ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 19.05.2004 SEC(2004) 621 τελικό ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ Αποξήλωση πυρηνικών εγκαταστάσεων και διαχείριση αποβλήτων ιαχείριση των πυρηνικών ευθυνών που προκύπτουν από τις δραστηριότητες του Κοινού Κέντρου Ερευνών (ΚΚΕρ) οι οποίες υλοποιούνται στα πλαίσια της Συνθήκης Ευρατόµ EL EL

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 0 Σύνοψη... 3 1 Στόχος της ανακοίνωσης... 8 2 Πλαίσιο... 8 3 Υλοποίηση του προγράµµατος από το 1999 ως το 2003... 9 3.1 Εγκαταστάσεις Ispra (Ιταλία)... 9 3.2 Ινστιτούτο Υλικών Αναφοράς και Μετρήσεων (IRMM) - Geel (Βέλγιο)... 10 3.3 Ινστιτούτο Υπερουράνιων Στοιχείων (ITU) Καρλσρούη (Γερµανία)... 10 3.4 Ινστιτούτο Ενέργειας (IE) - Petten (Κάτω Χώρες)... 11 4 Αναθεωρηµένο γενικό πρόγραµµα... 11 4.1 Στρατηγική της Επιτροπής σχετικά µε την αποξήλωση και τη διαχείριση των αποβλήτων... 12 4.2 Συνολική επισκόπηση του προγράµµατος... 15 4.3 Οι φάσεις του προγράµµατος... 17 4.4 ιαχείριση του προϋπολογισµού... 17 4.5 Κόστος του προγράµµατος D&WM... 18 4.5.1 Εξέλιξη του κόστους του προγράµµατος D&WM... 18 4.5.2. Ύψος του προγράµµατος ανά εγκατάσταση... 20 4.6 Χρηµατοδότηση του προσωπικού... 21 5 Εξωτερική αξιολόγηση του προγράµµατος... 22 5.1 Αξιολόγηση του προγράµµατος από την κοινοπραξία... 22 5.2 Γνώµη της οµάδας των εµπειρογνωµόνων για το πρόγραµµα... 23 5.3 Γνώµη του διοικητικού συµβουλίου του ΚΚΕρ... 23 6 ιαχείριση του προγράµµατος και των συναφών κινδύνων... 24 6.1 Γενική προσέγγιση... 24 6.2 Ελαχιστοποίηση των κινδύνων και των αβεβαιοτήτων εξωτερικής προέλευσης... 24 6.3 Ελαχιστοποίηση των κινδύνων εσωτερικής προέλευσης... 26 6.4 Σύστηµα διαχείρισης των έργων... 27 6.5 Οργάνωση των έργων... 28 6.6 Ρόλος της "διευθύνουσας επιτροπής"... 28 6.7 Η οµάδα των εµπειρογνωµόνων... 28 6.8 Πολιτική διαχείρισης των ανθρώπινων πόρων... 28 7 Συµπεράσµατα... 30 ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΟ ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΕΛΤΙΟ... 32 EL 2 EL

0 ΣΥΝΟΨΗ Το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) δηµιουργήθηκε στην αρχή της δεκαετίας του 60 στα πλαίσια της συνθήκης Ευρατόµ. Ενώ στην αρχή ασχολούνταν αποκλειστικά µε την πυρηνική ενέργεια, στη συνέχεια διαφοροποίησε τις δραστηριότητές του. Οι δραστηριότητες στον πυρηνικό τοµέα αντιπροσωπεύουν ακόµη και σήµερα το 30% των συνολικών δραστηριοτήτων του Κέντρου και αφορούν κυρίως την ασφάλεια και την προστασία που αποτελούν προτεραιότητα για τις ειρηνικές εφαρµογές της πυρηνικής ενέργειας στην Ευρώπη και κατά συνέπεια για το ΚΚΕρ. Σήµερα δεν έχει καθοριστεί ακόµη ηµεροµηνία για την οριστική παύση αυτών των δραστηριοτήτων, για τη συνέχιση των οποίων θα ήταν δυνατόν να απαιτηθεί η κατασκευή νέων εγκαταστάσεων ή νέων εργαστηρίων. Όµως, σύµφωνα µε τη συνθήκη Ευρατόµ, το ΚΚΕρ οφείλει να διαχειριστεί την πυρηνική κληρονοµιά και κυρίως να προχωρήσει στην αποξήλωση των παροπλισµένων εγκαταστάσεων. Προς το σκοπό αυτό δηµιουργήθηκε γραµµή στον προϋπολογισµό σε συµφωνία µε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο. Το 1999, η Επιτροπή αποφάσισε να δροµολογήσει χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις ένα πρόγραµµα αποξήλωσης, το επιλεγόµενο πρόγραµµα D&WM 1, των απηρχαιωµένων πυρηνικών εγκαταστάσεών της ακολουθώντας στον τοµέα αυτό το νέο δόγµα που υιοθετήθηκε στο µεγαλύτερο µέρος των χωρών της Ένωσης, προτιµώντας να εφαρµόσει "άµεση αποξήλωση", παρά έναν "ετεροχρονισµένο παροπλισµό" που υποτίθεται πως αξιοποιεί τη µείωση της ραδιενέργειας των εγκαταστάσεων. Αντικείµενο της παρούσας ανακοίνωσης είναι η παρουσίαση πλήρους προκαταρκτικού προγράµµατος στο οποίο έχει ενσωµατωθεί η αποξήλωση όλων των υφιστάµενων εγκαταστάσεων (που έχουν παροπλισθεί ή των οποίων η εκµετάλλευση συνεχίζεται) και η επεξεργασία των υφιστάµενων αποβλήτων ή αυτών που θα προκύψουν από αυτήν την αποξήλωση. Προς το σκοπό αυτό έγιναν ορισµένες υποθέσεις και κατά την ολοκλήρωση του προγράµµατος όλες οι υφιστάµενες εγκαταστάσεις θα έχουν αποξηλωθεί και τα απόβλητα θα έχουν διατεθεί. Φυσικά το πρόγραµµα αυτό θα αποτελέσει αντικείµενο τακτικών αναθεωρήσεων και θα πρέπει, όταν θα έρθει η στιγµή, να λάβει υπόψη του τις ενδεχόµενες νέες εγκαταστάσεις που θα έχουν κατασκευαστεί. Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του ΚΚΕρ Το µεγαλύτερο µέρος των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ispra (Ιταλία) είναι απηρχαιωµένες εδώ και πολλά χρόνια. Η λειτουργία τους έχει σταµατήσει οριστικά και θα πρέπει κατά συνέπεια να αποξηλωθούν. Οι άλλες πυρηνικές εγκαταστάσεις του ΚΚΕρ, που βρίσκονται στο Petten (Κάτω Χώρες), το Geel (Βέλγιο) και την Καρλσρούη (Γερµανία) συνεχίζουν να είναι υπό εκµετάλλευση. Η αποξήλωσή τους πιθανώς δεν θα πραγµατοποιηθεί πριν από ηµεροµηνία γύρω στο 2015, ίσως το 2025 ή ακόµη και πολύ αργότερα. Ωστόσο, χωρίς να αναµένουµε τις ηµεροµηνίες αυτές και σύµφωνα µε τις συστάσεις του ιεθνούς Οργανισµού Ατοµικής Ενέργειας ( ΟΑΕ) σχετικά µε την αποξήλωση πυρηνικών εγκαταστάσεων και τη διαχείριση των αποβλήτων, η Επιτροπή προβλέπει τη συγκρότηση σχεδίων αποξήλωσης των εγκαταστάσεων που 1 D&WM : Decommissioning and Waste Management (Αποξήλωση και διαχείριση αποβλήτων). EL 3 EL

βρίσκονται σε λειτουργία και την επικαιροποίησή τους µέχρι την πραγµατοποίηση των εργασιών. Το ΚΚΕρ ξεκίνησε ήδη από το 1999 τις δραστηριότητες αποξήλωσης και επεξεργασίας των αποβλήτων στις τέσσερις εγκαταστάσεις και ιδιαίτερα στο Ispra. Η Επιτροπή υπέβαλε το πρόγραµµα και τις προθέσεις της στο Συµβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο µε την ανακοίνωσή της COM(1999)114. Η ανακοίνωση COM(1999)114 Η ανακοίνωση COM(1999) 114 που υποβλήθηκε στο Συµβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε ως στόχο να παρουσιάσει µία πρώτη µορφή του προγράµµατος αποξήλωσης των εγκαταστάσεων αυτών. Είχε επίσης ως στόχο να ενηµερώσει αυτά τα δύο όργανα για την απόφαση της Επιτροπής να δροµολογήσει ένα τέτοιο πρόγραµµα. Το πρόγραµµα που υποβλήθηκε τότε αφορούσε κυρίως τα "βάρη του παρελθόντος", δηλαδή τις παροπλισµένες εγκαταστάσεις και τη διαχείριση των αποβλήτων που είχαν συγκεντρωθεί κατά τη διάρκεια της εκµετάλλευσής των. Το κόστος εξυγίανσης αυτών των "βαρών του παρελθόντος" εκτιµήθηκε σε 230 εκατοµµύρια 1998, ενώ το κόστος της αποξήλωσης των εγκαταστάσεων που λειτουργούσαν ("µελλοντικά βάρη") σε 223 εκατοµµύρια 1998 (ποσά που στρογγυλεύθηκαν στα 220 εκατοµµύρια στην ανακοίνωση), δηλαδή συνολικό ποσό 453 εκατοµµύρια 1998. Επικαιροποίηση του προγράµµατος Στο τέλος του 2002 το ΚΚΕρ πραγµατοποίησε νέα ανάλυση των "βαρών του παρελθόντος" του καθώς και των "µελλοντικών βαρών" του. Το συνολικό ποσό εκτιµήθηκε τότε σε 941 εκατοµµύρια 2003. Με βάση αίτηµα του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το πρόγραµµα εξετάστηκε από κοινοπραξία εξωτερικών εταιριών µε εµπειρία στον τοµέα αυτό. Η εκτίµηση της κοινοπραξίας ανήλθε σε 1.069 εκατοµµύρια 2003, δηλαδή 13,6% παραπάνω από την εκτίµηση του ΚΚΕρ. Το κόστος της πρόσθετης εναλλακτικής επιλογής, της αποκαλούµενης "παρθένο έδαφος" που συνίσταται στην αποκατάσταση των εδαφών στην αρχική τους κατάσταση, εκτιµήθηκε σε 76 εκατοµµύρια 2003. Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι αυτές οι τελευταίες εκτιµήσεις του ΚΚΕρ και της κοινοπραξίας είναι σχετικά ίδιες δεδοµένης της φύσης των εργασιών και τις αβεβαιότητες που σχετίζονται µε ένα τέτοιο πρόγραµµα. Σηµειώνει εξάλλου πως και οι δύο οργανισµοί στηρίζουν τις αντίστοιχες εκτιµήσεις τους σε δεδοµένα τα οποία δεν ήσαν διαθέσιµα κατά την πρώτη εκτίµηση (πλήρης απογραφή και νέα ραδιολογικά δεδοµένα). Κατά συντηρητικό τρόπο, και λαµβανοµένου υπόψη πως τα γήπεδα επί των οποίων βρίσκονται οι εγκαταστάσεις Ευρατόµ ανήκουν σε τρίτους, η Επιτροπή διατηρεί την εναλλακτική επιλογή "παρθένο έδαφος". Το συνολικό κόστος του προγράµµατος που ανέρχεται σε 1.145 εκατοµµύρια 2003 κατανέµεται λοιπόν στα τέσσερα κέντρα ως εξής: 56,3 % για το Ispra (645 εκατοµµύρια ) 34,0 % για την Καρλσρούη (389 εκατοµµύρια ) 6,0 % για το Petten (69 εκατοµµύρια ) EL 4 EL

3,7 % για το Geel (42 εκατοµµύρια ) Ανάλυση της αύξησης του κόστους του προγράµµατος Η αύξηση του κόστους του προγράµµατος προκύπτει από διάφορες αιτίες: Αύξηση των περιορισµών και κατά συνέπεια του κόστους οριστικής αποθήκευσης των αποβλήτων. Αυτό αποτελεί ευαίσθητο θέµα στις χώρες που φιλοξενούν εγκαταστάσεις Ευρατόµ, κυρίως στο Βέλγιο και την Ιταλία όπου οι δαπάνες που είχαν προβλεφθεί αρχικά, αναθεωρήθηκαν µε σηµαντική αύξηση. Εξέλιξη της νοµοθεσίας των χωρών που φιλοξενούν εγκαταστάσεις όσον αφορά τη διαχείριση και τη συσκευασία των αποβλήτων. Ο χαρακτηρισµός των αποβλήτων είναι πιο αυστηρός (πιο προωθηµένη φασµοτοµετρία) και αυτό απαιτεί συστήµατα υψηλών επιδόσεων οι απαιτήσεις σχετικά µε τα χαρακτηριστικά των δεµάτων είναι πιο αυστηρές και το κατώφλιο εξαιρέσεων έχει χαµηλώσει. Συνυπολογισµός όλου του προσωπικού που συµµετέχει στη διαχείριση των απηρχαιωµένων εγκαταστάσεων. Επανεκτίµηση των καθηκόντων και των τεχνικών δυσκολιών. Επεξεργασία και αποµάκρυνση των "εξωτικών" αποβλήτων: πυρηνικά υλικά (εξαντληµένα και µη εξαντληµένα) αλκάλια (Na και NaK). Λεπτοµερής επανεξέταση των εργασιών αποξήλωσης που πρέπει να γίνουν, κυρίως στις εγκαταστάσεις που λειτουργούν ακόµη ("µελλοντικά βάρη "). Μείωση δηλαδή εξάλειψη των κινδύνων και των αβεβαιοτήτων Όπως κάθε πρόγραµµα τέτοιου είδους, και το παρόν πρόγραµµα παρουσιάζει κινδύνους και αβεβαιότητες: Οι "φυσικοί" κίνδυνοι είναι εδώ δύο ειδών: οι "συµβατικοί" κίνδυνοι που είναι ενδογενείς σε εργοτάξια µεγάλης κλίµακας και οι πυρηνικοί επιλεγόµενοι κίνδυνοι που προκύπτουν από τον χειρισµό ραδιενεργών υλικών ή υλικών που έχουν µολυνθεί. Ο κίνδυνος συµβατικού ατυχήµατος (πτώση, σύνθλιψη, έγκαυµα, ηλεκτροπληξία, κλπ.) είναι της ιδίας φύσης όπως σε άλλα εργοτάξια παρόµοιας κλίµακας. Ωστόσο, θα πρέπει να υπογραµµιστεί πως κατά γενικό τρόπο, στα εργοτάξια αποξήλωσης συµβαίνουν λίγα ατυχήµατα. Αυτό είναι αναµφίβολα αποτέλεσµα της καλής προετοιµασίας όλων των επιχειρήσεων που σχετίζονται µε την ύπαρξη διαδικασιών εξασφάλισης ποιότητας οι οποίες διέπουν όλες τις εργασίες στον πυρηνικό τοµέα. Το ΚΚΕρ εφαρµόζει τα µέτρα αυτά προκειµένου να προλάβει τα ατυχήµατα σε άτοµα και σε αγαθά, και χρησιµοποιεί µόνον εταιρίες µε εµπειρία στη διαχείριση τέτοιου τύπου εργοταξίων. Ο πυρηνικός κίνδυνος είναι σηµαντικά µειωµένος στις εγκαταστάσεις που έχουν παροπλιστεί και ακόµη περισσότερο όταν το πυρηνικό καύσιµο έχει αποµακρυνθεί, επιχείρηση που EL 5 EL

προηγείται πάντα της αποξήλωσης. Παρόλα αυτά, λόγω της παρουσίας αποβλήτων και µολυσµένου ή ραδιενεργού εξοπλισµού υφίσταται κίνδυνος διάδοσης της µόλυνσης ή έκθεσης σε ιοντίζουσα ακτινοβολία (ο κίνδυνος διάδοσης της µόλυνσης αυξάνει µε τη γήρανση των εγκαταστάσεων εφόσον αυτές δεν συντηρούνται επαρκώς. Πρόκειται για έναν από τους λόγους υπέρ της όσο το δυνατόν ταχύτερης αποξήλωσης των απηρχαιωµένων εγκαταστάσεων). Ο έλεγχος του κινδύνου διάδοσης της µόλυνσης εξασφαλίζεται από το προσωπικό του ΚΚΕρ και από τις παρεµβαίνουσες εταιρίες που έχουν εξασκηθεί στην εργασία σε πυρηνικό περιβάλλον. Εξασφαλίζεται χάρη στην αποµόνωση των εγκαταστάσεων κατά τη φάση της αποξήλωσης (συγκράτηση, αερισµός, διήθηση) και την εφαρµογή αυστηρών κανόνων όσον αφορά την επεξεργασία και τη συσκευασία των αποβλήτων. Ο κίνδυνος έκθεσης σε ιοντίζουσες ακτινοβολίες ελέγχεται µέσω της εφαρµογής της προσέγγισης που ονοµάζεται ALARA (As Low As Reasonable Achievable: τόσο χαµηλή όσο είναι λογικά εφικτό) που συνεπάγεται, για παράδειγµα, τη σύγκριση των διάφορων δυνατών σεναρίων και των επιπτώσεών τους από ραδιολογικής πλευράς και την εφαρµογή επαρκούς βιολογικής προστασίας µέχρι τη χρησιµοποίηση στολών προστασίας και αναπνευστήρων. Φυσικά, η εφαρµογή αυτών των µέτρων προστασίας των εργαζόµενων και του περιβάλλοντος συµβάλλει κατά µείζονα λόγο στην προστασία του κοινού και του περιβάλλοντος. Παρ όλους τους τεχνικούς κινδύνους παραµένουν επίσης και οι οικονοµικοί κίνδυνοι: Αύξηση του κόστους επεξεργασίας και οριστικής αποθήκευσης των αποβλήτων: ο κίνδυνος αυτός υφίσταται στις τέσσερις φιλοξενούσες χώρες του ΚΚΕρ, είτε γιατί δεν υφίσταται κλάδος οριστικής διάθεσης µε απαλλαγή του παραγωγού από κάθε οικονοµική εξάρτηση (Γερµανία και Ιταλία) και/ή γιατί το κόστος των παραπάνω ενεργειών είναι δυνατόν να αυξηθεί από σήµερα µέχρι την υλοποίηση των επιχειρήσεων αποξήλωσης που είναι χρονικά πιο αποµακρυσµένες (2015-2030). Είναι ένας από τους λόγους που στηρίζουν την πρόταση οδηγίας του Συµβουλίου 2 προκειµένου να επιταχυνθεί η δηµιουργία κέντρων οριστικής αποθήκευσης στις χώρες που δεν διαθέτουν τέτοια κέντρα. Ωστόσο, οποιαδήποτε και αν είναι η φιλοξενούσα χώρα, είναι δυνατόν να αναµένεται λογικώς πως αν ληφθεί υπόψη η εµπειρία που αποκτάται σε ορισµένα κράτη µέλη και οι λεπτοµερείς µελέτες που πραγµατοποιήθηκαν, εξασφαλίζεται σήµερα καλύτερη εκτίµηση του κόστους επεξεργασίας και οριστικής αποθήκευσης, το οποίο κατά συνέπεια θα είναι δυνατόν να ελεγχθεί καλύτερα στο µέλλον. Εξέλιξη των διεθνών και εθνικών νοµοθεσιών σχετικά κυρίως µε την επεξεργασία, τη συσκευασία και την αποθήκευση των αποβλήτων, τους κανόνες ακτινοπροστασίας (όριο των δόσεων στην πράξη), τους κανόνες µεταφοράς πυρηνικών υλικών, κλπ. Αύξηση των διοικητικών περιορισµών: αύξηση της κανονιστικής τεκµηρίωσης, πολυπλοκότερες διοικητικές διαδικασίες (δηµόσιες διαβουλεύσεις), κλπ. Αύξηση των δαπανών για εργατικά και πληθωρισµός. 2 Πρόταση για οδηγία του Συµβουλίου σχετικά µε τη διαχείριση αναλωµένου πυρηνικού καυσίµου και ραδιενεργών αποβλήτων COM(2003)32 τελικό. EL 6 EL

"Κλασικοί" βιοµηχανικοί κίνδυνοι που αφορούν τις συµβατικές σχέσεις µε τους προµηθευτές και τους αναδόχους. Για τον έλεγχο των κινδύνων αυτών πραγµατοποιήθηκαν ορισµένες προληπτικές δράσεις. Εκτός από τη γνωµοδότηση της οµάδας ανεξάρτητων εµπειρογνωµόνων και την πραγµατοποίηση από έµπειρες επιχειρήσεις µελετών και εργασιών στις εγκαταστάσεις, αναπτύχθηκαν µόνιµες σχέσεις µε τις εθνικές αρχές ιδίως στην Ιταλία προκειµένου να εξασφαλιστεί η ανάληψη της ευθύνης για τα συσκευασµένα απόβλητα από εθνικό οργανισµό και να αποφευχθεί ο κίνδυνος υποχρεωτικής επανασυσκευασίας των αποβλήτων όταν θα δηµιουργηθεί χώρος οριστικής αποθήκευσης. Συγκροτήθηκε οργανισµός και µέθοδοι διαχείρισης που είναι προσαρµοσµένες στην υλοποίηση σηµαντικών και µακρόχρονων βιοµηχανικών έργων και ανταλλάχθηκαν πληροφορίες µε τους εθνικούς οργανισµούς των κρατών µελών που φέρουν την ευθύνη για παρόµοια προγράµµατα. ιαφάνεια Οι ρυθµίσεις που περιγράφηκαν παραπάνω θα επιτρέψουν την παρακολούθηση και την επικαιροποίηση του προγράµµατος επί ετησίας βάσεως, κατ ελάχιστον, και την αποτελεσµατική επικοινωνία µε τα ενδιαφερόµενα µέρη στα πλαίσια του προγράµµατος αυτού: το Συµβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τις εθνικές και τοπικές αρχές των φιλοξενουσών χωρών και το κοινό. Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΖΗΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΝΑ ΛΑΒΟΥΝ ΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ EL 7 EL

1 ΣΤΟΧΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗΣ Η παρούσα ανακοίνωση συµπληρώνει την πληροφόρηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε την εξέλιξη του προγράµµατος αποξήλωσης των απηρχαιωµένων πυρηνικών εγκαταστάσεων και τη διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων (πρόγραµµα D&WM 3 ) που δροµολογήθηκε το 1999 από την Επιτροπή. Η παρούσα νέα ανακοίνωση ανταποκρίνεται στα αιτήµατα του Συµβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την υποβολή µακροπρόθεσµου σχεδίου δράσης για το πρόγραµµα D&WM. Προς το σκοπό αυτό παρουσιάζεται µία επανεκτίµηση του προγράµµατος που το 2002 πραγµατοποιήθηκε από το ΚΚΕρ και το 2003 από την κοινοπραξία εταιριών µε καλή εµπειρία στον τοµέα αυτό (που στο εξής θα αναφέρεται ως "η κοινοπραξία"). 2 ΠΛΑΙΣΙΟ Το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) δηµιουργήθηκε µε το άρθρο 8 της συνθήκης Ευρατόµ και από την αρχή της δεκαετίας του 60 δροµολογήθηκαν στο Ispra οι πρώτες πυρηνικές κοινοτικές δραστηριότητες. Το ΚΚΕρ που από την αρχή ασχολιόταν αποκλειστικά µε την πυρηνική ενέργεια, διαφοροποίησε στη συνέχεια τις δραστηριότητές του για να ανταποκριθεί στις ανάγκες άλλων Γενικών ιευθύνσεων της Επιτροπής. Ακόµα και σήµερα η πυρηνική ενέργεια αντιπροσωπεύει το 30% των δραστηριοτήτων του οι οποίες επικεντρώνονται στα θέµατα προτεραιότητας για την Ε&Α που προορίζεται να υποστηρίξει την ειρηνική χρήση της πυρηνικής ενέργειας στην Ευρώπη. Με βάση το ίδιο αυτό άρθρο 8 το ΚΚΕρ οφείλει να διαχειριστεί το παρελθόν του και να αποξηλώσει τις εγκαταστάσεις που έπαυσαν να λειτουργούν. Προς το σκοπό αυτό, δηµιουργήθηκε γραµµή στον προϋπολογισµό µε τη σύµφωνη γνώµη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου. Το Κοινό Κέντρο Ερευνών (ΚΚΕρ) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εξασφαλίζει τη διαχείριση των πυρηνικών εγκαταστάσεων της Ευρωπαϊκής Κοινότητας στο όνοµα της Ευρατόµ. Οι εγκαταστάσεις αυτές βρίσκονται στο Geel (Βέλγιο), στο Ispra (Ιταλία), στην Καρλσρούη (Γερµανία) και στο Petten (Κάτω Χώρες). Στόχος της Επιτροπής είναι να εξασφαλίσει υγιή διαχείριση των πυρηνικών βαρών της Ευρατόµ που προέρχεται κατά ένα µέρος από την ανάπτυξη του κλάδου των αντιδραστήρων στις αρχές της δεκαετίας του 1960 και κατά το υπόλοιπο από τα προγράµµατα έρευνας στον τοµέα της ασφάλειας των αντιδραστήρων. Από πρακτικής πλευράς, η Επιτροπή ανέλαβε να αποξηλώσει τις απηρχαιωµένες εγκαταστάσεις µέχρι το επίπεδο 3 όπως καθορίζεται από τον ΟΑΕ γεγονός που επιτρέπει την επαναχρησιµοποίηση των εγκαταστάσεων για µη πυρηνικούς σκοπούς. ιατηρεί επίσης προληπτικά, την επιλογή που ονοµάζεται "παρθένο έδαφος" η οποία συνίσταται στην κατεδάφιση των κτιρίων και την αποκατάσταση των εδαφών στην αρχική τους κατάσταση. Ταυτόχρονα η Επιτροπή ανέλαβε τη διάθεση του συνόλου των αποβλήτων που βρίσκονται ακόµη στις εγκαταστάσεις της σε εθνικά κέντρα αποθήκευσης προκειµένου να 3 D&WM: Decommissioning and Waste Management (Démantèlement et gestion des déchets). EL 8 EL

απελευθερωθεί οριστικά από κάθε δέσµευση που συνδέεται µε την ιδιοκτησία αυτών των αποβλήτων. Η ανακοίνωση COM(1999) 114 που υποβλήθηκε στο Συµβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απέβλεπε στην παρουσίαση µιας πρώτης µορφής του προγράµµατος αποξήλωσης αυτών των εγκαταστάσεων. Απέβλεπε επίσης στην ενηµέρωση των δύο οργάνων για την απόφαση της Επιτροπής να δροµολογήσει ένα τέτοιο πρόγραµµα. Η πρώτη αξιολόγηση του προγράµµατος το 1999 στηριζόταν σε δύο εκθέσεις που συντάχθηκαν η µία από µία γερµανική εταιρία και η άλλη από µία γαλλική εταιρία. Οι εκθέσεις αυτές χρησίµευσαν για την αξιολόγηση του κόστους της αποξήλωσης των απηρχαιωµένων εγκαταστάσεων που ανήλθε σε 230 εκατοµµύρια, υπογραµµίζοντας ταυτόχρονα τις πολυάριθµες αβεβαιότητες που επικρέµονταν πάνω από το πρόγραµµα όπως αναφέρθηκε στην ανακοίνωση του 1999. Προκειµένου να δοθεί µια συνολική εκτίµηση του κόστους αποξήλωσης των εγκαταστάσεων του ΚΚΕρ, αναφέρθηκε συµπληρωµατική κατά προσέγγιση εκτίµηση 223 εκατοµµύρια για τη µεταγενέστερη αποξήλωση των εγκαταστάσεων που λειτουργούν ακόµη (η οποία στρογγυλεύθηκε σε 220 εκατοµµύρια στην ανακοίνωση). Κατά συνέπεια ο συνολικός προϋπολογισµός που θα έπρεπε να δεσµευθεί εκτιµήθηκε προσεγγιστικά σε 453 εκατοµµύρια 1998. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στη γνωµοδότησή του 4, ζήτησε από την Επιτροπή να εµβαθύνει το πρόγραµµα αποξήλωσης συµπεριλαµβανοµένων και των εγκαταστάσεων που βρίσκονται ακόµη σε λειτουργία προκειµένου να συνταχθεί ένα πλήρες πρόγραµµα των σηµερινών και µελλοντικών αναγκών. Από την πλευρά του, το Ελεγκτικό Συνέδριο ζήτησε από την Επιτροπή να πραγµατοποιήσει εξωτερική αξιολόγηση προκειµένου να ενισχύσει τις προβλέψεις που πρέπει να γίνουν στον ισολογισµό της Κοινότητας. Για το σκοπό αυτό η Επιτροπή ανέθεσε την αξιολόγηση του προγράµµατος του ΚΚΕρ σε µία κοινοπραξία που αποτελείτο από τέσσερις εταιρίες. Της κοινοπραξίας ηγείτο η SCK CEN από το Mol (Βέλγιο) µε εταίρους τις εταιρίες Forschungszentrum Karlsruhe (Γερµανία), την Οµάδα Πυρηνικών Ερευνών και παροχής συµβουλών NRG (Κάτω Χώρες) και την Tractebel-Ingegniera (Ιταλία). Το έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής (DT 1) περιλαµβάνει περισσότερες λεπτοµέρειες για τις ενέργειες που ανέλαβε η Επιτροπή, τις γνωµοδοτήσεις που διατυπώθηκαν από τα όργανα και την απάντηση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. 3 ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΤΟ 1999 ΩΣ ΤΟ 2003 3.1 Εγκαταστάσεις Ispra (Ιταλία) Το κόστος των "βαρών του παρελθόντος και του µέλλοντος" όσον αφορά τις εγκαταστάσεις του Ispra αντιπροσωπεύουν πάνω από το µισό του προγράµµατος D&WM της Επιτροπής. Το πρόγραµµα δράσης του Ispra είναι επίσης το πιο προχωρηµένο, δεδοµένου πως η λειτουργία όλων σχεδόν των πυρηνικών του εγκαταστάσεων έχει σταµατήσει οριστικά. Το πρόγραµµα του Ispra όσον αφορά τα "βάρη του παρελθόντος" στρέφεται προς το παρόν προς την ανάληψη των αποβλήτων από τρίτες βιοµηχανικές χώρες, κάθε φορά που αυτό είναι 4 Έκθεση A5-0159/2000 13γ. EL 9 EL

δυνατόν, και την κατασκευή ή την αποκατάσταση των εγκαταστάσεων χαρακτηρισµού, επεξεργασίας, συσκευασίας και προσωρινής αποθήκευσης των αποβλήτων, εγκαταστάσεων που είναι απαραίτητες για τη διάθεση άλλων υφιστάµενων αποβλήτων καθώς και των αποβλήτων της αποξήλωσης καθώς αυτά θα παράγονται σταδιακά. Από το 1999, οι εγκαταστάσεις του Ispra χρησιµοποιούνται για τη µείωση του όγκου των αποβλήτων και του καυσίµου που υπάρχει στις εγκαταστάσεις. Κατά τον τρόπο αυτό όλο το µη εξαντληµένο καύσιµο επεστράφη στις Ηνωµένες Πολιτείες, που ήταν η χώρα προέλευσής του, και το µολυσµένο βαρύ ύδωρ απεστάλη στον Καναδά. Η αποκατάσταση και η κατασκευή της εγκατάστασης επεξεργασίας των αποβλήτων είχαν δροµολογηθεί κατά µεγάλο µέρος στο τέλος του 2003. Περιλαµβάνουν κυρίως, την εγκατάσταση χαρακτηρισµού των αποβλήτων, την εγκατάσταση απολύµανσης, το σταθµό επεξεργασίας υγρών καταλοίπων, το σταθµό σκυροκονιάµατος, την εγκατάσταση προσωρινής αποθήκευσης και τον έλεγχο στην έξοδο των αποχαρακτηρισµένων αποβλήτων. Τέλος έχουν προχωρήσει αρκετά οι µελέτες σχεδιασµού κέντρου ενδιάµεσης αποθήκευσης των αποβλήτων στις εγκαταστάσεις του Ispra. Παράλληλα δροµολογήθηκαν οι αποκαλούµενες δραστηριότητες προ-αποξήλωσης. Περιλαµβάνουν κυρίως τη συσκευασία του απαρχαιωµένου αποτεφρωτή αποβλήτων, που ολοκληρώθηκε το 2003, την κατεδάφιση του πύργου ψύξης του αντιδραστήρα Ispra-1, του αγωγού µεταφοράς των υγρών καταλοίπων στον παλαιό σταθµό επεξεργασίας, που θα πρέπει να ολοκληρωθεί το 2004, την κατεδάφιση αρκετών κτιρίων, την αποµάκρυνση εξοπλισµού και την απολύµανση ή καταστροφή περισσότερων από 1200 τόνων µετάλλου. Οι αντίστοιχες δαπάνες για την περίοδο 1999-2003 ανέρχονται σε 42 εκατοµµύρια. 3.2 Ινστιτούτο Υλικών Αναφοράς και Μετρήσεων (IRMM) - Geel (Βέλγιο) Στο Geel ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση του προγράµµατος που συνίσταται στην εκκαθάριση όλων των "βαρών του παρελθόντος" της εγκατάστασης. Το κτίριο ραδιοχηµείας αποχαρακτηρίστηκε και χρησιµοποιείται σήµερα για µη πυρηνικές δραστηριότητες. Τα µη εξαντληµένα πυρηνικά υλικά µεταφέρθηκαν στο SCK CEN στο Mol (Βέλγιο), γεγονός το οποίο επέτρεψε τον χαρακτηρισµό των εγκαταστάσεων ως κατηγορίας 3 που επιβάλλει λιγότερες δεσµεύσεις επιτήρησης από ό,τι η κατηγορία 1. Ο µικρός επιταχυντής Van de Graaff αποξηλώθηκε και πραγµατοποιήθηκαν διάφορες εργασίες εξυγίανσης. Τέλος πραγµατοποιήθηκε χαρτογράφηση του συνόλου των κτιρίων των οποίων συνεχίζεται η εκµετάλλευση. Αποτελεί στοιχείο αναφοράς για την τακτική επικαιροποίηση του σχεδίου προγράµµατος αποξήλωσης των εγκαταστάσεων. Οι αντίστοιχες δαπάνες για την περίοδο 1999-2003 ανέρχονται σε 6,5 εκατοµµύρια. 3.3 Ινστιτούτο Υπερουράνιων Στοιχείων (ITU) Καρλσρούη (Γερµανία) Στα πλαίσια του παρόντος προγράµµατος, οι εγκαταστάσεις της Καρλσρούης διαχειρίζονται την αποµάκρυνση των αποβλήτων που συγκεντρώθηκαν στα πλαίσια των εργασιών έρευνας του παρελθόντος, και προχωρεί στην αποξήλωση του απηρχαιωµένου εξοπλισµού όπως τα κουτιά για γάντια από τα οποία αποξηλώνονται είκοσι περίπου κάθε έτος. Θα πρέπει να υπογραµµιστεί πως αυτές οι δραστηριότητες αποξήλωσης θα πρέπει να διαχωριστούν από την καθηµερινή διαχείριση των εγκαταστάσεων και των αποβλήτων τα EL 10 EL

οποία παράγονται από τις δραστηριότητες Ε&Α που βρίσκονται σε εξέλιξη, διαχείριση που συνεχίζει να χρηµατοδοτείται από το πρόγραµµα έρευνας. Πρόκειται για δραστηριότητες που συνδέονται µε παλαιότερα προγράµµατα των οποίων αποφασίστηκε η διακοπή στα πλαίσια της εξέλιξης των δραστηριοτήτων του ΚΚΕρ. Παρόλο που ο διαχωρισµός µεταξύ των δύο τύπων δραστηριοτήτων είναι δύσκολος, ο διαχωρισµός αυτός αναγνωρίστηκε από την κοινοπραξία που αποτελείτο κυρίως από οργανισµούς έρευνας. Η οριστική αποξήλωση των εγκαταστάσεων της Καρλσρούης θα αρχίσει όπως και για το Geel, µετά τη διακοπή των ερευνητικών προγραµµάτων. Η διακοπή αυτή δεν έχει προγραµµατιστεί µέχρι σήµερα. Για τις ανάγκες της παρούσας ανάλυσης, χρησιµοποιήθηκε η υποθετική ηµεροµηνία του 2025. Οι αντίστοιχες δαπάνες για την περίοδο 1999-2003 ανέρχονται σε 16 εκατοµµύρια. 3.4 Ινστιτούτο Ενέργειας (IE) - Petten (Κάτω Χώρες) Η µόνη δραστηριότητα του Petten στα πλαίσια των "βαρών του παρελθόντος", από το 1999 ως το 2003, αφορά την επεξεργασία µιας παρτίδας εξαντληµένου καυσίµου που προέρχεται από την περίοδο κατά την οποία ο αντιδραστήρας αποτελούσε αντικείµενο προγράµµατος κοινοτικής έρευνας. Από το 1996 η δραστηριότητα του αντιδραστήρα υψηλής ροής συνοδεύεται από τη σύσταση αποθεµάτων που θα συµβάλουν στη χρηµατοδότηση της αποξήλωσης του. Ανερχόταν σε 5 εκατοµµύρια στο τέλος του 2003. Για την περίοδο 2004-2006, η ετήσια συµµετοχή θα πρέπει να ανέλθει σε 0,8 εκατοµµύρια ετησίως. Έτσι στο τέλος του 2006, το απόθεµα θα ανέρχεται σε 7,4 εκατοµµύρια. Το τελικό ποσό των αποθεµάτων θα εξαρτηθεί από την ηµεροµηνία διακοπής λειτουργίας του αντιδραστήρα υψηλής ροής. Όµως δεν θα αντιπροσωπεύει στην καλύτερη περίπτωση, παρά το ένα τρίτο του ποσού που απαιτείται για την αποξήλωσή του (69 εκατοµµύρια ) εφόσον γίνει δεκτή η υπόθεση της διακοπής λειτουργίας του αντιδραστήρα κατά την περίοδο 2015-2020. Η αποξήλωση του αντιδραστήρα υψηλής ροής του Petten δεν προβλέπεται πριν το 2015 το νωρίτερο (η αντικατάσταση του δοχείου του αντιδραστήρα το 1984-1985 θα επιτρέψει εκµετάλλευση του αντιδραστήρα µέχρι και πολύ µετά το 2015). εν θα πρέπει ωστόσο να αποκλείεται πρόωρη διακοπή της λειτουργίας, είτε λόγω διακοπής των ερευνητικών προγραµµάτων και/ή αποδέσµευση των χωρών (Κάτω Χώρες και Γαλλία σήµερα) που συµµετέχουν στη χρηµατοδότηση του "συµπληρωµατικού προγράµµατος". Κατά συνέπεια το τελικό ποσό του αποθέµατος δεν είναι σίγουρο. Για τον λόγο αυτό δεν ελήφθη υπόψη κατά τον υπολογισµό των συγκεκριµένων κονδυλίων που απαιτούνται για την αποξήλωση των εγκαταστάσεων του Petten. 4 ΑΝΑΘΕΩΡΗΜΕΝΟ ΓΕΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Προκειµένου να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της σχετικά µε την αποξήλωση απηρχαιωµένων πυρηνικών εγκαταστάσεων και την επεξεργασία των αποβλήτων, η Επιτροπή διακρίνει τρεις τύπους δραστηριοτήτων: ιατήρηση σε ασφαλή κατάσταση: Πρόκειται για τις δραστηριότητες διατήρησης σε καθεστώς ασφάλειας και προστασίας των εγκαταστάσεων των οποίων η λειτουργία έχει διακοπεί προκειµένου να αντιµετωπιστεί η γήρανση των εγκαταστάσεων ή η εξέλιξη των εθνικών και EL 11 EL

διεθνών κανόνων ασφάλειας. Πρόκειται επίσης για τις δράσεις αναβάθµισης των εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων του Ispra που διατίθενται αποκλειστικά για την υλοποίηση του προγράµµατος D&WM. Παρόλο που οι δράσεις αυτές προηγούνται της αποξήλωσης των εγκαταστάσεων, είναι µερικές φορές δύσκολος ο διαχωρισµός τους από τις εργασίες εξυγίανσης ή προαποξήλωσης. Προκειµένου να γίνουν σαφή τα όσα ακολουθούν, οι δράσεις αυτές θεωρήθηκαν ότι ενσωµατώνονται στο πρόγραµµα D&WM τόσο στα πλαίσια των δράσεων όσο και στον προϋπολογισµό. Αυτή ήταν η επιλογή που έκανε η Κοινοπραξία κατά την αξιολόγηση που πραγµατοποίησε για το πρόγραµµα (βλ. παράγραφο 5). Βάρη του παρελθόντος: Πρόκειται για τις δραστηριότητες που αφορούν τις εγκαταστάσεις των οποίων η λειτουργία έχει ήδη διακοπεί. Περιλαµβάνουν την επεξεργασία των υφιστάµενων αποβλήτων και την εξυγίανση των εγκαταστάσεων µέχρι την αποξήλωσή τους καθώς και την επεξεργασία των αποβλήτων που παράγονται κατά τον τρόπο αυτό. Περιλαµβάνουν επίσης την κατασκευή εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων, καθώς και τη δηµιουργία κέντρου προσωρινής αποθήκευσης των αποβλήτων για το Ispra. Μελλοντικά βάρη: Πρόκειται για τις δράσεις αποξήλωσης και επεξεργασίας των αποβλήτων που αφορούν τις εγκαταστάσεις που βρίσκονται ακόµη υπό εκµετάλλευση στα πλαίσια των προγραµµάτων-πλαίσιο της Επιτροπής. Οι δράσεις αυτές θα υλοποιηθούν µετά την οριστική διακοπή λειτουργίας των εν λόγω εγκαταστάσεων, ήτοι ορισµένες σε 15 έως 30 έτη. Η Επιτροπή δεν σκοπεύει να τροποποιήσει την προσέγγισή της όσον αφορά την υλοποίηση του προγράµµατος αλλά, κατά συντηρητικό τρόπο, εκτιµά ότι οφείλει να εξετάσει σήµερα την επιλογή "παρθένο έδαφος". Η αναθεώρηση του προγράµµατος αφορά κυρίως την αναθεώρηση του κόστους του που οφείλεται αφενός σε λεπτοµερέστερη εξέταση των "βαρών του παρελθόντος " και επιπλέον των "µελλοντικών βαρών" και αφετέρου στην εξέλιξη του εξωτερικού πλαισίου και κυρίως των συνθηκών οριστικής αποθήκευσης των αποβλήτων. Το λεπτοµερές περιεχόµενο του προγράµµατος παρουσιάζεται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής (DT 2). 4.1 Στρατηγική της Επιτροπής σχετικά µε την αποξήλωση και τη διαχείριση των αποβλήτων Η αποξήλωση των εγκαταστάσεων θα ανατεθεί σε εξωτερικές εταιρίες που διαθέτουν εµπειρία στον τοµέα αυτό. Οι επιχειρήσεις αποξήλωσης που πραγµατοποιήθηκαν σε αρκετές χώρες κυρίως κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών επέτρεψαν να δοκιµαστούν και να αναπτυχθούν µέθοδοι και τεχνικές που ανταποκρίνονται σε όλες τις ανάγκες του προγράµµατος της Επιτροπής. Συνεπώς οι ενδογενείς τεχνικοί κίνδυνοι των επιχειρήσεων αυτών ελέγχονται πλήρως, και το ΚΚΕρ υιοθέτησε ειδικές διατάξεις όσον αφορά τη διαχείριση και την οργάνωση (βλ. παράγραφο 6) προκειµένου να ελέγξει τους ενδογενείς οικονοµικούς κινδύνους που συνδέονται µε ένα πρόγραµµα τέτοιας έκτασης και τέτοιας διάρκειας. Τα απόβλητα είναι πολλών ειδών και θα πρέπει να υποστούν επεξεργασία µε κατάλληλες µεθόδους και διαδικασίες Τα απόβλητα που προκύπτουν από την εκµετάλλευση αποτελούνται κυρίως από πυρηνικά υλικά (καύσιµο), ρευστά µεταφοράς και επιβράδυνσης (βαρύ ύδωρ, µέταλλα αλκαλίων), EL 12 EL

διάφορα απόβλητα από τα οποία ορισµένα έχουν ήδη συσκευαστεί. Το ΚΚΕρ ευνοεί την ανάκτηση των υλικών αυτών από τρίτους, κάθε φορά που αυτό είναι δυνατόν. Κατά τον τρόπο αυτό το µη εξαντληµένο καύσιµο του Ispra ανακτήθηκε από τις Ηνωµένες Πολιτείες και το βαρύ ύδωρ ανακτήθηκε από τον Καναδά. Τα υλικά που δεν είναι δυνατόν να ανακτηθούν από τρίτους θα διατεθούν σε εθνικά κέντρα οριστικής αποθήκευσης. Τα ήδη συσκευασµένα απόβλητα θα επανασυσκευαστούν σε ορισµένες περιπτώσεις προκειµένου να ληφθεί υπόψη η εξέλιξη των εφαρµοζόµενων κανόνων (για παράδειγµα βαρέλια µε επάλειψη ασφάλτου Ispra). Τα απόβλητα που προέρχονται από την αποξήλωση των εγκαταστάσεων είναι κυρίως χαµηλής ραδιενέργειας ή ακόµη και πολύ χαµηλής. Κάθε φορά που είναι δυνατόν, τα απόβλητα αυτά απολυµαίνονται προκειµένου να υπάρχει η δυνατότητα να "εξαιρεθούν" από κάθε περαιτέρω πυρηνικό έλεγχο. Έχουν τη δυνατότητα µε τον τρόπο αυτό να χαρακτηριστούν ως "συµβατικά απόβλητα" και να υποστούν τις κλασσικές µεθόδους επεξεργασίας ή ανακύκλωσης που εφαρµόζονται στα βιοµηχανικά απόβλητα (για παράδειγµα επανάτηξη των µετάλλων). Τα απόβλητα που δεν είναι δυνατόν να "εξαιρεθούν" θα χαρακτηριστούν, θα υποστούν επεξεργασία και θα συσκευαστούν ενόψει της τελικής τους αποθήκευσης σε εθνικό κέντρο. Το κόστος της επεξεργασίας, της συσκευασίας και της αποθήκευσης των αποβλήτων αντιπροσωπεύει σηµαντικό µέρος του προγράµµατος. Για το Ispra για παράδειγµα, η πρόβλεψη για την (οριστική) αποθήκευση των αποβλήτων αντιπροσωπεύει 30% περίπου του συνολικού κόστους του προγράµµατος. Η κατασκευή εγκαταστάσεων συσκευασίας και οι ίδιες οι επιχειρήσεις συσκευασίας αντιπροσωπεύουν επίσης σηµαντικό συµπληρωµατικό κόστος. Το άθροισµα των δύο αντιπροσωπεύει σχεδόν το 65% του συνολικού κόστους του προγράµµατος. Το κόστος της τελικής αποθήκευσης δεν είναι γνωστό οριστικά. Στη Γερµανία η Επιτροπή παραµένει ιδιοκτήτης των αποβλήτων τα οποία µεταβιβάζει σε εξωτερική εταιρία και η οικονοµική της συµµετοχή για την οριστική αποθήκευση δεν την απαλλάσσει από κάθε αβεβαιότητα για το τελικό κόστος. Στην Ιταλία δεν υφίσταται κέντρο οριστικής αποθήκευσης (η δηµιουργία του αναγγέλθηκε τον Νοέµβριο του 2003 µε προγραµµατισµένη λειτουργία για το 2008, αλλά η δηµοσίευση του διατάγµατος εφαρµογής µετατέθηκε) και κατά συνέπεια δεν είναι δυνατόν να υπάρξει εγγύηση για το κόστος αποθήκευσης. Στις Κάτω Χώρες, το κόστος που καταβάλλεται στην εταιρία η οποία είναι επιφορτισµένη µε την αποθήκευση των αποβλήτων, περιλαµβάνει και τα έξοδα σχετικά µε την οριστική αποθήκευση όποια και αν είναι τελικά. Το ίδιο ισχύει και για το Βέλγιο, όπου οι δαπάνες που καταβάλλονται στην ONDRAF 5 απαλλάσσουν οριστικά την Επιτροπή από κάθε ευθύνη. Τέλος, για τις επιχειρήσεις αποξήλωσης που θα πραγµατοποιηθούν σε 15 ή 30 έτη παραµένει µία βεβαιότητα σχετικά µε την εξέλιξη του κόστους οριστικής αποθήκευσης σε τόσο µεγάλη χρονική απόσταση, παρόλο που έχει ήδη υπογραµµιστεί πως η εµπειρία που έχει αποκτηθεί στα κράτη µέλη επιτρέπει σήµερα την καλύτερη εκτίµηση του κόστους επεξεργασίας και αποθήκευσης, ακόµα και ελλείψει κέντρου οριστικής αποθήκευσης. Ωστόσο, οι πρόοδοι που έχουν σηµειωθεί σε αρκετά κράτη µέλη δηµιουργούν υπόνοιες πως το κόστος επεξεργασίας και αποθήκευσης των αποβλήτων (ακόµη και στο µέλλον) έχει εκτιµηθεί κατά λογικό τρόπο και δεν κινδυνεύει να αυξηθεί περαιτέρω όπως αυξήθηκε στο 5 ONDRAF: Εθνικός Οργανισµός Ραδιενεργών Αποβλήτων και Εµπλουτισµένων Σχάσιµων Υλικών. EL 13 EL

παρελθόν. Ο κύριος κίνδυνος από οικονοµικής πλευράς έγκειται περισσότερο σε µια υποεκτίµηση του όγκου των αποβλήτων, κάτι που είναι πάντα πιθανό. ράσεις της Επιτροπής: Το ΚΚΕρ πραγµατοποίησε, και ανέθεσε την πραγµατοποίηση, µελετών για την αξιολόγηση του κόστους αποξήλωσης και για τον καθορισµό του όγκου των αποβλήτων. Τα αποτελέσµατα αυτών των µελετών δείχνουν ωστόσο κάποια αβεβαιότητα όσον αφορά τους εκτιµηθέντες όγκους. Αυτό εκφράζει τη δυσκολία εκτίµησης του όγκου των αποβλήτων λόγω της απουσίας λεπτοµερών µελετών που θα συνοδεύουν γενικά τις µελέτες υλοποίησης. Η ανασκόπηση του προγράµµατος, η οποία πραγµατοποιήθηκε από την κοινοπραξία (βλ. παράγραφο 5.1.), αναφέρει αυτές τις διάφορες αξιολογήσεις καθώς και τις κατηγορίες των σχετικών αποβλήτων 6. Στο Ispra όπου ξεκίνησαν στην πράξη οι εργασίες συσκευασίας των υφιστάµενων αποβλήτων και η προετοιµασία της αποξήλωσης, βρίσκονται σε εξέλιξη λεπτοµερείς µελέτες στα πλαίσια της σύνταξης των σχεδίων αποξήλωσης. Στα πλαίσια των δηµοπρασιών, το ΚΚΕρ προέβλεψε τη συµπερίληψη όρων που να προωθούν τον περιορισµό του όγκου των αποβλήτων, µέσω οικονοµικής ρήτρας σε περίπτωση που ξεπεραστεί ο όγκος ο οποίος θα εκτιµηθεί από τον ανάδοχο. Στην Ιταλία, ο οικονοµικός κίνδυνος είναι καταρχάς σηµαντικότερος απ ό,τι αλλού λόγω της απουσίας κριτηρίων αποδοχής των συσκευασµένων αποβλήτων. Στην περίπτωση αυτή στόχος της Επιτροπής είναι να αποφύγει να επανασυσκευάσει τα απόβλητα όταν θα γίνουν γνωστά τα χαρακτηριστικά του χώρου οριστικής αποθήκευσης. Το ΚΚΕρ-Ispra ήρθε συνεπώς σε επαφή µε την εταιρία που έχει επιφορτιστεί από το MAP (Ministero delle attività produttive Υπουργείο Οικονοµικών ραστηριοτήτων) µε τη διαχείριση των "πυρηνικών βαρών του παρελθόντος" στην Ιταλία. Το ΚΚΕρ και η εταιρία αυτή έχουν κοινό συµφέρον όσον αφορά τον καθορισµό των όρων αποθήκευσης των αποβλήτων. Συµµετέχουν από κοινού στον καθορισµό των προτύπων UNICEM που σχετίζονται µε τα απόβλητα και τη συσκευασία τους, και οι συνέργιες που ανεπτύχθησαν όσον αφορά τα δέµατα και τις συσκευασίες, επιτρέπουν στα δύο µέρη να πραγµατοποιήσουν οικονοµίες. Στα πλαίσια του παρόντος προγράµµατος, η Επιτροπή προβλέπει την κατασκευή κέντρου προσωρινής αποθήκευσης στις εγκαταστάσεις του Ispra. Αυτό θα της επιτρέψει να συνεχίσει το πρόγραµµά της περιµένοντας τα εγκαίνια του εθνικού κέντρου αποθήκευσης. Η περίοδος 1999-2003 αξιοποιήθηκε επίσης για να δροµολογηθούν συζητήσεις µε τις ιταλικές αρχές, κυρίως το MAP και την APAT (Agenzia per la Protezione dell'ambiente e per i Servizi Tecnici Υπηρεσία προστασίας περιβάλλοντος και τεχνικές υπηρεσίες), η τελευταία από τις οποίες έχει επιφορτιστεί µε τον έλεγχο των πυρηνικών εγκαταστάσεων στην Ιταλία. Οι συζητήσεις αυτές συνεχίζονται. Αφορούν τις προδιαγραφές συσκευασίας των αποβλήτων που προορίζονται για το µελλοντικό ιταλικό κέντρο προσωρινής αποθήκευσης (βλ. παραπάνω) και τη µεταβίβαση της οριστικής ιδιοκτησίας των αποβλήτων και του κέντρου ενδιάµεσης αποθήκευσης, σε δηµόσιο οργανισµό, ακολουθώντας στον τοµέα αυτό την πρακτική που ισχύει σε σχεδόν όλες τις χώρες της ΕΕ, τουλάχιστον όσον αφορά τα βραχυπρόθεσµα απόβλητα που αποτελούν το µεγαλύτερο µέρος των αποβλήτων τα οποία προέρχονται από την αποξήλωση. 6 Οι εκτιµηθέντες όγκοι και οι κατηγορίες των αποβλήτων περιλαµβάνουν τα υπάρχοντα απόβλητα ή αυτά που προκύπτουν από την αποξήλωση καθώς και εκτίµηση των αποβλήτων που θα παραχθούν από τις συµµετέχουσες επιχειρήσεις (τα λεγόµενα δευτερογενή απόβλητα). Οι εκτιµήσεις αυτές δεν δηµοσιεύονται σήµερα, επειδή ο εκτιµώµενος όγκος των αποβλήτων που θα υπολογιστεί από τις επιχειρήσεις οι οποίες θα υποβάλουν προσφορές αποτελεί κριτήριο αξιολόγησης των προσφορών. EL 14 EL

Οι ανταλλαγές που δροµολογήθηκαν µε το MAP σχετικά µε το ζήτηµα αυτό φαίνεται πως τυγχάνουν θετικής αποδοχής από τους εκπροσώπους του. Το τελικό στάδιο συνίσταται στην υπογραφή συµφωνίας που να κατοχυρώνει τις παραπάνω διευθετήσεις. 4.2 Συνολική επισκόπηση του προγράµµατος Στόχος της Επιτροπής είναι να αποξηλώσει το ταχύτερο όλες τις υφιστάµενες εγκαταστάσεις µέχρι επιπέδου 3 σύµφωνα µε τον ορισµό της ΟΕΑ. Το επίπεδο 3 συνεπάγεται την αποµάκρυνση όλων των πυρηνικών υλικών, κάθε απόβλητου και εξοπλισµού που είναι ραδιενεργός ή µολυσµένος, καθώς και την αποµάκρυνση κάθε ίχνους υπολειµµάτων ραδιενέργειας στα κτίρια προκειµένου να γίνει δυνατή η χρήση τους για άλλους σκοπούς. Η Επιτροπή επέλεξε επίσης τη θεώρηση κατά συντηρητικό τρόπο της επιλογής του επιπέδου 3 που αποκαλείται "παρθένο έδαφος" και συνίσταται στην αποκατάσταση των εδαφών στην αρχική τους κατάσταση, δηλαδή στην κατεδάφιση των κατασκευών και στην αποκατάσταση των εδαφών στην αρχική τους κατάσταση. Όπως αναφέρθηκε προηγουµένως, το πρόγραµµα D&WM που υλοποιείται από το ΚΚΕρ συνδέεται µε έντονες δραστηριότητες στο Ispra κατά την περίοδο 1999-2020, µε µέγιστο κατά την περίοδο 2005-2010. Για τις άλλες εγκαταστάσεις, λαµβανοµένης υπόψη της αβεβαιότητας όσον αφορά την ηµεροµηνία διακοπής της λειτουργίας των εγκαταστάσεων, το πρόγραµµα συγκροτήθηκε ωσάν να έπρεπε να αρχίσει η αποξήλωση το 2015 για το Petten και το 2025 για το Geel και την Καρλσρούη. Πριν από την οριστική διακοπή της λειτουργίας των εγκαταστάσεων, η δραστηριότητα των εγκαταστάσεων αυτών στα πλαίσια του προγράµµατος θα αφορά κυρίως την επεξεργασία των υφιστάµενων αποβλήτων και των πυρηνικών υλικών (καύσιµο). Στην Καρλσρούη προβλέπονται επίσης επιχειρήσεις αποξήλωσης απηρχαιωµένου εξοπλισµού (κουτιά για γάντια) πριν από την οριστική διακοπή της λειτουργίας των εγκαταστάσεων, αλλά είναι περιορισµένης έκτασης. Επιπλέον οι υπηρεσίες του ΚΚΕρ στην Καρλσρούη και το Petten θα συντάξουν προκαταρκτικό σχέδιο αποξήλωσης για το 2004-2005. Ένα τέτοιο σχέδιο υφίσταται για τις εγκαταστάσεις του Geel για τις οποίες αποτελεί νόµιµη εθνική υποχρέωση, και για το Ispra φυσιολογικά µε δεδοµένη την εξέλιξη του προγράµµατος. Το πρόγραµµα αυτό επιτρέπει την καταγραφή της κατάστασης της εγκατάστασης (φυσική και ραδιολογική) και το εκτιµώµενο κόστος αποξήλωσής της. Επικαιροποιείται τακτικά προκειµένου να ληφθούν υπόψη οι φυσικές και ραδιολογικές τροποποιήσεις και η εξέλιξη του πλαισίου (νοµοθεσία, κόστος εργασιών, κόστος αποθήκευσης κλπ.). Ο πίνακας 1 περιέχει γενικό προγραµµατισµό για το πρόγραµµα D&WM των διαφόρων εγκαταστάσεων, µε τα ποσά του προϋπολογισµού που δεσµεύθηκαν ανά τετραετή περίοδο. Φανερώνει µια κάποια ασυνέχεια των αναλήψεων υποχρεώσεων, ιδίως για την περίοδο 2019-2025 λόγω της ολοκλήρωσης του προγράµµατος του Ispra που προβλέπεται γύρω στο 2018 ενώ το σηµαντικότερο τµήµα του προγράµµατος της Καρλσρούης (δεύτερο σε σηµασία µετά από αυτό του Ispra) δεν έχει ακόµη αρχίσει. Το έντονο µέγιστο που εµφανίζεται για την περίοδο 2015-2019 είναι αποτέλεσµα υποθέσεων µεταφοράς των δεµάτων µε τα απόβλητα του Ispra σε ιταλικό κέντρο αποθήκευσης, µε πληρωµή των αντίστοιχων φόρων και της αποξήλωσης του αντιδραστήρα υψηλής ροής του Petten στην υποθετική περίπτωση διακοπής της λειτουργίας του το 2015. EL 15 EL

Πίνακας 1: Χρονοδιάγραµµα για το σύνολο του προγράµµατος D&WM ISPRA (595 M ) Ενδιάµεση αποθήκευση και εγκαταστάσεις επεξεργασίας αποβλήτων ιαχείριση αποβλήτων του παρελθόντος ραστηριότητες προ-αποξήλωσης και αποξήλωσης PETTEN (67 M ) Εξαντληµένο καύσιµο στις ΗΠΑ Αποξήλωση αντιδραστήρα υψηλής ροής (υπόθεση) ΚΑΡΛΣΡΟΥΗ (367 M ) Ασυνεχής αποξήλωση εξοπλισµού Τελική αποξήλωση εγκα (υπόθεση) GEEL (40 M ) Καθαρισµός (Βάρη του παρελθόντος) Τελική αποξήλωση εγκαταστάσ (υπόθεση) 1999 2003 2007 2011 2015 2019 2023 2027 2031 2035 48 M ~125 M ~135 M ~102M ~285 M ~105 M ~75 M ~262 M Σηµείωση: Μέχρι το 2003 ποσά σε τρέχοντα ευρώ, µετά ποσά σε ευρώ του 2003 ΣΥΝΟΛΟ 1 EL 16 EL

4.3 Οι φάσεις του προγράµµατος Το πρόγραµµα περιλαµβάνει τρεις φάσεις που αλληλεπικαλύπτονται µερικώς: Η πρώτη φάση (1999-2008) περιλαµβάνει όλες τις δράσεις που αναλήφθηκαν από το 1999 και µετά, κυρίως στις εγκαταστάσεις του Ispra, και αφορά τη "διατήρηση σε ασφαλή κατάσταση", συµπεριλαµβανοµένης και της αποκατάστασης και της κατασκευής εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων και την επεξεργασία των υφιστάµενων αποβλήτων. Η φάση αυτή αντιστοιχεί σε πιστώσεις αναλήψεων υποχρεώσεων της τάξεως των 100 εκατοµµυρίων συµπεριλαµβανοµένων και των εξόδων για το προσωπικό. Θα ολοκληρωθεί το 2008 όταν θα τεθεί σε λειτουργία η εγκατάσταση προσωρινής αποθήκευσης του Ispra. Η δεύτερη φάση (2004-~2020) αφορά την επεξεργασία των "βαρών του παρελθόντος". Καλύπτει την αποξήλωση όλων των εγκαταστάσεων των οποίων η λειτουργία έχει διακοπεί σήµερα, την επεξεργασία, συσκευασία και αποθήκευση των αποβλήτων που θα προκύψουν, τη µεταφορά των αποβλήτων του Ispra στο ιταλικό κέντρο τελικής αποθήκευσης και την αποξήλωση των σήµερα απηρχαιωµένων εξοπλισµών της Καρλσρούης και τη µεταβίβαση των αποβλήτων σε µία γερµανική επιχείρηση που θα επιφορτιστεί µε τη διαχείρισή τους. Αντιστοιχεί σε πίστωση ανάληψης υποχρεώσεων της τάξεων των 580 εκατοµµυρίων. Προβλέπεται να ολοκληρωθεί το 2018 για το Ispra κατά τη µεταφορά των δεµάτων των αποβλήτων στο ιταλικό κέντρο ή το 2020 εάν συµπεριληφθεί και η επιλογή "παρθένο έδαφος". Η τρίτη φάση (~2015- ~2030) αφορά τη διευθέτηση των "µελλοντικών βαρών". Περιλαµβάνει την αποξήλωση των εγκαταστάσεων που βρίσκονται προς το παρόν στη φάση της εκµετάλλευσης και την αποξήλωση των εγκαταστάσεων επεξεργασίας αποβλήτων που βρίσκονται στο στάδιο της υλοποίησης στα πλαίσια της πρώτης φάσης. Ο αντίστοιχος προϋπολογισµός είναι της τάξεως των 465 εκατοµµυρίων. Η φάση αυτή θα αρχίσει µε την αποξήλωση του αντιδραστήρα υψηλής ροής του Petten. Στην περίπτωση που θα υιοθετηθεί η επιλογή "παρθένο έδαφος" προβλέπεται πως η φάση αυτή θα ολοκληρωθεί γύρω στο 2019 για το Petten (J 0 + 4), το 2028 για το Geel (J 0 + 3) και το 2030 για την Καρλσρούη (J 0 + 5), εφόσον η διακοπή λειτουργία των εγκαταστάσεών τους πραγµατοποιηθεί αντίστοιχα το 2015 για το Petten και το 2025 για το Geel και την Καρλσρούη, γεγονός που αποτελεί προς το παρόν απλές υποθέσεις εργασίας όπως ήδη αναφέρθηκε παραπάνω. Το περιεχόµενο του προγράµµατος περιγράφεται λεπτοµερώς στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής (DT 2) στο οποίο, προκειµένου να εξασφαλιστεί καλύτερη κατανόηση της υλοποίησης των διαφορετικών φάσεων, υιοθετήθηκε παρουσίαση ανά εγκατάσταση και ανά έργο. 4.4 ιαχείριση του προϋπολογισµού Με βάση το πρόγραµµα που υποβλήθηκε το 1999 από την Επιτροπή, το Συµβούλιο και το Κοινοβούλιο ενέκριναν για την περίοδο 1999-2003, τη δηµιουργία ειδικής γραµµής στον προϋπολογισµό. Η γραµµή αυτή τροφοδοτήθηκε αρχικά µε µεταφορές από κονδύλια που δεν είχαν χρησιµοποιηθεί στο τέλος του οικονοµικού έτους και από το 2001 και µετά µε άµεση χρηµατοδότηση στα πλαίσια της διαδικασίας σύνταξης του προϋπολογισµού µε κατά περίπτωση ενίσχυση στο τέλος του οικονοµικού έτους. EL 17 EL

Κατά την ίδια αυτή περίοδο, τα έξοδα του προσωπικού του ΚΚΕρ συνέχισαν να επιβαρύνουν τα πρόγραµµα-πλαίσιο έρευνας (πρόγραµµα Ευρατόµ). 4.5 Κόστος του προγράµµατος D&WM 4.5.1 Εξέλιξη του κόστους του προγράµµατος D&WM Το εκτιµηθέν κόστος του προγράµµατος, που υποβλήθηκε το 1999 (COM 114), αναθεωρήθηκε από το ΚΚΕρ το 2002 και από την κοινοπραξία το 2003 καθώς και οι δύο έλαβαν υπόψη τους την εξέλιξη των βαρών του παρελθόντος (διακοπή λειτουργίας άλλων εγκαταστάσεων κατά την περίοδο 1999-2002), του περιβάλλοντος (κυρίως κόστος της τελικής αποθήκευσης) και των µελλοντικών βαρών. Κατά συνέπεια οι τρεις εκτιµήσεις είναι οι ακόλουθες: η εκτίµηση που έγινε το 1998 από το ΚΚΕρ για το COM(1999)114 ( 1998 ), µε βάση δύο µελέτες εξωτερικών εταιριών η εκτίµηση που έγινε στο τέλος του 2002 από το ΚΚΕρ ( 2003 ) µετά από τέσσερα χρόνια εµπειρίας η εκτίµηση που έγινε το 2003 από την κοινοπραξία. Ο παρακάτω πίνακας 2 παρουσιάζει το αποτέλεσµα αυτών των εκτιµήσεων. Geel Ispra Καρλσρούη Petten Σύνολο Βάρη του COM114 Σύνολο 1 209 10 10 230 παρελθόντος JRC 2002 Ειδικά κονδύλια 6 450 107 10 573 Κονδύλια για προσωπικό 1 75 22-98 Σύνολο 7 525 129 10 671 Κοινοπραξία Ειδικά κονδύλια 5 467 128 11 611 2003 Κονδύλια για 1 111 23-135 προσωπικό Σύνολο 6 578 151 11 746 Μελλοντικά COM114 Σύνολο 2 27 139 55 223 βάρη JRC 2002 Ειδικά κονδύλια 22 19 140 55 236 Κονδύλια για προσωπικό 2 2 23 7 34 Σύνολο 24 21 163 62 270 Κοινοπραξία2 Ειδικά κονδύλια 32 15 190 54 291 003 Κονδύλια για 2 2 26 2 32 προσωπικό Σύνολο 34 17 216 56 323 Σύνολο COM144 3 236 149 65 453 JRC 2002 31 546 292 72 941 Κοινοπραξία 40 595 367 67 1069 Επιλογή Παρθένα εδάφη 2 50 22 2 76 Πίνακας 2 : Αξιολογήσεις του κόστους των βαρών του παρελθόντος και του µέλλοντος (εκατοµµύρια ) από το ΚΚΕρ (1998 και 2002) και την Κοινοπραξία (2003) Ο παραπάνω πίνακας δείχνει πως η εκτίµηση που έγινε από το ΚΚΕρ στο τέλος του 2002 (941 εκατοµµύρια 2003 ), τέσσερα σχεδόν έτη µετά τη δροµολόγηση του προγράµµατος, είναι EL 18 EL

σχετικά ίδια µε εκείνη που πραγµατοποιήθηκε από την κοινοπραξία το 2003 (1,069 εκατοµµύρια 2003 ), ήτοι +13,6%, εκτός της επιλογής "παρθένο έδαφος". Σύγκριση της εκτίµησης από το ΚΚΕρ το 1998 (453 εκατοµµύρια 1998 ) και της εκτίµησης του 2002 (CCR 2002 = 941 εκατοµµύρια 2003 ) (στρογγυλεµένα ποσά) Η διαφορά στην εκτίµηση προκύπτει από τα ακόλουθα κεφάλαια: Λεπτοµερέστερη ανάλυση του προγράµµατος D&WM Εγκαταστάσεις διαχείρισης αποβλήτων (+48 εκατοµµύρια ) +11% ιαχείριση των αποβλήτων (+64 εκατοµµύρια ) 14% Αποξήλωση και διαχείριση των αντίστοιχων αποβλήτων (+101 εκατοµµύρια ) 22% Η εκτίµηση που έγινε το 1998, στηρίζονταν σε προκαταρκτική φυσική και ραδιολογική απογραφή που ολοκληρώθηκε. Επαναπροσδιορισµός του κόστους προσωπικού (+49 εκατοµµύρια ) 11% Λαµβάνεται υπόψη το σύνολο του προσωπικού του ΚΚΕρ που υποστηρίζει τις δραστηριότητες αποξήλωσης, συµπεριλαµβανόµενων των καθηκόντων που προκύπτουν από νοµικές υποχρεώσεις (για παράδειγµα επιτήρηση του περιβάλλοντος). Αλλαγή του εξωτερικού περιβάλλοντος Οριστική αποθήκευση των αποβλήτων (+122 εκατοµµύρια ) 27% Το κόστος της οριστικής αποθήκευσης αναθεωρήθηκε πολύ προς τα επάνω στην Ιταλία, και αυξήθηκε παροµοίως σηµαντικά σε άλλες χώρες όπως το Βέλγιο. Πληθωρισµός από το 1998 έως το 2003 (3% /έτος) (+60 εκατοµµύρια ) 13% Εξέλιξη της νοµοθεσίας (+44 εκατοµµύρια ) 10% Η νοµοθεσία εξελίσσεται σε ορισµένες χώρες: αναθεώρηση του κατωφλίου εξαίρεσης στο Βέλγιο, καθορισµός του χαρακτηρισµού και των δεµάτων αποβλήτων στην Ιταλία, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση του κόστους κατασκευής, χαρακτηρισµού των αποβλήτων, συσκευασίας κλπ.. ΣΥΝΟΛΟ (+488 εκατοµµύρια ) +108% Σύγκριση της εκτίµησης ΚΚΕρ 2002 (941 εκατοµµύρια 2003 ) και κοινοπραξίας 2003 (1145 εκατοµµύρια ) (στρογγυλεµένα ποσά) Η διαφορά στην εκτίµηση προκύπτει από τα ακόλουθα κεφάλαια: Εγκατάσταση διαχείρισης αποβλήτων (+3 εκατοµµύρια ) +0,3% EL 19 EL

ιαχείριση των αποβλήτων (+28 εκατοµµύρια ) +3.0% Αποξήλωση και διαχείριση των προκυπτόντων αποβλήτων (+27 εκατοµµύρια ) +2.8% Οριστική αποθήκευση των αποβλήτων (+40 εκατοµµύρια ) +4.3% Επανεκτίµηση του κόστους του προσωπικού (+30 εκατοµµύρια ) +3.2% ΣΥΝΟΛΟ (χρήση των κτιρίων χωρίς περιορισµούς) (+128 εκατοµµύρια ) +13,6% Επιλογή "παρθένο έδαφος" (νέα επιλογή) (+76 εκατοµµύρια ) ΣΥΝΟΛΟ (+204 εκατοµµύρια ) Η κοινοπραξία πραγµατοποίησε µία πρώτη εκτίµηση της επιλογής που ονοµάζεται "παρθένο έδαφος". Ανέρχεται σε περίπου 76 εκατοµµύρια (+7%) για το σύνολο των εγκαταστάσεων. Η Επιτροπή σκοπεύει να υποστηρίξει κατά προτίµηση αυτήν την επιλογή που θα την απάλλασσε οριστικά από όλες τις ευθύνες της, προβλέπει όµως, πριν να την υλοποιήσει, να αρχίσει συνοµιλίες µε τους οργανισµούς στους οποίους ανήκουν τα εδάφη. Συνεπώς η εκτίµηση της κοινοπραξίας είναι κατά 13,6% υψηλότερη από αυτή που πραγµατοποίησε το ΚΚΕρ το 2002. Η Επιτροπή θεωρεί πως αυτή η διαφορά εκτίµησης δεν είναι σηµαντική για ένα µακροπρόθεσµο πρόγραµµα τέτοιας πολυπλοκότητας και µε βάση τους κινδύνους και τις ενδογενείς αβεβαιότητες σε τέτοιου τύπου προγράµµατα, όπως αυτοί αναφέρονται στο κεφάλαιο 6.2 παρακάτω. Θεωρεί πως τα αποτελέσµατα αυτών των δύο εκτιµήσεων αλληλοϋποστηρίζονται µάλλον παρά αλληλοαµφισβητούνται. Κατά συνέπεια η Επιτροπή προτείνει να προβλεφθεί το ποσό που αντιστοιχεί στην εκτίµηση της κοινοπραξίας και να προστεθεί σε αυτό η επιλογή "παρθένο έδαφος". 4.5.2. Ύψος του προγράµµατος ανά εγκατάσταση Κατά συνέπεια το ύψος του προγράµµατος ανά εγκατάσταση είναι το ακόλουθο: Εγκαταστάσεις (εκατοµµύρια ) Επίπεδο 3 (χρήση χωρίς περιορισµό) Επιλογή έδαφος " "Παρθένο Geel Ispra Καρλσρούη Petten Σύνολο 40 595 367 67 1,069 2 50 367 2 76 ΣΥΝΟΛΟ 42 645 389 69 1,145 % του προγράµµατος ανά εγκατάσταση 3,7% 56,3% 34,0% 6,0% 100% Πίνακας 3 : Κόστος του προγράµµατος ανά εγκατάσταση EL 20 EL

4.6 Χρηµατοδότηση του προσωπικού Στα πλαίσια της παρούσας κατάστασης, το πρόγραµµα δράσης χρηµατοδοτείται από τη γραµµή B4-3400 και το προσωπικό υποστήριξης από τη γραµµή B6-12, η οποία αποτελεί τµήµα του προϋπολογισµού της έρευνας και κατά συνέπεια εξαρτάται από τις πενταετείς αποφάσεις όσον αφορά τα προγράµµατα-πλαίσιο για την έρευνα. Η κατάσταση αυτή: αντίκειται στο άρθρο 9 της γνώµης που διετύπωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την ανακοίνωση του 1999 7 έγινε αποδεκτή αναγκαστικά στα πλαίσια της συναπόφασης για το 6ο πρόγραµµαπλαίσιο, τόσο από το Κοινοβούλιο όσο και από την πλειοψηφία των κρατών µελών στο Συµβούλιο, που εξέφρασαν τη λύπη τους για αυτήν την "εκτροπή" δηµοσιονοµικών µέσων τα οποία κανονικά διατίθενται για την έρευνα δηµιουργεί εκ των πραγµάτων ανταγωνιστική κατάσταση στα πλαίσια δεδοµένων περιορισµών του προϋπολογισµού, ανάµεσα σε µια σταθερή και µάλιστα αυξανόµενη υποχρέωση και στα προγράµµατα έρευνας στα οποία θα έπρεπε να διατεθούν τα κονδύλια αυτά θέτει σε κίνδυνο την υλοποίηση του προγράµµατος αυτού µακροπρόθεσµα (30 έτη) διαχωρίζοντας τη χρηµατοδότηση των ανθρώπινων πόρων του προγράµµατος από το αντικείµενό του και εξαρτώντας το πρόγραµµα αυτό από τους κινδύνους της πενταετούς απόφασης για το πρόγραµµα έρευνα τέλος, όπως επισηµαίνει και το Ελεγκτικό Συνέδριο θα ήταν καλύτερο το κόστος του προσωπικού να συµπεριληφθεί στη γενική πρόβλεψη για το πρόγραµµα δράσης (βλ. παραγράφους 9-31, 50 της 28.11.2002, σ. 264). Φαίνεται σαφώς πως η µόνη επιλογή που θα εξασφάλιζε τη βιωσιµότητα που υποστηρίζουν τα κοινοτικά όργανα είναι η ένταξη του προσωπικού αυτού σε µία γραµµή του κοινοτικού προϋπολογισµού λειτουργίας µε ταυτόχρονη εξασφάλιση κατάλληλης διαδικασίας για την πρόσληψη των ειδικών που θα ήταν ικανοί να καλύψουν τα καθήκοντα τα οποία συνδέονται µε τη φύση του προγράµµατος δράσης. Κατά συνέπεια η Επιτροπή σκοπεύει από σήµερα και πριν το τέλος του 6ου προγράµµατος δράσης, να λάβει τα αναγκαία µέτρα για να εξαλείψει τους κινδύνους αυτούς οικονοµικούς και άλλους που συνδέονται µε τη διαχείριση του προσωπικού που διατίθεται στο πρόγραµµα αυτό. Στα πλαίσια της παρούσας ανακοίνωσης, ο προτεινόµενος προϋπολογισµός περιλαµβάνει τα κονδύλια που καλύπτονται από το πρόγραµµα πλαίσιο Ε&Α (15 εκατοµµύρια προβλέπονται για το 6ο πρόγραµµα πλαίσιο Ε&Α από το 2003 έως το 2006). 7 A5-0159/2000 ΤΕΛΙΚΟ. EL 21 EL