Διδακτικό Σενάριο Γ Γυμνασίου: Tίτλος: Στάσεις ζωής σε ποιητικά κείμενα Γνωστικό αντικείμενο:νεοελληνική Λογοτεχνία Συμβατότητα με το νέο ΠΣ:Προβλέπεται διδακτική ενότητα με αυτό το θέμα στη Γ Γυμνασίου Είδος διδακτικής πρακτικής:project,ομαδοσυνεργατική διδασκαλία Προτεινόμενη διάρκεια:24 ώρες
Υπεύθυνη Καθηγήτρια :Μαρία Καραλή Τμήμα:Γ 4 1 η ομάδα μαθητ:νικολακάκου Σοφία,Πανάγος Θανάσης,Παραθύρας Γιώργος,Σακκά Χριστίνα,Σιαφάκας Σπύρος 2 η ομάδα μαθητ:νικολάου Εύα,Νικολάου Ευάγγελος,Ντάτσι Αντουέλ, Ντεμρόζι Κλάιντι,Παπαδημητρίου Σοφία, Σκαμπαρδώνης Άρης,Σούφλας Λάμπρος 3 η ομάδα μαθητ:παπαδημητρίου Ελίνα,Παπανικολάου Ελεονώρα,Παπασακελλαρίου Κώστας,Παπουτσή Ελίνα,Σταφυλάς Απόστολος,Συρόπουλος Νικόλας 4 η ομάδα μαθητ:ορφανίδου Βασούλα, Πασχάλη Καλλιόπη,Ρούκα Χριστίνα,Σακκάς Γιώργος, Σδρόλια Μάγδα,Σιάντου Βασιλίνα
Σκοποθεσία Να αντιληφθούν οι μαθητές το διαφορετικό τρόπο με τον οποίο οι ποιητές μιλούν για τη ζωή Να αιτιολογήσουν τις στάσεις ζωής (τον τρόπο σκέψης, τις αξίες, τις παραινέσεις κτλ.που καταγράφονται στο ποιητικό κείμενο)με βάση τις ιστορικές συνθήκες,αλλά και το συνολικό χαρακτήρα του έργου κάθε ποιητή
Να αναζητήσουν δικές τους στάσεις ζωής μέσα σε συγκεκριμένα ποιήματα Να ανακαλύψουν την ομορφιά του ποιητικού λόγου, να αγαπήσουν την ποίηση και να δοκιμάσουν να εκφραστούν μέσω αυτής Να απομυθοποιήσουν το πρόσωπο ποιητής Να εξοικειωθούν με τον ποιητικό λόγο και να απολαμβάνουν την αναγνωστική διαδικασία
Να πραγματοποιήσουν διακειμενικές συγκρίσεις και να διαπιστώνουν συσχετίσεις Να ασκηθούν στη συνεργασία και τη δουλειά μέσα από τις ομάδες Να διακρίνουν τη νεωτερική από την παραδοσιακή ποίηση Να εξασκηθούν στη χρήση των Τ.Π.Ε.
Δεξιότητες Να εντοπίζουν τη συγκεκριμένη στάση ζωής που προτείνει ο ποιητής στο κείμενο και να ερμηνεύουν την επιλογή του. Να αναπτύξουν την ικανότητα σχολιασμού διατυπώνοντας δικές τους προτάσεις για στάσεις ζωής που επιλέγουν. Να διακρίνουν τη νεωτερική ποίηση από την παραδοσιακή. Να δοκιμάζουν να γράφουν δικές τους ποιητικές συνθέσεις στις οποίες θα διακρίνεται η δική τους στάση ζωής
Μεθόδευση της διδασκαλίας Α φάση:πριν από την ανάγνωση 4 διδακτικές ώρες Η τάξη συζητά για τα διαβάσματα που έχει σχετικά με το θέμα μας. Αναφερόμαστε σε κάποια ποιήματα που γνωρίζουν τα παιδιά και τα διαβάζουμε.ανατρέχουμε στον υπολογιστή που διαθέτει η τάξη μας και εντοπίζοντας ποιήματα γνωστών ποιητών απολαμβάνουμε τις απαγγελίες τους (από το διαδίκτυο). Ακούμε μελοποιημένα ποιήματα της Σαπφούς σε μουσική Βλασσόπουλου, Χατζιδάκη Ξυδάκη. Περνάμε στα δημοτικά και στη συνέχεια σε σύγχρονα μελοποιημένα σε στίχους Σεφέρη, Ελύτη,Ρίτσου. Απαγγέλλουν επίσης ποιήματα της αρεσκείας τους που από πριν τους ζητήθηκε να τα φέρουν Σχολιάζουμε καταγράφοντας κατά ομάδες πως παρουσιάζεται το ποιητικό υποκείμενο, ποιες συμπεριφορές αναγνωρίζουμε, ποια στάση ζωής αναδεικνύεται. Εξοικειωνόμαστε έτσι με το θέμα του project
Β φάση: Ανάγνωση Ακούμε μελοποιημένο το ποίημα της Μαρίας Πολυδούρη από το δίσκο τραγούδια για τους μήνες με την ερμηνεία της Ελευθερίας Αρβανιτάκη Διαπιστώνουν ότι το ποίημα μιλάει για μια ιστορία αγάπης κι ότι δεν είναι αισιόδοξο.τους ζητήθηκε να κλείσουν τα μάτια τους και να δουν τις αντίστοιχες εικόνες ξανακούγοντας το τραγούδι.όταν τελείωσε,μοιράστηκαν κάποια υποθετικά συναισθήματα που θα ένιωθαν αν βίωναν μια φάση απαισιοδοξίας
Διαβάστηκε το ποίημα πολύ παραστατικά από τον καθηγητή. Οι μαθητές παρατήρησαν ότι τα ρήματα στον αόριστο περιγράφουν ένα θετικό κλίμα ενώ τα ρήματα στον ενεστώτα ένα αρνητικό κλίμα Στη συνέχεια αφού χωρίστηκαν σε ομάδες εντόπισαν τα χαρακτηριστικά της ποίησης της Πολυδούρη:α) ρήματα σε ενεστώτα, β) επαναλαμβανόμενοι στίχοι, γ) ρήματα σε αόριστο και ποιες μνήμες φέρνουν στο μυαλό, δ) σε ποιο πρόσωπο είναι τα ρήματα, ε) λέξεις που συνδέονται με το ωραίο. Γίνεται προσπάθεια να καταλάβουν οι μαθητές ότι η λογοτεχνία αγγίζει συναισθηματικά τους ανθρώπους
Μετά αναλύθηκε το ποίημα ανά στροφή Κατόπιν προβλήθηκε στο διαδραστικό πίνακα η φωτογραφία της Πολυδούρη και η φωτογραφία του Καρυωτάκη και τους ζητήθηκε να εκφράσουν την πρώτη τους εντύπωση. Απάντησαν ότι φαίνονται απαισιόδοξοι και θλιμμένοι. Είπαμε ότι ανήκουν στη γενιά του 20 Τους δόθηκε το ιστορικό πλαίσιο της εποχής δίνοντας έμφαση στη Μικρασιατική καταστροφή και στο αρνητικό κλίμα που είχε διαμορφωθεί εκείνη την εποχή.. Χρησιμοποιούμε τον πίνακα του βιβλίου Ιστορία της Λογοτεχνίας όπου αναγράφονται τα χαρακτηριστικά της γενιάς του 20 με απλό και κατανοητό λεξιλόγιο Σχολιάσαμε τη στάση ζωής του ποιητικού υποκειμένου που καταδεικνύεται μέσα σ αυτό το ποίημα ανατρέχοντας και στην κριτική του Κώστα Στεργιόπουλου
Περάσαμε αμέσως μετά στον Καρυωτάκη δείχνοντας πάλι τη φωτογραφία που είδαν στο προηγούμενο μάθημα. Διαβάσαμε τη βιογραφία του. Τους έκανε εντύπωση το τέλος του. Μιλήσαμε για τη μεγάλη αξία που έχει η ζωή και σαν απάντηση διαβάσαμε την Ιθάκη του Καβάφη καθώς και το Τώρα του Χριστόπουλου.. Χωρισμένοι πάλι σε ομάδες κάνανε συσχετίσεις κι αντιπαραβολές όσον αφορά τις στάσεις ζωής που καταδεικνύονται σε όλα αυτά τα ποιήματα
Επιστρέψαμε στο βράδυ του Καρυωτάκη ακούγοντάς το μελοποιημένο από τη Λένα Πλάτωνος κι από το δίσκο 13 τραγούδια με τη Σαββίνα Γιαννάτου. Δόθηκε επίσης το ποίημα σαν δέσμη από τριαντάφυλλα. Εντόπισαν ομοιότητες ανάμεσα στα δυο και τα συναισθήματα του ποιητικού υποκειμένου. Σε 4 ομάδες χωρισμένοι άρχισαν να δουλεύουν στη συνέχεια τα παρακάτω ποιήματα: Όσο μπορείς και Ιθάκη του Καβάφη, Τρία χαϊκού του Σεφέρη, Στο παιδί μου του Αναγνωστάκη, Τριαντάφυλλα στο παράθυρο του Εμπειρίκου. Μία ομάδα ασχολήθηκε με το περιεχόμενο, το θέμα και το στόχο του ποιητή Η 2 η με τα συναισθήματα του ποιητικού υποκειμένου, Η 3 η ομάδα με το έργο του ποιητή,την ένταξή του στο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο που γράφτηκε το ποίημα Και η 4η ομάδα ανέλαβε να παρουσιάσει τη στάση του ποιητή απέναντι στη ζωή έτσι όπως διαφαίνεται μέσα απ το κάθε ποίημα
Ενδιάμεσα αναφερθήκαμε και στα χαρακτηριστικά παραδοσιακής και νεωτερικής ποίησης βάζοντας σε αντιπαραβολή το Τώρα του Χριστόπουλου και τα Τριαντάφυλλα στο παράθυρο του Εμπειρίκου. Διαβάσαμε κι άλλα αντιπροσωπευτικά ποιήματα των δύο ανωτέρων ρευμάτων ώσπου να αφομοιώσουν καλύτερα τις διαφορές.
Προς το τέλος της 2 ης φάσης αφού διαβάσαμε και ποιήματα του Θεσσαλού φιλολόγου και ποιητή Αγαθοκλή Αζέλη,τον καλέσαμε και με ιδιαίτερη προθυμία ανταποκρίθηκε αμέσως στην πρόσκλησή μας. Τα παιδιά με φοβερό ενθουσιασμό ετοίμασαν ένα ερωτηματολόγιο πάνω στο οποίο θα αναπτυσσόταν μια ελεύθερη συζήτηση με τον ποιητή. Δήλωσαν ότι η εμπειρία να αισθανθούν οι ίδιοι δημοσιογράφοι ήταν καταπληκτική. Η συνέντευξη που πήραν από τον κύριο Αζέλη λειτούργησε σαν δυναμίτης. Την επόμενη μέρα τους ζητήθηκε να γράψουν ποιήματα μέσα στα οποία θα φαίνεται μια συγκεκριμένη στάση ζωής τους. Στην αρχή δίστασαν. Κατόπιν επιμονής μου, η έκπληξη ήταν πολύ μεγάλη. Ακόμα κι ο πιο αδύνατος μαθητής κατάφερε να συνθέσει ένα ποίημα.
Η 3 η φάση πήγε παράλληλα με την επίσκεψη του ποιητή. Οι μαθητές βιντεοσκόπησαν τη συνάντηση μαζί του.οι συντονιστές των τεσσάρων ομάδων απομαγνητοφώνησαν τη συνέντευξη, μια ομάδα τη μετέτρεψε σε DVD, άλλοι πάλι έγραψαν ένα άρθρο γι αυτή την εμπειρία κι όλοι ανεξαιρέτως, όπως ανέφερα παραπάνω, συνέθεσαν το δικό τους ποίημα
Ακολούθησε η παρουσίαση των εργασιών και στη συνέχεια η ανάρτησή τους στην ιστοσελίδα του σχολείου (έχουν ήδη αναρτήσει τη συνέντευξη και το άρθρο τους)
Αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών Οι μαθητές αξιολογήθηκαν τόσο για τις ατομικές εργασίες τους όσο και για τη συμμετοχή τους στις ομαδικές εργασίες. Αξιολογήθηκαν για τον προφορικό και γραπτό τους λόγο, για τη γενικότερη συμμετοχή τους στο μάθημα και για τη συμβολή τους στη δουλειά της ομάδας τους
Βιβλιογραφία Vitti Mario(1978).IΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ.Αθήνα:Οδυσσέας Vitti,Mario(1979).Η γενιά του τριάντα.ιδεολογία και μορφή.αθήνα:ερμής Vitti Mario(1980).Φθορά και λόγος εισαγωγή στην ποίηση του Γιώργου Σεφέρη.Αθήνα:Bιβλιοπωλείο της Εστίας Ι.Δ.Κολλάρου και Σια Α.Ε. ΙΛΙΝΣΚΑΓΙΑ ΣΟΝΙΑ(1986).Η ΜΟΙΡΑ ΜΙΑΣ ΓΕΝΙΑΣ.Αθήνα:Κέδρος ΠΟΛΙΤΗ ΛΙΝΟΥ.(1968).ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ.ΚΑΒΑΦΗΣ,ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ ΚΑΙ Η ΠΟΙΗΣΗ ΩΣ ΤΟ 1930.Αθήνα:ΔΩΔΩΝΗ ΡΙΤΣΟΣ ΓΙΑΝΝΗΣ(1976).Μελέτες για το έργο του.αθήνα:διογένης Ζωγράφου Λιλή.(1981).ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ ΚΑΙ Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗΣ.Αθήνα:ΓΝΩΣΗ http://www.snhell.grσπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού http://www.youtube μελοποιημένη ποίηση Πολυδούρη,Καρυωτάκη, Ρίτσου,Σεφέρη,Σαπφούς