Περιεχόμενα ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ανακoινωσεων 28 ου ΠανΕΛΛΗνΙOΥ ETHΣIOY ΣΥνΕΔΡΙOΥ Δ.Ε.Β.Ε. 135 EYΡΕΤΗΡΙO ΣΥΓΓΡαΦΕΩN 169 ΠΡOΣΕΧΕΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Δ.Ε.Β.Ε. 172 HELLENIC DIABETOLOGICAL CHRONICLE ISSN 1106 3270 Organ of the Diabetes Association of Northern Greece Volume 27, Number 3, 2014 TOMOΣ 27 TEYXOΣ 3 2014
Ελληνικα Διαβητoλoγικα Χρoνικα Tριμηνιαία έκδοση της Διαβητολογικής Eταιρείας Bόρειας Eλλάδας Iδιοκτήτης Διαβητολογική Eταιρεία Bόρειας Eλλάδας Διαδικτυακός τόπος (Website) http://www.deve.gr, http://www.ngda.gr Eκτύπωση UNIVERSITY STUDIO PRESS Aρμενοπούλου 32 τηλ. 2310 209 637 & 2310 209 837, 546 35 Θεσσαλονίκη EΠITPOΠH ΣYNTAΞHΣ Διευθυντής Σύνταξης: Δημήτριος Θ. Καραμήτσος Συντακτική Eπιτροπή Μ. Αρχανιωτάκη, Τ. Διδάγγελος, Φ. Ηλιάδης, Δ. Καραγιάννη, Κ. Κώτσα, Σπ. Μπακατσέλος, Χ. Σαμπάνης Eιδικοί Σύμβουλοι Συντάξεως Αβραμίδης Α., Bακαλοπούλου Σ., Άθυρος Β., Αλεβίζος Μ., Αναστασιάδης Κ., Άρσος Γ., Βαζαίου Α., Βασιλικός Β., Βέβες Α., Βλαχογιάννης Ε., Γερμανίδης Γ., Γιουλεμέ O., Γιώβος Ι., Δαμιανίδης Γ., Δανιηλίδης Μ., Δασκαλοπούλου-Βλαχογιάννη Ε., Δεληγιάννης Α., Δημητριάδης Γ., Δημητριάδης Χ., Δούμας Μ., Ευσταθιάδου Ζ., Ευστρατιάδης Γ., Ζαμπούλης Χ.. Ζεμπεκάκης Π., Ζιάκας Α., Ζωγράφου Ι., Θανοπούλου Α., Καζάκος Κ., Καϊάφα Γ., Καλεβρόσογλου Ι., Καμπαρούδης Α., Καραγιάννης Α., Καραμάνος Δ., Καραμήτσος Θ., Καρβούνης Χ., Κατσιλάμπρος Ν., Κεφαλογιάννης Ν., Κήτα Μ., Κώτσης Α., Λαζαρίδης Α., Λιακόπουλος Β., Μαμόπουλος Α., Μελιδώνης Α., Μεταλλίδης Σ., Μητράκου Α., Μούσλεχ Ζ., Μπαλατσούκας Δ., Μυγδάλης Η., Πάγκαλος Ε., Παζαΐτου-Παναγιώτου Κ., Παπαγιάννη Α., Παπάζογλου Ν., Παπαϊωάννου Μ., Παπανικολάου Β., Πατάκας Δ., Περιφάνης Δ., Ραϊδης Χ., Ραπτοπούλου-Γιγή Μ., Σαββόπουλος Χ., Σάιλερ Ν., Σκούτας Δ., Τζιόμαλος Κ., Τουλής Δ., Τούντας Χ., Τσάπας Α., Τσαταλάς Κ., Τσατσούλης Α., Φάσσας Α., Χατζημιλτιάδης Σ., Χατζητόλιος Α., Χρηστάκης Ι. Διοικητικό Συμβούλιο Διαβητολογικής Eταιρείας Bόρειας Eλλάδας Πρόεδρος: Τ. Διδάγγελος Aντιπρόεδρος: Χ. Σαμπάνης Γεν. Γραμματέας: Δ. Καραγιάννη Tαμίας: Μ. Αρχανιωτάκη Mέλη: Φ. Ηλιάδης, Κ. Κώτσα, Σπ. Μπακατσέλος Yπεύθυνος Tυπογραφείου Λ.A. Mιχάλης, Aρμενοπούλου 32, 546 35 Θεσσαλονίκη, Tηλ. 2310 209 637 Eγγραφές, Eμβάσματα, Aλληλογραφία, Eργασίες για δημοσίευση στον διευθυντή σύνταξης Δημήτριος Θ. Καραμήτσος Γραφεία Δ.E.B.E., Γ. Παπανδρέου 39, 546 46 Θεσσαλονίκη Tηλ. 2310 250 034, Fax: 2310 250 084 E-mail: info@ngda.gr Eτήσια συνδρομή: 15 Η συντακτική επιτροπή δεν φέρει ευθύνη για οποιαδήποτε βλάβη ηθική ή σωματική προκληθεί από τη χρήση μεθόδων, προϊόντων ή εφαρμογή ιδεών που περιέχονται στις δημοσιεύσεις. Η έγκριση δημοσίευσης οποιασδήποτε μελέτης ή διαφημιστικού υλικού δεν σημαίνει αποδοχή των απόψεων του συγγραφέα ή της εταιρείας που διαφημίζει το προϊόν. Η ευθύνη αφορά τους συγγραφείς ή τις διαφημιζόμενες εταιρείες.
HELLENIC DIABEToLoGICAL CHRoNICLE Quarterly Official Journal of Northern Greece Diabetes Association Ownership Northern Greece Diabetes Association http://www.ngda.gr http://www.deve.gr Printing by UNIVERSITY STUDIO PRESS 32 Armenopoulou str. Tel. 2310 209 637 & 2310 209 837, 546 35 Thessaloniki Greece Editor-in-Chief Dimitrios T. Karamitsos Editorial Board M. Archaniotaki, Sp. Bakatselos, T. Didangelos, F. Iliadis, D. Karagianni, K. Kotsa, Ch. Sabanis Special Editing Advisers Alevizos M., Anastasiadis K., Arsos G., Athyros V., Avramidis A., Balatsoukas D., Chatzimiltiadis S., Chatzitolios A., Christakis I., Damianidis G., Daniilidis M., Daskalopoulou Vlachogianni E., Deligiannis A., Dimitriadis Ch., Dimitriadis G., Doumas M., Efstathiadou Z., Efstratiadis G., Fassas A., Germanidis G., Giouleme O., Giovos I., Kaiafa G., Kalevrosoglou I., Kamparoudis A., Karagiannis A., Karamanos D., Karamitsos Th., Karvounis Ch., Katsilambros N., Kazakos K., Kefalogiannis N., Kita M., Kotsis A., Lazaridis A., Liakopoulos V., Mamopoulos A., Melidonis A., Metallidis S., Migdalis I., Mitrakou A., Mouslech Z., Pangalos E., Papagianni A., Papaioannou M., Papanikolaou V., Papazoglou N., Patakas D., Pazaitou-Panagiotou K., Perifanis D., Raidis Ch., Raptopoulou-Gigi M., Sailer N., Savopoulos Ch., Skoutas D., Thanopoulou A., Toulis D., Tountas Ch., Tsapas A., Tsatalas K., Tsatsoulis A., Tziomalos K., Vakalopoulou S., Vasilikos V., Vazeou A., Veves A., Vlachogiannis E., Zamboulis Ch., Zempekakis P., Ziakas A., Zografou I. Executive Board of Northern Greece Diabetes Association President: T. Didagelos Vice President: Ch. Sabanis Gen. Secretary: D. Karagianni Treasurer: A. Archaniotaki Members: Ε. Iliadis, K. Kotsa, Sp. Bakatselos Every inquiry should be forwarded to Editing Manager Dimitrios Τ. Karamitsos N.G.D.A. Office, Papandreou Str., 546 46 Thessaloniki Tel. 0030 2310 250 034, Fax. 0030 2310 250 084 E-mail: info@ngda.gr No responsibility is assumed by the Editorial board for any injury or damages from any use or operation of any methods, products, instructions or ideas contained in the material herein. The responsibility is assumed by the authors or the companies advertising their products.
OΔΗΓΙΕΣ ΠΡOΣ ΤOΥΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ Τα Ελληνικά Διαβητολογικά Χρονικά της ΔΕΒΕ θα δημοσιεύουν εργασίες που έχουν διαβητολογικό ενδιαφέρον με κύριο σκοπό την ιατρική εκπαίδευση και επιμόρ - φωση. Oι εργασίες που δημοσιεύονται ακολουθούν συγκεκριμένη δομή και ανήκουν σε έναν τύπο άρθρου. Αναλυτικότερα το περιοδικό δημοσιεύει: Ανασκοπήσεις: Γράφονται από έναν συγγραφέα, κατ εξαίρεση από δύο, ιδίως όταν το θέμα απαιτεί συγγραφείς δύο διαφορετικών ειδικοτήτων, κατόπιν προσκλήσεως από την Επιτροπή Συντάξεως. O συγγραφέας πρέπει να είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένος με το θέμα, ώστε η ενημέρωση του αναγνώστη να είναι πλήρης και ουσιαστική. Η ενημέρωση αυτή αφορά όλους τους σταθμούς που πέρασαν οι γνώσεις στο θέμα με κύρια έμφαση όμως στις σύγχρονες απόψεις, τεκμηριωμένες από τη διεθνή βιβλιογραφία. Η έκταση του άρθρου πρέπει να είναι 15 έως 25 δακτυλογραφημένες σελίδες στις οποίες περιλαμβάνονται η εικονογράφηση, η βιβλιογραφία και η περίληψη στην ελληνική και αγγλική γλώσσα. Επίκαιρα θέματα Ενημερωτικά άρθρα: Το αντικείμενο των άρθρων της κατηγορίας αυτής μπορεί να είναι διαγνωστικού ή θεραπευτικού περιεχομένου ή και να αφορά οποιονδήποτε τομέα της ιατρικής επιστήμης. Γράφονται για να κάνουν ευρύτερα γνωστό ένα πρόσφατο επίτευγμα στον τομέα που έχουν επιλέξει οι συγγραφείς. Τα άρθρα αυτά υποβάλλονται στο περιοδικό κατόπιν συνεννοήσεως με την Επιτροπή Συντάξεως. Η έκταση του άρθρου πρέπει να περιορίζεται για τα επίκαιρα θέματα σε 5-6 περίπου δακτυλογραφημένες σελί δες με 8-10 βιβλιογραφικές παραπομπές και για τα ενημερωτικά άρθρα σε 8-10 σελίδες και 10-15 βιβλιογραφικές παραπομπές. Τα ενημερωτικά άρθρα πρέπει να συνοδεύονται από περίληψη στην ελληνική και αγγλική γλώσσα. Πρωτότυπες εργασίες: Έχουν κλινικό ή κλινικο-εργαστηριακό περιεχόμενο. Το κείμενο περιλαμβάνει βραχεία εισαγωγή, όπου αναφέρεται ο σκοπός της εργασίας, περιγραφή του υλικού και των μεθόδων, έκθεση των αποτελεσμάτων, συζήτηση στην οποία περιλαμβάνονται και τα τελικά συμπεράσματα καθώς και περίληψη στα ελληνικά και αγγλικά και τη βιβλιογραφία. Η περίληψη πρέπει να είναι αυτοτελής και να περιέχει τον σκοπό της εργασίας, τις βασικές μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν, τα κύρια ευρήματα και τα σημαντικότερα συμπεράσματα. Η έκτασή τους δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 14 δακτυλογραφημένες σελίδες, μαζί με τη βιβλιογραφία. Ενδιαφέρουσες περιπτώσεις: Σ αυτές παρουσιάζονται ενδιαφέρουσες ή σπάνιες περιπτώσεις με κλινικές εκδηλώσεις που περιγράφονται για πρώτη φορά, στις οποίες χρησιμοποιήθηκαν νέες διαγνωστικές ή θεραπευτικές μέθοδοι ή διατυπώνονται νέες απόψεις για την παθογένειά τους. Έχουν έκταση 2-4 δακτυλογραφημένες σελίδες και περιλαμβάνουν σύντομη εισαγωγή, περιγραφή της περιπτώσεως, πίνακες ή εικόνες (έως 4), τα κύρια εργαστηριακά ευρήματα, βραχύ σχόλιο-συζήτηση, περιορισμένη βιβλιογραφία (5-10 παραπομπές) και περίληψη στα ελληνικά και αγγλικά. Εκπαιδευτικά άρθρα: Πρόκειται για σύντομα άρθρα 4-5 δακτυλογραφημένων σελίδων που αποσκοπούν στη βασική διαβητολογική εκπαίδευση νέων γιατρών. Δεν συνοδεύονται από περίληψη ούτε από βιβλιογραφία. Επιστολές προς τη Σύνταξη: Περιέχουν κρίσεις για δημοσιευμένα άρθρα, παρατηρήσεις για ανεπιθύμητες ενέργειες φαρμάκων, κρίσεις για το περιοδικό κ.τ.λ. Η έκτασή τους δεν υπερβαίνει τις 400 λέξεις. O αριθμός των βιβλιογραφικών παραπομπών δεν υπερβαίνει τις 5. Κάθε άρθρο που υποβάλλεται στο περιοδικό συνοδεύεται απαραιτήτως από επιστολή στην οποία αναφέρονται: 1) Η κατηγορία της εργασίας, 2) ότι δεν έχει δημοσιευ θεί, εν μέρει ή εξ ολοκλήρου, σε άλλο ελληνικό ή ξένο ιατρικό περιοδικό και 3) ότι έλαβαν γνώση όλοι οι συμμετέχοντες συγγραφείς οι οποίοι και συνυπογράφουν την επιστολή. Όλα τα άρθρα υποβάλλονται σε τρία αντίγραφα. Oι εικόνες και τα σχήματα σε δύο αντίγραφα. Φωτοαντίγραφα κειμένων και πινάκων γίνονται δεκτά μόνο αν είναι άριστης ποιότητας. Μετά τον έλεγχο και εφόσον η εργασία εκπληρώνει τις οδηγίες για τους συγγραφείς, στέλνεται για διπλή κρίση σε δύο αρμόδιους επιστημονικούς συμβούλους του περιοδικού. Όταν επιστρέψει (ο χρόνος δεν μπορεί να προκαθοριστεί), συμπληρώνεται από τους συγγραφείς (αν χρειαστεί) σύμφωνα με τις υποδείξεις των συμβούλων και τελικά παίρνει σειρά δημοσιεύσεως. Όταν η εργασία αρχίζει να τυπώνεται, αποστέλλεται στους συγγραφείς, για έλεγχο, δοκίμιο της α διορθώσεως. Στο δοκίμιο αυτό δεν είναι δυνατή καμιά απο-
λύτως προσθήκη, αλλαγή, βελτίωση κ.τ.λ., παρά μόνον η διόρθωση λαθών του τυπογραφείου. Το δοκίμιο της α διορθώσεως συνοδεύεται και από ειδικό έντυπο, στο οποίο ο συγγραφέας σημειώνει τον συνολικό αριθμό των ανατύπων. Oι εργασίες που δημοσιεύονται στα Ελληνικά Διαβητολογικά Χρονικά αποτελούν πνευματική ιδιοκτησία του συγγραφέα και του περιοδικού. Η αναδημοσίευση μερική ή ολική επιτρέπεται μόνο ύστερα από έγγραφη άδεια του περιοδικού. Η δημοσίευση μιας εργασίας δεν συνεπάγεται αποδοχή των απόψεων των συγγραφέων από μέρους του περιοδικού. Η τήρηση των παραπάνω οδηγιών είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημοσίευση της εργασίας. Oδηγίες για τη σύνταξη των χειρογράφων Δακτυλογραφήστε το χειρόγραφο σε διπλό διάστημα, περιλαμβάνοντας ξεχωριστά φύλλα με τον τίτλο, την περίληψη, το κείμενο, τις ευχαριστίες, τις βιβλιογραφικές παραπομπές, τους πίνακες και τις λεζάντες. Κάθε στοιχείο του χειρογράφου θα πρέπει να αρχίζει σε καινούρια σελίδα με την ακόλουθη σειρά: σελίδα με τον τίτλο, περίληψη και πρόσθετοι όροι ευρετηρίου, κείμενο, ευχαριστίες, βιβλιογραφικές παραπομπές, πίνακες. Κάθε πίνακας πρέπει να είναι πλήρης, σε χωριστή σελίδα μαζί με τον τίτλο (λεζάντα) και τις υποσημειώσεις. Oι λεζάντες για τις εικόνες θα γράφονται όλες μαζί σε χωριστή σελίδα. Oι πίνακες και οι εικόνες πρέπει να είναι καλής ποιότητας, σε στιλπνή επιφάνεια, όχι κολλημένες σε χαρτόνι, συνήθως 127 173 mm, όχι μεγαλύτερες από 203 254 mm. Υποβάλλετε τον απαιτούμενο αριθμό αντιγράφων των χειρογράφων και φωτογραφιών μέσα σε σκληρό φάκελο. Η εργασία πρέπει να συνοδεύεται από επιστολή των συγγραφέων και γραπτή άδεια δημοσίευσης παλιότερα δημοσιευμένου υλικού ή φωτογραφιών, στις οποίες ενδέχεται να αναγνωρίζεται κάποιος ασθενής. Oι συγγραφείς πρέπει να κρατούν αντίγραφα όλων των στοιχείων των εργασιών τις οποίες υποβάλλουν. Προετοιμασία του χειρογράφου: Δακτυλογραφήστε το χειρόγραφο σε λευκό χαρτί δακτυλογράφησης καλής ποιότητας, 216 279 mm ή ISO A4 (212 297 mm), με περιθώρια τουλάχιστον 25 mm. Δακτυλογραφήστε μόνο στη μία όψη του χαρτιού. Χρησιμοποιήστε διπλό διάστημα σε όλη την εργασία, τη σελίδα του τίτλου, την περίληψη, το κείμενο, τις ευχαριστίες, τις βιβλιογραφικές παραπομπές, τους πίνακες και τις λεζάντες των εικόνων. Αρχίστε με χωριστό φύλλο για το καθένα από τα παρακάτω τμήματα της εργασίας: σελίδα του τίτλου, την περίληψη με τους όρους ευρετηρίου, το κείμενο, τις ευχαριστίες, τις βιβλιογραφίες, τους πίνακες και τις λεζάντες. Αριθμήστε τις σελίδες διαδοχικά, αρχίζοντας με τη σελίδα του τίτλου. Δακτυλογραφήστε τον αριθμό της σελίδας στο άνω δεξιό μέρος κάθε σελίδας. Σελίδα του τίτλου: Στη σελίδα αυτή αναγράφονται: 1) ο τίτλος του άρθρου, ο οποίος πρέπει να είναι σύντομος (όχι περισσότερες από 12 λέξεις) αλλά κατατοπιστικός, 2) ένας συντομότερος τίτλος ή υπότιτλος με λιγότερα από 40 γράμματα (μετρήστε λέξεις και διαστήματα) στο κάτω τμήμα της πρώτης σελίδας, 3) το πρώτο όνομα, τα αρχικά του πατρικού (αν το επιθυμείτε), το επίθετο κάθε συγγραφέα και οι υψηλότεροι ακαδημαϊκοί τίτλοι (όχι ο τίτλος της θέσεως), 4) το όνομα της(ων) κλινικής(ών), εργαστηρίου(ων), τμήματος(ων) και ιδρύματος(ων) στα οποία έγινε η εργασία, 5) η αποποίηση (της συμμετοχής) από μέρους κάποιου συγγραφέα, αν υπάρχει, 6) το όνομα και η διεύθυνση του συγγραφέα που είναι υπεύθυνος για την αλληλογραφία σχετικά με την εργασία, 7) το όνομα και η διεύθυνση του συγγραφέα στον οποίο θα αποστέλλονται οι σχετικές αιτήσεις για αποστολή ανατύπων. Περίληψη και πρόσθετοι όροι ευρετηρίου: Η δεύτερη σελίδα (φύλλο) πρέπει να έχει την περίληψη με όχι περισσότερες από 150 λέξεις. Η περίληψη πρέπει να αναφέρει τον σκοπό της εργασίας, τη βασική μεθοδολογία (ασθενείς ή πειραματόζωα, παρατηρήσεις και αναλυτικές μεθόδους), τα κύρια ευρήματα (δώστε ειδικά στοιχεία και αναφέρετε αν τα ευρήματα είναι στατιστικώς σημαντικά, εφόσον είναι δυνατό) και τα κύρια συμπεράσματα. Τονίστε τις νέες και σημαντικές πλευρές της μελέτης ή των παρατηρήσεων. Χρησιμοποιήστε μόνο αποδεκτές συντμήσεις. Κάτω από την περίληψη, σημειώστε και χαρακτηρίστε τρεις έως δέκα πρόσθετους όρους ευρετηρίου, οι οποίοι θα χρησιμοποιηθούν κατά την ετοιμασία του καταλόγου περιεχομένων. Χρησιμοποιήστε όρους οι οποίοι είναι επικεφαλίδες αντιστοίχων κεφαλαίων του Index Medicus, αν είναι δυνατό. Κείμενο: Το κείμενο των κλινικών και πειραματικών εργασιών συνήθως διαιρείται όχι όμως υποχρεωτικά σε τμήματα με τις επικεφαλίδες: Εισαγωγή, Μέθοδοι, Αποτελέσματα και Συζήτηση. Μεγάλα άρθρα θα χρειαστούν οπωσδήποτε να κατατμηθούν σε τμήματα με καθορισμένο περιεχόμενο προκειμένου να παρουσιαστούν με σαφήνεια, ιδίως τα Αποτελέσματα και η Συζήτηση. Άλλα είδη άρθρων, όπως οι ενδιαφέρουσες περιπτώσεις, ανασκοπήσεις και άρθρα της συντάξεως (editorials) πιθανό να χρειαστεί να παρουσιαστούν με άλλη μορφή, η οποία θα καθοριστεί από το περιοδικό. Εισαγωγή: Καθορίστε σαφώς τον σκοπό του άρθρου. Συνοψίστε τον αποχρώντα λόγο της συγγραφής της μελέτης ή της παρατήρησης. Δώστε τις αυστηρώς απαραίτητες βιβλιογραφίες και μην ανασκοπείτε το θέμα εκτενώς. Μέθοδοι: Περιγράψτε με σαφήνεια τον τρόπο επιλογής του προς μελέτη υλικού (ασθενείς, πειραματόζωα και μάρτυρες). Περιγράψτε τις μεθόδους, τις συσκευές (όνομα και διεύθυνση του κατασκευαστή σε παρένθεση) και τις τεχνικές με αρκετές λεπτομέρειες ώστε να επιτρέψετε σε άλλους συγγραφείς να αναπαράγουν τα αποτελέσματα. Δώστε βιβλιογραφία για καθιερωμένες μεθόδους, συμπεριλαμβανομένων και των στατιστικών μεθόδων που χρησιμοποιήθηκαν, καθώς και βιβλιογραφίες και βραχεία περι-
γραφή των μεθόδων οι οποίες έχουν δημοσιευτεί αλλά δεν είναι γνωστές πολύ καλά. Περιγράψτε καινούριες ή ουσιαστικά τροποποιημένες μεθόδους, εξηγήστε τον λόγο που τις χρησιμοποιήσατε και κάντε μια εκτίμηση των περιορισμών τους. Περιλάβετε τον αριθμό των παρατηρήσεων και, όταν κρίνετε απαραίτητο, τη στατιστική σημασία τους. Σε ειδικές περιπτώσεις είναι δυνατό να δοθούν λεπτομερώς οι στατιστικές μέθοδοι και οι μαθηματικοί τύποι με τη μορφή πινάκων, ως παράρτημα, στο τέλος της εργασίας. Αποτελέσματα: Παρουσιάστε τα αποτελέσματα σε μια λογική σειρά στο κείμενο, τους πίνακες και τα σχεδιαγράμματα. Μην επαναλαμβάνετε στο κείμενο τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στους πίνακες ή τα σχεδιαγράμματα: τονίστε ή αναφερθείτε περιληπτικά μόνο στις σημαντικές παρατηρήσεις. Συζήτηση: Τονίστε τις νέες και σημαντικές απόψεις που υποστηρίζει η μελέτη και τα συμπεράσματα που προκύπτουν. Μην επαναλαμβάνετε λεπτομερώς τα δεδομένα που περιγράφονται στο κεφάλαιο των αποτελεσμάτων. Αναφερθείτε στη σημασία που έχουν τα ευρήματά σας, αξιολογώντας παράλληλα και τους περιορισμούς στην ερμηνεία τους και συσχετίστε τα με παρατηρήσεις που αναφέρονται σε άλλες ανάλογες μελέτες. Συνδέστε τα συμπεράσματα με τους στόχους της μελέτης αλλά αποφύγετε να πάρετε θέση και να βγάλετε συμπεράσματα όταν δεν είναι τεκμηριωμένα και δεν υποστηρίζονται απόλυτα από τα δικά σας δεδομένα. Αποφεύγετε να δηλώνετε ή να διεκδικείτε προτεραιότητα για εργασία η οποία δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Κάντε νέες υποθέσεις, όταν δικαιολογούνται, αλλά χαρακτηρίστε τις έτσι σαφώς. Προτάσεις και εισηγήσεις, όταν κρίνεται απαραίτητο, μπορούν να περιληφθούν. Ευχαριστίες: Ευχαριστήστε μόνο τα πρόσωπα τα οποία έχουν ουσιαστική συμβολή στη μελέτη. Oι συγγραφείς είναι υπεύθυνοι να εξασφαλίσουν γραπτή άδεια από οποιονδήποτε αναφέρεται ονομαστικώς στις ευχαριστίες, διότι οι αναγνώστες συμπεραίνουν ότι οι αναφερόμενοι αποδέχονται τα ευρήματα και τα συμπεράσματα της εργασίας. Βιβλιογραφίες: Αριθμήστε τις βιβλιογραφικές παραπομπές διαδοχικά, με τη σειρά με την οποία αναφέρονται στο κείμενο. Χρησιμοποιήστε για τις βιβλιογραφίες στο κείμενο, τους πίνακες και τις λεζάντες, αραβικούς αριθμούς (σε παρένθεση). Αν υπάρχουν βιβλιογραφίες οι οποίες αναφέρονται μόνο στους πίνακες ή τις λεζάντες των σχημάτων και όχι στο κείμενο, πρέπει να έχουν δική τους αρίθμηση διαφορετική από τη γενική αρίθμηση των υπολοίπων βιβλιογραφιών του κειμένου. Oι τίτλοι των περιοδικών πρέπει να γράφονται συντετμημένα σύμφωνα με τον Index Medicus. Προσπαθήστε να αποφύγετε τη χρησιμοποίηση περιλήψεων (abstracts) ως βιβλιογραφικών παραπομπών. «Αδημοσίευτες παρατηρήσεις» και «προσωπική επικοινωνία» δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται ως βιβλιογραφίες, αν και η παραπομπή σε γραπτή και όχι προφορική επικοινωνία, μπορεί να αναφερθεί εμβόλιμα στο κείμενο (σε παρένθεση). Εργασίες οι οποίες έχουν γίνει δεκτές προς δημοσίευση, αλλά δεν δημοσιεύθηκαν ακόμη, μπορεί να αναφερθούν στη βιβλιογραφία. Στην περίπτωση αυτή σημειώστε το περιοδικό και τη φράση in press «υπό δημοσίευση» (σε παρένθεση). Κατά την αναφορά μιας τέτοιας εργασίας στο κείμενο σημειώστε «αναδημοσίευτες παρατηρήσεις» (σε παρένθεση). Παραδείγματα του ορθού τρόπου γραφής των βιβλιογραφιών δίνονται παρακάτω. Περιοδικά 1. Τυπικό άρθρο περιοδικού (Γράψτε όλους τους συγγραφείς, εφόσον είναι έξι ή λιγότεροι όταν είναι επτά ή περισσότεροι, αναφέρετε μόνο τους πρώτους τρεις και προσθέστε et al): You CH, Lee KY, Chey WY, Menguy R. Electrogastrographic study of patients with unexplained nausea, bloating and vomiting. Gastroenterology 1980; 79: 311-4. 2. Ενσωματωμένος συγγραφέας σε ομάδα εργασίας: Royal Marsden Hospital Bone-Marrow Transplantation Team. Failure of syngeneic bone marrow graft without preconditioning in posthepatitis marrow aplasia. Lancet 1977; 2: 242-4. 3. Χωρίς συγγραφέα: Anonymous. Coffee drinking and cancer of the pancreas (Editorial). Br Med J 1981; 283: 628. 4. Συμπληρωματικό τεύχος περιοδικού: Mastri AR. Neuropathy of diabetic neurogenic bladder. Ann Intern Med 1980; 92: (2Pt 2): 316-8. Frumin AM, Nussbaum J, Esposito M. Functional asplenia: demonstration of splenic activity by bone-marrow scan (Abstract). Blood 1979; 54 (suppl 1): 26a. 5. Περιοδικό με χωριστή αρίθμηση σε κάθε τεύχος: Seaman WB. The case of the pancreatic pseudocyst. Hosp Pract 1981; a 16 (Sep): 24-5. Βιβλία και άλλες μονογραφές 6. Με έναν συγγραφέα: Eisen HN. Immunology: an introduction to molecular and cellular principles of the immune response. 5th ed. New York: Harper and Row, 1974: 406. 7. Εκδότης, πρόεδρος μιας ομάδας εργασίας ως συγγραφέας: Dausset J, Colombani J, eds. Histocompatibility testing 1972. Copenhagen: Munksgaard, 1973: 12-8. 8. Κεφάλαιο σε βιβλίο: Weistein L, Swartz MN. Pathogenic properties of invading microorganisms. In: Sodeman WA Jr, Sodeman WA, eds. Pathologic physiology; mechanisms of disease. Philadelphia: WB Saunders, 1974; 457-72.
9. Εργασία που περιέχεται σε τόμο πρακτικών: DuPont B. Bone marrow transplantation in severe combined immunodeficiency with an unrelated MLC compatible donor. In: White HJ, Smith R, eds. Proceedings of the third annual meeting of the International Society for Experimental Hematology. Houston: International Society for Experimental Hematology, 1974; 44-6. 10. Μονογραφή σε μια σειρά εκδόσεων: Hunninghake GW, Gadek JE, Szapiel SV, et al. The human alveolar macrophage. In: Harris CC, ed. Cultured human cells and tissues in biomedical research. New York: Academic Press, 1980; 54-6 (Stoner GD, ed. Methods and perspectives in cell biology; vol 1). 11. Δημοσίευση επιτροπής: Ranofsky AL. Surgical operations in short-stay hospitals: United States 1975. Hyattsville, Maryland: National Centre for Health Statistics, 1978; DHEW publication no. (PHS) 78-1785. (Vital and health statistics; series 13; no. 34). 12. Διδακτορική διατριβή: Cairns RB. Infrared spectroscopic studies of solid oxygen. Berkeley, California: University of California, 1965. 156 pp. Dissertation. Άλλα άρθρα 13. Άρθρο εφημερίδας: Shaffer RA. Advances in chemistry are starting to unlock musteries of the brain: discoveries could help cure alcoholism and insomnia, explain mental illness. How the messengers work. Wall Street Journal 1977 Aug 12: 1 (col 1), 10 (col 1). 14. Άρθρο μη ιατρικού περιοδικού: Roueché B. Annals of medicine: the Santa Claus culture. The New Yorker 1971 Sept 4: 66-81. Πίνακες: Δακτυλογραφήστε κάθε πίνακα σε χωριστό φύλλο θυμηθείτε ότι χρειάζεται διπλό διάστημα. Μην υποβάλλετε τους πίνακες ως φωτογραφίες. Αριθμήστε διαδοχικά τους πίνακες και σημειώστε έναν βραχύ τίτλο για τον καθένα. Σημειώστε σε κάθε στήλη μια βραχεία ή συντμημένη επικεφαλίδα. Γράψτε τις επεξηγηματικές πληροφορίες ως υποσημείωση και όχι στον τίτλο. Εξηγήστε στις υποσημειώσεις όλες τις μη καθιερωμένες συντμήσεις που χρησιμοποιούνται σε κάθε πίνακα. Στις υποσημειώσεις χρησιμοποιήστε τα παρακάτω σύμβολα, με την εξής σειρά: *, **, +, ++,,. Εικόνες: Υποβάλλετε τον απαραίτητο αριθμό εικόνων (περιλαμβάνονται και τα σχήματα). Μην αποστέλλετε τις πρωτότυπες εικόνες, ακτινογραφίες και άλλο υλικό, αλλά στείλτε ασπρόμαυρες φωτογραφίες σε σκληρό στιλπνό χαρτί 127 173 mm και όχι μεγαλύτερες από 203 254 mm. Τα γράμματα, οι αριθμοί και τα σύμβολα πρέπει να είναι σαφή, ομοιόμορφα και κατάλληλου μεγέθους έτσι ώστε, όταν σμικρυνθούν για τη δημοσίευση, να εξακολουθούν να παραμένουν ευανάγνωστα. Oι τίτλοι και οι λεπτομερείς επεξηγήσεις να γράφονται στους υπότιτλους (λεζάντες) των εικόνων και όχι πάνω στις ίδιες τις εικόνες. Κάθε εικόνα πρέπει να έχει στην πίσω επιφάνειά της ένα αυτοκόλλητο στο οποίο να σημειώνεται ο αριθμός της εικόνας, τα ονόματα των συγγραφέων και ένα βέλος που να δείχνει το άνω μέρος της. Μην γράφετε στην πίσω επιφάνεια των φωτογραφιών, μην τις κολλάτε σε χαρτόνι, ούτε να τις φθείρετε καρφιτσώνοντας ή συγκρατώντας τες με πιαστράκια. Μην διπλώνετε τις εικόνες. Oι μικροφωτογραφίες πρέπει να έχουν δείκτες εσωτερικής κλίμακας. Σύμβολα, βέλη ή γράμματα τα οποία χρησιμοποιούνται στις μικροφωτογραφίες πρέπει να είναι γραμμένα έτσι ώστε να παρουσιάζουν καλή αντίθεση με το χρώμα της φωτογραφίας και να είναι ευδιάκριτα. Αν υπάρχουν φωτογραφίες ατόμων, θα πρέπει είτε τα πρόσωπά τους να μην διακρίνονται είτε να συνοδεύονται από γραπτή άδεια χρησιμοποίησης των φωτογραφιών. Παραθέστε τις φωτογραφίες στο κείμενο κατά σειρά. Αν μια φωτογραφία έχει δημοσιευθεί κάπου αλλού, σημειώστε στις ευχαριστίες την πηγή προέλευσης και εσωκλείστε γραπτή άδεια του εκδότη, που έχει το copyright αναδημοσίευσης της φωτογραφίας. Η άδεια χρειάζεται, ανεξάρτητα ποιος είναι ο συγγραφέας ή ο εκδότης, εκτός αν το έγγραφο είναι δημόσιο. Υπότιτλοι (λεζάντες) των εικόνων: Δακτυλογραφήστε τους υπότιτλους (λεζάντες) των εικόνων σε διπλό διάστημα, σε χωριστή σελίδα και χρησιμοποιήστε για την αρίθμηση αραβικούς αριθμούς. Αν χρησιμοποιήσετε σύμβολα, βέλη, αριθμούς ή γράμματα για να χαρακτηρίσετε τμήματα των εικόνων, σημειώστε τα στους υπότιτλους και επεξηγήστε τα με ακρίβεια. Εξηγήστε τις εσωτερικές κλίμακες και τις μεθόδους χρώσεως των μικροφωτογραφιών.
Περιεχόμενα Περιληψεις ανακoινωςεων 28 oυ Πανελληνιoυ ςυνεδριoυ δ.ε.β.ε. διερεύνηση της σχέσης των επιπέδων της βιταμίνης D με το λιπιδαιμικό προφίλ και τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη σε πληθυσμό ηλικιωμένων του νομού Θεσσαλονίκης A. Μoυσιωλησ, Ξ. ΤσεκΜεκιδoυ, Μ. ΓραΜΜαΤικη, ε. ραπτη, Μ. Γιαβρoπoυλoυ, ι. Γιωβoσ, κ. κωτσα 135 Έλεγχος αντίστασης στην ινσουλίνη σε ηλικιωμένο μη διαβητικό πληθυσμό Ξ. ΤσεκΜεκιδoυ, α. Μoυσιωλησ, ε. ραπτη, Μ. ΓραΜΜαΤικη, Μ. Γιαβρoπoυλoυ, ι. Γιωβoσ, κ. κωτσα 136 ςυσχέτιση του σακχαρώδη διαβήτη και της μακροπρόθεσμης λειτουργικής έκβασης των ασθενών με οξύ ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο κ. ΤζιoΜαλoσ, σ.δ. Μπoυζιανα, Μ. σπανoυ, Μ. παπαδoπoυλoυ, σ. κωστακη, Μ. Τσoπoζιδη, Χ. σαββoπoυλoσ, α.ι. ΧαΤζηΤoλιoσ 137 επιβαρυμένη αιμοδυναμική κατάσταση των διαβητικών ν.α. δημητσικoγλoυ, ι.ν. δημητσικoγλoυ 138 ςφυροβραχιόνιος δείκτης VS πληθυσμογραφίας στην αρχική διάγνωση της περιφερικής αρτηριακής νόσου (Παν) των διαβητικών ν.α. δημητσικoγλoυ, ι.ν. δημητσικoγλoυ 139 η επίπτωση της περιφερικής αρτηριακής νόσου(παν) σε 2.900 σκέλη διαβητικών ν.α. δημητσικoγλoυ, ι.ν. δημητσικoγλoυ 140 ςύγκριση της επίπτωσης της περιφερικής αρτηριακής νόσου (Παν) στα σκέλη διαβητικών και μη διαβητικών ατόμων ν.α. δημητσικoγλoυ, ι.ν. δημητσικoγλoυ 141 ελαστικότης των αρτηριών σε διαβητικά και μη άτομα ν.α. δημητσικoγλoυ, ι.ν. δημητσικoγλoυ 142 αντιμετώπιση ασθενούς με βραδείας εξέλιξης αυτοάνοσο διαβήτη των ενηλίκων (LADA) με συνδυασμό σιταγλιπτίνης και βιταμίνης D ε. ραπτη, α. Μoυσιωλησ, Μ. ΓραΜΜαΤικη, Ξ. ΤσεκΜεκιδoυ, ε. πoτoλιδησ, Μ. Γιαβρoπoυλoυ, ι. Γιωβoσ, κ. κωτσα 143 Προδιαθεσικοί παράγοντες σεξουαλικής δυσλειτουργίας ανάλογα με το φύλο σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 β. νικoλαΐδoυ, Γ. ΤριανΤαφυλλoυ, ε. Γαβριηλακη, π. ανυφαντη, α. ΤριανΤαφυλλoυ, ι. ζωγραφoυ, ε. ΓκαλιαΓκoυση, Μ. δoυμασ, σ. δoυμα, Χ. σαμπανησ 144 η συμμόρφωση των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 στη θεραπευτική τους αγωγή και η επίδραση στην ποιότητα ζωής στο επαρχιακό νοσοκομείο της Βέροιας κ. ΜαρΜαρα, ε.-ε. ΜαρΜαρα, ε. ζιωγα, Μ. λαβδανιτη 145
H επίδραση της θεραπείας με βιταμίνη D στην αντίσταση προς την ινσουλίνη α. πoλυμερησ, Γ. κατσoυλησ, α. Τραυλoσ, π.δ παπαπετρoυ 146 Θεραπευτική εκπαίδευση: ρομαντική ιστορία ή ρεαλιστική μέθοδος προόδου; σ. παπαδoπoυλoυ, G. ReAch 147 δημιουργία ενός κλινικού εκπαιδευτικού προγράμματος «λειτουργικής» ή «φυσιολογικής» ινσουλινοθεραπείας για διαβητικούς ασθενείς τύπου 1 σ. παπαδoπoυλoυ, G. ReAch 148 αποτελεσματικότητα της προστατεκτομής στην αντιμετώπιση της υποκυστικής απόφραξης λόγω καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη σε ασθενείς με και χωρίς σακχαρώδη διαβήτη Χ. πανoυ, M. ΜπρισΤιανoυ, A. κoυλoυκoυρα, A. καλαντζη, Γ. ελ ΧαΤζ, e. καραμπoυσλη, K. λιασκωνη, e. παληoγιαννη 149 υπογλυκαιμικά επεισόδια σε ηλικιωμένους διαβητικούς ασθενείς. είναι συχνό αίτιο εισαγωγών σε νοσοκομείο δευτεροβάθμιας περίθαλψης; Μ. ΜπρισΤιανoυ, X. πανoυ, e. παπαγγελη, A. κoυλoυκoυρα, e. Μαλλιαρoυ, M. καλυβασ, δ. δαμπασησ, λ. λαναρασ 150 αξιολόγηση της κολπικής ηλεκτρομηχανικής υστέρησης (atrial electromechanical delay) και της μηχανικής λειτουργίας του αριστερού κόλπου σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 κ. ΓιαΓκoυ, Χ. αζινα, α. ΓιαΓκoυ, Μ. ζιττη, σ. ΧειΜωνιδησ 151 αξιολόγηση της διασποράς του κύματος ρ σε ασθενείς με διαταραχή της ανοχής στη γλυκόζη και σύγκριση με υγιείς μάρτυρες κ. ΓιαΓκoυ, Χ. αζινα, α. ΓιαΓκoυ, Μ. ζιττη, σ. ΧειΜωνιδησ 152 η θετική επίδραση της πρώιμης ρύθμισης της αρτηριακής πίεσης διαβητικών ασθενών στην εμφάνιση μειζόνων καρδιαγγειακών συμβαμάτων α. σιαννη, π. παρασκευασ, α. ΓανωΤoπoυλoυ, ε. Γκoβα, ι. ΜαΤσoυκησ, ν. Τσιβιλησ, Γ. καραπατη, ι. λιoυρησ 153 Μελέτη του κινδύνου εμφάνισης κολπικής μαρμαρυγής σε διαβητικούς ασθενείς ανάλογα με τις τιμές της HbA1c α. σιαννη, π. παρασκευασ, α. ΓανωΤoπoυλoυ, ι. ΜαΤσoυκησ, ε. Γκoβα, Γ. δρoσoσ, ε. κoυραμπιε, ι. λιoυρησ 154 αξιολόγηση της αρνητικής συναισθηματικής κατάστασης (κατάθλιψη, άγχος, στρες) με δημογραφικά κοινωνικοοικονομικά και μεταβολικά χαρακτηριστικά σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη α. αγγελιδη, σ. βρακασ, α. ΓανωΤoπoυλoυ, β. κατσoυρη, α. φoυτρησ, Χ. βερρασ, ε. φoυστερησ, α. Μελιδωνησ 155 η χειρουργική αντιμετώπιση της παχυσαρκίας οδηγεί σε ύφεση του σακχαρώδη διαβήτη: ςυστηματική ανασκόπηση τύπου ομπρέλας Μ. σαρηγιαννη, α. λιακoσ, Μ. Μαΐνoυ, ε. αθανασιαδoυ, ε. παπαδακησ, α. Τσαπασ 156 η υπολιπιδαιμική-υποθερμιδική δίαιτα συμβάλλει στη μείωση των τιμών λιπιδίων ορού σε υπέρβαρους ασθενείς με δυσλιπιδαιμία δ. καγιαφα, σ. παπαδατoσ, α. Μπoυρδακησ 157
Μικρός θερμιδικός περιορισμός έχει θετικά αποτελέσματα σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 π. Γιαννoυλακη, κ. κoτoγλoυ, φ. hλιαδησ, ε. φωτιαδoυ, λ. αδαμιδoυ, α. ΧαΤζηΤoλιoσ, Τ. διδαγγελoσ 158 δόνηση και μονοϊνίδια για τον εντοπισμό των ασθενών υψηλού κινδύνου εμφάνισης εξέλκωσης στα κάτω άκρα διαβητικών ασθενών Χ. Μανεσ, Χ. Μελλιδησ, σ. ΓκινΤικασ, ι. Τσαβδαριδησ, ι. σαπακoσ, θ. ρoγκoτησ, ι. κoυκoυτσησ, Γ. ζιωτασ 159 oι δοκιμασίες ελέγχου της καρδιαγγειακής νευροπάθειας του αυτόνομου νευρικού συστήματος σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 κ. παφιλη, κ. παπαθεoδωρoυ, Γ. ΧαΤζηκoσΜα, δ. παπαζoγλoυ, ε. ΜαλΤεζoσ, ν. παπανασ 160 Μεταβολικές παράμετροι πρόγνωσης εγκατάστασης διαστολικής δυσλειτουργίας αριστερής κοιλίας σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 ε. φoυστερησ, σ. βρακασ, β. λιoση, Τ. ΜoυσιαΜα, α. παπαζαφειρoπoυλoυ, α. αγγελιδoυ, σ. φoυσσασ, α. Μελιδωνησ 161 Tα κυκλοφορούντα επίπεδα των ΜΜρ-2 & -9 ως δείκτες αθηροσκλήρωσης και εξέλιξης χρόνιας νεφρικής νόσου σε ασθενείς στα πρώιμα στάδια διαβητικής νεφροπάθειας Γ. δημασ, φ. ηλιαδησ, θ. ΤεΓoσ, Τ. διδαγγελoσ, σ. σπυρoγλoυ, Γ. καραγιαννoπoυλoυ, Γ. καρκαβελλασ, Μ. καραμoυζησ, α. ΧαΤζηΤoλιoσ, δ. Γρεκασ 162 η γλυκοζυλιωμένη αλβουμίνη ως δείκτης εκτίμησης της γλυκαιμικής ρύθμισης σε αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 M. διβανη, Τ. διδαγγελoσ, φ. ηλιαδησ, α. Μακεδoυ, β. λιακoπoυλoσ, α. ΧαΤζηΤoλιoσ, δ. Γρεκασ 163 Πλήρης επούλωση ελκών διαβητικού ποδός με έγχυση αυτόλογων ινοβλαστών: Τριετής παρακολούθηση ασθενών Γ. Τoπακασ, ε. καρχιλακη, ι. δoντασ, π. παχαντoυρησ, ε. βoγιατζoγλoυ, π. σωτηριoυ, α. δωνoυ, α. ινιωτακη, π. θεoδoσιoυ, Χ. λoυπα 164 Πλήρης επούλωση διαβητικού έλκους έναν μήνα μετά από τη χορήγηση μεσεγχυματικών βλαστοκυττάρων ληφθέντων από τον λιπώδη ιστό. Περιγραφή περίπτωσης. Τ. διδαγγελoσ, Γ. κoλιακoσ, σ. ΓεωρΓα, κ. κoτζαμπαση, δ. καραμανoσ, κ. κoυζη-κoλιακoυ, φ. ηλιαδησ, α. παυλιδoυ, Γ. αρσoσ, α. ΧαΤζηΤoλιoσ 165 Παγίδες στη χρήση αντλίας ινσουλίνης με συνεχή καταμέτρηση σακχάρου με αισθητήρα σε βρέφη με σακχαρώδη διαβήτη ζ. καραμπoυτα, J.e. GReeninG 166 Βελτίωση του μεταβολικού ελέγχου μετά τρίμηνη συνεχή καταγραφή των επιπέδων γλυκόζης υποδορίως με αισθητήρα σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και θεραπεία με αντλία ινσουλίνης. H ελληνική πολυκεντρική προοπτική μελέτη DIAMoND. Τ. διδαγγελoσ, ε. αναστασιoυ, Χ. βασιλoπoυλoσ, Χ. ζoυπασ, Χ. Μανεσ, α. ΤσαΤoυλησ, ν. ΤενΤoλoυρησ, Μ. ΜπενρoυΜπη, ε. παγκαλoσ, α. ΓερασιΜιδη-βαζαιoυ, A. παππασ 167 ευρετηριo ςυγγραφεων 169 Πρoςεχεις εκδηλωςεις δεβε 172
ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ 28 ου ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΤΗΣ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΒΟΡΕΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 12-15 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2014
1 ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΧΕΣΗΣ ΤΩΝ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΤΗΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D ΜΕ TΟ ΛΙΠΙΔΑΙΜΙΚΟ ΠΡΟΦΙΛ ΚΑΙ ΤΗ ΓΛΥΚΟΖΥΛΙΩΜΕΝΗ ΑΙΜΟΣΦΑΙΡΙΝΗ ΣΕ ΠΛΗΘΥΣΜΟ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ A. Μουσιώλης, Ξ. Τσεκμεκίδου, Μ. Γραμματίκη, Ε. Ράπτη, Μ. Γιαβροπούλου, Ι. Γιώβος, Κ. Κώτσα Τμήμα Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού Διαβητολογικό Κέντρο, Αʹ Παθολογική Κλινική ΠΓΝ ΑΧΕΠΑ Θεσσαλονίκη ΣΚοποΣ Σκοπός αυτής της μελέτης είναι να ερευνήσει τη σχέση μεταξύ των επιπέδων βιταμίνης D (25[ΟΗ]D) του ορού και παραγόντων που σχετίζονται με τη μεταβολική ρύθμιση, όπως η HbA1c και το λιπιδαιμικό προφίλ, ατόμων με και χωρίς ΣΔ. ΑΣθΕνΕΙΣ ΜΕθοδοΙ Τα δεδομένα συλλέχθηκαν από κέντρα απασχόλησης ηλικιωμένων της ευρύτερης περιοχής της Θεσσαλονίκης κατά το διάστημα από Νοέμβριο 2013 έως Ιούνιο 2014. Μελετήθηκαν συνολικά 746 άτομα (323 άντρες και 423 γυναίκες) τα οποία κατανεμήθηκαν σε τρεις ομάδες με βάση τις τιμές της HbA1c και το ιατρικό ιστορικό ως εξής: ομάδα ελέγχου (HbA1c<5,7), ομάδα προδιαβήτη (HbA1c 5,7-6,4) και ομάδα διαβητικών ασθενών. Οι ποσοτικές παράμετροι αναλύθηκαν με t-test ή Mann Whitney test καθώς και με ανάλυση συσχέτισης. Ως επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας ορίστηκε το p<0,05 ενώ ως εργαλείο στατιστικής ανάλυσης χρησιμοποιήθηκε το SPSS 20.0. Η σύγκριση των ομάδων μεταξύ τους ως προς τα επίπεδα της βιταμίνης D δεν ανέδειξε στατιστικά σημαντικές διαφορές, τόσο ανάμεσα στην ομάδα ελέγχου και αυτή των ατόμων με προδιαβήτη (p=0,525), όσο και ανάμεσα στην ομάδα ελέγχου και αυτή των διαβητικών (p=0,589). Στο σύνολο του δείγματος και έχοντας εξαιρέσει τους ασθενείς που λαμβάνουν υπολιπιδαιμική αγωγή, διαπιστώθηκε στατιστικά σημαντική αρνητική συσχέτιση μεταξύ των επιπέδων 25[ΟΗ]D και τριγλυκεριδίων (r= 0,337, p=0,0001), καθώς και επιπέδων 25[ΟΗ]D και χοληστερόλης (r= 0,224, p=0,017). Αντίθετα δεν κατέστη δυνατή η ανάδειξη στατιστικά σημαντικής σχέσης μεταξύ 25[ΟΗ]D και HbA1c τόσο για το σύνολο του δείγματος (p=0,886), όσο και για το σύνολο των μη διαβητικών ασθενών (p=0,287). ΣυΜπΕΡΑΣΜΑ Φαίνεται ότι σε ηλικιωμένο ελληνικό πληθυσμό με και χωρίς ΣΔ, όσο μειώνονται τα επίπεδα της βιταμίνης D τόσο αυξάνουν οι τιμές των λιπιδίων. Αντίθετα, στον ίδιο πληθυσμό, δεν κατέστη δυνατή η ανάδειξη συσχέτισης μεταξύ των επιπέδων βιταμίνης D και της HbA1c. 135
2 EΛΕΓΧΟΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΣΕ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟ ΜΗ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ Ξ. Τσεκμεκίδου, Α. Μουσιώλης, Ε. Ράπτη, Μ. Γραμματίκη, Μ. Γιαβροπούλου, Ι. Γιώβος, Κ. Κώτσα Τμήμα Ενδοκρινολογίας και Μεταβολισμού Διαβητολογικό Κέντρο Αʹ Παθολογική κλινική ΠΓΝ ΑΧΕΠΑ, Θεσσαλονίκη ΕΙΣΑΓωΓη ΣΚοποΣ H αντίσταση στην ινσουλίνη συμμετέχει στην παθογένεια μεταβολικών διαταραχών και νοσημάτων όπως ο σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ), η υπέρταση και η καρδιαγγειακή νόσος και φαίνεται να είναι παρούσα πριν την εμφάνιση κάθε νόσου. Ειδικότερα για τον ΣΔ φαίνεται ότι η συμμετοχή της αντίστασης στην ινσουλίνη μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την ηλικία που αυτός εκδηλώνεται, ενώ ελάχιστα είναι γνωστά για την παθογένεια του ΣΔ σε μεγάλη ηλικία. Σκοπός της παρούσας μελέτης είναι να αναζητήσουμε τη συσχέτιση δεικτών αντίστασης στην ινσουλίνη με δείκτες γλυκαιμίας σε μη διαβητικό πληθυσμό ηλικίας > 65 ετών. υλικο ΜΕθοδοΙ Συνολικά 106 μη διαβητικοί εθελοντές άνω των 65 ετών συμμετείχαν στη μελέτη. Έγινε καταγραφή δημογραφικών και σωματομετρικών χαρακτηριστικών καθώς και προσδιορισμός των επιπέδων HbA1c, γλυκόζης και ινσουλίνης νηστείας. Χρησιμοποιώντας ως όριο τιμές HbA1c 5,7% και 6,5%, ο πληθυσμός χωρίστηκε σε μη διαβητικούς (HbA1c<5,7%) και σε ασθενείς με προδιαβήτη (6,5%>HbA1c>5,7%), 45 και 61 άτομα αντίστοιχα. Για την εκτίμηση της αντίστασης στην ινσουλίνη χρησιμοποιήθηκαν οι δείκτες HOMA (Homeostasis Model Assessment) και QUICKI (quantitative insulin sensitivity check index). Η στατιστική επεξεργασία έγινε με τη βοήθεια του στατιστικού πακέτου SPSS 17.0. Η σημαντικότητα ορίστηκε για p<0,05. Οι ασθενείς με προδιαβήτη ( : 80,3%) ήταν παχύσαρκοι με δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ) 31,14±3,89, έναντι του ΒΜΙ 30,74±5,16 της ομάδας των μη διαβητικών ( : 62,2%). Οι διάμεσες τιμές HbA1c ήταν 5,90±0,30% και 5,50±0,20% για την ομάδα του προδιαβήτη και την ομάδα των μη διαβητικών αντίστοιχα. Τόσο ο δείκτης HOMA όσο και ο QUICKI δείχνουν ότι μεγαλύτερη αντίσταση στην ινσουλίνη παρουσιάζει η ομάδα του προδιαβήτη χωρίς ωστόσο στατιστικώς σημαντική διαφορά από την ομάδα των μη διαβητικών (ΗΟΜΑ: 1,75±0,86 vs 1,42±0,96, QUICKI: 0,33±0,03 vs 0,34±0,04, p>0,05). Δεν παρατηρήθηκε σημαντική συσχέτιση των δεικτών ινσουλινοαντίστασης με την HbA1c και την ηλικία (p<0,05). Ο ΒΜΙ και η περίμετρος μέσης φαίνεται να σχετίζονται με ΗΟΜΑ και QUICKI στην ομάδα του προδιαβήτη (p=0,021 και p=0,010 αντίστοιχα). ΣυΜπΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ανάλυση των αποτελεσμάτων δεν κατέστησε δυνατή την ανάδειξη σχέσης προδιαβήτη και δεικτών ινσουλινοαντίστασης σε μεγάλη ηλικία, γεγονός που ενδεχομένως αντικατοπτρίζει τόσο τη μερική αδυναμία των δεικτών HOMA και QUICKI όσο και την ετερογένεια του προδιαβήτη στο σύνολό του. Αυτή η ετερογένεια πιθανόν να θέτει υπό αμφισβήτηση την ικανότητα της HbA1c να οριοθετήσει με ασφάλεια την παρουσία προδιαβήτη σε ηλικιωμένο πληθυσμό. 136
3 ΣΥΣΧΕΤΙΣΗ ΤΟΥ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΚΒΑΣΗΣ ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΟΞΥ ΙΣΧΑΙΜΙΚΟ ΑΓΓΕΙΑΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ Κ. Τζιόμαλος, Σ.δ. Μπουζιανά, Μ. Σπανού, Μ. παπαδοπούλου, Σ. Κωστάκη, Μ. Τσοποζίδη, Χ. Σαββόπουλος, Α.Ι. Χατζητόλιος Αʹ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική, Τμήμα Ιατρικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, Θεσσαλονίκη ΕΙΣΑΓωΓη ΣΚοποΣ Δεν είναι σαφές αν ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 (ΣΔ) επηρεάζει τη μακροπρόθεσμη λειτουργική έκβαση των ασθενών με οξύ ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο (ΑΕΕ). Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η εκτίμηση αυτής της συσχέτισης. ΑΣθΕνΕΙΣ ΜΕθοδοΙ Μελετήθηκαν προοπτικά 313 διαδοχικοί ασθενείς (36,4% άνδρες, ηλικία 78,5±6,3 έτη) που νοσηλεύτηκαν για οξύ ΑΕΕ. Ένα έτος μετά την έξοδο από το νοσοκομείο, καταγράφηκε η λειτουργική έκβαση με την τροποποιημένη κλίμακα Rankin. Κατά την έξοδο από το νοσοκομείο, 75 ασθενείς είχαν ΣΔ (24,0% του συνολικού πληθυσμού). Οι ασθενείς με ΣΔ είχαν μεγαλύτερο επιπολασμό υπέρτασης σε σύγκριση με τους μη διαβητικούς (93,2 έναντι 81,8% αντίστοιχα, p<0,05) αλλά ήταν νεότεροι (77,2±6,4 έναντι 78,9±6,2 έτη αντίστοιχα, p<0,05). Οι άλλοι παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου και το Rankin score κατά την έξοδο από το νοσοκομείο δεν διέφεραν μεταξύ των 2 ομάδων. Ένα έτος μετά την έξοδο από το νοσοκομείο, η κατανομή του Rankin score ήταν λιγότερο ευνοϊκή στους ασθενείς με ΣΔ, δηλ. το ποσοστό των ασθενών με Rankin score 0, 1, 2, 3, 4, 5 και 6 ήταν 24,6, 13,1, 1,6, 13,1, 14,8, 11,5 και 21,3% αντίστοιχα στους ασθενείς με ΣΔ και 35,8, 8,3, 8,3, 5,2, 8,8, 7,8 και 25,8% στους ασθενείς χωρίς ΣΔ (p<0,05). Το ποσοστό εξάρτησης 1 έτος μετά την έξοδο από το νοσοκομείο ήταν επίσης υψηλότερο στους ασθενείς με ΣΔ σε σύγκριση με τους ασθενείς χωρίς ΣΔ, αν και η διαφορά δεν ήταν στατιστικά σημαντική (52,1 έναντι 40,6% αντίστοιχα, p=0,163). ΣυΜπΕΡΑΣΜΑΤΑ Ο ΣΔ φαίνεται να σχετίζεται με δυσμενή μακροπρόθεσμη λειτουργική έκβαση σε ασθενείς με οξύ ΑΕΕ. 137
4 ΕΠΙΒΑΡΥΜΕΝΗ ΑΙΜΟΔΥΝΑΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ν.α. δημητσίκογλου, Ι.ν. δημητσίκογλου Ιδιωτικό Ιατρείο, Σέρραι ΣΚοποΣ Η σύγκριση της αιμοδυναμικής κατάστασης διαβητικών τύπου 2 (ομάς Δ) προς εκείνη συγκρίσιμων μη διαβητικών ατόμων (ομάς ΜΔ). υλικο 307 ΜΔ, ηλικίας 64,8±12,2, ΔΜΣ 29,9±4,6, με αναλογία των φύλων Γ/Α=1,3 (174/133), συγκρίθηκαν, ως προς αιμοδυναμικές παραμέτρους, προς ισάριθμα Δ άτομα, ακριβώς ίδιας ηλικίας, φύλου και ΔΜΣ. ΜΕθοδοΣ Εφαρμόσθηκε η αναίμακτη ρεοκαρδιογραφία (Impedance Cardiography, ICG) και εκτιμήθηκαν: Ο Όγκος Παλμού και Όγκος Παλμού/m 2 (Stroke Volume και Stroke Index, SV, SI). Η Καρδιακή Παροχή και Καρδιακή Παροχή/m 2 (Cardiac Output και Cardiac Index, CO, CI). Η Συστηματική Αγγειακή Αντίσταση (Systemic Vascular Resistance SVR). Το Αριστερό Καρδιακό Έργο/m 2 (Left Cardiac Work Index, LCWI). Η Περιεκτικότητα Υγρών στον Θώρακα (Thorax Fluid Content, TFC). Η Συσταλτικότητα του Μυοκαρδίου από την Ταχύτητα (Velocity Index, VI) και την Επιτάχυνση (Aceleration Index, ACI) της συστολής, από τον Δείκτη Heather (HI) και από τον Δείκτη Μέγιστης Ροής (Peak Flow Index, PFI). Tα Συστολικά Χρονικά Διαστήματα Περιόδου Προεξώθησης (Pre Ejection Period, PEP), Διάρκεια Εξώθησης της Αριστεράς Κοιλίας (Left Ventricular Ejection Time, LVET), και Συστολική Χρονική Αναλογία (Systolic Time Ratio, STR). Η μορφολογία του συστολικού κύματος εξώθησης C για την εκτίμηση της συστολικής δυσλειτουργίας, καθώς και η μορφολογία του διαστολικού κύματος Ο, και η διάρκεια της Ισο-Ογκικής Χάλασης (Iso Volumic Relaxation Time, IVRT) για την εκτίμηση της διαστολικής δυσλειτουργίας, και τέλος. Η αναλογία Ο/C ως μέτρο της πίεσης εξ ενσφηνώσεως των πνευμονικών τριχοειδών (Pulmonary Artery Wedge Pressure, PAWP). Όλες οι παράμετροι που θα επιθυμούσαμε να έχουν μεγαλύτερη τιμή (όγκος παλμού, καρδιακή παροχή, συσταλτικότητα του μυοκαρδίου, διάρκεια εξωθήσεως της αριστεράς κοιλίας, καρδιακό έργο) βρέθηκαν μικρότερες στην ομάδα των Δ, ενώ όλες οι παράμετροι που θα επιθυμούσαμε να έχουν μικρότερη τιμή (αντιστάσεις στη συστηματική κυκλοφορία, περιεκτικότητα υγρών στον θώρακα, πνευμονική πίεση εξ ενσφηνώσεως, αναλογία Ο/C, συστολική χρονική αναλογία, διάρκεια ισο-ογκικής χάλασης) βρέθηκαν μεγαλύτερες. ΣυΜπΕΡΑΣΜΑ Παρά το γεγονός ότι πολλά άτομα κι από τις δύο ομάδες έπαιρναν φάρμακα που μπορούσαν να επηρεάζουν τις αιμοδυναμικές παραμέτρους που εκτιμήσαμε, η αιμοδυναμική κατάσταση των διαβητικών, ως ομάδος, βρέθηκε πιο βεβαρυμένη από εκείνη των μη διαβητικών. Η ίδια επιβαρυμένη (περισσότερο μάλιστα) αιμοδυναμική κατάσταση των διαβητικών βρέθηκε και σε άλλη μελέτη μας με 1.000 Δ και 400 ΜΔ άτομα, στην οποία όμως οι διαβητικοί είχαν ηλικία κατά 2,8 έτη μεγαλύτερη. 138
5 ΣΦΥΡΟΒΡΑΧΙΟΝΙΟΣ ΔΕΙΚΤΗΣ VS ΠΛΗΘΥΣΜΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ (ΠΑΝ) ΤΩΝ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ν.α. δημητσίκογλου, Ι.ν. δημητσίκογλου Ιδιωτικό Ιατρείο, Σέρραι ΣΚοποΣ Η σύγκριση της πληθυσμογραφίας (ρεογραφίας) (Impedance Plethysmography, IPG) προς τον gold standard Σφυροβραχιόνιο Δείκτη (ΣΒΔ), στην αρχική διάγνωση της ΠΑΝ, στην πρωτοβάθμια φροντίδα διαβητικών τύπου 2 (ΣΔ2). υλικο ΜΕθοδοΣ Ο ΣΒΔ (μέσος όρος δύο μετρήσεων) και πέντε παράμετροι της IPG της γαστροκνημίας εκτιμήθηκαν στην ίδια εξέταση σε κάθε ένα από τα 829 σκέλη 415 ΣΔ2 (232 Α, 183 Γ), ηλικίας 66,2±11,8 ετών. Η IPG καταγράφει δύο μορφολογικές [τον Χρόνο Κορύφωσης, Crest Time, CT (= τον χρόνο από την αρχή μέχρι το μέγιστο ύψος του σφυγμικού κύματος) και το Εύρος Κορυφής, Crest Width, CW (= τη διάρκεια της κορυφής, στο 95% του ύψους της)], οι οποίες διακρίνουν εάν πρόκειται για στένωση των αρτηριών ή απόφραξη, καθώς και τρεις ποσοτικές παραμέτρους [το Ύψος του Σφυγμικού Κύματος, Impedance Ratio (IR), τον Ρυθμό Ανόδου του Σφυγμικού Κύματος, Slope Ratio (SR) και την Ποσότητα Αίματος που διέρχεται από το εξεταζόμενο τμήμα σε μία καρδιακή συστολή, Alternating Blood Flow (ABF)], οι οποίες προσδιορίζουν το πόσο είναι επηρεασμένη η αιμάτωση του σκέλους. Η τιμή της κάθε μίας παραμέτρου βαθμονομήθηκε από 0-10, ώστε το αθροιστικό score της IPG να κυμαίνεται από 0-50 (0 = ουδεμία ΠΑΝ, 50 = η βαρύτατη ΠΑΝ). Η μέση τιμή του ΣΒΔ βρέθηκε ίση με 0,91±0,18 (εύρος 0,40-1,29) και του αθροιστικού score IPG ίση με 18,22±10,7 (εύρος 1-48). Η συσχέτιση αθροιστικού score IPG και ΣΒΔ είναι ισχυρότατη (r = 0,928, p<0,001). Εάν μάλιστα οι τιμές του ΣΒΔ ταξινομηθούν εις ομάδες ανά 0,05 (0,46 0,50, 0,51 0,55 κ.ο.κ.), τότε η συσχέτιση γίνεται σχεδόν πλήρης (r = 0,991). Εκτός από αυτή την υψηλή συσχέτιση του αθροιστικού score της IPG, υψηλή συσχέτιση προς τον ΣΒΔ εμφανίζουν επίσης, μόνες τους, τόσο οι ποσοτικές παράμετροι (r = 0,86), όσο και λιγότερο, όπως αναμένεται οι μορφολογικές (r = 0,76). Ενδιαφέρον εύρημα είναι ότι και στις οριακές, αλλά και στις φυσιολογικές ακόμη τιμές του ΣΒΔ, η IPG ανιχνεύει παθολογία (IPG score ίσο με 14,2 και 8,9 αντιστοίχως) (πιο πρώιμη διάγνωση;). ΣυΜπΕΡΑΣΜΑ Η IPG βρέθηκε αξιόπιστη, αλλά και χρησιμότατη, κυρίως ως συμπληρωματική του ΣΒΔ, εξέταση στην ανίχνευση της ΠΑΝ στην πρωτοβάθμια φροντίδα των διαβητικών. Εκτός του ότι επιβεβαιώνει, διευκρινίζει επιπλέον τη διάγνωση με τις πρόσθετες πληροφορίες που παρέχει (σκλήρυνση, στένωση, απόφραξη των αρτηριών, εντόπιση της βλάβης). 139
6 Η ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ (ΠΑΝ) ΣΕ 2.900 ΣΚΕΛΗ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ν.α. δημητσίκογλου, Ι.ν. δημητσίκογλου Ιδιωτικό Ιατρείο, Σέρραι ΣΚοποΣ Ο υπολογισμός της επίπτωσης της ΠΑΝ στα σκέλη διαβητικών ατόμων. υλικο ΜΕθοδοΙ Ο ΣφυροΒραχιόνιος Δείκτης (ΣΒΔ) μετρήθηκε στην ύπτια θέση, δύο φορές σε κάθε σκέλος (υπ όψιν ελήφθη ο μέσος όρος), στα 2.900 σκέλη, 1.450 διαβητικών (704 Α και 746 Γ), ηλικίας 67,4±12,3 ετών. Η μέτρηση έγινε ως εξέταση ρουτίνας σε κάθε πρωτοπροσερχόμενο διαβητικό, κατά τα έτη 2008-2013, χωρίς άλλη επιλογή. Ο υπολογισμός της επίπτωσης της ΠΑΝ έγινε με αναφορά σε σκέλη και όχι σε άτομα, διότι θεωρούμε ότι το κάθε σκέλος έχει ατομική ιδιαιτερότητα (παθολογία, θεραπεία), άσχετα με το εάν ανήκουν στο ίδιο άτομο. Έτσι, μερικά διαβητικά άτομα που είχαν παθολογικά και τα δύο σκέλη καταμετρήθηκαν εις διπλούν και η επίπτωση με αναφορά σε άτομα είναι ολίγον μικρότερη απ ό,τι η επίπτωση με αναφορά σε σκέλη. ΕυΡηΜΑΤΑ Η μέση τιμή του ΣΒΔ βρέθηκε ίση με 1,04±0,13 (εύρος 0,33 1,46), αλλά στα δεξιά σκέλη ήταν κάπως μικρότερη απ ό,τι στα αριστερά (1,02±0,12 έναντι 1,05±0,13). Παθολογικός (<0,91) ο ΣΒΔ βρέθηκε σε 334 σκέλη (11,5%) (Χ±SD=0,731±0,14), οριακός (0,91 0,99) σε 425 σκέλη (14,6%) (X±SD=0,955±0,02) και φυσιολογικός (>0,99) σε 2.141 σκέλη (73,8%) (X±SD=1,137±0,04). Οι παθολογικές τιμές ήταν ολίγον συχνότερες στους Α (12,5% έναντι 9,4%), ενώ οι οριακές τιμές ολίγον συχνότερες στις Γ (18,4% έναντι 12,2%). Ταξινομώντας τους διαβητικούς σε 10ετείς ομάδες ηλικιών, παρατηρούμε εντυπωσιακή σχέση ανάμεσα στην επίπτωση της ΠΑΝ και την ηλικία των διαβητικών. Έτσι, οι γεννηθέντες στις 10ετίες 1920-29, 1930-39, 1940-49, 1950-59, 1960-69, 1970-79 και 1980-89 εμφανίζουν επίπτωση ΠΑΝ (ΣΒΔ<0,91) 33,8%, 18,2%, 8,4%, 5,6%, 2,2%, 1,1% και 2,1% αντιστοίχως. Η συσχέτιση, εξάλλου, του ΣΒΔ προς την ηλικία δίδει μικρή μεν, αλλά στατιστικώς λίαν σημαντική, αρνητική σχέση (r = 0,305). ΣυΜπΕΡΑΣΜΑ Η μέση επίπτωση της ΠΑΝ σε σκέλη διαβητικών όλων των ηλικιών βρέθηκε ίση με 11,5%, είναι όμως πολύ μεγαλύτερη (26%) στους ηλικιωμένους 74-93 ετών, σημαντικά μικρότερη στις μέσες ηλικίες 44-73 ετών (6,5%) και πολύ μικρότερη (1,4%) στους νεότερους διαβητικούς ηλικίας 24-43 ετών. 140
7 ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΝΟΣΟΥ (ΠΑΝ) ΣΤΑ ΣΚΕΛΗ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗ ΔΙΑΒΗΤΙΚΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ν.α. δημητσίκογλου, Ι.ν. δημητσίκογλου Ιδιωτικό Ιατρείο, Σέρραι ΣΚοποΣ Η σύγκριση της επίπτωσης της ΠΑΝ στα σκέλη διαβητικών (Δ) και συγκρίσιμων μη διαβητικών (ΜΔ) ατόμων. υλικο ΜΕθοδοΙ Ο ΣφυροΒραχιόνιος Δείκτης (ΣΒΔ) μετρήθηκε στην ύπτια θέση, δύο φορές σε κάθε σκέλος (υπ όψιν ελήφθη ο μέσος όρος), στα 660 σκέλη, 330 μη διαβητικών ατόμων (128 Α και 202 Γ), ηλικίας 59,6±15,2 ετών (ομάς ΜΔ), καθώς και στα ισάριθμα σκέλη ισάριθμων διαβητικών ατόμων (ομάς Δ), τα οποία επιλέχθηκαν ένα προς ένα, έτσι ώστε να ταυτίζονται ως προς την ηλικία και το φύλο με τα πρώτα. Η επιλογή των κατάλληλων διαβητικών έγινε τυχαίως, κατά τα άλλα, από τη δεξαμενή του αρχείου διαβητικών του ιατρείου. Συνολικώς ελέγχθηκαν 1.320 σκέλη, 660 ατόμων. Ταυτοχρόνως έγινε και πληθυσμογραφική εξέταση (Impedance Plethysmography, IPG) σε 4 θέσεις εκάστου σκέλους (μηρός, γόνυ, γαστροκνημία, άκρος πους). ΕυΡηΜΑΤΑ Η επίπτωση της ΠΑΝ (ΣΒΔ<0,91) στις ηλικιακές ομάδες που μελετήσαμε βρέθηκε ίση με 2,7% στα σκέλη των ΜΔ και ίση με 6,5% στα σκέλη των Δ (p<0,01), ενώ τα οριακά αποτελέσματα (ΣΒΔ 0,91-0,99) ήταν παρόμοια (12,7% και 11,3% αντιστοίχως). Εκτός από συχνότερη, η ΠΑΝ στους Δ βρέθηκε και βαρύτερη απ ό,τι στους ΜΔ (μέση παθολογική τιμή ΣΒΔ ίση με 0,75±0,13, έναντι 0,83±0,08 p<0,01). Η ίδια εντυπωσιακή σχέση της επίπτωσης της ΠΑΝ προς την ηλικία (που βρέθηκε για τα Δ άτομα σε άλλη μελέτη μας) καταδεικνύεται και για τα ΜΔ άτομα της παρούσας μελέτης, εάν αυτά ταξινομηθούν σε 10ετείς ομάδες ηλικιών. Έτσι, οι ΜΔ που γεννήθηκαν στις 10ετίες 1920-29, 1930-39, 1940-49, 1950-59, 1960-69, 1970-79 και 1980-89 εμφανίζουν επίπτωση ΠΑΝ (παθολογικός ΣΒΔ) 9,0%, 7,6%, 2,3%, 0,6%, 0,0%, 2,2% και 0,0% αντιστοίχως. Ανάλογη είναι και η αποκλιμάκωση, καθώς βαίνουμε προς μικρότερες ηλικίες, και για τα οριακά αποτελέσματα (31,8%, 22,3%, 16,4%, 8,4%, 7,0%, 4,9%, 6,0%, αντιστοίχως). ΣυΜπΕΡΑΣΜΑΤΑ Η μέση επίπτωση της ΠΑΝ σε σκέλη Δ ατόμων των ηλικιών που μελετήσαμε βρέθηκε υπερδιπλάσια απ ό,τι σε σκέλη ΜΔ ατόμων, ίδιας ηλικίας και φύλου (6,5% έναντι 2,7%), και επιπλέον βαρύτερη. Προσβολή των περιφερικώς του γόνατος αρτηριών στα Δ άτομα βρέθηκε σε αναλογία 100%, ενώ στα ΜΔ άτομα μόνον 46,2%. Τόσον στα Δ όσον και στα ΜΔ άτομα η ΠΑΝ είναι συχνότερη στα πιο ηλικιωμένα απ ό,τι στα νεότερα. 141
8 ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΣ ΤΩΝ ΑΡΤΗΡΙΩΝ ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΗ ΑΤΟΜΑ ν.α. δημητσίκογλου, Ι.ν. δημητσίκογλου Ιδιωτικό Ιατρείο, Σέρραι ΕΙΣΑΓωΓη Όγκος παλμού (Stroke Volume, SV) είναι η ποσότητα του αίματος που εκσφενδονίζεται προς την αορτή σε κάθε συστολή της αριστερής κοιλίας. Εύρος πίεσης (πίεση σφυγμού, Pulse Pressure, PP) είναι η διαφορά συστολικής-διαστολικής αρτηριακής πίεσης. Το κλάσμα όγκος παλμού / εύρος πίεσης (SV/PP, ml/mm Hg) ( Stroke volume compliance, arterial compliance ) έχει προταθεί ως μέτρο της ελαστικότητας των αρτηριών. Όσο μεγαλύτερη η τιμή του κλάσματος, τόσο πιο ελαστικές οι αρτηρίες, και αντιστρόφως. Η φυσιολογική τιμή του κλάσματος είναι 70 ml / 40 mm Hg = 1,75 (εύρος 1,02-2,00) ml/mm Hg. Εάν πράγματι το κλάσμα αποτελεί κάποιο μέτρο της ελαστικότητας των αρτηριών, τότε θα πρέπει να έχει σχέση προς τις αγγειακές αντιστάσεις στην κυκλοφορία, την ηλικία και την ύπαρξη ή μη σακχαρώδους διαβήτη. ΣΚοποΣ Η αξιολόγηση του κλάσματος SV/PP, ως μέτρου της ελαστικότητας των αρτηριών, σε διαβητικά (Δ) και συγκρίσιμα μη διαβητικά (ΜΔ) άτομα, καθώς και η συσχέτιση των τιμών του προς την ηλικία και τις συστηματικές αγγειακές αντιστάσεις. υλικο ΜΕθοδοΙ Μελετήθηκαν 307 μη διαβητικά άτομα (174 Γ και 133 Α, αναλογία Γ/Α=1,3), ηλικίας 64,8 1±2,2 ετών (ομάς ΜΔ), καθώς και ισάριθμα διαβητικά άτομα (ομάς Δ), τα οποία επιλέχθηκαν, ένα προς ένα, έτσι ώστε να ταυτίζονται ως προς την ηλικία και το φύλο με τα πρώτα. Για τον προσδιορισμό του SV και των συστηματικών αγγειακών αντιστάσεων εφαρμόσθηκε η αναίμακτη ρεοκαρδιογραφία (Impedance Cardiography, ICG). Η ομάς Δ εμφανίζει μικρότερο SV (78,92±27,1 ml έναντι 94,33±28,7 ml, p<0,001) και μεγαλύτερο ΡΡ (60,09±16,8 mm Hg έναντι 57,22±13,9 mm Hg, p<0,05), και επομένως μικρότερη τιμή του κλάσματος SV/PP (1,425±0,69 ml/mm Hg έναντι 1,766±0,79 ml/mm Hg, p<0,001), δηλαδή λιγότερο ελαστικές (ή περισσότερο αρτηριοσκληρωτικές) αρτηρίες, σε σύγκριση με τα ΜΔ άτομα. Παρόμοια διαφορά βρήκαμε και σε άλλες, όχι όμως απόλυτα συγκρίσιμες, ομάδες 1.000 Δ και 400 ΜΔ (SV/PP = 1,31 ml/mm Hg έναντι 1,77 ml/mm Hg). Επιβεβαιωτικό της αξίας του κλάσματος SV/PP, ως δείκτη ελαστικότητας των αρτηριών είναι η ισχυρή αρνητική συσχέτιση προς την τιμή των αγγειακών αντιστάσεων στη συστηματική κυκλοφορία (r = 0,621, p<0,001 στα Δ άτομα και r = 0,645, p<0,001 στα ΜΔ άτομα), καθώς και προς την ηλικία (r = 0,476 στα Δ άτομα και r = 479 στα ΜΔ άτομα, p<0,01). ΣυΜπΕΡΑΣΜΑ Το κλάσμα SV/PP φαίνεται ότι είναι χρήσιμο για μια αδρή αρχική εκτίμηση του βαθμού αρτηριακής σκλήρυνσης. 142