Εισηγητής
Δύναμη: Η πιθανότητα που έχει ο «άνθρωπος» να είναι σε θέση να «περάσει» τις δικές του επιθυμίες μέσα από μία κοινωνική σχέση παρά την αντίσταση. Εξουσία: Η εξουσία ορίζεται ως το νόμιμο δικαίωμα που έχει κανείς να ασκεί τη δύναμη που διαθέτει. Ηγεσία: Μέσα που χρησιμοποιεί ο ηγέτης για να επηρεάσει, να καθοδηγήσει, να διευθύνει και να παρακινήσει τα μέλη της ομάδας.
Δύναμη ανταμοιβής (reward power) Δύναμη τιμωρίας (coercive power) Δύναμη αναφοράς (referent power) Δύναμη ειδικού - γνώσης (expert power) Νόμιμη δύναμη (legitimate power)
1. Αναδεικνύεται. 2. Χρησιμοποιεί προσωπική δύναμη. 3. Περνά όραμα, εμπνέει, πείθει. 4. Κερδίζει εμπιστοσύνη. 5. Δίνει έμφαση στους ανθρώπους και στις προσωπικές σχέσεις Διοικεί αποτελεσματικά τις διαφωνίες. 6. Ανοίγει ορίζοντες, διευρύνει το πλαίσιο δραστηριοτήτων. 7. Προκαλεί το κατεστημένο, κάνει αλλαγές, καινοτομεί. 8. Μακροπρόθεσμη προοπτική. 9. Έμφαση στα σωστά-λειτουργικά πράγματα. 10. Επιμονή στην επιδίωξη των στόχων. 11. Προθυμία να αποδεχτεί τις συνέπειες των ενεργειών και των αποφάσεων του. 12. Υπευθυνότητα και επιθυμία για επιτέλεση και ολοκλήρωση του καθήκοντος
Ο Ηγέτης: 1. Στηρίζεται και αντλεί τη δύναμη του από τη θέση που κατέχει. 2. Δεν χαίρει εμπιστοσύνης από τα μέλη της ομάδας. 3. Πιστεύει ότι το χρήμα είναι η μόνη αμοιβή της εργασίας και κατά συνέπεια μόνο αυτό παρακινεί τους εργαζόμενους. 4. Οι διαταγές μεταβιβάζονται χωρίς να γίνονται διευκρινίσεις και εξηγήσεις στα μέλη της ομάδας. Τα μέλη της ομάδας 1. Δεν αναλαμβάνουν ευθύνη για την αποτελεσματικότητα, απλώς εκτελούν διαταγές. 2. Η αποδοτικότητα είναι υψηλή μόνο όταν ο ηγέτης είναι παρών. Όταν αυτός απουσιάζει η απόδοση είναι χαμηλή.
Ο Ηγέτης: 1. Λαμβάνει αποφάσεις με συμμετοχή της ομάδας 2. Όταν αναγκάζεται να πάρει μόνος του μια απόφαση, εξηγεί τους λόγους στην ομάδα. Τα μέλη της ομάδας 1. Δέχονται νέες ιδέες και αλλαγές. 2. Έχουν ανεπτυγμένο το αίσθημα της ευθύνης. 3. Η ποιότητα της εργασίας και η παραγωγικότητα είναι υψηλή. 4. Η ομάδα συνήθως αισθάνεται επιτυχημένη.
Έσω - ομάδα (in group) : ο προϊστάμενος δημιουργεί σχέσεις εμπιστοσύνης με έναν αριθμό υφισταμένων, στους οποίους αναθέτει ειδικά καθήκοντα και ευθύνες και τους δίνει μεγαλύτερη αυτονομία. Έξω - ομάδα (out group) : ο προϊστάμενος διατηρεί λιγότερο στενές σχέσεις με τους υφισταμένους υιοθετώντας χαμηλό βαθμό ενδιαφέροντος.
Αποτελεσματικός ηγέτης είναι αυτός ο οποίος μπορεί να συνδέει τους επιθυμητούς στόχους ή ανταμοιβές των υφισταμένων με τους στόχους της οργάνωσης και να δημιουργεί όλες εκείνες τις συνθήκες που κάνουν πιο δυνατή την υλοποίηση των εν λόγω στόχων και κατά συνέπεια την ικανοποίηση των υφισταμένων.
Ο ηγέτης... i. Αναγνωρίζει τις ανάγκες των υφισταμένων, ii. Τους βοηθά να κάνουν σαφείς τις προσδοκίες τους, iii. Ορίζει συγκεκριμένα τα καθήκοντα τους, iv. Περιορίζει τα εμπόδια και αυξάνει τις δυνατότητες απόδοση τους, v. Τους καθοδηγεί και τους συμβουλεύει, vi. Αναπτύσσει τη συνοχή των ομάδων, vii. Κάνει συγκεκριμένες τις ανταμοιβές.
Ο Fiedler, ορίζει την ηγεσία «σαν μια προσωπική σχέση στην οποία ένα άτομο διευθύνει, συντονίζει και επιβλέπει τα άλλα άτομα με σκοπό την αποτελεσματική υλοποίηση κοινών στόχων». H αποτελεσματικότητα της ηγεσίας εξαρτάται τόσο από την οργάνωση όσο και από τις ιδιότητες του ηγέτη. Εκτός από ορισμένες περιπτώσεις δεν έχει έννοια να μιλάμε για αποτελεσματικό ή μη αποτελεσματικό ηγέτη. Μπορούμε μόνο να μιλάμε για έναν ηγέτη ο οποίος τείνει να είναι αποτελεσματικός σε μια κατάσταση και μη αποτελεσματικός σε μια άλλη.
Σχέσεις ηγετών - μελών. Αναφέρονται στο βαθμό αμοιβαίας εμπιστοσύνης, πίστης, σεβασμού, συμπάθειας και φιλίας που υπάρχει μεταξύ του ηγέτη και των μελών. (Καλές σχέσεις = μεγαλύτερη δύναμη επιρροής του ηγέτη) Δομή καθηκόντων. Ο τρόπος με τον οποίο τα καθήκοντα είναι καθορισμένα. Όταν τα καθήκοντα των μελών είναι συγκεκριμένα, σαφώς καθορισμένα και προγραμματισμένα, η άσκηση της δύναμης του ηγέτη και η επιρροή του είναι ευκολότερη και αποτελεσματικότερη. Αντίθετα, όταν τα καθήκοντα είναι πρωτότυπα ή συγκεχυμένα, είναι δύσκολο για τον ηγέτη να επηρεάσει τα μέλη της ομάδας.
Δύναμη θέσης. Είναι η δύναμη που κατέχει ο ηγέτης από το γεγονός ότι διαθέτει τη συγκεκριμένη θέση στην οργάνωση. Όσο μεγαλύτερη δύναμη τιμωρίας ή ανταμοιβής και νομιμοποιημένη δύναμη διαθέτει, τόσο μεγαλύτερη είναι η δυνατότητα του να επηρεάσει τα μέλη της ομάδας.
Για τον Fiedler, το στυλ ηγεσίας των «ανθρωπίνων σχέσεων» σημαίνει ότι ο ηγέτης: δίνει έμφαση στις καλές διαπροσωπικές σχέσεις, στο φιλικό περιβάλλον, στην μεταβίβαση εξουσίας, στην στήριξη της συμμετοχής των μελών της ομάδας στον προγραμματισμό και την εκτέλεση των καθηκόντων. Συμπέρασμα: Θεωρεί ότι οι διαπροσωπικές σχέσεις αποτελούν τον παράγοντα - κλειδί για την αποτελεσματική λειτουργία και υλοποίηση των στόχων της οργάνωσης.
Σε αυτή τη θεώρηση εξετάζεται η αποτελεσματικότητα του ηγέτη σε σχέση με τις νοητικές του ικανότητες ή την πείρα του, ιδιαίτερα κάτω από συνθήκες πίεσης. Αν ο ηγέτης είναι κατευθυντικός και ευφυής, η νοημοσύνη του συντελεί στην υλοποίηση των στόχων της ομάδας. Σε καταστάσεις στρες πιο χρήσιμη είναι η πείρα και όχι η νοημοσύνη του ηγέτη. Η νοημοσύνη των μελών της ομάδας συνεισφέρει στην υλοποίηση των στόχων της σε περιπτώσεις που ο ηγέτης δεν είναι αποτελεσματικός. Η δημιουργικότητα του ηγέτη δεν συνεισφέρει απαραίτητα στην υλοποίηση των στόχων της ομάδας.
Πρώτο στάδιο : εκτίμηση ευκαιριών, πόρων, αναγκών και αδυναμιών του οργανισμού και του περιβάλλοντος και μετάφραση τους σε δράσεις, υπηρεσίες και ριζικές αλλαγές. Δεύτερο στάδιο : Έκφραση και επικοινωνία του οράματος-αποστολής, Τρίτο στάδιο : Δέσμευση και δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης μέσω αυτοθυσίας, επιτυχιών και ανάληψης κινδύνου. Τέταρτο στάδιο : Επίτευξη οράματος μέσω σχεδιασμού, ενδυνάμωσης και δημιουργίας συστήματος ηθικών αξιών και κανόνων.
1. Διαμόρφωση μιας επιθυμητής εικόνας για το μέλλον, διαφορετικής και καλύτερης από την υφιστάμενη, η οποία ενσωματώνει τα προσωπικά οράματα και τους στόχους των άλλων αξιωματικών και του λοιπού πληρώματος. 2. Ανυπομονησία, ισχυρή αφοσίωση, πίστη στην αποστολή, αυτοπεποίθηση για τις κρίσεις και τις ικανότητες του να κάνει την αποστολή πραγματικότητα. 3. Το πλήρωμα τον αντιλαμβάνονται ως φορέα αλλαγών. 4. Επίδειξη ριζοσπαστικής και μη συμβατικής συμπεριφοράς. 5. Ικανότητα επικοινωνίας, ακρόασης και μετάδοσης μηνυμάτων με τον τόνο, το χρώμα της φωνής και τη γλώσσα του σώματος. 6. Δύναμη και προβολή του εαυτού του.
1. Η σημασία της γλώσσας 2. Η χρήση ρητορικών σχημάτων 3. Γλώσσα του σώματος
1. Ενδυνάμωση: Διαδικασία με την οποία ο καπετάνιος ενδυναμώνει τις πεποιθήσεις των υφισταμένων για την αποτελεσματικότητα τους. 2. Επιμονή σε ενέργειες που υποκινούν 3. Ενδυνάμωση μέσω επιτευγμάτων: δημιουργία ευκαιριών για τους υφισταμένους που οδηγούν στη λήψη πρωτοβουλιών, επιβεβαίωση των προσδοκιών τους, ενδυνάμωση των πεποιθήσεων τους, ανάληψη ακόμα πολύπλοκων έργων. 4. Ενδυνάμωση μέσω λεκτικής πειθούς: αναγνώριση των ικανοτήτων τους από τον ηγέτη και επιβεβαίωση της αξίας τους. 5. Ενδυνάμωση μέσω συναισθηματικής διέγερσης: ισχυροποίηση του αισθήματος της συμμετοχής, προσωπική επαφή. 6. Ενδυνάμωση μέσω της εμπειρίας του ηγέτη : ο καπετάνιος είναι το πιο ορατό σύμβολο μέσα στο καράβι.
1. Προβολή των προσωπικών στόχων του. 2. Λανθασμένη εκτίμηση. 3. Μη ρεαλιστική εκτίμηση ή διαστρεβλωμένη αντίληψη κατάστασης. 4. Αποτυχία αναγνώρισης αλλαγών του περιβάλλοντος. 5. Πράξεις χειραγώγησης του πληρώματος μέσω των επικοινωνιακών ικανοτήτων του καπετάνιου.
Έχει μεγάλη δύναμη η οποία προέρχεται από τη δέσμευση και την εξάρτηση των υφισταμένων του. Οι ενέργειες του μπορεί να προκαλέσουν τόσο ωφέλεια όσο και βλάβη. Προσπαθεί να ενημερώνει τους ανωτέρους του και να δημιουργεί στρατηγικές συμμαχίες με τις «δυνατές» προσωπικότητες του οργανισμού. Επιδιώκει να περιβάλλεται από συμβούλους που θα θέσουν υπό αμφισβήτηση τις ιδέες του και θα προτείνουν τις βέλτιστες εναλλακτικές. Ενθουσιάζεται με τις ιδέες του και νιώθει δέσμευση για αυτές, αλλά παράλληλα εξετάζει και τα γεγονότα που αντιτίθενται σε αυτές.
THE END