14η Σύνοδος Επτανησιακής Οδοντιατρικής Εταιρείας. Λευκάδα, 19 και 20 Μαΐου 2012 Σε συνεργασία με την Ελληνική Ενδοδοντική Εταιρεία

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΤΗΣ ΕΕΕ Υπεύθυνοι στήλης: Μ. Φλεβοτομάς, Π. Αναστασιάδης 14η Σύνοδος Επτανησιακής Οδοντιατρικής Εταιρείας. Λευκάδα, 19 και 20 Μαΐου 2012 Σε συνεργασία με την Ελληνική Ενδοδοντική Εταιρεία 1. Α. Τσαγκρής Αποκάλυψη πολφού και αντιμετώπισή της. Άμεση κάλυψη ή ενδοδοντική θεραπεία. Τα συχνότερα αίτια αποκάλυψης του πολφού στη κλινική πράξη είναι: i. βαθιές τερηδονικές βλάβες ii. τραυματικές βλάβες iii. ιατρογενής αποκάλυψη που προκύπτει τυχαία κατά τον τροχισμό. Στην αποκάλυψη του πολφού, το δίλημμα που τίθεται είναι αν ο κλινικός θα προχωρήσει σε εκπόλφωση και ενδοδοντική θεραπεία, ή θα επιλέξει την κάλυψη του πολφού. Η επιλογή της μιας ή της άλλης δεν είναι εύκολη υπόθεση και απαιτεί την προσεκτική αξιολόγηση παραμέτρων που έχουν να κάνουν με το στάδιο διάπλασης της ρίζας του δοντιού με τον αποκαλυμμένο πολφό, το βάθος και την έκταση της τερηδονικής προσβολής και, τέλος, με την υγεία του πολφού τη στιγμή της αποκάλυψης. Στις περιπτώσεις της τραυματικής ή ιατρογενούς αποκάλυψης, η άμεση κάλυψη του πολφού αποτελεί τη θεραπεία εκλογής. Αντίθετα, στις περιπτώσεις που η αποκάλυψη είναι αποτέλεσμα τερηδονικής βλάβης, θεωρείται προτιμότερη η ενδοδοντική θεραπεία του δοντιού. Παρ όλα αυτά, αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, ακόμα και σ αυτές τις περιπτώσεις, εξακολουθούν να υπάρχουν στην κλινική πράξη ενδείξεις υπέρ της εφαρμογής της τεχνικής της άμεσης κάλυψης. Η προσεκτική επιλογή του περιστατικού, η πιστή εφαρμογή του πρωτοκόλλου και, τέλος, η σημασία των επανεξετάσεων φαίνεται πως επηρεάζουν θετικά τη πρόγνωση της άμεσης κάλυψης του πολφού. 2. Γ. Κωστούρος Χημικομηχανική επεξεργασία ριζικών σωλήνων Ο σύγχρονος κλινικός έχει στη διάθεσή του πληθώρα συστημάτων μηχανοκίνητων μικροεργαλείων, τα οποία υπό προϋποθέσεις και με την τήρηση των πρωτοκόλλων χρήσης μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας των ενδοδοντικών θεραπειών. Οι βασικοί κανόνες χρήσης των μηχανοκίνητων μικροεργαλείων, ώστε να αποφεύγεται το σοβαρό πρόβλημα της θραύσης τους, είναι: 1. εξασφάλιση διαπερατότητας σε όλο το μήκος του ριζικού σωλήνα με εργαλεία χειρός, πριν τη χρήση τους 2. διατήρηση υγρού περιβάλλοντος με άφθονους διακλυσμούς 3. απρόσκοπτη πρόσβαση στο αυχενικό τριτημόριο του ριζικού σωλήνα. Οι διακλυσμοί αποτελούν σημαντικότατο κομμάτι της ΧΜΕ. Ο συνδυασμός υποχλωριώδους νατρίου και χλωρεξιδίνης εξακολουθεί να συνιστά το προτεινόμενο σχήμα διακλυσμών. Τα φάρμακα εγκλεισμού στο ριζικό σωλήνα χρησιμοποιούνται για την αποφυγή μυλικής επαναμόλυνσης και για εξουδετέρωση των μικροβιακών στελεχών που έχουν ίσως επιβιώσει της ΧΜΕ. Στις περισσότερες περιπτώσεις, φάρμακο εκλογής είναι το υδροξείδιο του ασβεστίου. 3. Σ. Μάγκος Τεχνικές έμφραξης ριζικών σωλήνων 1. Η έμφραξη με πλαστικοποιημένη γουταπέρκα χαρακτηρίζεται από ομοιογένεια του υλικού, το οποίο προσαρμόζεται πολύ καλά στα τοιχώματα του ρ.σ. και εμφράσσει ανωμαλίες, παράπλευρους ρ.σ. και πολλαπλά ακρορριζικά τρήματα. 2. Απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή τεχνικών συμπύκνωσης με θερμή γουταπέρκα είναι η παρουσία στένωσης στο ακρορριζικό πέρας της παρασκευής του ρ.σ. 3. Σήμερα, η τεχνική που χρησιμοποιείται περισσότερο περιλαμβάνει την έμφραξη του ακρορριζικού τριτημορίου του ρ.σ. με την τεχνική συνεχούς κύ- Ε Ν Δ Ο Δ Ο Ν Τ Ο Λ Ο Γ Ι Α 6 (1&2): 111-116, 2011 111

ματος θερμής γουταπέρκας, και του υπολοίπου με έγχυση θερμής γουταπέρκας. 4. Ι. Οικονόμου Πόνος μεταξύ των συνεδριών της ενδοδοντικής θεραπείας ή μετά από την έμφραξη των ριζικών σωλήνων Ο πόνος μεταξύ των συνεδριών της ενδοδοντικής θεραπείας ή μετά από την έμφραξη των ριζικών σωλήνων, είτε σε δόντια με ζωντανό πολφό είτε σε άπολφα δόντια (αναζωπύρωση χρόνιας περιακρορριζικής φλεγμονής), αποτελεί μια δυσάρεστη επιπλοκή της ενδοδοντικής θεραπείας, πρόσκαιρα βασανιστική, αλλά χωρίς κίνδυνο για το δόντι ή τον ασθενή. Τα αίτια του προβλήματος είναι μηχανικά και χημικά, συνδεόμενα με ιατρογενείς παράγοντες, αλλά κατά κύριο λόγο είναι μικροβιακά. Νέκρωση του πολφού, προϋπάρχουσα περιακρορριζική φλεγμονή και προεπεμβατικά σημεία και συμπτώματα θεωρούνται ως οι ισχυρότερα συσχετιζόμενοι με την εμφάνιση του πόνου παράγοντες. Προληπτικά, υπό την έννοια της ελαχιστοποίησης και όχι της εξάλειψης της πιθανότητας πόνου, συστήνονται η ολοκλήρωση της ΧΜΕ σε μία συνεδρία με εφαρμογή της τεχνικής crowndown, η διατήρηση της ακρορριζικής διαβατότητας, η χρήση ενδορριζικού φαρμάκου, η διατήρηση ασηπτικής αλυσίδας της ενδοδοντικής θεραπείας, η χρήση αναισθητικών μακράς διαρκείας, η προεπεμβατική χορήγηση αναλγητικών και η ενημέρωση του ασθενούς. Θεραπευτικά, εκτός από την ψυχολογική υποστήριξη και τη συμπαράσταση προς τον ασθενή, απαιτούνται σωστή διάγνωση και έκτακτη κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση που περιλαμβάνει την επανάληψη της ΧΜΕ και διερεύνηση για τυχόν μη εντοπισθέντες ρ.σ., και επιπλέον την τοποθέτηση ενδορριζικού φαρμάκου και προσωρινής έμφραξης. Το να παραμείνει η κοιλότητα διάνοιξης ανοιχτή, για παροχέτευση και για την ανακούφιση του ασθενούς, θεωρείται λανθασμένη επιλογή που οδηγεί σε επαναμόλυνση των ρ.σ. Από φαρμακευτικής πλευράς, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (NSAIDS) θεωρούνται τα παυσίπονα εκλογής, ενώ αντιβιοτικά συνταγογραφούνται μόνο σε περιπτώσεις συστηματικών σημείων και συμπτωμάτων, προοδευτικής επέκτασης του οιδήματος ή φλέγμονα και, πάντοτε, ως συμπληρωματική αγωγή στους ενδεδειγμένους ενδοδοντικούς χειρισμούς. 5. Φ. Προύντζος Η συμβολή της ενδοδοντίας στη διαμόρφωση του σχεδίου θεραπείας. Ενδοδοντική θεραπεία ή εξαγωγή και εμφύτευμα; Δεν ξεχνάμε την ιατρική μας ιδιότητα. Λειτουργούμε με σεβασμό στις αξίες της βιοηθικής. Θεωρούμε το φυσικό δόντι όργανο ίσης αξίας με τα υπόλοιπα όργανα. Πιστεύουμε στη κλινική χρησιμότητά του και εξαντλούμε τις τεχνικές διάσωσής του. Δεν διασώζουμε με ηρωικές προσπάθειες δόντια που: δεν έχουν ικανή περιοδοντική στήριξη δεν εξυπηρετούν λειτουργικές ή αισθητικές ανάγκες δεν προσφέρονται για χειρουργική συμπλήρωση δεν παρέχουν δυνατότητα αξιοποίησής τους με κάποια τεχνική Αποδεχόμαστε τους θεραπευτικούς ορίζοντες που έχουν ανοίξει τα εμφυτεύματα. Δεν εκριζώνουμε σε καμιά περίπτωση δόντια για να τοποθετήσουμε εμφυτεύματα. Τοποθετούμε εμφυτεύματα εκεί που δώσαμε και χάσαμε τη μάχη για τη διατήρηση των δοντιών. 6. Γ.Ι. Σίσκος Οριζόντια κατάγματα ρίζας Η αντιμετώπιση των καταγμάτων της ρίζας καθορίζεται πρωταρχικά από τη σχέση της γραμμής του κατάγματος με τη φατνιακή κορυφή, την ύπαρξη ή μη παρεκτόπισης του μυλικού κατεαγότος τμήματος καθώς και το χρόνο μεταξύ της δημιουργίας του κατάγματος και της αντιμετώπισης. Ο πολφός, ανεξάρτητα από την αντίδρασή του στις δοκιμασίες ζωτικότητας θεωρείται ζωντανός. Εφόσον διαγνωσθεί στη συνέχεια νέκρωση του πολφού, η ενδοδοντική θεραπεία περιορίζεται μόνο στο μυλικό κατεαγός τμήμα. Εφόσον υπάρξει συμπτωματολογία ή και σημειολογία νέκρωσης του πολφού στο ακρορριζικό κατεαγός τμήμα, μοναδική επιλογή παραμένει η χειρουργική αφαίρεσή του. 7. Γ.Ι. Σίσκος Πρωτόκολα αντιμετώπισης ολικής εκγόμφωσης Η άμμεση αναφύτευση στο χώρο του ατυχήματος έχει την καλύτερη πρόγνωση. Η έννοια της άμεσης και την καθυστερημένης αναφύτευσης καθορίζεται από το χρόνο που έχει μεσολαβήσει από τη στιγμή του ατυχήματος μέχρι τη στιγμή της αντιμετώπισης, σε συνεκτίμηση με το μέσον εξωφατνιακής διατήρησης του δοντιού. Τα μέσα εξωφατνιακής διατήρησης του δοντιού, κατά φθίνουσα σειρά αποτελεσματικότητας είναι τα ακόλουθα: 1. διάλυμα viaspan και διάλυμα HBSS. 2. Γάλα. 3. Φυσιολογικός ορός. Σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπεται η παραμονή του δοντιού εκτεθιμένου στην ατμοσφαιρικό αέρα. 112 E N D O D O N T O L O G I A 6 (1&2): 111-116, 2011

17ο Συμπόσιο Ενδοδοντίας Αθήνα, 3 και 4 Δεκεμβρίου 2011 1. Μ. Χαμπάζ, Κ. Καλογερόπουλος, Σ. Μάγκος, Μ. Μάστορης Υπολογιστική Τομογραφία Κωνικής Δέσμης (CBCT) στη σύγχρονη ενδοδοντία Η κλασική οπισθοφατνιακή ακτινογραφία εξακολουθεί να αποτελεί το κύριο διαγνωστικό μέσο, αν ληφθεί υπόψη ο λόγος κόστους/απόδοσης. Η CBCT συμπληρώνει και ΔΕΝ αντικαθιστά την κλασική ακτινογραφική τεχνική. Η χρησιμότητα της CBCT έγκειται στην τρισδιάστατη απεικόνιση που προσφέρει. Η δόση ακτινοβολίας που χρησιμοποιείται στην CBCT είναι μεγαλύτερη από αυτήν που χρησιμοποιείται συνήθως για την οπισθοφατνιακή. Είναι απαραίτητο να καθορισθούν σαφή και τεκμηριωμένα κριτήρια για την εφαρμογή της. Η τεχνική της CBCT δεν είναι άμοιρη μειονεκτημάτων. 2. J. Pertot Η ενδοδοντική επιτυχία: διάνοιξη, μορφολογία, ΧΜΕ και έμφραξη. Βασικές αρχές κλινικής ενδοδοντίας: ελαστικός απομονωτήρας ανατομία, οπτική υποβοήθηση (λούπες, φως, μικροσκόπιο), συσκευές και εργαλεία. ΧΜΕ: Δεν ξεχνάμε τον αντικειμενικό μας σκοπό: διεύρυνση με εργαλεία χειρός: μετατόπιση ακρορριζικού τρήματος, δημιουργία βάθρου Τεχνική Roane: χρήση περιστροφικών εργαλείων χειρός CW/CCW Περιστροφικά εργαλεία χειρός Ni- Ti: απαιτούνται πάρα πολλά εργαλεία Τεχνική ΧΜΕ με ένα μόνο εργαλείο: WaveOne = Reciprocation. Λιγότερες θραύσεις μικροεργαλείων, μικρότερος αριθμός ρινών, πιο γρήγορη ΧΜΕ. Άφθονοι διακλυσμοί. 3. Γ. Τζανετάκης Σε ποια σημεία συνοψίζεται τελικά η θετική συμβολή των μοριακών τεχνικών στην προσπάθεια περαιτέρω διερεύνησης της μικροβιακής χλωρίδας των ριζικών σωλήνων; Το γενεαλογικό δέντρο των 6 μεγαλύτερων γενών μικροοργανισμών που έχουν σχέση με τις λοιμώξεις ενδοδοντικής αιτιολογίας αυξάνεται συνεχώς, με σημαντικό χαρακτηριστικό τη γεωγραφική εξάρτηση του μικροβιακού φορτίου. Υποστηρίζεται ότι η ακριβέστερη γνώση της σύστασης της μικροβιακής χλωρίδας κατά περίπτωση μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη νέων και αποτελεσματικότερων πρωτοκόλλων χημικής επεξεργασίας των ριζικών σωλήνων (Εφαρμογή Reverse Transcriptase PCR ή Real-time PCR με ταυτόχρονη χρήση PMA propidium monoazide). Ανίχνευση σε βάθος των εξαρτήσεων και συσχετίσεων (θετικών ή αρνητικών) μεταξύ των μικροοργανισμών που αποικίζουν την πολφική κοιλότητα με χρήση αναλύσεων υψηλής ευαισθησίας και εξειδίκευσης (proteomic analysis, pyrosequencing). 4. Ν. Grande και G. Plotino Νέες τάσεις στην επεξεργασία των ριζικών σωλήνων Πολύπλοκα περιστατικά στην ενδοδοντία Αντιμετώπιση ρ.σ. με πολύπλοκη ανατομία: Απομάκρυνση ενδορριζικών αξόνων, σπασμένων μικροεργαλείων και υλικών έμφραξης. Αποκατάσταση διατρήσεων με MTA. Εντοπισμός ενασβεστιωμένων ρ.σ. Συσκευές και ρύγχη υπερήχων. Χρήση οδοντιατρικού μικροσκοπίου. Χρήση CBCT στη διάγνωση και θεραπεία. Συντηρητική και χειρουργική ενδοδοντική θεραπεία. 5. Α. Κροκίδης Μηχανοκίνητα βοηθήματα για την εξασφάλιση της διαβατότητας του ριζικού σωλήνα Η εξασφάλιση ριζικής διαβατότητας μειώνει αισθητά τον κίνδυνο θραύσης των μηχανοκίνητων εργαλείων Ni-Ti. Τα μηχανοκίνητα συστήματα διασφάλισης της ριζικής διαβατότητας (Glide Path) παρουσιάζουν πλεονεκτήματα συγκρινόμενα με τη χειροκίνητη μέθοδο. Ε Ν Δ Ο Δ Ο Ν Τ Ο Λ Ο Γ Ι Α 6 (1&2): 111-116, 2011 113

Αποφεύγονται συμβάματα και δεν προϋποθέτουν εμπειρία για την επιτυχή χρήση τους. 6. Ε.-Τ. Φαρμάκης Το παρόν και οι προοπτικές του χημικού καθαρισμού στην ενδοδοντία Ο χημικός καθαρισμός αποτελεί ισότιμο στάδιο της ενδοδοντικής αλυσίδας, αν και πολλές φορές παραβλέπεται. Τα συχνότερα χρησιμοποιούμενα υγρά διακλυσμών είναι τα διαλύματα NaOCl (2,5-5,25%) και χλωρεξιδίνης 2%, ενώ ως φάρμακα εγκλεισμού χρησιμοποιούνται η ευγενόλη, η CPMCM, το Ca(OH) 2 και η χλωρεξιδίνη 2%. Με θέρμανση ή χρήση υπερήχων μπορούμε να αυξήσουμε τη δραστικότητα στα υγρά διακλυσμών. Είναι σημαντικό τα υγρά διακλυσμών να φτάνουν, και μάλιστα σε επαρκή ποσότητα, στο ακρορριζικό τριτημόριο. Η ρητή τήρηση πρωτοκόλλου διακλυσμών και φαρμάκων εγκλεισμού διασφαλίζει το επιθυμητό αποτέλεσμα καθαρισμού και απολύμανσης της πολφικής κοιλότητας. 7. Γ. Δεχουνιώτης Υβριδικές τεχνικές για επεξεργασία κεκαμμένων ριζικών σωλήνων Οι κεκαμμένοι ριζικοί σωλήνες έχουν υψηλή συχνότητα εμφάνισης, ενώ η γεωμετρία τους ενδέχεται να ποικίλλει αρκετά. Η πληθώρα συστημάτων μηχανοκίνητων εργαλείων Ni-Ti απελευθερώνει τον κλινικό από την αυστηρή τήρηση των πρωτοκόλλων εφαρμογής τους και επιτρέπει τον συνδυασμό τους με στόχο την καλύτερη παρασκευή των κεκαμμένων ριζικών σωλήνων. Οι υβριδικές τεχνικές προσδίδουν ικανοποιητική μορφοποίηση ακόμη και σε έντονα κεκαμμένους ριζικούς σωλήνες. H εξοικείωση του οδοντιάτρου με την ανατομία του ριζικού σωλήνα και τα χαρακτηριστικά των μηχανοκίνητων εργαλείων Ni-Ti οδηγεί σε σωστή εφαρμογή όλων των σταδίων μιας υβριδικής τεχνικής. 8. Α. Χανιώτης Δυνατότητες και περιορισμοί της συντηρητικής και της μικροχειρουργικής ενδοδοντίας. Παρουσίαση επέμβασης Οι δυνατότητες της συντηρητικής και της χειρουργικής ενδοδοντικής θεραπείας τοποθετήθηκαν σε τελείως διαφορετική βάση μετά την εισαγωγή και εξέλιξη των εμφυτευματικών δυνατοτήτων. Μέσα από μια θεώρηση συνολικής αντιμετώπισης των ασθενών μας, η μακροχρόνια πρόγνωση των περιστατικών που οδηγούσε σε επανάληψη ενδοδοντικής θεραπείας η χειρουργική αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα. Κατά συνέπεια, σημαντικότερος παράγοντας που καθορίζει τις θεραπευτικές μας ενέργειες παραμένει η σωστή επιλογή περιστατικού. Η σωστή επιλογή του περιστατικού τελικά θα καθορίσει και τις δυνατότητες της συντηρητικής και της χειρουργικής ενδοδοντικής θεραπείας. 9. P. Dummer Η ενδοδοντικής αιτιολογίας νόσος μετά την ενδοδοντική θεραπεία και η επανάληψη θεραπείας Στόχος της ομιλίας ήταν η ανασκόπηση των κλινικών επιστημών που σχετίζονται με τη μεταθεραπευτική νόσο και την επανάληψη της ενδοδοντικής θεραπείας. Καλύφθηκαν η αιτιολογία της θεραπευτικής νόσου, συμπεριλαμβανομένων των ενδορριζικών και περιακρορριζικών φλεγμονών, της αντίδρασης ξένου σώματος, των εκτεταμένων περιακρορριζικών κοκκιωμάτων και των αληθών κύστεων. Η ομιλία κάλυψε επίσης την αποκατάσταση καταγμάτων μύλης και επιμήκων καταγμάτων ρίζας. Η ομιλία επικεντρώθηκε τόσο στη διάγνωση όσο και στην αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών, καθώς και σε τεχνικές αφαίρεσης προσθετικών εργασιών και ενδορριζικών αξόνων. 10. Ν. Κερεζούδης Αναγεννητική ενδοδοντία Η επιτυχία της ενδοδοντικής χειρουργικής θεραπείας εξαρτάται άμεσα από τη σωστή χρήση των μικροχειρουργικών εργαλείων και την εκλογή του κατάλληλου υλικού ανάστροφης έμφραξης. Η χρήση αναπλαστικών τεχνικών στη χειρουργική ενδοδοντία έχει σήμερα αυξηθεί λόγω της πολυπλοκότητας των περιστατικών και της ανόδου της ηλικίας των ασθενών. 11. Φ. Παναγάκος Νέα προσέγγιση στην αντιμετώπιση της οδοντινικής υπερευαισθησίας Η οδοντινική υπερευαισθησία συναντάται με ολοένα αυξανόμενη συχνότητα στους ασθενείς. Η ακριβής διάγνωση οδηγεί σε αποτελεσματική αντιμετώπιση. Υπάρχουν διάφορες προτεινόμενες θεραπευτικές προσεγγίσεις, τόσο για το ιατρείο όσο και για εφαρμογή στο σπίτι. Ωστόσο, καμιά δεν πληροί όλες τις προϋποθέσεις για επιτυχές αποτέλεσμα. 114 E N D O D O N T O L O G I A 6 (1&2): 111-116, 2011

Η Colgate Sensitive Pro-Relief, τόσο σε μορφή πάστας στίλβωσης όσο και σε μορφή οδοντόπαστας, παρέχει στον οδοντίατρο μια κλινικά αποδεδειγμένη λύση για την αντιμετώπιση της οδοντινικής υπερευαισθησίας. 12. Σ. Μάγκος Συστήματα παρασκευής ριζικών σωλήνων με ένα μηχανοκινούμενο εργαλείο. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα Η τεχνική παρασκευής ρ.σ. με ένα μηχανοκινούμενο εργαλείο είναι απλή και εύκολα αποδεκτή. Μερικές φορές όμως είναι απαραίτητη η χρήση και άλλων μηχανοκινούμενων εργαλείων, στην αρχή ή στο τέλος της παρασκευής. Ο απαιτούμενος χρόνος διεύρυνσης είναι μικρότερος. Η τεχνική SAF υπερτερεί στη μορφοποίηση και στην καθαρότητα των τοιχωμάτων ωοειδών ρ.σ. σε σχέση με τις υπόλοιπες τεχνικές παρασκευής με μηχανοκινούμενα εργαλεία. 13. Ν. Οικονομίδης Κριτήρια για την επιλογή περιστατικών στη χειρουργική ενδοδοντική θεραπεία Τα ποσοστά επιτυχίας της συντηρητικής ενδοδοντικής θεραπείας είναι σήμερα ιδιαίτερα υψηλά. Στις περιπτώσεις αποτυχίας της πρωτογενούς ενδοδοντικής θεραπείας η συντηρητική ενδοδοντική θεραπεία είναι η λύση εκλογής. Όταν αυτή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί, ή όταν αποτύχει, η χειρουργική ενδοδοντική θεραπεία μπορεί να μας βοηθήσει αποτελεσματικά στη διατήρηση του δοντιού στον οδοντικό φραγμό. Για να αυξήσουμε τα ποσοστά επιτυχίας είναι απαραίτητη η καλή ποιότητα της ενδοδοντικής θεραπείας, η καλή ανάστροφη έμφραξη με βιοσυμβατά υλικά, όπως το ΜΤΑ, ενώ τα ενδοπεριοδοντικά προβλήματα χρήζουν μεγαλύτερης προσοχής όταν αντιμετωπίζονται χειρουργικά. Τέλος, η επανάληψη της περιακρορριζικής χειρουργικής θα πρέπει να θεωρείται λύση εκλογής σε σχέση με την εξαγωγή. Η επανάληψη της ε.θ. πριν την χειρουργική θεραπεία είναι κρίσιμος και καθοριστικός παράγοντας για την τελική επιτυχία. Από την νέα τεχνολογία η χρήση μεγεθυντικών γυαλιών (Χ4-5), υπερήχων αλλά και ΜΤΑ μπορούν να μας βοηθήσουν να βελτιώσουμε την πρόγνωση. Η χρήση μικροσκοπίου ιδιαίτερα στις περιπτώσεις γομφίων, μπορεί να μας δώσει επιπρόσθετη βοήθεια. 14. Γ. Τσομπανίδης Περιακρορριζικές ακτινοδιαυγαστικές αλλοιώσεις μη ενδοδοντικής αιτιολογίας Στην περιακρορριζική περιοχή μπορεί να εντοπίζονται διάφορες παθολογικές καταστάσεις και να παρουσιάζουν ακτινογραφική εικόνα που προσομοιάζει σε εκείνη των παθήσεων πολφικής αιτιολογίας. Αν και η συχνότητα των παραπάνω βλαβών είναι εξαιρετικά μικρή, αυτές θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τη διαφορική διάγνωση. Απαιτείται συνεκτίμηση όλων των κλινικών και εργαστηριακών δεδομένων κατά τη διαφορική διάγνωση. Απαιτείται τακτικός κλινικός και ακτινογραφικός επανέλεγχος και επαναξιολόγηση των ασθενών. Ύστερα από περιακρορριζική χειρουργική, πρέπει να γίνεται ιστοπαθολογική εξέταση των παρασκευασμάτων. 15. Z. Metzger SAF: το αυτοπροσαρμοζόμενο ενδοδοντικό εργαλείο. Εισαγωγή στην εποχή της τρισδιάστατης ενδοδοντίας Τουλάχιστον το 50% των ρ.σ. έχει ωοειδές σχήμα (οβάλ). Τα περιστρεφόμενα εργαλεία δεν μπορούν να επιτύχουν πλήρη προπαρασκευή των ρ.σ. ωοειδούς σχήματος. Η απολύμανση και η τελική έμφραξη προϋποθέτουν καθαρό ριζικό σωλήνα. Το SAF προσαρμόζεται τρισδιάστατα στο ριζικό σωλήνα. Το SAF απομακρύνει ομοιόμορφα την οδοντίνη. Το SAF τρίβει τα τοιχώματα του ρ.σ. Το SAF προπαρασκευάζει μεγαλύτερη έκταση τοιχωμάτων του ρ.σ. Το SAF καθαρίζει καλύτερα και το ακρορριζικό τριτημόριο. Το SAF δημιουργεί προϋποθέσεις για καλύτερη απολύμανση. Το SAF δημιουργεί προϋποθέσεις για καλύτερη τελική έμφραξη. Το SAF δεν θραύεται. Το SAF διατηρεί την ακεραιότητα της ριζικής οδοντίνης. Όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνονται από 17 ερευνητικές εργασίες. 16. Γ. Σίσκος Π. Κανάκης Περιακρορριζική κύστη: Οριοθέτηση του διλήμματος συντηρητικής ή χειρουργικής αντιμετώπισης Υπάρχει σαφής κλινική τεκμηρίωση της ανταπόκρισης των εκτεταμένων περιακρορριζικών κύστεων στη συντηρητική ενδοδοντική θεραπεία. Απαιτείται συστηματική έρευνα για την ιστολογική και θεωρητική τεκμηρίωση του θέματος. Ε Ν Δ Ο Δ Ο Ν Τ Ο Λ Ο Γ Ι Α 6 (1&2): 111-116, 2011 115

17. Σ. Στεφόπουλος Επούλωση περιακρορριζικών αλλοιώσεων μετά από ενδοδοντική θεραπεία σε δόντια υπό ενεργό ορθοδοντική μετακίνηση: είναι εφικτή και προβλέψιμη; Απουσία ερευνητικών δεδομένων σε ανθρώπους. Αναφορές περιπτώσεων και κλινικά περιστατικά. Εφαρμογή ορθοδοντικών δυνάμεων: δεν αναστέλλει την επούλωση αλλοιώσεων μετά απο ΕΘ. Διενέργεια ΕΘ κατά την ορθοδοντική μετακίνηση: δεν απαιτείται διακοπή των δυνάμεων. Οι όποιες αποτυχίες: φύση της περιακρορριζικής νόσου (αληθής κύστη, μικρόβια στους ακρορριζικούς ιστούς κ.ά.) 18. Σ. Φλωράτος Διαγνωστική και κλινική προσέγγιση στη μικροχειρουργική ενδοδοντία Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, καινούργια μέσα και τεχνικές έκαναν την εμφάνισή τους στη χειρουργική ακρορριζίου, αλλά και στην ακτινογραφική διάγνωση. Τα κυριότερα ήταν το οπτικό μικροσκόπιο, τα ρύγχη υπερήχων για ανάστροφη παρασκευή κιβωτιδίου και υλικά ανάστροφης έμφραξης πιο αποδεκτά από βιολογικής πλευράς. Στον τομέα της ακτινογραφικής απεικόνισης, σημαντική διαγνωστική υπεροχή εμφανίζει η υπολογιστική τομογραφία κωνικής δέσμης (CBCT). Οι σύγχρονες μελέτες έδειξαν ότι η CBCT απεικονίζει καλύτερα το σύστημα των ριζικών σωλήνων, την περιακρορριζική παθολογία και τις παρακείμενες ανατομικές δομές από την περιακρορριζική, αλλά και την πανοραμική ακτινογραφία. Κατά συνέπεια, η CBCT αποτελεί απαραίτητο διαγνωστικό εργαλείο για την εκτέλεση μιας μικροχειρουργικής διαδικασίας ελάχιστης παρέμβασης. 19. Ε. Μέλιου Κλινικές εφαρμογές του ΜΤΑ στην ενδοδοντία Πρόκειται για «εξευγενισμένη» κονία τύπου Portland. Εισήχθη ως υλικό ανάστροφης έμφραξης, η πήξη του οποίου δεν επηρεάζεται από την παρουσία υγρασίας. Έχει τη μοναδική ιδιότητα να αναπτύσσονται οστεϊνοβλάστες στην επιφάνειά του, με αποτέλεσμα τη δημιουργία φυσιολογικού περιρριζίου. Έκτοτε έχει χρησιμοποιηθεί σε: διάτρηση ρίζας αδιάπλαστο ακρορρίζιο αναγέννηση πολφού άμεση κάλυψη πολφού εσωτερική απορρόφηση Πολφοτομή. 116 E N D O D O N T O L O G I A 6 (1&2): 111-116, 2011