ΔΙΑΚΟΠΗ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ Η ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΕΙΔΙΚΟΥ
ΓΝΩΣΤΑ ΕΩΣ ΠΑΣΙΓΝΩΣΤΑ Το κάπνισμα αποτελεί τη μόνη αιτία θανάτου που μπορεί να προληφθεί Η νικοτίνη προκαλεί αληθινή εξάρτηση παρόμοια με της ηρωίνης, της κοκαΐνης και του αλκοόλ * Οι έρευνες της τελευταίας 20ετίας έχουν δείξει ότι η εξάρτηση από το κάπνισμα παρουσιάζει στοιχεία χρόνιας νόσου και απαιτεί συχνά επανειλημμένες παρεμβάσεις
Το 40 80% των καπνιστών επιθυμεί να διακόψει το κάπνισμα Το 1 / 3 από αυτούς έχει καταβάλλει 3 τουλάχιστον σοβαρές προσπάθειες Το 34% έχει συμβουλευθεί από τον γιατρό του να διακόψει Μόνο όμως στο 11.6% έχουν υποδειχθεί οι τρόποι για να το κάνει
Σήμερα υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες που μπορούν να οδηγήσουν σε μακροχρόνια ή μόνιμη αποχή από το κάπνισμα Απαιτείται καλή εκπαίδευση όσων ασχολούνται με αυτόν τον τομέα αλλά και βελτίωση / ανάπτυξη των υπηρεσιών που υποστηρίζουν τα ανάλογα προγράμματα
Η ενθάρρυνση και η στήριξη για τη διακοπή του καπνίσματος φαίνεται ότι δεν είναι άμεσης προτεραιότητας για τους πνευμονολόγους, παρότι αποδεδειγμένα είναι η μόνη παρέμβαση που ελαττώνει τον κίνδυνο για ΧΑΠ και επιβραδύνει την εξέλιξη της. GOLD, Fletcher, Peto
Ο ρόλος του πνευμονολόγου είναι πολύ σημαντικός, ενεργός και συνεχής στο να παρέχει το κίνητρο για διακοπή, την αγωγή για όσο χρόνο απαιτηθεί και την αντιμετώπιση των υποτροπών όταν και αν συμβούν. ΑΛΛΆ προϋποθέτει κατάλληλη εκπαίδευση αρχική και συνεχιζόμενη, έτσι ώστε να αποκτηθούν επαρκείς γνώσεις και δεξιότητες. ξό
ΕΘΙΣΜΟΣ Η νικοτίνη αποτελεί μια εθιστική ουσία. Η διακοπή λήψης N συνδέεται με ένα σύνδρομο που έχει περιγραφεί λεπτομερώς και χαρακτηρίζεται από διαταραχές ύπνου, βραδυκαρδία, άγχος, διαταραχές προσοχής, καθυστερημένες αντιδράσεις, ανησυχία, ναυτία, ανικανότητα, σύγχυση, πείνα με αύξηση του σωματικού βάρους, κατάθλιψη. Αυτά τα συμπτώματα εμφανίζονται μέσα σε 12 ώρες και μπορεί να επιμείνουν για 3 εβδομάδες ενώ η όρεξη παραμένει αυξημένη για πάνω από 10 εβδομάδες. Hughes et al. Addiction
ΝΙΚΟΤΙΝΗ Κάπνισμα εθισμός με πολύπλοκο λ ψυχοπαθολογικό υπόβαθρο Αίσθημα ευφορίας (δράση ~ οποιοειδώνοε σε πολύ μικρότερες δόσεις) Αντικαταθλιπτική δράση Ενίσχυση γνωσιακών λειτουργιών, χρήσιμη ιδιαίτερα σε εργασίες που απαιτούν μνήμη και προσοχή σε αντίξοες συνθήκες Η απώλεια αυτών των δράσεων αποτελεί Η απώλεια αυτών των δράσεων αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στη διακοπή καπνίσματος
THE 5 A s ASK ( ΡΩΤΩ Ω ) ADVISE ( ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΩ ) ASSESS ( ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΩ ) ASSIST ( ΒΟΗΘΩ ) ARRANGE ( ΚΑΘΟΡΙΖΩ )
ΡΩΤΩ (ASK) Κάθε ασθενή σε κάθε επίσκεψη Καπνίζετε? Αν ναι, θέλετε να κόψετε το κάπνισμα?
ΑΡΧΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Γίνεται μια πρώτη ευθέως διατυπωμένη προσέγγιση του καπνιστή και δηλώνεται επαναληπτικά η θέση μας για το αναγκαίο της διακοπής, χωρίς εκφραστικά πρότυπα ψυχολογικής πίεσης και εξαναγκασμού Σημαντικό είναι να μην παρασυρθεί ο γιατρός από τις προσωπικές του συνήθειες και πεποιθήσεις σχετικά με τη χρήση του καπνού
ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΩ ΕΝΗΜΕΡΩΝΩ (ADVISE) Βλαπτικές συνέπειες καπνίσματος και οφέλη διακοπής Πλήρης και οριστική διακοπή Εξατομίκευση της συμβουλευτικής διαδικασίας (χαρακτήρας ασθενούς, πεποιθήσεις, μορφωτικό επίπεδο)
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΖΩ ΤΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ΔΙΑΚΟΠΗΣ (ASSESS) Εκτίμηση της επιθυμίας του ασθενή για διακοπή «Πόσο σημαντικό είναι για σας να κόψετε το κάπνισμα?» Κλίμακα 0-10 Αντίληψη της ατομικής αποτελεσματικότητας «Εάν αποφασίζατε να διακόψετε πόσο σίγουρος σγουρος είστε ότι θα το πετύχετε τ?» Κλίμακα 0-10 Μπορείτε να ξεκινήσετε την προσπάθεια Μπορείτε να ξεκινήσετε την προσπάθεια άμεσα?
ΑΡΧΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Smoking status : συνήθως η απευθείας ερώτηση είναι αρκετή Βαθμός εξάρτησης (Fangerström Test for Nicotine Dependence - FTND) ο χρόνος μέχρι το πρώτο τσιγάρο, ο αριθμός των τσιγάρων/ημέρα, το νυχτερινό κάπνισμα βαθμολογία εξάρτηση δυσκολία διακοπής Προηγούμενες προσπάθειες διακοπής Πιθανή συνοσηρότητα - κατάθλιψη
ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΝΙΣΤΗ -1η η φάση : δεν επιθυμεί ή δε σκέφτεται να διακόψει - 2η η φάση : επιθυμεί ή σκέφτεται σοβαρά να διακόψει - 3η η φάση : παίρνει τα κατάλληλα μέτρα - 4η η φάση : έχει διακόψει και προσπαθεί να μην υποτροπιάσει
ΒΟΗΘΩ ΣΤΗ ΔΙΑΚΟΠΗ (ASSIST)
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ
ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΦΑΣΗΣ - ΕΚΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ
ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΚΑΠΝΟΥ
ΑΠΟΦΥΓΗ ΠΡΟΚΛΗΣΕΩΝ
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΔΙΑΚΟΠΗΣ
ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΥΤΟΒΟΗΘΕΙΑΣ (αποδίδουν) ΒΡΑΧΕΙΑ ΣΥΜΒΟΥΛΗ (αποδίδει αλλά όχι μόνη της) ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ (εξατομικευμένη, ομαδική, τηλεφωνική) ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ
ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ 1 ης ΓΡΑΜΜΗΣ - NRT ή/και BUPROPION σε καπνιστές ( >10 τσιγ/ημ ) - VARENICLINE 2 ης ΓΡΑΜΜΗΣ NORTRIPTYLINE CLONIDINE ΝΕΩΤΕΡΑ ΦΑΡΜΑΚΑ RIMONABANT, ΕΜΒΟΛΙΟ, ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ
ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ ΝΙΚΟΤΙΝΗΣ -NRT Χορηγείται στον καπνιστή μια «καθαρή» εναλλακτική πηγή νικοτίνης, την οποία ο καπνιστής θα λάμβανε από το τσιγάρο Η ταχύτητα και η δόση της νικοτίνης από αυτά τα παράγωγα δεν είναι τόσο μεγάλη όση με το κάπνισμα, ωστόσο διατηρείται ένα ικανοποιητικό επίπεδο νικοτίνης στον οργανισμό μειώνοντας τα συμπτώματα στέρησης
ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ NRT Βαρείς καπνιστές χρειάζονται μεγαλύτερες μγ ρςδόσεις - Είναι ασφαλή σε ασθενείς με σταθερή καρδιαγγειακή νόσο - Προσοχή σε : ασταθή στηθάγχη, ΟΕΜ, ΑΕΕ (αγγειοσυσπαστική δράση Ν), ΣΔ TTS τσίχλες παστίλιες ρινικό spray - TTS, τσίχλες, παστίλιες, ρινικό spray, inhalers
ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΑΤΑ ΝΙΚΟΤΙΝΗΣ
ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ - BUPROPION άτυπο αντικαταθλιπτικό. Αναστέλλει την επαναπρόσληψη της ντοπαμίνης και νοραδρεναλίνης ρ στους νικοτινικούς υποδοχείς - Αντένδειξη σε : ιστορικό σπασμών, επιληψίας, ΚΕΚ, αλκοολισμού, διπολικής διαταραχής, νευρικής ανορεξίας ή βουλιμίας, αναστολέων ΜΑΟ - Προσοχή στην αλληλεπίδραση φαρμάκων που ελαττώνουν τον ουδό σπασμών
ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ BUPROPION Tabl. Zyban 150 mgr 1x1 7d, 1x2 (12 weeks) Αϋπνία, ξηροστομία, σπασμοί 1/1000
ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ - VARENICLINE είναι μερικός αγωνιστής των α4β2 νικοτινικών υποδοχέων της ακετυλχολίνης - Κλινικά τεκμηριωμένη αποτελεσματικότητα και ασφάλεια - Προσοχή στις διαταραχές συμπεριφοράς
ΦΑΡΜΑΚΟΛΟΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ VARENICLINE Tabl. Champix 0.5 mgr 1x1 3d., 1x2 4d., 1mg 1x2 (12 weeks) Συμπτώματα από ΓΕΣ, αϋπνία, κεφαλαλγία, έντονα όνειρα, υπνηλία
ΔΙΑΚΟΠΗ Ή ΜΕΙΩΣΗ???? Η διαδικασία της μείωσης θα πρέπει να θεωρείται σαν μέθοδος απόδρασης προς τη διακοπή. Στους ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα συστήνεται NRT (3 μήνες) + μείωση (>50%). Τα NRT συνεχίζονται για 6 μήνες και συστήνεται διακοπή.
SMOKE AND PEARLS Προγραμματισμός επισκέψεων (>8) (8) Πρόβλεψη και ενημέρωση - Τις πρώτες μέρες μετά τη διακοπή η επιθυμία για κάπνισμα είναι πιο μγ μεγάλη - Μπορεί να υποφέρουν από στερητικά για καιρό. Η καταθλιπτική διάθεση αποτελεί ένα σύμπτωμα στέρησης και είναι από τις αιτίες υποτροπής - Μπορεί να χρειαστεί παρατεταμένη φαρμακ. Μπορεί να χρειαστεί παρατεταμένη φαρμακ. θεραπεία ή συνδυασμός μεθόδων
SMOKE AND PEARLS ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΟ «ΑΘΩΟ ΤΣΙΓΑΡΟ»! ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΕΠΙΒΡΑΒΕΥΣΕΙΣ Η ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΣ ΑΛΛΑ Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΠΟΜΕΝΗΣ
ΧΑΠ ΚΑΙ ΚΑΠΝΙΣΜΑ Στα προχωρημένα ρημ στάδια ΧΑΠ που η ποιότητα ζωής είναι φτωχή, ο ασθενής φαίνεται να αντιμετωπίζει το κάπνισμα ως ένα από τα λίγα πράγματα που του απέμειναν και που βελτιώνουν την ποιότητα ζωής του.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΠΝΙΣΤΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Καπνιστές με συμπτώματα από το αναπνευστικό δείχνουν μια μεγαλύτερη διάθεση διακοπής από όσους δεν έχουν, αποδίδοντας εκεί την αιτία των προβλημάτων τους Όσο τα συμπτώματα επιδεινώνονται, οι προσπάθειες γίνονται πιο εντατικές, έχουν όμως μεγάλα ποσοστά αποτυχίας Φαίνεται ότι αυτοί οι ασθενείς αναπτύσσουν ένα είδος «ανοχής» στις συμβουλές διακοπής ιδίως όταν αυτές είναι οι ίδιες δες και επαναλαμβάνονταιαμβάνοντα
ΧΑΠ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ Ασθενείς με σοβαρή ΧΑΠ υποφέρουν από αλεξιθυμία και έλλειψη συναισθηματικής έκφρασης («ζώντες σε συναισθηματικούς ζουρλομανδύες»). Αυτό συμβαίνει επειδή οποιαδήποτε συναισθηματική φόρτιση θεωρούν ότι μπορεί να τους οδηγήσει σε επίταση των συμπτωμάτων τους (δύσπνοια).
ΧΑΠ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ Το κάπνισμα αποτελεί ένα είδος «ατομικής» μ φαρμακευτικής αγωγής γής (self medication), ώστε να ελέγχουν το άγχος και τη συναισθηματική φόρτιση. H υποτροπή μετά τη διακοπή, μπορεί να οφείλεται σε μια προσπάθεια να «δραπετεύσουν» από την καταθλιπτική διάθεση και το άγχος.
Ευχαριστούμε την κ. Τσαρουχά Αιμιλία Τσαρουχά Γ. Αιμιλία Επιμ.. Α ΕΣΥ 8 η Πνευμ/κή Κλινική ΝΝΘΑ breathlessemily@gmail.com