σμβολή ζηη γνώζη ηης τλφρίδας ηης θέζης Πανηαβρέτει ηοσ θαραγγιού Κρικελλοποηάμοσ (Ν. Δσρσηανίας) Καξπελήζη

σμβολή ζηη γνώζη ηης τλφρίδας ηης θέζης Πανηαβρέτει ηοσ θαραγγιού Κρικελλοποηάμοσ (Ν. Δσρσηανίας) ΦΩΣΙΑΓΗ ΓΔΩΡΓΙΟ 1, ΓΟΤΓΔΛΗ ΓΔΡΑΙΜΟ 2, ΘΩΜΑ ΓΗΜΗΣΡΙΟ 2, ΠΛΑΣΗ ΠΑΝΑΓΙΩΣΗ 2 και ΥΡΙΣΟΓΟΤΛΟΤ ΦΙΛΙΠΠΟ 2 1 Δξγαζηήξην Γαζηθήο Βνηαληθήο Γεσβνηαληθήο, Τκήκα Γαζνινγίαο θαη Φπζηθνύ Πεξηβάιινληνο, Α.Π.Θ., 54124, Θεζζαινλίθε 2 Τκήκα Γαζνπνλίαο θαη Γηαρείξηζεο Φπζηθνύ Πεξηβάιινληνο, ΤΔΙ Λακίαο, 36100, Καξπελήζη Περίληυη. Ο Ννκόο Δπξπηαλίαο δηαθξίλεηαη γηα ην πινύζην θπζηθό θαη πνιηηηζκηθό ηνπ πεξηβάιινλ. Ιδηαίηεξα, ην θπζηθό ηνπίν ραξαθηεξίδεηαη από ην έληνλν αλάγιπθν, ηνπο γεσκνξθνινγηθνύο ζρεκαηηζκνύο θαη ηελ πνηθηιία ησλ θιηκαηηθώλ ζπλζεθώλ. Απόξξνηα απηώλ είλαη ε κεγάιε πνηθηιία νηθνηόπσλ θαη ε πινύζηα ρισξίδα ηνπ. Σθνπόο ηεο εξγαζίαο είλαη ε ζπκβνιή ζηε γλώζε ηεο ρισξίδαο ηεο ζέζεο Παληαβξέρεη ηνπ θαξαγγηνύ Κξηθειινπνηάκνπ, πνπ απνηειεί έλα από ηα πην ραξαθηεξηζηηθά ζεκεία ηνπ Ννκνύ. Τα ζηνηρεία ππαίζξνπ ηεο έξεπλαο ζπιιέρζεθαλ θαηά ην 2004 (όιεο ηηο επνρέο) κέρξη ην θαινθαίξη ηνπ 2005, από όινπο ηνπο δηαθξηλόκελνπο νηθνηόπνπο. Ο ρισξηδηθόο θαηάινγνο, πνπ ζπληάρζεθε πεξηιακβάλεη 86 taxa (75 είδε θαη 11 ππνείδε). Απηή ε πξώηε πξνζπάζεηα θαηαγξαθήο ηεο ρισξίδαο ηνπ θαξαγγηνύ πηζηεύνπκε λα βνεζήζεη ζηελ αλάδεημε ηεο πεξηνρήο σο έλα από ηα ηειεπηαία αδηαηάξαθηα θπζηθά πεξηβάιινληα ηεο Διιάδαο. Λέμεηο θιεηδηά: Χισξίδα, Παληαβξέρεη, Φαξάγγη, Κξηθειινπόηακνο, Δπξπηαλία Contribution to the knowledge of the flora of the area Pantavrehi (Krikellopotamos gorge, Evritania, central Greece) FOTIADIS GEORGE 1, GOUDELIS GERASIMOS 2, THOMAS DIMITRIOS 2, PLATIS PANAGIOTIS 2 and CHRISTODOULOU FILIPPΟS 2 1 Laboratory of Forest Botany Geobotany, Department of Forestry and Natural Environment, Aristotle University of Thessaloniki, GR 54124 Thessaloniki, Greece 2 Department of Forestry and Natural Resources Management, TEI Lamias, GR - 36100 Karpenisi, Greece Summary. The prefecture of Evrytania is distinguished from its voluminous natural and cultural environment. Specifically, the natural landscape is characterized by a variety of slopes, the remarkable geomorphological formations and the diverse climatic conditions, resulted in a great variety of ecotopes and a rich flora. The aim of the research is to contribute to the knowledge of the flora of the known location Pantavrehi (in Greek: always raining) which is part of the Krikellopotamos gorge. Field data were collected

from the most characteristic ecotopes during all seasons of 2004 until summer of 2005. The present floristic report includes 86 taxa (75 species and 11 subspecies). This is the first effort to record the flora of the gorge and we believe that this way one of the last undisturbed natural environments of Greece will be emerged. Key words: Flora, Pantavrehi, gorge, Krikellopotamos, Evrytania 1. Περιοτή έρεσνας H ζέζε Παληαβξέρεη ηνπ θαξαγγηνύ Κξηθειινπνηάκνπ βξίζθεηαη ζην δήκν Γνκλίζηαο, ζην λόηην ηκήκα ηνπ Ννκνύ Δπξπηαλίαο (γεσγξαθηθό κήθνο 23 46, γεσγξαθηθό πιάηνο 38 46 ). Τν κέζν πςόκεηξν ηεο πεξηνρήο είλαη 560 κ. Τν θαξάγγη ζρεκαηίδεηαη κεηαμύ ησλ νξεηλώλ όγθσλ ηεο Καιηαθνύδαο πξνο ηα βόξεηα θαη ηεο νξνζεηξάο ηνπ Παλαηησιηθνύ πξνο ηα λόηηα. Από γεσινγηθήο άπνςεο ε πεξηνρή αλήθεη ζηηο εζσηεξηθέο ειιεληθέο γεσηεθηνληθέο δώλεο θαη ζπγθεθξηκέλα ζηε δώλε Ωισλνύ Πίλδνπ. Τν θύξην πιηθό δνκήο ηεο πεξηνρήο είλαη νη κεζνδσηθνί πιαθώδεηο αζβεζηόιηζνη (Μνπληξάθεο 1985). Σύκθσλα κε ηελ θαηάηαμε θαηά Köppen, ην θιίκα ηεο πεξηνρήο ραξαθηεξίδεηαη σο κεζνγεηαθό Csb, δειαδή κε μεξό, βξαρύ θαη ζεξκό θαινθαίξη θαη κέζε ζεξκνθξαζία ησλ ηεζζάξσλ ζεξκόηεξσλ κελώλ (Ινύληνο-Σεπηέκβξεο) κεγαιύηεξε από 10ºC. Ο Ν. Δπξπηαλίαο ραξαθηεξίδεηαη από πςειή θπηνπνηθηιόηεηα (Βξαρλάθεο θ.ά. 2003). Σρεηηθά κε ηε βιάζηεζε ζηελ πεξηνρή επηθξαηνύλ δάζε Quercus frainetto, ελώ κέζα ζηελ θνίηε ηνπ ξέκαηνο εκθαλίδνληαη ζπδελδξίεο ησλ Salix alba θαη Platanus orientalis. Μέζα ζην θαξάγγη, ζε απόηνκεο πιαγηέο κε βόξεηεο εθζέζεηο, εκθαλίδνληαη ζπζηάδεο κε θπιινβόια είδε όπσο ηα Ostrya carpinifolia, Acer spp. θ.ά., ελώ ζηηο λόηηεο εθζέζεηο θπξηαξρεί ε ραζκνθπηηθή βιάζηεζε θαη ιηγόηεξν εκθαλίδνληαη ζάκλνη όπσο Pistacia terebinthus, Cotinus coggygria θ.ά. Η πεξηνρή ραξαθηεξίδεηαη σο έλα από ηα ειάρηζηα αδηαηάξαθηα ηνπία ηεο Διιάδαο, θαζώο απνπζηάδεη ε βόζθεζε, ελώ ε αλζξώπηλε δξαζηεξηόηεηα πεξηνξίδεηαη ζηελ παξνπζία επηζθεπηώλ θαηά ηε ζεξηλή πεξίνδν θαη κεκνλσκέλσλ αιηέσλ. Να ζεκεησζεί όηη ε παξνπζία απηή δελ έρεη επηδξάζεη ζην θπζηθό πεξηβάιινλ, σζηόζν ε νινέλα απμαλόκελε ηάζε ηεο πηζαλόλ λα δεκηνπξγήζεη κειινληηθά πξνβιήκαηα. 2. Μέθοδος Έρεσνας Η έξεπλα αμηνπνίεζε ζηνηρεία πνπ ζπιιέρζεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα όισλ ησλ επνρώλ ηνπ 2004 θαη κέρξη ηνλ Ινύλην ηνπ 2005, ζηα πιαίζηα ηεο εθπόλεζεο ηεο πηπρηαθήο δηαηξηβήο ησλ Θσκά θ.ά. (2005). Γηα θάζε taxon, πνπ ηαπηνπνηήζεθε θαη παξαηίζεηαη ζηνλ ρισξηδηθό θαηάινγν, αλαθέξεηαη ε ηνπνζεζία ζπιινγήο (Χάξηεο 1). Οη εξγαζίεο γηα ηελ μήξαλζε ησλ θπηώλ θαη o πξνζδηνξηζκόο ηνπο έγηλαλ ζην εξγαζηήξην Γαζηθήο Βνηαληθήο ηνπ ηκήκαηνο Γαζνπνλίαο ηνπ ΤΔΙ Λακίαο. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκό ησλ taxa ρξεζηκνπνηήζεθε θπξίσο ε Flora Europaea (Tutin et al. 1968-1980, 1993), ε Flora Hellenica, vol. 1,2 (Strid & Tan 1997-2002) θαη βνεζεηηθά ηα: Γαζηθή Βνηαληθή Μέξνο I Σπζηεκαηηθή Σπεξκαηνθύησλ (Αζαλαζηάδεο 1985), Γαζηθή Βνηαληθή Μέξνο II-Γέληξα θαη Θάκλνη ησλ δαζώλ ηεο Διιάδαο (Αζαλαζηάδεο 1986), Flora d Italia (Pignatti 1982), Mountain Flora of Greece (Strid 1989, Strid & Tan 1991), Flora R. P. Bulgaricae (Jordanov et al. (eds.) 1963-1989). Γηα ηελ νλνκαηνινγία ησλ

θπηηθώλ εηδώλ αθνινπζήζεθε κε ζεηξά πξνηεξαηόηεηαο ηα Flora Hellenica, vol. 1,2 (Strid & Tan 1997, 2002), Med-checklist (Greuter et al. 1984-1989), Mountain Flora of Greece (Strid 1989, Strid & Tan 1991) θαη Flora Europaea (Tutin et al. 1968-1980, 1993). 3 2 1 Υάρηης 1. Περιοτή ηης θέζης Πανηαβρέτει (1, 2, 3: θέζεις ζσλλογής ζηοιτείφν). Map 1. The Pantavrehi area (1, 2, 3: collection places). 3. Αποηελέζμαηα Από ηα δείγκαηα πνπ ζπιιέρζεθαλ ηαπηνπνηήζεθαλ 86 taxa (75 είδε θαη 11 ππνείδε). Απηά απνηεινύλ ζην ζύλνιό ηνπο λέεο αλαθνξέο αθνύ από ηνλ έιεγρν ηεο ζρεηηθήο βηβιηνγξαθίεο δελ πξνέθπςαλ άιιεο κέρξη ζήκεξα. Με βάζε απηά ηα δεδνκέλα θαηαξηίζηεθε ν πίλαθαο 1 θαη αθνινπζεί αιθαβεηηθόο θαηάινγνο ησλ taxa (είδε θαη ππνείδε) πνπ βξέζεθαλ ζην Παληαβξέρεη.

Πίνακας 1. ηοιτεία ηης τλφρίδας ηης θέζης Πανηαβρέτει Table 1. Floristic elements of the location Pantavrehi σζηημαηική μονάδα Οικογένειες Γένη Δίδη Τποείδη Taxa (Family) (Genus) (Sp.) (Subsp.) (Sp. + Subsp.) Pteridophyta 2 4 3 3 6 Gymnospermae 3 3 3 1 4 Dicotyledones 35 59 62 6 68 Monocotyledones 3 8 7 1 8 ύνολο 43 74 75 11 86 ΚΑΣΑΛΟΓΟ ΣΩΝ TAXA ΠΟΤ ΚΑΣΑΓΡΑΦΗΚΑΝ ΣΟ ΠΑΝΣΑΒΡΔΥΔΙ Pteridophyta EQUISETACEAE 1. Equisetum arvense L. [1] 1 Κνληά ζηελ θνίηε ηνπ ξέκαηνο, ζε ζέζεηο πνπ πιεκκπξίδνπλ πεξηνδηθά. POLYPODIACEAE 2. Adiantum capillus-veneris L. [1, 2, 3] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο. 3. Asplenium ceterach L. subsp. ceterach [1, 2, 3] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο. 4. Asplenium scolopendrium L. subsp. scolopendrium [2] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο, κε έληνλε ζθίαζε θαη πγξαζία. 5. Asplenium trichomanes L. subsp. trichomanes [1, 2, 3] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο. 6. Dryopteris filix-mas (L.) Schott [2] Σε πιαγηά, θάησ από δελδξώδε είδε. Spermatophyta Gymnospermae CUPRESSACEAE 7. Juniperus oxycedrus L. subsp. oxycedrus [2, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο θαη κεκνλσκέλα άηνκα ζε βξαρώδεηο πιαγηέο. PINACEAE 8. Abies cephalonica J. W. Loudon [2] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο θαη ζε πιαγηέο ζε 9. Abies borisii-regis Mattf. [2] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο θαη ζε πιαγηέο ζε TAXACEAE 10. Taxus baccata L. [2] Σε πιαγηέο ζε Angiospermae Dycotyledones ACERACEAE 11. Acer campestre L. [2] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο θαη ζε πιαγηέο ζε βόξεηεο εθζέζεηο. 12. Acer monspessulanum L. [1, 2] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. 13. Acer platanoides L. [2] Σε πιαγηέο ζε 1 Μέζα ζηηο αγθύιεο ([ ]) είλαη ε ηνπνζεζία ζπιινγήο.

14. Acer pseudoplatanus L. [2] Σε πιαγηέο ζε ANACARDIACEAE 15. Cotinus coggygria Scop. [1, 3] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο. 16. Pistacia terebinthus L. [1, 2, 3] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο ARALIACEAE 17. Hedera helix L. subsp. helix [2] Σε πιαγηέο ζε BETULACEAE 18. Alnus glutinosa (L.) Gaertner [1, 3] Σηελ θνίηε ηνπ ξέκαηνο, ζε ζέζεηο πνπ πιεκκπξίδνπλ πεξηνδηθά. BORAGINACEAE 19. Myosotis ramossisima Rochel subsp. ramossisima [1] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο. CAMPANULACEAE 20. Campanula spatulata Sm. [1, 2, 3] Σε πιαγηέο ζε CAPRIFOLIACEAE 21. Lonicera etrusca Santi [1, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο θαη ζε πιαγηέο ζε 22. Sambucus nigra L. [3] Κνληά ζηε θνίηε ηνπ ξέκαηνο. CARYOPHYLLACEAE 23. Arenaria serpyllifolia L. [1, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. 24. Silene italica (L.) Pers. [1, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο θαη ζε πιαγηέο ζε 25. Silene vulgaris (Moench) Garcke [2] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο θαη ζε πιαγηέο ζε CELASTRACEAE 26. Euonymus europaeus L. [2] Σε πιαγηέο ζε Γηα ηε ζσζηή νλνκαηνινγία ηνπ γέλνπο (Euonymus θαη όρη Evonymus) αλαθέξνληαη νη Karagiannakidou & Raus (1996). COMPOSITAE 27. Achillea grandifolia Friv. [2] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο θαη ζε πιαγηέο ζε 28. Arctium minus Bernh. [1, 3] Καηά κήθνο ηεο θνίηεο ηνπ ξέκαηνο. 29. Leontodon crispus Vill. [1] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. 30. Mycelis muralis (L.) Dumort. [2] Σηνλ ππόξνθν κεηθηώλ θπιινβόισλ δαζώλ. 31. Rhagadiolus stellatus (L.) Gaertner [1, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. 32. Tussilago farfara L. [1] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο. CORYLACEAE 33. Carpinus orientalis Miller [1, 2, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο θαη ζε πιαγηέο ζε 34. Ostrya carpinifolia Scop. [2] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο θαη ζε πιαγηέο ζε CRASSULACEAE 35. Umbilicus rupestris (Salisb.) Dandy [1, 2, 3] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο.

CRUCIFERAE 36. Alliaria petiolata (Bieb.) Cavara & Grande [1] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. 37. Arabis turrita L. [2] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο θαη ζε πιαγηέο ζε βόξεηεο εθζέζεηο. 38. Capsella bursa-pastoris (L.) Medicus [1, 3] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο θαη ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο. ERICACEAE 39. Arbutus andrachne L. [2] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο θαη ζε πιαγηέο ζε βόξεηεο εθζέζεηο. EUPHORBIACEAE 40. Euphorbia amygdaloides L. [2] Σηνλ ππόξνθν κεηθηώλ θπιινβόισλ δαζώλ. FAGACEAE 41. Quercus coccifera L. [2] Πάλσ ζε βξάρηα, ζε δελδξώδε κνξθή (πεξίπνπ 14 κέηξα ύςνο) 42. Quercus pubescens Willd. [1, 3] Σε πιαγηέο, θπξίσο λεαξά άηνκα. GERANIACEAE 43. Geranium lucidum L. [1, 2, 3] Σηνλ ππόξνθν κεηθηώλ θπιινβόισλ δαζώλ. 44. Geranium macrorrhizum L. [2] Σε πιαγηέο ζε 45. Geranium robertianum L. subsp. robertianum [2] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο θαη ζε πιαγηέο ζε HIPPOCASTANACEAE 46. Aesculus hippocastanum L. [2] Σε πιαγηέο ζε LABIATAE 47. Prunella vulgaris L. [1, 2, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. 48 Satureja vulgaris (L.) Fritsch [1, 2] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο θαη ζε πιαγηέο ζε LAURACEAE 49. Laurus nobilis L. [2] Σε πιαγηέο ζε LEGUMINOSAE 50. Bituminaria bituminosa (L.) Stirton [1, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. 51. Cercis siliquastrum L. [1, 3] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο θαη ζε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο, κε ζακλώδε κνξθή. 52. Colutea arborescens L. subsp. arborescens [1, 2, 3] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο ζε λόηηεο εθζέζεηο. 53. Hippocrepis emerus subsp. emeroides (Boiss. & Spruner) Hayek [1, 2, 3] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο ζε λόηηεο εθζέζεηο θαη ζε ζηαζεξπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. 54. Melilotus alba Medicus [1] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο θαη ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. 55. Robinia pseudoacacia L. [1] Κνληά ζηε θνίηε ηνπ ξέκαηνο. 56. Spartium junceum L. [1, 3] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο. MORACEAE 57. Ficus carica L. [1, 3] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο.

58. Morus nigra L. [1, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. OLEACEAE 59. Fraxinus ornus L. [1, 2, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο θαη ζε πιαγηέο ζε 60. Olea europaea L. [3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. PLANTAGINACEAE 61. Plantago major L. [1, 3] Σε απνζέζεηο ηεο θνίηεο. PLATANACEAE 62. Platanus orientalis L. [1, 3] Καηά κήθνο ηεο θνίηεο ηνπ ξέκαηνο. RANUNCULACEAE 63. Clematis vitalba L. [1, 2, 3] Σε πιαγηέο, αλαξξηρώκελν ζε ζάκλνπο θαη δέλδξα. ROSACEAE 64. Prunus avium L. [2] Σε πιαγηέο ζε 65. Rosa arvensis Hudson [2] Σε πιαγηέο ζε 66. Rubus ulmifolius Schott. [1] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. 67. Sanguisorba minor Scop. [1] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. SALICACEAE 68. Salix alba L. subsp. alba [1, 3] Καηά κήθνο ηεο θνίηεο ηνπ ξέκαηνο. 69. Salix elaeagnos Scop. [1, 3] Καηά κήθνο ηεο θνίηεο ηνπ ξέκαηνο. SAXIFRAGACEAE 70. Saxifraga taygeta Boiss. & Heldr. [1, 2, 3] Σε βξαρώδεηο πιαγηέο. SCROPHULARIACEAE 71. Digitalis laevigata Waldst. & Kit. [1, 3] Σηνλ ππόξνθν κεηθηώλ θπιινβόισλ δαζώλ. TILIACEAE 72. Tilia platyphyllos Scop. [2] Σε πιαγηέο ζε UMBELLIFERAE 73. Angelica sylvestris L. [2] Κνληά ζηε θνίηε ηνπ ξέκαηνο. 74. Orlaya daucoides (L.) Greuter [1, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. URTICACEAE 75. Parietaria lusitanica L. [1, 2, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. 76. Parietaria officinalis L. [1, 2, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. VALERIANACEAE 77. Valeriana italica Lam. [1, 3] Σε πιαγηέο ζε VIOLACEAE 78. Viola tricolor L. [1, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. Angiospermae - Monocotyledones DIOSCORACEAE 79. Tamus communis L. [1, 2, 3] Αλαξξηρώκελν ζε ζάκλνπο θαη δέλδξα. GRAMINAE 80. Brachypodium sylvaticum (Hudson) Baeuv. subsp. sylvaticum [1, 2, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο θαη ζε πιαγηέο ζε 81. Bromus sterilis L. [1, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο. 82. Dactylis glomerata L. [1, 2, 3] Σρεδόλ παληνύ. 83. Festuca drymeja Mert. & Koch [2] Σε πιαγηά θάησ από δελδξώδε είδε. 84. Hordeum murinum L. [1, 3] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο ηεο θνίηεο.

LILIACEAE 85. Asparagus acutifolius L. [1, 2, 3] Σρεδόλ παληνύ. 86. Ruscus aculeatus L. [2] Σε ζηαζεξνπνηεκέλεο απνζέζεηο θαη ζε πιαγηέο ζε βόξεηεο εθζέζεηο. BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αζαλαζηάδεο, Ν. 1985. Γαζηθή Βνηαληθή Μέξνο Ι. Σπζηεκαηηθή Σπεξκαηνθύησλ. Θεζζαινλίθε. Σει. 306. Αζαλαζηάδεο, Ν. 1986. Γαζηθή Βνηαληθή Μέξνο ΙΙ. Γέληξα θαη Θάκλνη ησλ Γαζώλ ηεο Διιάδνο. Θεζζαινλίθε. Σει. 309. Βξαρλάθεο, Μ.Σ. Παπαγεσξγίνπ, Α., Μίγδνπ, Δ. Ιώβε Κ. & Μπεξδειή Μ.Μ. 2003. Μεηαβνιή ηεο θπηνπνηθηιόηεηαο ιηβαδηώλ ηνπ Τπκθξεζηνύ θαηά ηελ πςνκεηξηθή δηαβάζκηζε. Πξαθηηθά 3 νπ Παλειιήληνπ Ληβαδνπνληθνύ Σπλεδξίνπ «Ληβαδνπνλία θαη Αλάπηπμε Οξεηλώλ Πεξηνρώλ». Π.Γ. Πιαηήο θαη Θ.Γ. Παπαρξήζηνπ (επ. εθδ.). 4-6 Σεπηεκβξίνπ 2002, Καξπελήζη. Σει. 447-453. Greuter, W., Burdet, H.M. & Long, G. 1984-1989. Med-Checklist 1, 2, 4. Geneve. Jordanov et al. (eds.) 1963-1989. Flora Reipublicae Popularis Bulgaricae. I-IX. Sofia. Θσκάο, Γ. Πιαηήο, Π. & Χξηζηνδνύινπ, Φ. 2005. Σρέδην δξάζεο γηα ηελ αλάδεημε θαη αμηνπνίεζε ηεο πεξηνρήο Παληαβξέρεη ηνπ θαξαγγηνύ Κξηθειινπόηακνπ. Πηπρηαθή Γηαηξηβή. ΤΔΙ Λακίαο, Τκήκα Γαζνπνλίαο, Καξπελήζη. Σει. 124 + 2 Παξαξηήκαηα. Karagiannakidou, V. & Raus, Th. 1996. Vascular plants from Mount Chortiatis (Μakedonia, Greece). Willdenowia 25: 487-559. Μνπληξάθεο, Μ. Γ. 1985. Γεσινγία ηεο Διιάδνο. Θεζζαινλίθε. Σει. 207. Pignatii, S. 1982. Flora d' Italia 1, 2, 3. Bologna. Strid, A. 1989. Mountain flora of Greece, 1. Cambridge. Pp. 822. Strid, A. & Tan, K. 1991. Mountain flora of Greece, 2. Edinburgh. Pp. 974. Strid, A. & Tan, K. (eds.) 1997, 2002. Flora Hellenica vol. 1-2. Patra. Tutin, T. G. Burges, N.A. Chater, A.O. Edmonson, J.R. Heywood, V.H. Moore, D.M. Valentine, D.H. Walters, S.M. & Webb, D.A. (eds) 1993. Flora Europea I. 2 nd edition. Cambridge. Tutin, T.G. Heywood, V.H. Burges, N.A., Moore, D.M., Valentine, D.H. Walters, S.M. & Webb, D.A. (eds.). 1968-1980. Flora Europaea II - V. Cambridge.