Σχετικά με το σχεδιασμό των πρώτων διδακτικών σας παρεμβάσεων. Τετάρτη 6 Απριλίου 2015

Σχετικά με το σχεδιασμό των πρώτων διδακτικών σας παρεμβάσεων Τετάρτη 6 Απριλίου 2015

Βασικά στοιχεία που περιλαμβάνονται σε κάθε εκπαιδευτικό σχεδιασμό Περιεχόμενο και βασικές επιδιώξεις των δραστηριοτήτων: τι σκέφτεστε να κάνετε; Γιατί κάνατε αυτές τις επιλογές περιεχομένου και επιδιώξεων για το συγκεκριμένο εκπαιδευτικό πλαίσιο; Πώς σκέφτεστε να αναπτύξετε τις δραστηριότητες που σκεφτήκατε; Ποια παιδαγωγική προσέγγιση και ποιες στρατηγικές σκέφτεστε να υιοθετήσετε;

Κατά το σχεδιασμό ο εκπαιδευτικός έχει να σκεφτεί: Πώς θα κινητοποιήσει το ενδιαφέρον των παιδιών; Πώς θα επιτύχει την ενεργή συμμετοχή τους στη δραστηριότητα; Πως θα συμβάλει στην κατανόηση; Πώς θα εξηγήσει; Πώς θα δομήσει τη δραστηριότητα ώστε να έχει νόημα για τα παιδιά; Πώς θα τα κάνει να συνεργαστούν (αν το απαιτεί η δραστηριότητα) ή να δουλέψουν ατομικά; Ποια στρατηγική διδασκαλίας θα είναι πιο αποτελεσματική;

Κάθε σχεδιασμός παραπέμπει σε μιαν αντίληψη για τη μάθηση Σύμφωνα με τη σύγχρονη συζήτηση σχετικά με τη μάθηση, αυτή συνδέεται με: - διερευνήσεις, αναζητήσεις, πειραματισμούς, διατύπωση υποθέσεων - ενθάρρυνση αλληλεπιδράσεων - αξιοποίηση βιωμάτων και πρότερης εμπειρίας - διαδικασίες επίλυσης προβλήματος Είναι προσανατολισμένος στην κατεύθυνση που απορρέει από τα παραπάνω ο σχεδιασμός σας;

Τι προτείνεται για την πρώτη σας παρέμβαση: Επεξεργασία βιβλίου ή βιβλίων Γιατί;

Γιατί τα παιδικά βιβλία αρέσουν στα παιδιά Γιατί τους προσφέρουν πολλά Γιατί είναι σε έναν πρώτο σχεδιασμό είναι ευκολότερο να αξιοποιεί κανείς ένα υλικό που μπορεί από μόνο του να είναι ελκυστικό

Επεξεργασία βιβλίων στην προοπτική της προώθησης του γραμματισμού των παιδιών

Σύμφωνα με την Ε.Ferreiro παρέχουμε ευκαιρίες γραμματισμού στα παιδιά: όταν τους επιτρέπουμε να ερμηνεύουν και να δημιουργούν ποικίλα κείμενα, κατανοώντας τους ποικίλους σκοπούς για τους οποίους δημιουργούνται τα κείμενα, όταν τους παρέχουμε ποικίλες διαδραστικές εμπειρίες με τη γραπτή γλώσσα, όταν δέχονται την πρόκληση ποικίλων επικοινωνιακών και λειτουργικών καταστάσεων που συνδέονται με τη γραφή,

όταν καλούνται να εργαστούν με τα κείμενα προσεγγίζοντάς τα από διαφορετικές οπτικές (του συγγραφέα, του διορθωτή, του μεταφραστή, του σχολιαστή, του αξιολογητή, του ηθοποιού), όταν θεωρούμε δεδομένο ότι η ποικιλία των εμπειριών τους με τα κείμενα εμπλουτίζει τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύουν ένα κείμενο, όταν τελικά πιστεύουμε ότι τα παιδιά μπορούν να σκέφτονται για τη γλώσσα και δεν γίνεται να σκέφτονται όλα το ίδιο πράγμα την ίδια στιγμή...

Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι η συστηματική επεξεργασία παιδικών βιβλίων συμβάλλει στην προώθηση του γραμματισμού των παιδιών καθώς τα υποστηρίζει στον εμπλουτισμό του προφορικού τους λόγου και στην κατάκτηση βασικών εννοιών του γραπτού λόγου. Η συχνή ανάγνωση παραμυθιών συμβάλλει στο να αποκτήσουν τα παιδιά αναγνωστικές ρουτίνες, συνήθειες δηλαδή εγγράμματων ανθρώπων.

Επιλέγοντας βιβλία για τις διδακτικές σας παρεμβάσεις επιδιώκετε4: Να κινητοποιήσετε το ενδιαφέρον των παιδιών, να κινητοποιηθούν ώστε να θελήσουν να ασχοληθούν με το προτεινόμενο κάθε φορά βιβλίο, Να συμμετέχουν στη συζήτηση/ επεξεργασία του βιβλίου, Να τους δώσετε ευκαιρίες παραγωγής προφορικού και γραπτού λόγου.

Να καλλιεργήσετε μια ποιοτική σχέση με το βιβλίο. Στην καλλιέργεια μιας ποιοτικής σχέσης με το βιβλίο συμβάλλει η ποιότητα των βιβλίων που επιλέγουμε να επεξεργαστούμε με τα παιδιά, αλλά και ο τρόπος που τα επεξεργαζόμαστε μαζί τους.

Έχοντας παρατηρήσει συστηματικά στην οποία θα πραγματοποιήσετε την παρέμβασή σας σκεφτείτε: Ποια από τα στοιχεία που έχετε παρατηρήσει θα λάβετε υπόψη σας για το σχεδιασμό της παρέμβασής σας σχετικά με την ανάγνωση/επεξεργασία ενός παραμυθιού;

Κάποιες σκέψεις για την επεξεργασία Πριν την ανάγνωση: Ερωτήσεις σχετικά με το εξώφυλλο του βιβλίου, όπως π.χ.: - Τι βλέπετε στο εξώφυλλο; - Τη γνωρίζετε αυτή την ιστορία; - Τι λέτε να γράφει εδώ; (δείχνοντας στοιχεία του εξωφύλλου). Κι εδώ, με τα πιο μικρά γράμματα, τι νομίζετε ότι μπορεί να γράφει; - Τι νομίζετε ότι μπορεί να λέει αυτό το βιβλίο; Πώς το σκεφτήκατε;

Κατά την ανάγνωση Ερωτήσεις που αποσκοπούν στην ενεργοποίηση μηχανισμών ενεργητικής ανάγνωσης, όπως π.χ.: - Τι λέτε να σκέφτεται τώρα ο Χ; - Γιατί λέτε να το είπε αυτό η Δ; - Γιατί νομίζετε ότι ο Π. ήταν στεναχωρημένος ή χαρούμενος;

Μετά την ανάγνωση: Ερωτήσεις που αποσκοπούν να σκεφτούν τα παιδιά υποθετικές πλοκές, του τύπου: - Αν δεν συνέβαινε αυτό, τι λέτε να γινόταν; - Τι άλλο θα μπορούσε να γίνει; - Πού λέτε να πάει τώρα ο ήρωας;

Δραστηριότητες που ξεκινούν από την ανάγνωση βιβλίων Σε συνέχεια της ανάγνωσης βιβλίων μπορούμε να προτείνουμε δραστηριότητες με αφορμή το περιεχόμενο του βιβλίου που αξιοποιούν στοιχεία που έχουν κατανοηθεί, που οδηγούν σε νέες κατανοήσεις, σε εμβάθυνση, που αξιοποιούν/ καλλιεργούν γνώσειςδεξιότητες

Οι προτεινόμενες δραστηριότητες έχει νόημα να συνδέονται με τις ιδέες του βιβλίου και να συμβάλουν στη βαθύτερη κατανόησή του. Ένας καλός τρόπος είναι να σκεφτείτε αν για τη δραστηριότητα που προτείνετε σας χρειάζεται το βιβλίο ή θα μπορούσατε να την αναπτύξετε και χωρίς αυτό. Διαβάστε προσεκτικά τα παραδείγματα δραστηριοτήτων που ακολουθούν, όπως τα κατέγραψαν εκπαιδευτικοί που τα υλοποίησαν στις τάξεις τους.

Παράδειγμα 1 Στην τάξη φέτος έχουμε επεξεργαστεί πάρα πολλά βιβλία. Με αφορμή το βιβλίο «Ο καλόκαρδος λύκος» ζήτησα από τα παιδιά να γράψουν ένα γράμμα στο Λουκά για να τον συγχαρούν που δεν έφαγε αυτούς που ήταν γραμμένοι στον κατάλογό του. Τα παιδιά άρχισαν να μου λένε να του γράψουμε «Μπράβο Λουκά!», «Είσαι πολύ καλός», «Καλά να πάθει ο γίγαντας»! Δεν μου είπαν άλλα πράγματα. Έγραψα τα όσα μου είπαν σε ένα μεγάλο χαρτί. Στη συνέχεια πέρασα σε άλλη δραστηριότητα. Αναρωτιέμαι αν χειρίστηκα καλά αυτή την επέκταση και τι τελικά πρόσφερε στα παιδιά. Ποια νομίζετε ότι ήταν η βασική επιδίωξη αυτής της δραστηριότητας; Υπάρχει κάτι που σας προβληματίζει;

Παράδειγμα 2: Διαβάσαμε το «Παραμύθι με τα χρώματα» του Α. Κυριτσόπουλου και συζητήσαμε για το ουράνιο τόξο. Ζητήσαμε από τα παιδιά, σταματώντας την ανάγνωση σε ένα σημείο, να φανταστούν και να ζωγραφίσουν τη συνέχεια της ιστορίας με λαδοπαστέλ για να πειραματιστούνε σε μια νέα τεχνική χρησιμοποιώντας διαφορετικό υλικό. H δραστηριότητα πέτυχε το στόχο της που ήταν η ψυχαγωγία των παιδιών. Επίσης, πρόσφερε στα παιδιά τη δυνατότητα να προσεγγίσουν το βιβλίο με το δικό τους τρόπο μέσω των εικαστικών. Ποια η επιδίωξη της δραστηριότητας; Συνδέεται με την προώθηση του γραμματισμού των παιδιών;

Παράδειγμα 3 Χτες διαβάσαμε με τα παιδιά το παραμύθι η Χιονάτη και οι 7 νάνοι. Τα παιδιά, αν και το ήξεραν τα περισσότερα, το παρακολούθησαν με ενδιαφέρον, ίσως επειδή μπορούσαν να πούνε πράγματα σχετικά με αυτό. Θέλοντας να προχωρήσω πέρα από αυτό είχα ετοιμάσει κάποιες δραστηριότητες για τα παιδιά. Αφού τελειώσαμε την ανάγνωση και συζητήσαμε για το παραμύθι τους μοίρασα αρχικά ένα φύλλο εργασίας με τις λέξεις ΧΙΟΝΑΤΗ, ΝΑΝΟΣ, ΜΗΤΡΙΑ, ΒΑΣΙΛΟΠΟΥΛΟ και τους ζήτησα να βάλουν σε κύκλο το γράμμα που αντιστοιχεί στον ήχο [a]. Με αυτό τον τρόπο αξιοποίησα το παραμύθι για μια δραστηριότητα αντιστοίχησης φωνήματος γραφήματος μια που αυτό είναι κάτι που δουλεύουμε αυτή τη στιγμή στην τάξη. Στη συνέχεια δίνοντάς τους μια φωτοτυπία από μια από τις εικόνες του βιβλίου με το σπίτι των νάνων τους ζήτησα να μετρήσουν τα πιάτα και τις καρέκλες και να μου πούνε αν φτάνουν για όλους τους νάνους. Στη συνέχεια κόψαμε σχεδιασμένους ήρωες του παραμυθιού για να φτιάξουμε μια μακέτα. Με αυτό τον τρόπο ολοκληρώθηκε η δραστηριότητα στην οποία συνδέσαμε μεταξύ τους διάφορα γνωστικά αντικείμενα επεκτείνοντας το παραμύθι. Πώς θα σχολιάζατε αυτές τις δραστηριότητες; Συμβάλλουν σε κάτι; Σε τι;

Δείτε τώρα τις παρακάτω δραστηριότητες συγκριτικά με τις προηγούμενες. Ως προς τι διαφοροποιούνται; Αν η Κοκκινοσκουφίτσα συναντούσε στο δρόμο τη Χιονάτη τι θα γινόταν; Τι θα γινόταν αν η Χιονάτη βρισκόταν στο σπίτι των γιγάντων και όχι των νάνων.. Η Χιονάτη συναντά τη Χιονάτη μιας άλλης χώρας Κατασκευάζουμε ένα παιχνίδι σχετικά με το παραμύθι της κοκκινοσκουφίτσας και ξαναφτιάχνουμε την ιστορία με βάση αν θα φτάσει πρώτα στο σπίτι της γιαγιάς ο λύκος, ο κυνηγός ή η κοκκινοσκουφίτσα

Δραματοποιούμε το παραμύθι, κάνοντας και σκηνικά και τη μουσική επένδυση (με τους τρόπους που έχετε διδαχτεί στο πλαίσιο σχετικών μαθημάτων ή/και αναφέρονται στον οδηγό Νηπιαγωγού). Φτιάχνουμε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι για να βρει το βασιλόπουλο ξανά τη Χιονάτη.

Αντίστροφη διαδρομή Αφηγείστε ένα παραμύθι που τους λέτε ότι σας άρεσε πολύ, τα παιδιά χωρίζονται σε ομάδες, συζητάτε και χωρίζετε το παραμύθι σε σκηνές και αναλαμβάνει κάθε ομάδα να εικονογραφήσει μία από αυτές.

Παράλληλες αναγνώσεις ή αναγνώσεις σε συνέχεια.

Πώς παρουσιάζεται η Κοκκινοσκουφίτσα στα διαφορετικά βιβλία; Τι έχει μέσα το καλάθι; Όλες οι Κοκκινοσκουφίτσες πάνε τα ίδια πράγματα στη γιαγιά τους;. Πώς είναι η γιαγιά; Ποιος σώζει την Κ, ο ξυλοκόπος ή ο κυνηγός; Σε όλα τα παραμύθια ο λύκος την τρώει τη γιαγιά;

Οι αναγνώσεις διαφορετικών βιβλίων με κοινό θέμα ή κοινούς ήρωες θεωρείται ότι συμβάλλουν: να μάθουν τα παιδιά να βλέπουν τα πράγματα με περισσότερο κριτική ματιά (ομοιότητες διαφορές, τι τους άρεσε ) να μάθουν να «ξεκλειδώνουν» τη δομή των βιβλίων, να μπορούν να σκεφτούν πάνω σε αυτά και να τα ανατρέψουν. να ενισχύεται η επιθυμία τους να παρέμβουν ή να δημιουργήσουν κάτι δικό τους

Τι μπορούν να προσφέρουν ως προς την προώθηση του γραμματισμού των παιδιών οι παράλληλες αναγνώσεις; Βιβλία για Καλούς ή/και Κακούς Λύκους Βιβλία για Λύκους και Γουρουνάκια: Όταν οι καλοί γίνονται κακοί. Βιβλία με αταξίες Βιβλία με διάφορα θέματα: Φόβοι (Τα τέρατα δεν φοβούνται το σκοτάδι/ Το τέρας που έτρωγε το σκοτάδι./ Φοβάμαι ) Βιβλία για το διαφορετικό

Η δική μας Κοκκινοσκουφίτσα Πού ζει; Τι φοράει; Τι θα πάει στη γιαγιά της; Πού μένει η γιαγιά της; Πώς πηγαίνει εκεί; Ποιον συναντά; Τι γίνεται μετά;

Ο λύκος ξαναγύρισε Υποθέσεις: Πού είχε πάει ο λύκος; (Ο Λύκος ξαναγύρισε) Με ποια σειρά πήγαν τα ζώα στο σπίτι του Κούνελου; Αλλαγή πλοκής ή και συνδυασμού ιστοριών σε ενιαία πλοκή: Τι θα γινόταν αν

Μπρασέρ Φ., 1001 δραστηριότητες για να αγαπήσω το βιβλίο, Μεταίχμιο, Αθήνα, 2003 Rodari G., Η γραμματική της φαντασίας, εκδ. Μεταίχμιο Ποσλάνιεκ Κ., Να δώσουμε στα παιδιά την όρεξη για διάβασμα, Καστανιώτης, Αθήνα, 1992 Spink J., Τα παιδιά ως αναγνώστες, Καστανιώτης, Αθήνα 1990 Αποστολίδου Β., Ανάγνωση και ετερότητα, στο Κλειδιά και Αντικλείδια, 2003, www.kleidiakaiantikleidia.net Οδηγός Νηπιαγωγού, εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης. Άρθρα από περιοδικά. Μ.