Νικητοπούλου Δήμητρα Δασκάλα 5 ου Δημοτικού Σχολείου Χανίων Τάξη Α ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ «Κυκλοφοριακή Αγωγή» Σκοπός : Το μάθημα αυτό έχει σκοπό να μυήσει το παιδί στους βασικούς κανόνες της κυκλοφοριακής αγωγής. Να μάθουν να ξεχωρίζουν και ν αντιμετωπίζουν τους κινδύνους στους δρόμους και να καλλιεργήσουν το έμφυτο σε κάθε άνθρωπο, ένστικτο της αυτοπροστασίας. Στόχοι: Ν αποκτήσουν σωστή γνώση των κανόνων κυκλοφορίας για πεζούς και οδηγούς. Να καλλιεργήσουν δεξιότητες οι μαθητές ώστε να είναι σε θέση ν αντιδρούν σωστά σε έκτατες καταστάσεις και να έχουν σωστή συμπεριφορά στο δρόμο και στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Ν αναπτύξουν κριτική σκέψη ώστε να αξιολογούν τις συνέπειες της κακής οδικής συμπεριφοράς τους. Να μάθουν τρόπους βελτίωσης της ικανότητας προσανατολισμού. Να προάγουν τη γλωσσική ικανότητα, τη συνεργατικότητα και την κοινωνικότητά τους. Να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση,τον αυτοσεβασμό και την υπευθυνότητά τους, ώστε να παρεμβαίνουν ενεργά στην παραβίαση κανόνων οδικής συμπεριφοράς των πολιτών και τη διόρθωσή τους.
Να ενθαρυνθούν οι μαθητές για ν αναλάβουν πρωτοβουλίες, ώστε να επηρεάζουν ορθά το σχολικό, οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον τους σε θέματα οδικής ασφάλειας. Περιεχόμενο,μεθοδολογία και συνοπτική περιγραφή δραστηριοτήτων του προγράμματος Η δράση του προγράμματός μας περιελάβανε δραστηριότητες, γνωστικές, εικαστικές, παιγνιώδεις κατασκευές, επισκέψεις, βιωματικές εμπειρίες και προτάσεις. Με τη δράση αυτή, που εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο σκοπών του σχολείου μας, που είναι η γνωριμίαοικειοποίηση και αξιοποίηση προβλημάτων της καθημερινής κοινωνικής ζωής στο τοπικό περιβάλλον, μέσω διαθεματικών και πολιτισμικών τεχνικών προσέγγισης, παράχθηκε έργο μάθησης και Αγωγής με την ενεργό συμμετοχή των μαθητών. Επιπρόσθετα με την ενημέρωση και την βιωματική εμπλοκή των μαθητών και του οικογενειακού περιβάλλοντός τους αναδείχθηκαν τα προβλήματα και οι πτυχές του θέματός μας, καθώς και η αναγκαία και κατάλληλη αντιμετώπισή τους ενώ διασφαλίστηκε το προσδοκώμενο αποτέλεσμα. Η μελέτη και διαπραγμάτευση των επιμέρους ενοτήτων του προγράμματος έγινε με ατομικές και ομαδοσυνεργατικές δράσεις βιωματικού και διαθεματικού χαρακτήρα, σύμφωνα με τους άξονες σχεδίων εργασίας {project }, στο πλαίσιο διεπιστημονικών και πολιτισμικών προσεγγίσεων. Η ομάδα εργασίας χρησιμοποίησε ποικιλία εποπτικών μέσων και εργαλείων και πλήθος διαφορετικών πηγών αξιοποιώντας τη γνώση και εμπειρία, παράγοντας εκπαιδευτικό υλικό με σκοπό διδακτικές προεκτάσεις και καταγραφές. Έκανε επισκέψεις σε χώρους σχετικούς με το θέμα και συναντήσεις με ειδικούς φορείς.
ΣΤΑΔΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Α. Προβληματισμός Η επιλογή του θέματος έγινε μέσα από συζήτηση με τους μαθητές που προέκυψε, όταν τους διάβασα το βιβλίο «Μαθαίνω να περπατώ στο δρόμο», μετά από μια βόλτα στη συνοικία μας. Με την κουβέντα προβληματίστηκαν κατά πόσο έχουν μάθει να περπατούν σωστά στο δρόμο και κατά πόσο είναι σωστοί οδηγοί οι γονείς τους. Αποφάσισαν να ενημερωθούν και να μάθουν πρώτα τα παιδιά για να γίνουν δάσκαλοι των γονιών τους, των φίλων τους και όλων των άλλων ανθρώπων. Τα παιδιά δεν ήξεραν ακόμα να γράφουν και να διαβάζουν και γι αυτό κατασκεύασαν με πηλό τους δρόμους της συνοικίας τους, που είχαν περπατήσει, με αυτοκίνητα, φανάρια, σήματα,ανθρώπους, σπίτια, Τροχονόμους. Έτσι έφτιαξαν ένα αραχνόγραμμα σε μακέτα. Β. Προγραμματισμός Δραστηριοτήτων Τα παιδιά χωρίστηκαν σε 4 ομάδες που η καθεμιά είχε το δικό της όνομα: δελφίνι,ήλιος,φεγγάρι, όνειρο. Αποφάσισαν όλες οι ομάδες μαζί με τη βοήθειά μου, να επισκεφτούμε το πάρκο κυκλοφοριακής Αγωγής, το ΚΕΘΕΥΟ, να περπατήσουμε στους δρόμους της πόλης, να λάβουμε μέρος στις εκδηλώσεις με την ευκαιρία εορτασμού της ημέρας οδικής ασφάλειας και να μοιράσουμε στους οδηγούς τα σχετικά φυλλάδια. Επίσης προγραμματίσαμε να ενημερώσουμε τους μαθητές του σχολείου μας για τους κανόνες οδικής ασφάλειας,να παίξουμε διάφορα παιχνίδια, δρώμενα, παντομίμες, να καλέσουμε τροχονόμο στο σχολείο μας για ενημέρωση, να φτιάξουμε ένα θέατρο σκιών με αστείες φιγούρες και αστείους διαλόγους, που θα φτιάχναμε και θα μαγνητοφωνούσαμε
μέσα στην τάξη και συγχρόνως θα είναι ένα τεστ οδικής ασφάλειας όσων το παρακολουθήσουν. Τέλος φιλοτεχνήσαμε σχετικές χειροτεχνικές κατασκευές. Γ. Διεξαγωγή Δραστηριοτήτων Παρατηρήσαμε και μιλήσαμε για τους δρόμους και είδαμε ότι έχουν διάφορα σχήματα. Έτσι χρησιμοποιήσαμε έννοιες μαθηματικές όπως ευθεία, τεθλασμένη, ανοιχτή καμπύλη, κλειστή καμπύλη. Μιλήσαμε για τα οχήματα που κυκλοφορούν στους δρόμους και τα ταξινομήσαμε ανάλογα με το είδος τους και το μέγεθός τους. Κάναμε κολλάζ με θέμα τα τροχοφόρα οχήματα. Ένα άλλο θέμα μας ήταν η «μποτιλιαρισμένη πόλη». Σ ένα κάνσον με κολλάζ αποτυπώσαμε όλα τα προβλήματα που δημιουργούνται όταν χρησιμοποιούμε το αυτοκίνητό μας για πολύ κοντινές αποστάσεις. Ονομάσαμε την παλάμη μας άνθρωπο και κάθε ένα από τα δάχτυλά μας σήματα, φανάρια, τροχονόμος, διάβαση,αυτοκίνητα. Κάναμε λεπτομερή αναφορά σε κάθε μια από τις λέξεις αυτές και καταλήξαμε σε κάποιες φράσεις. Κάναμε κολάζ σ ένα μεγάλο χαρτί του μέτρου με 5 γωνιές και επίκεντρο ο άνθρωπος Σήματα :Γνωρίσαμε αρκετά σήματα μέσα από βιβλία και τη βόλτα μας στην πόλη,τα χρωματίσαμε, τα ζωγραφίσαμε, τα κατασκευάσαμε και μιλήσαμε για την αξία τους και τα αποτελέσματα της παραβίασης αυτώναπό οδηγούς και πεζούς.καταλήξαμε στη φράση «Γνωρίζω τα σήματα» Φανάρια : Κάναμε κουβεντούλα για το Σταμάτη και το Γρηγόρη, το κόκκινο και πράσινο ανθρωπάκι, τους σηματοδότες{κόκκινο, πορτοκαλί,πράσινο } και τις συνέπειες όσων τους παραβαίνουν. Καταλήξαμε στη φράση «βλέπω τα φανάρια»
Διαβάσεις:Τι είναι; Γιατί βρίσκονται σε ορισμένα σημεία του δρόμου;πως συνδυάζονται με τα φανάρια;τις ζωγραφίσαμε και καταλήξαμε στη φράση «περνώ πάντα από τις διαβάσεις και προσέχω». Τροχονόμος:Ποιος είναι ; τι φοράει ; Τι σημαίνει κάθε φορά η αλλαγή των χεριών του; Υπακούω ή όχι στον τροχονόμο ; Καταλήξαμε στη φράση «Υπακούω στον τροχονόμο». Συσχετίσαμε τη κυκλοφορία των αυτοκινήτων και των πεζών με τα φανάρια, τα σήματα,τις διαβάσεις,τον τροχονόμο και καταλήξαμε στη φράση «είμαι σωστός οδηγός και πεζός όταν προσέχω όλα τα παραπάνω». Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι όποιος μαθαίνει πολύ καλά τις φράσεις αυτές και τις θυμάται δεν κινδυνεύει η ζωή του στο δρόμο. Μιλήσαμε για τα ατυχήματα, τις αιτίες που τα προκαλούν και τις συνέπειές τους που είναι κοινωνικές { σκοτώνονται άνθρωποι},οικονομικές {πληρώνει το κράτος},ηθικές {τύψεις}. Κατασκευάσαμε αυτοκίνητα και ξεσκονίσαμε λίγο τα μαθηματικά μας λέγοντας ότι στο πενταθέσιο έκτος δεν χωρεί, στο εφταθέσιο όγδοος δεν χωρεί, στο δεκαπενταθέσιο δέκατος έκτος δεν χωρεί. Καλλιεργώντας τη γλωσσική τους ικανότητα κατασκεύασαν μια ιστορία με θέμα «Μια βόλτα με αυτοκίνητο μέσα στην πόλη», και την εικονογράφησαν. Έπαιξαν πολλά παιχνίδια κατά ομάδες με στόχο να σταματούν στο κόκκινο ανθρωπάκι, να ξεκινούν στο πράσινο και να περνούν σωστά τη διάβαση. Η μία ομάδα διόρθωνε την άλλη. Οι ομάδες πήραν ρόλους τροχονόμων, αυτοκινήτων, φαναριών, σημάτων, ανθρώπων και οργάνωσαν παιχνίδι προσομοίωσης του κέντρου της πόλης.
Χρησιμοποιήσαμε την παντομίμα. Κάποια παιδιά έκαναν μια παντομίμα σχετική με το θέμα μας και τ άλλα έπρεπε να βρουν τι σημαίνει. Επισκεφτήκαμε το υποτυπώδες πάρκο κυκλοφοριακής αγωγής της πόλης μας και κάναμε πρακτική εξάσκηση όσων μάθαμε. Πήγαμε στο Κέντρο Θεωρητικής Εκπαίδευσης Υποψηφίων Οδηγών και είδαμε σε cd-rom το «Σειρινούλη» Ήρθε τροχονόμος στο σχολείο μας και μας μίλησε. Φτιάξαμε με πηλό δρόμους με διαβάσεις και τέσσερις γειτονιές. Τα παιδιά έπρεπε να πάνε από το ένα τετράγωνο στο άλλο χρησιμοποιώντας φανάρια και διαβάσεις. Φτιάξαμε δρόμο με πεζοδρόμιο και χωρίς πεζοδρόμιο και παιδιά που έδειχναν πού πρέπει να βαδίσουν. Κατασκευάσαμε μια μακέτα πόλης και τα παιδιά κυκλοφορούσαν με αυτοκινητάκια στους δρόμους της εφαρμόζοντας όλα όσα είχαν μάθει. Αξιολόγηση Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων έγινε με :ερωτηματολόγια {αρχή και τέλος προγράμματος },συστηματική παρατήρηση, συνεντεύξεις, φύλλα εργασίας,ασκήσεις επιλογής και σύνθεση αφηγηματικής ιστορίας σχετικής με βιώματα κυκλοφοριακής πρακτικής. Πιστεύω ότι το πρόγραμμα είναι διαχρονικό και θα πρέπει να επαναλαμβάνεται εάν θέλουμε οι αυριανοί πολίτες να είναι ευαισθητοποιημένοι σε θέματα οδικής ασφάλειας και να μειωθούν τα ατυχήματα. Διάδοση των αποτελεσμάτων Στο πλαίσιο της διάδοσης των αποτελεσμάτων πραγματοποιήσαμε 1.Εκστρατεία ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης 2..Διάδοση αποτελεσμάτων στην ευρύτερη σχολική κοινότητα. 3. Συμμετοχή στην τελική ημερίδα Αγωγής Υγείας. 4. Διανομή τελικού εντύπου στους μαθητές.
Εκπαιδευτικό υλικό βιβλιογραφικές πηγές 1} Ας μάθουμε να κυκλοφορούμε {φυλλάδιο}. Γενική Γραμματεία περιφέρειας Κρήτης } 2} Με τη σκέψη στη ζωή {βίντεο}. { Αστυνομική διεύθυνση Χανίων, τμήμα τροχαίας}. 3} Οι σωστές και ασφαλείς ενέργειες παροχής βοήθειας σε περίπτωση τροχαίου ατυχήματος. { Σεμινάριο - ΕΥΘΥΤΑ} 4} Μαθήματα οδικής συμπεριφοράς και κυκλοφοριακής Αγωγής. { εκδόσεις ΕΝΝΟΙΑ} 5} Κυκλοφοριακή αγωγή για παιδιά {εκδόσεις ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑ} 6} 205 βιωματικές ασκήσεις για εμψύχωση ομάδων. { εκδόσεις ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ} 7} Εκπαίδευση παιδιών Α, Β, Γ Δημοτικού, Αξιολόγηση, Οδηγός -πλαίσιο για υποβοήθηση ασφάλειας εκπαιδευτικού έργου σε θέματα κυκλοφοριακής Αγωγής και οδικής ασφάλειας.{cd από την υπεύθυνη Αγωγής Υγείας}. 8} CD κινούμενων σχεδίων ο Σειρινούλης. 9} Παραμύθια και ιστορίες σχετικά με την κυκλοφοριακή Αγωγή από τη βιβλιοθήκη του σχολείου μας. 10} Βιντεοκασέτες ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ
Μην βγάζετε έξω απ το αυτοκίνητο τα χέρια σας και Να κάθεστε στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου και να φοράτε Μην τρέχετε στο δρόμο να πιάσετε την μπάλα εάν δεν ελέγξετε πρώτα Ποτέ μην κρύβεστε κάτω από τα αυτοκίνητα ή πίσω Να φοράτε πάντα κράνος και επιγονατίδες όταν Κάνετε ποδήλατο