Τίτλος Μαθήματος: Ημέρες Αειφορίας 2015 Θεματική ενότητα 7: Ενδεικτικές εργασίες Τίτλος: Κέντρο υποστήριξης Τρίτης Ηλικίας: Εισαγωγή στοιχείων αειφορίας στην λειτουργία και την εκπαιδευτική διαδικασία Όνομα: Χατζηδημητρίου Φοίβος, Χημικός Μηχανικός ΕΜΠ Σχολή Χημικών Μηχανικών
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 2
Η τρίτη ηλικία στο δυτικό κόσμο, αποτελεί ένα στάδιο της ζωής του ανθρώπου όπου απέχει πλέον από την αγορά εργασίας και απολαμβάνει τους καρπούς των κόπων των προηγούμενων ετών. Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής ώθησε άμεσα στην ανάπτυξη κέντρων υποστήριξης και άλλων δομών, κρατικών και όχι μόνο, για την κάλυψη των νέων αναγκών και προοπτικών που εμφανίζονται σε αυτό το στάδιο της ζωής του ανθρώπου. Σήμερα, οι δομές αυτές αναπτύσσονται, εμπλουτίζονται και ανανεώνουν το ρόλο τους και τις παροχές, θεωρούμενες έως και βιώσιμος τομές επιχειρηματικής δραστηριότητας. Συνεπώς, στον συγκεκριμένο κλάδο, η υιοθέτηση βιώσιμων τακτικών και μεθόδων τόσο στη λειτουργία των αναπτυσσόμενων δομών όσο και στις παροχές τους, όπως η εκπαίδευση, μπορεί να τις αναβαθμίσει ποιοτικά και να τις επεκτείνει, μέσα σε ένα πλαίσιο αειφορίας. Στο στάδιο αυτό της ζωής του ανθρώπου, ενισχύεται ο ρόλος των ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων, της κοινωνικοποίησης και των προσωπικών ενδιαφερόντων καθώς καλούνται να αντισταθμίσουν την όποια σωματική και ψυχική φθορά στην τρίτη ηλικία. Έτσι, στο πλαίσιο των κέντρων υποστήριξης μέσω της εκπαίδευσης μπορούν να αναπτυχθούν στο άτομο νέες κλίσεις και ενδιαφέροντα με βιώσιμο πρόσημο. Μέσα από τη διαδικασία αυτή, οι συμμετέχοντες θα μπορούν να αποκτήσουν νέες γνώσεις, να αλληλεπιδράσουν με συνανθρώπους τους που βρίσκονται στην ίδια φάση της ζωής τους και μαζί να συντελέσουν στην παρασκευή ενός τελικού αποτελέσματος, χρήσιμου για την κοινωνία. Βασική παράμετρος που καθορίζει τα προτεινόμενα εκπαιδευτικά μέσα και οδούς για την εκπαιδευτική διαδικασία αποτελεί η ανάγκη για βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα, δηλαδή για νέες γνώσεις και πρακτικές που θα επιφέρουν κάποια (έστω μικρή) αλλαγή στη ζωή του ατόμου σύντομα και θα οδηγήσουν σε ένα αποτέλεσμα άμεσα, ώστε όσοι συμμετέχουν σε αυτό να αναγνωρίσουν τη συμβολή τους και να το αξιοποιήσουν. 3
Στο πλαίσιο αυτό οι τομείς εκπαίδευσης ενδεικτικά θα μπορούσαν να είναι: Νέες Τεχνολογίες Διαδίκτυο, Αξιοποίηση ψηφιακών βιβλιοθηκών, Οπτικός πολιτισμός και μέσα, Ηλεκτρονική επικοινωνία, Έξυπνες εφαρμογές και παιχνίδια για άτομα τρίτης ηλικίας, «Ψηφιακά μουσεία και ταξίδια». Περιβάλλον και Αγροτουρισμός Ανακύκλωση (χαρτί, γυαλί, πλαστικό, φάρμακα, μπαταρίες), Παραγωγή κομπόστ από απορρίμματα τροφίμων, Αγροτουριστικές επιχειρήσεις και προϊόντα ΠΟΠ, Επισκέψεις αγροτουριστικών μονάδων (και ενεργός συμμετοχή: ανταλλαγή σπιτιών, εξοχικών, κλπ), Περιβαλλοντική Ρύπανση, Κλιματική Αλλαγή. Δημιουργική έκφραση Χειροτεχνία Επαφή με Τέχνες,, Μαθήματα ζωγραφικής, χειροτεχνίας, γλυπτικής, ψηφιδωτού, Ανακύκλωση παλιών αντικειμένων και επαναξιοποίησή τους, Μεταποίηση ρούχων, Ράψιμο, Μαθήματα μουσικής και χορού, Ποίηση, Συγγραφή λογοτεχνικού κειμένου. Υγεία και Διατροφή Νέα τεχνολογικά μέσα στη λήψη ιατρικών μετρήσεων, Φάρμακα, Μεσογειακή διατροφή, Διαχείριση ασθενειών και αυτονομία ασθενών, Διαχείριση βάρους, Άθληση Κοινωνία και Πολιτισμός Πολυπολιτισμική κοινωνία, Μετανάστευση, Θρησκειολογία, Ιστορία και ιστορικά μνημεία, Παραδόσεις και έθιμα, Ανθρωπισμός Τα παραπάνω στοιχεία που προτείνονται ως συστατικά της εκπαίδευσης έχουν ως σκοπό την ανάπτυξη των πνευματικών οριζόντων και εμπειριών των συμμετεχόντων και την επαφή τους με τον νέο κλάδο της βιωσιμότητας. Επίσης σκιαγραφούν τα μέσα αειφορίας που θα υπάρχουν σε ένα τέτοιο κέντρο υποστήριξης. Τέτοια «πράσινα» μέσα είναι τα εξής: Ανακύκλωση (Χαρτί, πλαστικό, γυαλί, φάρμακα, ρούχα, τρόφιμα) Παραγωγή λιπάσματος από κομπόστ από απορρίμματα τροφίμων Αξιοποίηση φυτών για φωτοσκίαση και περιποίησή τους Δημιουργία πράσινης στέγης και «οικιακής παραγωγής» οπωροκηπευτικών Αξιοποίηση νερού βροχής και γκρίζων νερών Χρήση βιολογικών και οικολογικών πρώτων υλών 4
Όπως είναι σαφές, ένας τέτοιος χώρος που επιδιώκει την έντονη παρουσία της αειφορίας δε μπορεί παρά να αξιοποιεί και όλα τα σύγχρονα μέσα για την κάλυψη των ενεργειακών του αναγκών με τον φιλικότερο τρόπο για το περιβάλλον. Έτσι, η χρήση οικονομικών λαμπτήρων και παροχών νερού ρυθμιζόμενων με ανιχνευτή κίνησης, οι ηλιακοί συλλέκτες, το φυσικό αέριο, οι αντλίες θερμότητας και τα γεωθερμικά δάπεδα αποτελούν σημαντικά εργαλεία στην επίτευξη αυτού του στόχου. Τα άτομα της τρίτης ηλικίας αποκτούν πλέον έναν ενεργό ρόλο στην κοινωνία και η κάλυψη των αναγκών του αποτελεί ένα νέο πεδίο εξέλιξης. Τα ιδιαίτερά τους χαρακτηριστικά πια όχι μόνο δεν τα αποκλείουν από το κοινωνικό γίγνεσθαι αλλά τα καθιστούν και πρωταγωνιστές σε ορισμένα πεδία όπως η ανακύκλωση φαρμάκων και ο αγροτουρισμός και με τη ενασχόλησή τους με αυτούς αποκτούν δεξιότητες που τα καθιστούν πιο αυτάρκη μακροπρόθεσμα. Η έννοια όμως και το περιεχόμενο της αειφορίας αναπτύσσεται και εξελίσσεται διαρκώς, δίνοντάς μας πλέον νέες προοπτικές ανάπτυξης και προόδου, κάτι όμως που για να γίνει πραγματικότητα πρέπει να εισάγουμε τη βιωσιμότητα και τα «πράσινα» μέσα σε όλα τα πεδία της δραστηριότητας του ανθρώπου. 5