Μικροοικονομική Ενότητα 8: Τέλειος Ανταγωνισμός Σόρμας Αστέριος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Κοζάνη)
Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3
Σκοποί ενότητας Να κατανοήσει ο φοιτητής τα βασικά χαρακτηριστικά του τέλειου ανταγωνισμού. 4
Περιεχόμενα ενότητας Τέλειος ανταγωνισμός. Θεωρία της δομής της αγοράς. Οριακό έσοδο. Τέλειος ανταγωνισμός: Να παράγω ή να μην παράγω; 5
Τέλειος ανταγωνισμός (1) Δομή της Αγοράς: είναι το περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται η επιχείρηση, τα χαρακτηριστικά του οποίου επηρεάζουν τις αποφάσεις της επιχείρησης ως προς την τιμολογιακή της πολιτική και την παραγωγή. Άρα η επιχείρηση πρέπει να δώσει απαντήσεις σε: 1. Ποια τιμή πρέπει να ορίσει για τα προϊόντα που παράγει και πουλάει; 2. Πόσες μονάδες του προϊόντος πρέπει να παράγει; 3. Τι ποσότητα των απαιτούμενων παραγωγικών συντελεστών πρέπει να αγοράσει; 6
Θεωρία της δομής της αγοράς Η θεωρία της δομής της αγοράς βασίζεται στις εξής υποθέσεις: 1. Υπάρχουν πολλοί αγοραστές και πωλητές. 2. Οι πωλητές πωλούν ένα ομοιογενές προϊόν. 3. Οι αγοραστές και οι πωλητές έχουν στη διάθεσή τους όλες τις σχετικές πληροφορίες. 4. Δεν υπάρχουν εμπόδια εισόδου ή εξόδου από την αγορά. 7
Τέλειος ανταγωνισμός (2) Μια πλήρως ανταγωνιστική επιχείρηση είναι δέκτης τιμών, δηλαδή, δεν μπορεί να ελέγξει την τιμή του προϊόντος της. Απλά, αποδέχεται την τιμή που έχει καθοριστεί από την αγορά. Όταν προσδιοριστεί η τιμή ισορροπίας, η καμπύλη ζήτησης της πλήρους ανταγωνιστικής επιχείρησης είναι οριζόντια (πλήρως ελαστική) στην τιμή ισορροπίας. Δηλαδή η επιχείρηση παίρνει την τιμή ισορροπίας ως δεδομένη γίνεται δέκτης τιμών και πουλάει την παραγωγή της σ αυτή την τιμή. Εννοείται πως δεν μπορεί να πουλήσει άπειρη ποσότητα, αλλά ότι η τιμή δεν επηρεάζεται από τις διακυμάνσεις της ποσότητας παραγωγής που μπορεί να επιλέξει η επιχείρηση. 8
Καμπύλη ζήτησης μίας πλήρως ανταγωνιστικής επιχείρησης Διάγραμμα 1. Καμπύλη ζήτησης μίας πλήρως ανταγωνιστικής επιχείρησης 9
Οριακό έσοδο Η καμπύλη οριακού εσόδου μιας πλήρους ανταγωνιστικής επιχείρησης είναι ίδια με την καμπύλη ζήτησης της επιχείρησης. Οριακό έσοδο (MR = ΔTR/ΔQ) είναι η μεταβολή στο συνολικό έσοδο, που προκύπτει από την πώληση μιας επιπλέον μονάδας παραγωγής. Πίνακας 1. Οριακό έσοδο 10
Ο τέλειος ανταγωνισμός βραχυπρόθεσμα Ποιο είναι το επίπεδο παραγωγής μιας επιχείρησης που επιθυμεί να μεγιστοποιήσει το κέρδος της; Η επιχείρηση θα συνεχίσει να αυξάνει την ποσότητα παραγωγής της όσο το οριακό έσοδο είναι μεγαλύτερο από το οριακό κόστος. Άρα η επιχείρηση θα σταματήσει να παράγει όταν το οριακό έσοδο θα εξισωθεί με το οριακό κόστος. 11
Τέλειος ανταγωνισμός (3) Διάγραμμα 2. Τέλειος ανταγωνισμός 12
Τέλειος ανταγωνισμός: Να παράγω ή να μην παράγω; (1) Περίπτωση 1 η Τιμή ισορροπίας Ρ 15 Ποσότητα παραγωγής Q 100 Συνολικά έσοδα (15x100) 1.500 Μέσο συνολικό κόστος (ATC) 11x100 1.100 Συνολικό μεταβλητό κόστος (AVC x Q) 7x100 700 Συνολικό σταθερό κόστος FC (1.100 700) 400 Κέρδος (1.500 1.100) 400 13
Τέλειος ανταγωνισμός: Να παράγω ή να μην παράγω; (2) Διάγραμμα 3. Τέλειος ανταγωνισμός: Να παράγω ή να μην παράγω; (2) 14
Τέλειος ανταγωνισμός: Να παράγω ή να μην παράγω; (3) Περίπτωση 2 η Τιμή ισορροπίας Ρ 4 Ποσότητα παραγωγής Q 50 Συνολικά έσοδα (15x100) 200 Μέσο συνολικό κόστος (ATC) 11x100 650 Συνολικό μεταβλητό κόστος (AVC x Q) 7x100 250 Συνολικό σταθερό κόστος FC (1.100 700) 400 Κέρδος (1.500 1.100) -450 15
Τέλειος ανταγωνισμός: Να παράγω ή να μην παράγω; (4) Διάγραμμα 4. Τέλειος ανταγωνισμός: Να παράγω ή να μην παράγω; (4) 16
Τέλειος ανταγωνισμός: Να παράγω ή να μην παράγω; (5) Περίπτωση 3 η Τιμή ισορροπίας Ρ 9 Ποσότητα παραγωγής Q 80 Συνολικά έσοδα (15x100) 720 Μέσο συνολικό κόστος (ATC) 11x100 800 Συνολικό μεταβλητό κόστος (AVC x Q) 7x100 400 Συνολικό σταθερό κόστος FC (1.100 700) 400 Κέρδος (1.500 1.100) -80 17
Τέλειος ανταγωνισμός: Να παράγω ή να μην παράγω; (6) Διάγραμμα 5. Τέλειος ανταγωνισμός: Να παράγω ή να μην παράγω; (6) 18
Προϋποθέσεις για μια μακροχρόνια ανταγωνιστική ισορροπία 1. Το οικονομικό κέρδος είναι 0. P = SRATC. 2. Οι επιχειρήσεις παράγουν την ποσότητα για την οποία η τιμή (Ρ) ισούται με το οριακό κόστος. Ρ = MC. 3. Καμία επιχείρηση δεν έχει κίνητρο να μεταβάλλει το μέγεθός της για την παραγωγή της τρέχουσας ποσότητας. SRATC = LRATC. 19
Μακροπρόθεσμη ανταγωνιστική ισορροπία Διάγραμμα 6. Μακροπρόθεσμη ανταγωνιστική ισορροπία 20
Διαδικασία μετακίνησης από ένα σημείο μακροχρόνιας ανταγωνιστικής ισορροπίας σε άλλο Διάγραμμα 7. Διαδικασία μετακίνησης από ένα σημείο μακροχρόνιας ανταγωνιστικής ισορροπίας σε άλλο 21
Είσοδος νέων επιχειρήσεων Διάγραμμα 8. Είσοδος νέων επιχειρήσεων 22
Βιβλιογραφία μαθήματος (1) Arnold, R. A. (2013). Μικροοικονομική. Εκδόσεις Broken Hill Publishers Ltd., Αθήνα. Krugman, P. & Wells, R. (2009). Μικροοικονομική. Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη. Leibenstein, H. (1966). Allocative efficiency vs. X- Efficiency. The American Economic Review, 56 (3), 392-415 Mankiw, N. G. & Taylor, P. M. (2011). Αρχές οικονομικής θεωρίας. Εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα. 23
Βιβλιογραφία μαθήματος (2) Nicholson, W. (2008). Μικροοικονομική θεωρία: Βασικές αρχές και προεκτάσεις, Εκδόσεις Κριτική, Αθήνα. Sweezy, M. P. (1939). Demand under conditions of oligopoly. The Journal of Political Economy, 47 (4), 568-573. Ζαχαριάδης - Σούρας, Δ. (2003). Μικροοικονομική: Μία εισαγωγή στις αγορές και στις τιμές (2η έκδοση), Εκδόσεις Σταμούλη, Αθήνα. 24