μαρμάρων ή πλακών. Η αναγκαιότητα ενός λογικά πυκνού πλέγματος παρουσίας λατομείων τεκμαίρεται και από το πρό-βλημα που αντιμετωπίζουν συνέχεια οι κατασκευαστές να λαμβάνουν αδρανή υλικά ειδικά για τα μεγάλα έργα, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που έργα απορρίφθηκαν στη φάση των περιβαλλοντι-κών εγκρίσεων αφού δεν είχε βρεθεί σε λογική απόσταση χωροθετημένο κατάλληλο λατομείο. [3] Στις περιπτώσεις αυτές το έργο μετατίθεται ή υπερκοστολογείται λόγω μεταφοράς των αδρανών!!! Ενδει-κτικά αναφέρεται ότι στα 30 km, το κόστος μεταφοράς είναι περίπου ίσο με το 50% της τελικής τι-μής, με αποτέλεσμα πέραν των 60 km, περίπου, να οδηγούμαστε σε μη αποδεκτό κόστος μεταφοράς τους.[4] Η λατομική δραστηριότητα είναι εξαπλωμένη σε ολόκληρη την επικράτεια με τη μορφή εκμεταλλεύ-σεων είτε αδρανών υλικών είτε βιομηχανικών ορυκτών (κύρια στο νησιωτικό χώρο). Παράλληλα σημειώνεται ότι η μορφή της εκμετάλλευσης μπορεί επίσης να ποικίλλει στη νησιωτική από τη χέρσο Ελλάδα, αφού στην τελευταία σε αρκετά σημεία τα αδρανή λαμβάνονται με θραύση των ποτάμιων φερτών υλικών χωρίς να απαιτείται εξόρυξη δια ανατινάξεων. Λατομική νομοθεσία το κανονιστικό πλαίσιο Το προ του σήμερα καθεστώς Ο πρώτος που εμφανίστηκε και διέπει τις διαδικασίες της λατομικής δραστηριότητας ήταν ο 587/14 «Περί Λατομείων», που σε γενικές γραμμές είχε περιορισμένη εφαρμογή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπήρξε πρωτοποριακός για την εποχή του. Στα μόλις 8 άρθρα του δίδονται οι γενικές αρχές της ασφαλούς παραγωγής υλικών και μέτρα προκειμένου να μην οχλούνται άλλες δραστηριότητες. Το περιεχόμενο του νόμου αυτού αποτέλεσε τη «μαγιά» και για τους σύγχρονους νόμους. Με τη μεταπολίτευση, εισάγεται στην ελληνική νομοθεσία ένας νέος νόμος, ο 386/76 «Περί εκμεταλ-λεύσεως λατομείων αδρανών υλικών και απαγορεύσεως εκμεταλλεύσεως λατομείων μαρμάρων εις την περιοχήν του Πεντελικού όρους», που θεσπίζει για πρώτη φορά την άδεια εκμετάλλευσης λατο-μείων για όλα τα λατομεία αδρανών υλικών στην ελληνική επικράτεια. Σήμερα ελάχιστες από τις δια-τάξεις του νόμου αυτού είναι σε ισχύ πλην εκείνων που αναφέρονται στην απαγόρευση εκμετάλλευσης στα λατομεία μαρμάρου 22 / 28

της Πεντέλης. Οι «σύγχρονοι νόμοι» και οι εισαγόμενες καινοτομίες Η σύγχρονη νομοθεσία αποτελείται ουσιαστικά από 3 νομοθετήματα: Ο Ν. 669/77 «Περί εκμεταλλεύσεως λατομείων», ο οποίος στα 55 άρθρα του που αποτελούν τα συνολικά οκτώ θεματικά κεφάλαιά του είναι πληρέστερος από τον προηγούμενο και εισάγει νέες έννοιες και καινοτομίες. Αρχικά ο νόμος κάνει το διαχωρισμό ανάμεσα στα εξορυσσόμενα υλικά κατατάσσοντας τα σε τρεις κατηγορίες: Βιομηχανικά Ορυκτά Μάρμαρα και Αδρανή υλικά Οι καινοτομίες που εισάγει ο νέος νόμος επιγραμματικά είναι οι παρακάτω: Εισάγει την έννοια του δικαιώματος εκμετάλλευσης και θεσμοθετεί την άδεια εκμετάλλευσης. Θεσμοθετεί την οικονομοτεχνική μελέτη εκμετάλλευσης καθώς και μελέτη που θα εξετάζει τις επιπτώσεις από τις αλλαγές βασικών χαρακτηριστικών του περιβάλλοντος (προ εισα-γωγής των περιβαλλοντικών μελετών). Θεσμοθετεί το δελτίο δραστηριότητας και περιγράφει τα περιεχόμενά του σε μια προσπάθεια συλλογής στοιχείων για την εξορυκτική δραστηριότητα στη Χώρα. Στα επόμενα Κεφάλαια του Νόμου αναφέρονται οι τρόποι ρύθμισης για την παραχώρηση του δικαιώματος εκμετάλλευσης, ο τρόπος εκμετάλλευσης δημοσίων λατομείων καθώς και ο τρό-πος εκμετάλλευσης δημοτικών και κοινοτικών λατομείων που εκμισθώνονται σε ιδιώτες, βιο-μηχανίες ή Συνεταιρισμούς εξορύξεων καθώς και τα ένδικα μέσα για την επίλυση διαφορών σχετικά με τα λατομεία και τις άδειες λειτουργίας τους. Σε γενικές γραμμές ο νόμος 669/77 ασχολείται κυρίως με τα λατομεία Μαρμάρων και Βιομηχα-νικών Ορυκτών αφήνοντας τότε σε ισχύ το Ν. 386/76 για τη ρύθμιση θεμάτων των λατομείων αδρα-νών υλικών. Ο Ν. 1428/84 «Εκμετάλλευση λατομείων αδρανών υλικών και άλλες διατάξεις», ο οποίος σαν βασι-κή καινοτομία εισάγει την έννοια των λατομικών περιοχών και θεσμοθετεί τον τρόπο καθορισμού τους. Παράλληλα εισάγεται του ειδικού τέλους που οι εκμεταλλευτές υποχρεούνται να καταβάλλουν ετησίως στους οικείους Ο.Τ.Α. σαν πρόσοδος των τελευταίων ενώ στα υπόλοιπα άρθρα του αναφέρε-ται ουσιαστικά στα θέματα που αναφέρεται και ο Ν. 669/77 προσαρμοσμένα στην κατηγορία των λα-τομείων αδρανών υλικών. Ο Ν. 2115/93 «Τροποποίηση, αντικατάσταση και συμπλήρωση διατάξεων του Ν. 1428/84 Εκμε-τάλλευση λατομείων αδρανών υλικών και άλλες διατάξεις» αποτελεί το τελευταίο νομοθέτημα που προστέθηκε στο νομικό πλαίσιο που διέπει την παραγωγή αδρανών υλικών. Δεν εισάγει νέες έννοιες ή καινοτομίες, απλώς τροποποιεί και συμπληρώνει τους παλαιότερους νόμους. Λατομεία & Περιβάλλον [5] [6] [7] Η χωροθέτηση του «χωροθετημένου» 23 / 28

Η εξόρυξη δεν μπορεί παρά να γίνεται εκεί όπου η φύση τοποθέτησε το κοίτασμα του μεταλλεύματος ή του ορυκτού. Η εξορυκτική δραστηριότητα είναι η μόνη που δε χωροθετείται κάπου αλλού εκτός από το συγκεκριμένο χώρο, όπου η φύση δημιούργησε τα αποθέματα του ορυκτού πλούτου. Η λατομία σαν απλούστερη μορφή εξορυκτικής δραστηριότητας είναι περισσότερο ευέλικτη χωροτα-ξικά απ ότι η μεταλλεία. Ο λόγος είναι ότι για την Ελλάδα οι ασβεστόλιθοι και οι δολομίτες που από-τελούν τα κύρια πετρώματα παραγωγής αδρανών υπάρχουν σε πληθώρα σε αντίθεση με τα μεταλλεύ-ματα. Ο Ν.1428/84 έλυσε το πρόβλημα της χωροθέτησης των λατομείων αδρανών υλικών που εί-ναι τα πλέον ενοχλητικά λόγω των χρησιμοποιούμενων εκρηκτικών υλών με τη θεσμοθέτηση λατο-μικών περιοχών σε νομαρχιακό επίπεδο ανάλογα με τις ανάγκες του νομού. Στις περισσότερες περι-πτώσεις οι λατομικές περιοχές δεν έχουν ορισθεί με διάφορα προσκόμματα ενώ σε άλλες περι-πτώσεις αν και έχουν οριστεί δεν έχουν ενεργοποιηθεί. Οι λατομικές περιοχές πρέπει να προσφέρονται, κυρίως από πλευράς ποιότητας πετρωμάτων, μορφο-λογίας της περιοχής, υπάρξεως αποθεμάτων και συνθηκών προσπελάσεως προς αυτές και προς τα κα-ταναλωτικά κέντρα, για την εκμετάλλευση λατομικών. Ο ορισμός τους αποτελεί έργο πολυμελούς επι-τροπής από υπαλλήλους διαφόρων υπηρεσιών και εκπροσώπους φορέων. Οι προϋποθέσεις που οφεί-λουν οι λατομικές περιοχές να πληρούν σύμφωνα με το νόμο είναι: Απόσταση τουλάχιστον 1.000 μέτρων από υφιστάμενο οικισμό (ή επέκταση σχεδίου πόλης ή ρυμοτομικού σχεδίου. Απόσταση τουλάχιστον 2.000 μέτρων από κηρυγμένους αρχαιολογικούς χώρους ή προστα-τευόμενες ζώνες. Εντοπισμός περιοχών κοντά στα μεγάλα οικιστικά κέντρα, όπου πραγματοποιείται η μεγαλύ-τερη κατανάλωση αδρανών, ώστε τα κόστη μεταφοράς να μην είναι απαγορευτικά (υπερβο-λικά μεγαλύτερα από το κόστος εξόρυξης). Αποφυγή των περιοχών που γειτνιάζουν με περιοχές που έχουν χαρακτηριστεί σαν ευαίσθη-τες οικολογικά ή έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα «NATURA 2000» ή προστατεύονται με κά-ποιο άλλο νομικό καθεστώς. Εκτός από το νόμο, η αγορά θέτει το κριτήριο της ύπαρξης περισσότερων του ενός εκμεταλ-λεύσεων για την αποτροπή μονοπωλίων. Η εκμετάλλευση των αδρανών υλικών, λόγω του μη ανανεώσιμου χαρακτήρα τους με την υφι-στάμενη τεχνολογία, θα πρέπει να υλοποιείται στη βάση ενός σχεδίου στο πλαίσιο των αρχών της βιώσιμης ανάπτυξης, το οποίο θα λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες της εξορυκτικής δραστηριότητας, και συνίσταται από τις παρακάτω επιμέρους φάσεις που αφορούν: - τη βιωσιμότητα της εκμετάλλευσης, - το σχεδιασμό του λατομείου και τον υπολογισμό των απολήψιμων αποθεμάτων, - την εκμετάλλευση - περιβαλλοντική διαχείριση και - ο σεβασμός της φέρουσας ικανότητας της περιοχής στην οποία αναπτύσσεται η δραστηριότητα και την αποκατάσταση του περιβάλλοντος. Οι παραπάνω φάσεις εντάσσονται στο πλαίσιο της εκπόνησης οικονομοτεχνικής μελέτης λατομικών επενδυτικών σχεδίων (στάδιο κοιτασματολογικής μελέτης, προμελέτη σκοπιμότητας, μελέτη σκοπιμό-τητας), όπως προβλέπονται από την κείμενη νομοθεσία. Κάθε κοίτασμα απαιτεί την εκπόνηση ιδιαίτε-ρης τεχνικής μελέτης για τον υπολογισμό των 24 / 28

αποθεμάτων του κοιτάσματος, την επιλογή της μεθόδου εκμετάλλευσης και γενικότερα για το σχεδιασμό του λατομείου. Με άλλα λόγια δηλαδή πρόκειται για μια μελέτη σκοπιμότητας της εκμετάλλευσης. Η εκμετάλλευσή των φυσικών πόρων, προκαλεί αναμφισβήτητα προβλήματα. Ειδικά για τα εξορυσσό-μενα υλικά, ο όγκος των οποίων είναι πεπερασμένος. Ταυτόχρονα η συνεχής αύξηση της ζήτησης γης για ανάπτυξη και άλλων δραστηριοτήτων εντείνει τις πιέσεις και στη λατόμευση. Το μη ανανεώσιμο των ορυκτών πρώτων υλών χαρακτηρίζει τον κύκλο ζωής των εξορυκτικών εκμεταλλεύσεων, ο οποίος περ-ιλαμβάνει τα στάδια: ανακάλυψη, ανάπτυξη, επέκταση, ωρίμανση, κάμψη και εξάντληση. Στόχος επομένως της βιώσιμης ανάπτυξης στην λατομική δραστηριότητα δεν είναι η διατήρηση ενός συγκεκριμένου αποθέματος, αλλά μάλλον, η διατήρηση της ροής υπηρεσιών που εξασφαλίζονται από τους ορυκτούς πόρους και μάλιστα με τέτοιο τρόπο που στον κύκλο (όσο μεγαλύτερος γίνεται) ζωής μιας εκμετάλλευσης η καθαρή συμβολή στην κοινωνία να είναι θετική. Η εξορυκτική δραστηριότητα οφείλει να έχει υποχρεωτικά μακροπρόθεσμο ορίζοντα, ο σχεδιασμός και προγραμματισμός της πρέπει να μπορεί να γίνεται σε βάθος χρόνου, με σταθερούς και γνωστούς κανόνες. Μολονότι, όμως, ο ορίζοντας αξιοποίησης ενός κοιτάσματος είναι μακροπρόθεσμος, τα συ-γκεκριμένα σημεία/μέτωπα της εξόρυξης συνεχώς μετακινούνται ανάλογα με τη φύση, τις δυνατότητες του κοιτάσματος και τις απαιτήσεις της αγοράς. Αυτό απαιτεί συνολική αντιμετώπιση, τόσο επιχειρη-σιακή όσο και περιβαλλοντική, του ευρύτερου χώρου ενός κοιτάσματος, και όχι αποσπασματική και με στενό ορίζοντα αντιμετώπιση του συγκεκριμένου κάθε φορά εν ενεργεία μετώπου. Η αντιμετώπιση του ορθολογισμού διαχείρισης των αποθεμάτων των φυσικών πόρων αφορά τους τεχνικούς όλων των ειδικοτήτων, που θα πρέπει να σχεδιάζουν με φειδώ τις απαιτήσεις των κατασκευών τους, ενώ όπου είναι εφικτό πρέπει να γίνεται η χρήση υλικών β διαλογής, που θα προέρχεται από ανακύκλω-ση και επεξεργασία των υλικών κατεδαφίσεων. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της λατομικής δραστηριότητας ποικίλλουν ανάλογα με το υλικό που ε-ξορύσσεται, τον τρόπο και το μέγεθος της εκμετάλλευσης, τα χαρακτηριστικά της εκμεταλλευόμενης περιοχής και των άλλων χρήσεων γης που την περιβάλλουν. Μπορούν να εμφανίζονται σαν οχλήσεις ήσσονος σημασίας και άλλοτε σαν σοβαρά προβλήματα. Η σημασία των επιπτώσεων εξαρτάται επίσης από τον ανθρώπινο παράγοντα και ειδικά από τον αριθμό των ατόμων που επηρεάζονται, καθώς και από το βαθμό ευαισθητοποίησής τους απέναντι στα ζητήματα αυτά. Η λατομική δραστηριότητα, από τη φύση της, επεμβαίνει στο περιβάλλον προκαλώντας οπτική κυρίως όχληση, η οποία είναι μεν αποκαταστάσιμη αλλά σαφώς δεν κρύβεται στην εξέλιξη των εργασιών της δραστηριότητας. Συνεπώς, «τραβάει την προσοχή» περισσότερο από άλλες ακόμα και πιο επικίνδυ-νες πηγές όχλησης του περιβάλλοντος. Οι συνεχώς αναπτυσσόμενες πρακτικές αποκατάστασης του περιβάλλοντος μας επιτρέπουν να αντιμετωπίσουμε τις προκαταλήψεις του παρελθόντος, με τη χρήση περισσότερο αποτελεσματικών τρόπων περιβαλλοντικής προστασίας και αποκατάστασης. Η μεγάλη διάρκεια της άδειας εκμετάλλευσης εντείνει το πρόβλημα αφού για τις τρεις τουλάχιστον δεκαετίες που διαρκεί μια άδεια εκμ/σης η εικόνα ενός λατομείου δείχνει να 25 / 28