ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος... VII ΠΡΩΤΟ ΜΕΡΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 3 1. Οικογένεια... 3 1.1. Έννοια οικογένειας... 3 1.2. Νόμιμη και φυσική οικογένεια... 5 1.3. Κοινωνική σημασία της οικογένειας... 6 2. Η «φυσική» οικογένεια ως νομική μορφή... 8 2.1. Η αρχική κατάφαση, η νομοθετική πορεία και η μεταγενέστερη άρνηση... 8 2.2. Ο νόμος 3719/2008 για το «σύμφωνο συμβίωσης» ετερόφυλων προσώπων... 10 2.3. Ο νόμος 4356/2015 για το «σύμφωνο συμβίωσης» και ομόφυλων προσώπων... 12 3. Αντικείμενο του παρόντος... 17 Ι. ΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΕΩΣ ΓΕΝΙΚΑ... 19 1. Έννοια, νομική φύση... 19 1.1. Έννοια, εννοιολογικά στοιχεία... 19
220 Περιεχόμενα 1.2. Η συμφωνία... 19 1.3. Μέρη της συμφωνίας, συμβαλλόμενοι... 20 1.4. Περιεχόμενο της συμφωνίας... 20 1.5. Νομική φύση... 21 1.6. Θέματα ορολογίας... 23 2. Ιδιωτική αυτονομία στο Οικογενειακό Δίκαιο και στο σύμφωνο συμβιώσεως... 24 2.1. Κανόνες αναγκαστικού και κανόνες ενδοτικού Οικογενειακού Δικαίου... 24 2.2. Ο κλειστός αριθμός των οικογενειακών σχέσεων... 25 2.3. Η ιδιωτική αυτονομία στο Οικογενειακό Δίκαιο. 26 2.4. Ιδιωτική αυτονομία στο σύμφωνο συμβιώσεως.. 28 3. Αρχές του Οικογενειακού Δικαίου και του συμφώνου συμβιώσεως... 31 3.1. Γενικά... 31 3.2. Αρχή ισονομίας ανδρών και γυναικών, αρχή ισότητας... 33 3.3. Αρχή προστασίας των συμφερόντων των τέκνων... 34 3.4. Αρχή του κλειστού αριθμού των οικογενειακών σχέσεων... 35 3.5. Αρχή της σαφήνειας των οικογενειακών σχέσεων... 35 3.6. Αρχή αναγνωρίσεως και προστασίας της οικογένειας... 35 3.7. Αρχές της ελεύθερης συμβιώσεως (του συμφώνου συμβιώσεως)... 36 ΙΙ. ΣΥΝΑΨΗ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΣΥΜΒΙΩΣΕΩΣ... 41 1. Οι προϋποθέσεις συνάψεως συμφώνου συμβιώσεως.. 41
Περιεχόμενα 221 1.1. Γενικά... 41 1.2. Θετικές προϋποθέσεις... 42 1.3. Αρνητικές προϋποθέσεις (κωλύματα)... 43 1.3.1. Κώλυμα υφιστάμενου γάμου ή συμφώνου... 43 1.3.2. Κώλυμα συγγένειας... 44 1.3.3. Κώλυμα αγχιστείας... 45 1.3.4. Κώλυμα υιοθεσίας... 46 1.4. Έλεγχος συνδρομής προϋποθέσεων;... 48 2. Η σύναψη του συμφώνου συμβιώσεως... 49 2.1. Γενικά... 49 2.2. Η αυτοπρόσωπη συμφωνία... 50 2.3. Η σύγχρονη συμφωνία... 51 2.4. Η «καθαρή» συμφωνία... 51 2.5. Παρουσία μαρτύρων;... 52 2.6. Το συμβολαιογραφικό έγγραφο... 52 2.7. Περιεχόμενο συμφώνου... 53 2.8. Κατάθεση σε ληξιαρχείο.- Καταχώριση σε ληξιαρχικά βιβλία... 53 3. Περιεχόμενο του συμφώνου συμβιώσεως... 55 3.1. Γενικά... 55 3.2. Ειδικότερα για το περιεχόμενο... 56 3.3. Σε περίπτωση ελλείψεως ειδικών ρυθμίσεων... 58 3.4. Τροποποίηση του συμφώνου... 59 3.5. Η νομική δέσμευση... 60 3.6. Ειδικότερα τα δικαιώματα (και οι υποχρεώσεις) από το σύμφωνο συμβιώσεως... 60 3.6.1. Διακρίσεις... 61 3.6.2. Βασικά χαρακτηριστικά... 61 3.6.3. Ιδιομορφίες ως προς την αναγκαστική εκτέλεση... 62
222 Περιεχόμενα 4. Ελαττωματικό σύμφωνο συμβιώσεως... 64 4.1. Γενικά... 64 4.2. Ανυπόστατο σύμφωνο... 65 4.3. Άκυρο σύμφωνο... 65 4.3.1. Περιπτώσεις ακυρότητας, φύση... 67 4.3.2. Αναγνώριση ή κήρυξη της ακυρότητας;... 68 4.3.3. Παράβαση κανόνων δημόσιας τάξης... 70 4.3.4. Ίαση της ακυρότητας;... 72 4.4. Ακυρώσιμο σύμφωνο... 74 4.5. Καταχρηστική επίκληση ακυρότητας;... 75 4.6. «Νομιζόμενο» σύμφωνο συμβιώσεως;... 75 4.7. Η 3 του άρθρου 3... 76 ΙΙΙ. ΣΧΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ... 77 1. Γενικά... 77 1.1. Διάκριση των σχέσεων... 77 1.2. Αρχές που διέπουν τις σχέσεις... 78 1.3. Οι ειδικές ρυθμίσεις του νόμου 4356/2015... 79 1.4. Η δημιουργία «οικογένειας»... 81 2. Οι προσωπικές σχέσεις... 82 2.1. Γενικά... 82 2.2. Η συμβίωση... 83 2.2.1. Έννοια, περιεχόμενο... 83 2.2.2. Αμοιβαίο δικαίωμα, αμοιβαία υποχρέωση;... 84 2.2.3. Περιεχόμενο της υποχρεώσεως συμβιώσεως... 85 2.2.4. Παράβαση υποχρεώσεως... 85 2.3. Ρύθμιση της συμβάσεως, περιπτωσιολογία... 86 2.4. Συνεισφορά για τις κοινές ανάγκες... 87 2.5. Επώνυμο... 89
Περιεχόμενα 223 3. Οι περιουσιακές σχέσεις... 92 3.1. Γενικά... 92 3.2. Συμβατική ρύθμιση των περιουσιακών σχέσεων... 93 3.3. Διαχείριση της περιουσίας του ενός από τον άλλον... 94 3.4. Ρυθμίσεις για τα αποκτήματα, γενικά... 95 3.5. Η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα... 96 4. Μέτρο αμοιβαίας ευθύνης... 99 5. Θέματα παραγραφής... 101 5.1. Αναστολή παραγραφής... 101 5.2. Απαράγραπτο αξιώσεων;... 101 IV. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΕΚΝΑ... 103 1. Γενικά... 103 1.1. Η ίδρυση της συγγένειας κατά ΑΚ 1463, το άρθρο 9 του νόμου 4356/2015... 103 1.2. Τέκνα γεννημένα σε γάμο ή σε σύμφωνο συμβιώσεως.- Τέκνα γεννημένα χωρίς γάμο ή χωρίς σύμφωνο συμβιώσεως... 105 1.3. Άλλες ρυθμίσεις του νόμου 4356/2015... 106 2. Το τεκμήριο πατρότητας... 108 2.1. Γενικά... 108 2.2. Το τεκμήριο καταγωγής από σύμφωνο συμβιώσεως... 108 2.3. Σύγκρουση δύο τεκμηρίων... 110 2.4. Το τεκμήριο επί ακύρου ή ακυρωσίμου συμφώνου... 111 2.5. Προσβολή της πατρότητας... 112 2.6. Τέκνο γεννηθέν μετά την τριακοσιοστή ημέρα από τη λύση ή ακύρωση του συμφώνου... 112
224 Περιεχόμενα 2.7. Τέκνο από μεταθανάτια τεχνητή γονιμοποίηση.. 113 3. Επώνυμο των τέκνων... 114 4. Η γονική μέριμνα... 116 V. ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΣΥΜΒΙΩΣΕΩΣ... 117 1. Γενικά... 117 2. Η λύση του συμφώνου συμβιώσεως... 119 2.1. Το άρθρο 7 του νόμου 4356/2015... 119 2.2. Λύση με συμφωνία των μερών... 120 2.3. Μονομερής λύση... 122 2.4. Αυτοδίκαιη λύση με γάμο... 122 2.5. Αυτοδίκαιη λύση με θάνατο ή αφάνεια... 123 3. Διατροφή μετά τη λύση... 124 3.1. Η ρύθμιση... 124 3.2. Η Αιτιολογική Έκθεση... 124 4. Κληρονομικό δικαίωμα... 125 4.1. Το άρθρο 8 του νόμου 4356/2015... 125 4.2. Η Αιτιολογική Έκθεση... 125 VI. ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ... 127 1. Εφαρμογή του νόμου 4356/2015 και του νόμου 3719/2008... 129 1.1. Εφαρμογή του νόμου 4356/2015... 129 1.2. Εφαρμογή του νόμου 3719/2008... 129 2. Δημιουργία οικογενειακής μερίδας... 132 2.1. Η ρύθμιση... 132 2.2. Η Αιτιολογική Έκθεση... 133 3. Σύμφωνο συμβιώσεως ενώπιον Έλληνα προξένου... 134 4. Σύμφωνο συμβιώσεως με μέλος διπλωματικής αποστολής κ.λπ.... 135 5. Ελεύθερη συμβίωση χωρίς σύμφωνο συμβιώσεως... 136
Περιεχόμενα 225 ΔΕΥΤΕΡΟ ΜΕΡΟΣ ΚΑΤ ΑΡΘΡΟ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΝΟΜΟΣ ΥΠ ΑΡΙΘ. 4356/2015 Σύμφωνο συμβίωσης, άσκηση δικαιωμάτων, ποινικές και άλλες διατάξεις ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΣΥΜΒΙΩΣΗΣ Άρθρο 1. Σύσταση... 139 Άρθρο 2. Προϋποθέσεις... 143 Άρθρο 3. Άκυρο και ακυρώσιμο σύμφωνο... 146 Άρθρο 4. Επώνυμο... 150 Άρθρο 5. Σχέσεις των μερών... 151 Άρθρο 6... 154 Άρθρο 7. Λύση... 155 Άρθρο 8. Κληρονομικό δικαίωμα... 158 Άρθρο 9. Τεκμήριο πατρότητας... 159 Άρθρο 10. Επώνυμο τέκνων... 160 Άρθρο 11. Γονική μέριμνα... 163 Άρθρο 12. Ανάλογη εφαρμογή άλλων διατάξεων - Εξουσιοδοτήσεις... 165 Άρθρο 13. Πεδίο εφαρμογής... 166 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓΔΟΟ ΛΟΙΠΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Άρθρο 55... 168 Άρθρο 56. Ληξιαρχικές και δημοτολογικές ρυθμίσεις... 169 Άρθρο 62. Μεταβατικές διατάξεις... 171
226 Περιεχόμενα ΤΡΙΤΟ ΜΕΡΟΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΝΟΜΟΣ 4356/2015 «Σύμφωνο Συμβίωσης»... 175 ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ στο σχέδιο νόμου «Σύμφωνο συμβίωσης, άσκηση δικαιωμάτων, ποινικές και άλλες διατάξεις»... 185 Αλφαβητικό ευρετήριο... 201