ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -1 ΝΕΕΣ ΙΔΕΕΣ - ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ «Όλα ξεκινούν µε µία ιδέα» ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -2 1
ΝΕΕΣ ΙΔΕΕΣ - ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Ποια είναι η πιθανότητα να επιτύχει µια νέα ιδέα? Πότε µία νέα ιδέα µπορεί να χαρακτηριστεί ως καινοτοµία? Τι είναι η καινοτοµία? Ποιες επιχειρήσεις καινοτοµούν? Τι σχέση έχει η εφεύρεση µε την καινοτοµία? Ποια είναι η πηγή της καινοτοµίας? Πως µετριέται η καινοτοµία? Το Ευρωπαϊκό και το Ελληνικό Σύστηµα Καινοτοµίας ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -3 Τι συµβαίνει µε 1.000 καινοτόµες ιδέες 909 x Ορισµός 1.000 ιδεών 12 προϊόντα µε παρουσίαση ελλείµµατος 9 µερικώς επιτυχηµένα προϊόντα 6 πλήρως επιτυχηµένα προϊόντα 91 v 54 x 27 v 91 δοκιµασµένα στην αγορά προϊόντα 27 παραµείναντα στην αγορά προϊόντα 12 x 6 v 9 v ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -4 2
Ακόµα και οι καλύτεροι κάνουν λάθη «Το ραδιόφωνο δεν έχει µέλλον» Lord Kelvin (Scottish physicist), 1897 «Ποιος στην ευχή θέλει να ακούσει τους ηθοποιούς να οµιλούν;» Harry M. Warner (Warner Bros), 1927 «Οτι µπορεί να εφευρεθεί, εφευρέθηκε» Charles H. Duert (Commissioner of patents), 1899 «Τι χρήση µπορεί να επιτύχει αυτή η εταιρεία από ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι;» William Hortn (President, Western Union), 1897, απορρίπτοντας την προσφορά του Bell να αγοράσει την τηλεφωνική του εταιρεία για $100.000 «Νοµίζω ότι υπάρχει µία παγκόσµια αγορά για περίπου 5 Υπολογιστές» Thomas J. Watson, Πρόεδρος ΙΒΜ, 1943 «Τι γνωρίζουν 13 άνθρωποι στο Seattle που δεν το γνωρίζουµε εµείς;» Ross Perot κατά την παρουσίαση µίας πρότασης στην EDS για την απόκτηση της Microsoft, 1980 «Δεν υπάρχει λόγος να έχει κάποιος έναν προσωπικό υπολογιστή στο σπίτι του» Ken Olsen, Ιδρυτής και πρόεδρος της DEC, 1986. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -5 Ακόµα και οι µεγάλοι κάνουν λάθη Η Xerox είδε τα φωτοτυπικά, IBM και KODAK όχι. Η ΙΒΜ νόµιζε ότι η αγορά των PC είναι µικρή, η COMPAQ όχι, η DEC δεν την είδε. H RCA είδε την αξία των ραδιοφώνων η Victor Talking Machine Co όχι. Ο Ford είδε την αξία των αυτοκινήτων, η GM (Sloan) είδε την τµηµατοποίησή τους. Η αγορά µε δόσεις. Ο Steve Jobs δεν εκτίµησε σωστά την αξία του ipod Κανένας δεν είχε δει την αξία των µηχανών αναζήτησης (ακόµα και ο Page της Google). ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -6 3
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ? Ο Λογαριθµικός Κανόνας 4
Αριθµοµηχανές - Κανόνες Αποτελούσε την αριθµοµηχανή των µηχανικών Δεν υπάρχει πλέον ΑΙΤΙΑ Αριθµοµηχανές Θέµατα Είδος Καινοτοµίας ανάλογα µε την επιχείρηση και επίδραση Εταιρείες Λογαριθµικών Κανόνων Εταιρείες Ηλεκτρονικών Χρήστες Είδος Καινοτοµίας Για τις εταιρείες παραγωγής των λογαριθµικών κανόνων Ριζική Καινοτοµία Εντελώς Νέο Προϊόν, πολύ διαφορετικά από τα υπάρχοντα, καθιστώντας αυτά µη ανταγωνιστικά Η γνώση που απαιτείται για την επίτευξή της είναι πολύ διαφορετική από αυτή των υπαρχόντων προϊόντων Προήλθε από εταιρείες εκτός του κλάδου Το προϊόν καθιστά άλλα υπάρχοντα και τα καθιστά µη ανταγωνιστικά Καταλύει τις συνθήκες του υπάρχοντος ανταγωνισµού Τους οδήγησε σε κλείσιµο Για τις εταιρείες ηλεκτρονικών Βελτιωτική Καινοτοµία Ένα νέο προϊόν µε προσαρµογή χαρακτηριστικών σε µια νέα εφαρµογή παραλλαγές υπαρχόντων Βασίζεται σε υπάρχουσα γνώση Οι εταιρείες ήταν καθιερωµένες στον κλάδο τους Οδήγησε και σε νέα βελτιωµένα προϊόντα Δεν άλλαξε καταλυτικά τις συνθήκες ανταγωνισµού τους Μερική ανακατανοµή της σχετικής αγοράς Για τους χρήστες Περισσότερη απόδοση Ευκολία χρήσης Νέες δυνατότητες 5
Τι είναι η καινοτοµία; Εάν υποθέσετε ότι η καινοτοµία είναι συνώνυµο του Νέου Προϊόντος, να το ξανασκεφτείτε. Τι γίνεται µε την καινοτοµία στη στρατηγική, όπως η είσοδος σε νέες αγορές µε τα υπάρχοντα προϊόντα? Τι γίνεται µε τις καινοτοµίες στην προµηθευτική αλυσίδα? Τι γίνεται µε ενέργειες προσθήκης αξίας: απόκρισης σε πραγµατικό χρόνο που καθιστούν την ζωή του πελάτη πιο εύκολη, ανάληψη πρωτοβουλίας για κάποιο πρόβληµα του πελάτη µε τρόπου που οι ανταγωνιστές δεν είναι πρόθυµοι ή δεν µπορούν να υλοποιήσουν? Τέτοιες στρατηγικές για την καινοτοµία αποτελούν ένα νέα µέτωπο που πολλές επιχειρήσεις δεν έχουν υιοθετήσει καθόλου. ( American Manufacturers It s Time to Innovate or Evaporate, Robert Tucker, ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -11 Τι είναι η Καινοτοµία; Καινοτοµία είναι: Η εισαγωγή ενός νέου προϊόντος ή η ποιοτική αλλαγή ενός υπάρχοντος προϊόντος Η νέα διαδικασία ανάπτυξης προϊόντος Το άνοιγµα µίας νέας αγοράς Η νέα πηγή εφοδιασµού πρώτων υλών ή άλλων υλικών Η οργανωτική αλλαγή ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -12 6
Το Φάσµα της αλλαγής για Καινοτοµία ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -13 Τι είναι η Καινοτοµία; - Ορισµός Καινοτοµία Μια νέα ιδέα, µέθοδος ή συσκευή. Η ενέργεια δηµιουργίας ενός νέου προϊόντος ή διαδικασίας. Η ενέργεια περιλαµβάνει την εφεύρεση καθώς επίσης την εργασία που απαιτείται για να φέρεις την νέα ιδέα στην τελική της µορφή.» (PDMA Handbook of New Product development) Καινοτοµία είναι η διαδικασία κατά την οποία ιδέες για νέα (ή βελτιωµένα) προϊόντα, διαδικασίες ή υπηρεσίες αναπτύσσονται και εισάγονται στην αγορά. Η διαδικασία της καινοτοµίας επηρεάζει όλη τη λειτουργία της επιχείρησης και όχι µόνο ορισµένα προϊόντα, υπηρεσίες ή τεχνολογίες.» (Industry Canada) Καινοτοµία είναι το ειδικό µέσο των επιχειρηµατιών, µε το οποίο εξερευνούν µια αλλαγή ως µια ευκαιρία για µια διαφορετική επιχείρηση ή µια διαφορετική υπηρεσία. Είναι ικανή να παρουσιάζεται ως µια πειθαρχία, ικανή να διδαχτεί, ικανή να εξασκηθεί. Peter Druker, Innovation and Entrepreneurship, 1985, p.20) ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -14 7
Τι είναι η Καινοτοµία; - Ορισµός O Οργανισµός Οικονοµικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) στο «εγχειρίδιο Frascati», ορίζει την καινοτοµία ως Τη διαδικασία κατά την οποία µια ιδέα µετασχηµατίζεται σε ένα προϊόν ή υπηρεσία που µπορεί να διατεθεί στην αγορά ή σε µια νέα µέθοδο παραγωγής ή παροχής υπηρεσίας. Το ίδιο το νέο ή βελτιωµένο προϊόν ή η υπηρεσία, καθώς και η διαδικασία προώθησής του και διακίνησής του στην αγορά προκειµένου να γίνει γνωστό και αποδεκτό από αυτή. Είναι φανερό ότι στην πρώτη προσέγγιση ο ορισµός περιγράφει µια διαδικασία και στη δεύτερη το αποτέλεσµά της. Έτσι, µπορεί να χαρακτηριστεί ως καινοτόµος τόσο η επιχείρηση που σχεδιάζει ή παράγει ένα προϊόν, όσο και αυτή που επιλαµβάνεται της προώθησης και διακίνησής του στην αγορά. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -15 Τι είναι η Καινοτοµία; - Ορισµός Τεχνολογική καινοτοµία είναι η µεταβολή σ ένα οργανισµό (επιχείρηση, οργανισµό παροχής υπηρεσιών, εργαστήριο έρευνας): των διαδικασιών παραγωγής (µε τεχνολογίες πληροφορικής, αυτοµατισµούς, νέες µορφές ενέργειας) των προϊόντων (µε νέα προϊόντα και υπηρεσίες, νέα µοντέλα, καλύτερη ποιότητα), και της οργάνωσης (µε ευελιξία, συστήµατα παράδοσης στη στιγµή, παραγωγή σε δίκτυο, βελτιστοποίηση των αλυσίδων παραγωγής, κ.α). ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -16 8
Τι είναι η Καινοτοµία; - Ορισµός ΕΟΚ Community Innovation Statistics Innovation Καινοτοµία είναι Ένα νέο ή σηµαντικά βελτιωµένο προϊόν (αγαθό ή υπηρεσία) που εισάγεται στην αγορά ή Η εισαγωγή σε µια επιχείρηση µιας νέας ή σηµαντικά βελτιωµένης διαδικασίας. Καινοτοµίες βασίζονται σε Αποτελέσµατα τεχνολογικών εξελίξεων, Νέους συνδυασµούς υπάρχουσας τεχνολογίας ή Χρήση άλλης γνώσης που αποκτήθηκε από την εταιρεία Καινοτοµίες µπορεί να αναπτυχθούν Από την καινοτόµο επιχείρηση ή Από µια άλλη επιχείρηση; εντούτοις, η απλή πώληση καινοτοµιών που αναπτύχθηκαν από τρίτες επιχειρήσεις δεν περιλαµβάνεται ως καινοτόµος δραστηριότητα. Οι καινοτοµίες πρέπει να είναι νέες στην εξεταζόµενη επιχείρηση; Για καινοτόµα προϊόντα δεν είναι απαραίτητο να είναι νέα στην αγορά και Για καινοτοµίες διαδικασίας η επιχείρηση δεν είναι απαραίτητο να είναι η πρώτη που έχει εισάγει αυτή τη διαδικασία. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -17 Τι είναι η Καινοτοµία; - Κατηγορίες ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -18 9
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΥΝ Τι είναι η Καινοτοµία; EIS - Κατηγορίες Καινοτόµων Καινοτόµες στο Προϊόν: εισαγωγή νέων και σηµαντικά βελτιωµένων αγαθών και/ή υπηρεσιών, ως προς τα βασικά τους χαρακτηριστικά Αλλαγές µόνο αισθητικής φύσης και η απλή πώληση της καινοτοµίας του προϊόντος δεν περιλαµβάνονται Καινοτόµες στη Διαδικασία: έχουν εφαρµόσει νέες και σηµαντικά βελτιωµένες τεχνολογίες παραγωγής ή νέες και σηµαντικά βελτιωµένες µεθόδους παροχής υπηρεσιών και διανοµής αγαθών. Το αποτέλεσµα αυτών των καινοτοµιών πρέπει να είναι σηµαντικό. Επιχειρήσεις µε καινοτόµο δραστηριότητα (κλίση για καινοτοµία) : επιχειρήσεις που εισάγουν νέα ή σηµαντικά βελτιωµένα προϊόντα (αγαθά και υπηρεσίες) στην αγορά ή επιχειρήσεις που εφαρµόζουν νέες ή σηµαντικά βελτιωµένες διαδικασίες. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -20 10
Κατηγορίες Καινοτόµων Επιτυχηµένες Καινοτόµες: εισήγαγαν ή εφάρµοσαν προϊόντα ή διαδικασίες ή και τα δύο. Η καινοτοµία θεωρείται επιτυχηµένη εάν το προϊόν έχει εισαχθεί (στο προϊόν) ή έχει εφαρµοστεί (στη διαδικασία). Επιχειρήσεις µε δραστηριότητα καινοτοµίας σε εξέλιξη και/ή έχει εγκαταλειφθεί: περιλαµβάνει και την δραστηριότητα σε Ε&Α. Επιχειρήσεις χωρίς καινοτόµο δραστηριότητα: δεν είχα καµία δραστηριότητα στην περίοδο της έρευνας. Αυτές οι επιχειρήσεις απαντούν µόνο τµήµα του ερωτηµατολογίου, σχετικά µε: Την απουσία της δραστηριότητας Παράγοντες που εµποδίζουν Πατέντες και άλλοι µέθοδοι προστασίας Άλλες σηµαντικές στρατηγικές ή οργανωτικές αλλαγές στην επιχείρηση. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -21 Τι είναι η Καινοτοµία; - Κατηγορίες Community Innovation Statistics (CIS -4) ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -22 11
Πόσες επιχειρήσεις καινοτοµούν ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -23 Πόσες επιχειρήσεις καινοτοµούν à Πλεονεκτήµατα των µεγάλων επιχειρήσεων - διαθέτουν τους απαραίτητους πόρους για εκµετάλλευση των παραγόµενων καινοτοµιών - χαρακτηρίζονται από οικονοµίες κλίµακας και µπορούν να επενδύουν σε Ε&Α - διαθέτουν ευκολότερη πρόσβαση σε κεφάλαια - έχουν περιορισµένο αριθµό ανταγωνιστών άρα και µικρότερες πιθανότητες να αντιγραφεί η καινοτοµία τους ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -24 12
Παράγοντες Καινοτοµίας Οικονοµία Γνώσης. Υψηλότερο γενικό επίπεδο εκπαίδευσης, και γρήγορη πρόοδος της µάθησης σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας και της οικονοµίας. Επικοινωνία και Διασύνδεση. Υψηλότερα επίπεδα επικοινωνίας στην οικονοµία, κύρια µε τη πρόοδο στην τεχνολογία της πληροφορίας, δηµιουργεί πιο γρήγορη διάχυση της γνώσης και των ιδεών, και περισσότερο απαιτητικούς πελάτες που αλλάζουν τις επιθυµίες τους πιο γρήγορα. Ευελιξία. Καινούργια σχέδια επιχειρήσεων και συστήµατα επικοινωνίας δηµιουργούν µια δυνατότητα άµεσης δηµιουργίας σε σύντοµο διάστηµα καινοτόµων συνδυασµών όλων των στοιχείων στην αλυσίδα αξίας άτοµα, κεφάλαιο, σταθερά κεφάλαια και γνώση. Παγκοσµιοποίηση. Η εξάπλωση των αγορών δηµιουργεί τόσο νέες ευκαιρίες για πώληση καινοτοµιών και δηµιουργεί περισσότερο ανταγωνισµό, απαιτώντας υψηλότερα επίπεδα καινοτοµίας για την επιτυχία. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -25 Παραδείγµατα Εταιρείες που αναδείχθηκαν σε ηγέτες της τεχνικής προόδου και της αγοράς επέδειξαν µια ιδιαίτερη ικανότητα στην ανάπτυξη νέων προϊόντων Βιοµηχανία Εταιρείες Καινοτοµικά προϊόντα Αεροναυτική Boeing Επιβατικό αεροπλάνο Φαρµακοβιοµηχανία Glaxo-Wellcome Φάρµακο για το έλκος Αυτοκινητοβιοµηχανία Mercedes, Ford Σχεδιασµός αυτοκ/του Υπολογιστές Intel, IBM, Microsoft Τεχνολογία τσιπ, h/w, s/w ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -26 13
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΕΦΕΥΡΕΣΗ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Εφεύρεση και Καινοτοµία Ορισµός της Εφεύρεσης Εφεύρεση : η σύλληψη µιας πρωτότυπης ιδέας και η τεχνική της πραγµατοποίηση Η εφεύρεση αποτέλεσµα της Βασικής Έρευνας Η εφεύρεση βρίσκεται στη βάση της τεχνολογικής καινοτοµίας Τα κριτήρια επιτυχίας µίας εφεύρεσης είναι περισσότερο τεχνικά παρά εµπορικά ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -28 14
Εφεύρεση και Καινοτοµία Ορισµός της Εφεύρεσης Εφεύρεση είναι µια νέα ιδέα για ένα σχέδιο που είναι αρκετά διαφορετικό έτσι, που δε θα µπορούσε να είναι πρόδηλο σε έναν επαγγελµατία ειδικευµένο στο συγκεκριµένο γνωστικό αντικείµενο. (οι ιδέες δε µπορούν να κατατεθούν για διεκδίκηση διπλώµατος ευρεσιτεχνίας, µόνο τα σχέδια µπορούν να το κάνουν!) Η εφεύρεση δεν είναι ούτε αναγκαία ούτε ικανή συνθήκη για καινοτοµία ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -29 Εφεύρεση και Καινοτοµία Μια εφεύρεση είναι νέα σύµφωνα µε το νόµο αν Δεν προσφέρθηκε για πώληση περισσότερο από έναν χρόνο πριν από την ηµεροµηνία καταθέσεως της αίτησης για δίπλωµα ευρεσιτεχνίας Δεν περιγράφεται σε δίπλωµα ευρεσιτεχνίας που απονεµήθηκε µε αίτηση διαφορετικού εφευρέτη που υπέβαλε την αίτηση στη συγκεκριµένη χώρα πριν την εφεύρεσή της από τον ενδιαφερόµενο. Δεν εφευρέθηκε στη συγκεκριµένη χώρα από κάποιον άλλον που δεν την εγκατέλειψε, δεν την απέκρυψε ή δεν τη συγκάλυψε ή που δεν υπήρξε επίπονος στο να βρει έναν τρόπο να εφαρµόσει την εφεύρεση ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -30 15
Εφεύρεση και Καινοτοµία Ένα άλλο θέµα σχετικά µε το ότι η εφεύρεση πρέπει να είναι νέα είναι ότι πρέπει να είναι διαφορετική από εκείνα που θεωρούνται γνωστά από άλλους στο ίδιο επίπεδο. Το «δόγµα» αυτό είναι γνωστό ως «µηκαταφανές» ή «µη-αυτονόητο» της εφεύρεσης. Χρήσιµη θεωρείται µια εφεύρεση αν λειτουργεί ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -31 Η καινοτοµία Εφεύρεση και Καινοτοµία Υπάρχουν εφευρέσεις που έχουν πιο θεαµατική επίδραση στη ζωή µας: Οι γρήγορες, άνετες, µακρινές επικοινωνίες οφείλονται στην εφεύρεση του τηλεφώνου από τον Bell. Οι µεταφορές µε αυτοκίνητα έγιναν ικανές από τον Otto και τον Diesel που εφεύραν αντίστοιχα την βενζινοµηχανή και τη µηχανή εσωτερικής καύσης. Το ραδιόφωνο εφευρέθηκε από τον Markoni και ανέθρεψε τουλάχιστον µια γενιά. Σε αυτές τις εφευρέσεις η ποιότητα του «νέου» και η «χρησιµότητα» φαίνονται διαφορετικά από εκείνα µιας µέσης εφεύρεσης. Οι εφευρέσεις αυτές είναι καινοτοµίες, είναι νέοι τρόποι να κάνουµε κάτι που αλλάζει τον τρόπο µε τον οποίο ζουν οι άνθρωποι ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -32 16
Από την εφεύρεση στη καινοτοµία (άµεσα) Τεχνολογικές Καινοτοµίες του 19ου Αιώνα Καινοτοµία Δηµιουργός Ηµ/νία Ατµοµηχανή James Watt 1770-80 Πλοίο από σίδερο Isambard Kingdom Brunel 1820-45 Τρένο George Stephenson 1829 Ηλεκτροµαγνητική Michael Faraday 1830-40 γεννήτρια Ηλεκτρικός Λαµπτήρας Thomas Edison/Joseph Swan 1879-90 ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -33 Σύγχρονα Τεχνολογικά Επιτεύγµατα Πηγή:Funding & Revolution: Government Support for Computing Research, 199 ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -34 17
Εφεύρεση και Καινοτοµία ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΕΝΑΝΤΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΦΕΥΡΕΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -35 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ (ΕΠΙΛΥΕΙ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ) = ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΣΥΛΛΗΨΗ (ΙΔΕΑ ΓΙΑ ΚΑΛΥΨΗ ΑΝΑΓΚΗΣ Ή ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ ΠΕΛΑΤΗ) + ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΦΕΥΡΕΣΗ (ΕΠΙΛΥΕΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ) + ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ (ΟΔΗΓΕΙ ΣΕ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ) ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -36 18
Παράδειγµα Καινοτοµία µε νέο προϊόν GILLETTE Δηµιουργήθηκε από τον King Camp Gillette (γεννήθηκε στο Wisconsin το 1855). Το 1871, ο Gillette ήταν πλανόδιος πωλητής στο Σικάγο. Το 1895 ο Gillette, είχε την ιδέα: να µπορούσε να κατασκευάσει ένα ασφαλές, νέο ξυραφάκι µε λεπίδα µιας χρήσης. Την ιδέα αυτή τη δούλεψε 6 χρόνια µέχρι να εξασφαλίσει ότι θα ήταν δυνατόν να παραχθεί τόσο λεπτή και ανθεκτική λεπίδα µε χαµηλό όµως κόστος. Τελικά το 1903 το πέτυχε! Η εταιρεία, Gillette Safety Razor Company είχε τεράστια επιτυχία, µε αρχικό πελάτη το στρατό. Μέχρι το τέλος του Α Παγκοσµίου Πολέµου, περίπου 3,5 εκατοµµύρια ξυραφάκια και 32 εκατοµµύρια λεπίδες δόθηκαν σε στρατιωτικά χέρια. Σήµερα 100 χρόνια µετά την καινοτοµία του Gillette, η εταιρεία συνεχίζει να είναι κερδοφόρος. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -37 Καινοτοµία µε Νέο Προϊόν Συνεχής Ανάπτυξη Τα snowboards, δεν δηµιουργήθηκαν από εταιρεία κατασκευής ειδών άθλησης, αλλά από ιδιώτες. Το 1963 ο Tom Sims, (σκιέρ) δηµιούργησε το πρώτο ski board από ξύλο. Μαζί µε το Weber δηµιουργούν µια εταιρεία (Sims) για σχεδίαση snowboards. Ο Sherman Popper το 1965, ως παιχνίδι για την κόρη του δηµιούργησε το snurfer (δύο σκι µαζί) και οργάνωσε αγώνες για φανατικούς του είδους. Ο Jake Burton Carpenter, φανατικός του snurfer, το τροποποίησε και προσέθεσε ελαστικές λωρίδες για περισσότερο έλεγχο. Στη συνέχεια δηµιουργεί την εταιρεία Burton στο Vermont (από τους ηγέτες της αγοράς). Στις αρχές του 70 υπήρχαν πολλοί µικροί κατασκευαστές και το 1975 ο Dimitrije Milovich (Winterstick), παρουσιάζει κάποια πρωτότυπα snowboards και λίγο αργότερα οι Olson Barfoot (Gnu και Barfoot). Στα µέσα του 80, το snowboard επιτρέπεται στις πίστες του σκι και οι κατασκευαστές ειδών σκι (K2 και Rossignols) αρχίζουν να ενδιαφέρονται. Στα τέλη του 80 η Κ2 έχει είδη snowboards και η Rossignols και Mistral είναι έτοιµοι να εισάγουν. Το 2001 στην Αµερική υπήρχαν 5.3 Μ συµµετέχοντες, η αγορά ξεπερνούσε τα 235$Μ. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -38 19
Παράδειγµα Καινοτοµία µε νέο προϊόν και υλικά Άλλα παραδείγµατα για καινοτοµία µε χρησιµοποίηση νέων υλικών τα πέδιλα του σκι (αρχικά από ξύλο µετά µέταλλο και τώρα fiberglass), τα κουτάκια συσκευασίας διαφόρων ειδών (αρχικά χάλυβας, µετά γυαλί, κατόπιν αλουµίνιο και σήµερα υπάρχουν και χάρτινα) Οι ρακέτες του Τένις και άλλα πολλά. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -39 Παράδειγµα - Καινοτοµία µε νέες µεθόδους: LEGO -"Leg Godt - Δανέζικες λέξεις που σηµαίνουν «παίζω καλά». Δηµιουργήθηκε το 1934, από το ξυλουργός Ole Kirk Christiansen και τον υιό του Godtfred Kirk από το χωριό Billund της Δανίας, και κατασκεύαζε ξύλινα παιχνίδια. Τα ξύλινα παιχνίδια του Ole έγιναν αµέσως αγαπητά. Όµως τα ξύλινα παιχνίδια παρά την παραδοσιακή τους οµορφιά είχαν µεγάλο κόστος κατασκευής και απαιτούσαν συνάµα αρκετό χρόνο. Γρήγορα οι Christiansen σκέφτηκαν την πιθανή αλλαγή του υλικού που χρησιµοποιούσαν για τα παιχνίδια τους, αντικαθιστώντας το µε το ανερχόµενο την εποχή εκείνη πλαστικό που δεν θα απαιτούσε τόσο κόπο και χειροκίνητες µεθόδους κατασκευής. Το 1947 η εταιρεία LEGO ήταν η πρώτη στη Δανία που προµηθεύτηκε µία µηχανή χύτευσης πλαστικού µε έκχυση για την παραγωγή πλαστικών παιχνιδιών. Το 1949 τα πρώτα πλαστικά τουβλάκια LEGO πουλήθηκαν σε όλη τη Δανία, ενώ το 1955 η επιχείρηση προώθησε το "σύστηµα παιχνιδιού LEGO" µε 28 σετ τουβλάκια και 8 σχήµατα. Σήµερα τα τουβλάκια της LEGO αποτελούν παιχνίδι όλων των παιδιών του κόσµου. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -40 20
Παράδειγµα Αποτυχηµένη καινοτοµία Το 1952 οι µηχανικοί της FORD άρχισαν να εργάζονται σε ένα νέο τύπο αυτοκινήτου, τα µοντέλα µεσαίου µεγέθους που πρωτοπαρουσιάστηκαν από τη GM και τη Chrysler το αυτοκίνητο «Ε». Μετά από µια εξαντλητική έρευνα για το όνοµα του αυτοκινήτου που συµπεριλάµβανε 20.000 προτάσεις, το αυτοκίνητο τελικά ονοµάστηκε «Edsel Ford», σύµφωνα µε την τελευταία επιλογή του Henry Ford. Όµως δεν είχε την αναµενόµενη επιτυχία. Όταν τα πρώτα µοντέλα Edsel βγήκαν από την γραµµή παραγωγής, η Ford έπρεπε να ξοδέψει περίπου δύο φορές το κόστος του οχήµατος για να γίνουν κατάλληλα για οδική χρήση. Ένα διαφηµιστικό σχέδιο ήταν να στείλουν 75 Edsel την ίδια ηµέρα σε τοπικούς έµπορους. Η εταιρεία κατάφερε να στείλει 68 οχήµατα, ενώ σε µια ζωντανή εκποµπή στην τηλεόραση το αυτοκίνητο απέτυχε να ξεκινήσει. Και δεν έφταναν αυτές οι αρχικές δυσχέρειες, το 1958 η αδιαφορία των πελατών και το ενδιαφέρον της εταιρείας για τη φήµη της, την οδήγησε στο να αφήσει το αυτοκίνητο στο χαρακτηριστικά µικρό κόστος των 450 δολαρίων για 110.847 αυτοκίνητα Edsel. Επιτυχηµένο προϊόν από τη Ford. Στην αντικατάσταση του Escort (πολύ πετυχηµένο), σχεδίασε το Focus (1999) και ήταν από τα πιο επιτυχηµένα µοντέλα. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -41 Παράδειγµα Αποτυχηµένη καινοτοµία Το Sinclair C5 ηλεκτρικά αυτοκίνητο µπαταρίας ανακάλυψη του Sir Clive Sinclair (10/1/1985). Τρίκυκλο µε οδήγηση από τιµόνι κάτω από τα γόνατα του οδηγού. Ταχύτητα µέχρι 24 km/h. Τιµή 399 + 29 παράδοση. Ήταν µια αποτυχία και πούλησε 12,000 µονάδες. Προβλήµατα σχεδίασης. Ο ψυχρός καιρός µείωνε τη διάρκεια της µπαταρίας Ο οδηγός ήταν εκτεθειµένος στη βροχή (Βρεταννία), χιονόνερο και χιόνι Ήταν χαµηλό και υπήρχαν αµφιβολίες για την ασφάλεια του οδηγού σε κίνηση. Αντιµετώπιση προβληµάτων µε Δεύτερη µπαταρία Πλαινά προστατευτικά και ανακλαστήρα σε κολώνες Σε πρόσθετο κόστος. Οι χρήστες τρίκυκλων και µια µελέτη από το Υπουργείο Μεταφορών αµφισβήτησε το πρόβληµα της ορατότητας, αλλά το βάρος, η έλλειψη προσαρµογής θέσης και πεντάλ, έλλειψη κιβωτίου, σύντοµες αποστάσεις δισκοβραχίονα, και η υπερθέρµανση του κινητήρα σε µεγάλες λόφους ήταν σοβαρά προβλήµατα. ο κινητήρας ήταν ουσιαστικά άχρηστος για την αναρρίχηση λόφων, ακόµα και µε ήπιες κλίσεις και απαιτούσε σηµαντική υποβοήθηση, Όλα αυτά κατέστησαν το όχηµα σε µεγάλο βαθµό άχρηστο ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -42 21
Το Φάσµα της αλλαγής για Καινοτοµία; Είναι εµφανές πως το ρίσκοαβεβαιότητα στη διαδικασία καινοτοµίας είναι πολύ µεγάλο. Γενικά, οι καινοτοµίες προϊόντος περικλείουν µεγαλύτερη αβεβαιότητα, επειδή συνεπάγονται ανταπόκριση τόσο της αγοράς όσο και τεχνική απόδοση Οι καινοτοµίες στις µεθόδους παραγωγής συχνά είναι αφανείς για τους πελάτες. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -43 ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ 22
Ταξινόµηση Καινοτοµίας ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΝΕΑ ΠΡΟΪΌΝΤΑ ΚΑΙ ΑΓΟΡΕΣ Μεγαλύτερη Πολυπλοκότητα Μεγαλύτερο Στρατηγικό Ρίσκο Υψηλότερο Επίπεδο Εµπλοκής της Διοίκησης Μεγαλύτεροι Χρόνοι Ανάπτυξης ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΠΑΝΑΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΣΥΝΕΧΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΩΝ ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -45 Είδη καινοτοµίας Τα είδη της καινοτοµίας δεν είναι απόλυτα ξεχωριστά και µία καινοτοµία µπορεί να υπάγεται σε περισσότερες από µία ταξινοµήσεις. Ποικίλει και ανάλογα µε τον χρήστη. Τα ΑΤΜ είναι, καινοτόµο προϊόν για τον κατασκευαστή, καινοτόµος διαδικασία για την τράπεζα και καινοτόµος υπηρεσία για τον πελάτη. Διακρίνουµε: Καινοτοµία στο προϊόν έναντι καινοτοµίας στη διαδικασία. Συνήθως το ένα είδος προκαλεί και το άλλο. (Μέταλλα, αλυσίδα, ταχύτητες σε ποδήλατα). Ριζική ή Δραστική καινοτοµία έναντι βελτιωτικής ή βηµατικής καινοτοµίας. Καινοτοµία που αυξάνει το πλεονέκτηµα έναντι καινοτοµίας που καταργεί το πλεονέκτηµα. (Λογαριθµικοί Κανόνες / Αριθµοµηχανές). Αρχιτεκτονική καινοτοµία έναντι καινοτοµίας στα εξαρτήµατα. (Ποδήλατα και αλυσίδες µετάδοσης κίνησης). Η κατανόηση της εξέλιξης της καινοτοµίας είναι ένα σηµαντικό στοιχείο της στρατηγικής µιας εταιρείας για την τεχνολογία. Αλλαγές στο περιβάλλον έχουν «εξαφανίσει» πολλές καθιερωµένες εταιρείες από το χάρτη. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -46 23
Καινοτοµία σε Προϊόν / Διαδικασία Πρώτα έχουµε καινοτοµία στο προϊόν. Μετά Καινοτοµία στη διαδικασία παραγωγής. Πρώτα καινοτόµες επιχειρήσεις Μεγαλώνουν και µετατρέπονται σε καθιερωµένες µε βελτιωτική καινοτοµία ή αλλαγές στη διαδικασία παραγωγής. Συµβαδίζει και µε τις έννοιες της δραστικής και βελτιωτικής καινοτοµίας ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -47 Ριζική/βελτιωτική Καινοτοµία - Χαρακτηριστικά Η Ριζική Καινοτοµία χαρακτηρίζεται από: Νέα Τεχνικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά Η γνώση που απαιτείται για την επίτευξή της είναι πολύ διαφορετική από αυτή των υπαρχόντων προϊόντων Συνήθως επιδιώκεται από νέες επιχειρήσεις Το προϊόν καθιστά άλλα υπάρχοντα και τα καθιστά µη ανταγωνιστικά (πχ CDs εν. Δίσκων βινυλίου, EPOS εν. Απλών ταµειακών) Καταλύει τις συνθήκες του υπάρχοντος ανταγωνισµού (PC και συµβατικοί Υπολογιστές) Οδηγεί σε ανακατανοµή της σχετικής αγοράς αλλά και σε γενικότερες αλλαγές στην οικονοµία και την κοινωνία (Internet) Η Βελτιωτική Καινοτοµία χαρακτηρίζεται από: Βελτιωµένα τεχνικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά Η επίτευξή της βασίζεται σε υπάρχουσα γνώση Επιδιώκεται από καθιερωµένες στην αγορά επιχειρήσεις Επιτρέπει την επιβίωση υπαρχόντων ανταγωνιστικών προϊόντων (πχ νέα µοντέλα αυτοκινήτων, βελτιωµένα φαρµακευτικά σκευάσµατα, νέοι επεξεργαστές PCs κλπ) Δεν µεταβάλλονται καταλυτικά οι συνθήκες ανταγωνισµού Μερική ανακατανοµή της σχετικής αγοράς Παράδειγµα: Pentium III Pentium IV ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -48 24
Ριζική / Βελτιωτική - Παραδείγµατα Ριζική καινοτοµία - Παραδείγµατα Η ψηφιακή κάµερα σε σχέση µε τη συµβατική φωτογραφική µηχανή. (Ριζική καινοτοµία για KODAK όχι όµως και για τη SONY). Οι µικροεπεξεργαστές που ανέπτυξε η IBM στα τέλη της δεκαετίας του 1990 µε Πυρίτιο-Γερµάνιο που άνοιξαν το δρόµο σε κινητά, φορητούς Η/Υ κ.λπ. Παλαιότερα η τεχνολογία των σύγχρονων αεριωθούµενων συστηµάτων προώθησης σε σχέση µε τις εµβολοφόρες µηχανές Η τεχνολογία των τρανζίστορ που ανέπτυξε η Bell σε σχέση µε τον τότε κυρίαρχο σωλήνα κενού, κ.ά. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -49 Διάκριση Ριζικής / Βελτιωτικής - Επιπτώσεις Επιπτώσεις στις ικανότητες της επιχείρησης Ριζική καινοτοµία: όταν η απαιτούµενη γνώση είναι πολύ διαφορετική από την υπάρχουσα, καθιστώντας αυτήν ουσιαστικά άχρηστη (γραφικό περιβάλλον εργασίας και επικοινωνίας) καταστρέφει τις υπάρχουσες δοµές της αγοράς και του ανταγωνισµού Βελτιωτική καινοτοµία: όταν η απαιτούµενη γνώση βασίζεται στην υπάρχουσα και την επεκτείνει ενισχύει τον υπάρχοντα ανταγωνισµό Οι καθιερωµένες επιχειρήσεις αποφεύγουν τη ριζική καινοτοµία που οδηγεί σε καταστροφή της υπάρχουσας γνώσης ενώ επιδιώκουν τη βελτιωτική καινοτοµία που βελτιώνει την υπάρχουσα γνώση και εµπειρία τους ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -50 25
Διάκριση Ριζικής / Βελτιωτικής - Επιπτώσεις Επιπτώσεις στην παραγωγή προϊόντων Ριζική καινοτοµία: τα νέα προϊόντα είναι πολύ διαφορετικά από τα υπάρχοντα, καθιστώντας αυτά µη ανταγωνιστικά καθιερωµένες επιχειρήσεις αποφεύγουν τη ριζική καινοτοµία που καθιστά µη ανταγωνιστικά τα υπάρχοντα προϊόντα τους ενώ επιδιώκουν τη βελτιωτική καινοτοµία Βελτιωτική καινοτοµία: όταν τα νέα προϊόντα αποτελούν παραλλαγές των υπαρχόντων επιτρέποντας την παραµονή τους στην αγορά οι νέες επιχειρήσεις επιδιώκουν τη ριζική καινοτοµία IBM KAI PC ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -51 Συστατικά Προϊόντος / Αρχιτεκτονική - Χαρακτηριστικά Αρχιτεκτονική Καινοτοµία έναντι καινοτοµίας στα εξαρτήµατα. ΦΩΤΟΤΥΠΙΚΆ ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ Xerox, πρωτοπόρος στα φωτοτυπικά. Στα µέσα του 70, ανταγωνιστές προσφέρουν φωτοτυπικά µικρότερα και πιο αξιόπιστα. Το νέο προϊόν δεν αποτελεί ριζική καινοτοµία. Παρόλο που η Xerox είχε ανακαλύψει τα φωτοτυπικά, της πήρε 8 χρόνια να αντιδράσει και να δηµιουργήσει ανταγωνιστικό προϊόν, έχοντας χάσει όµως το 50% της αγοράς και αντιµετώπισε πολλά οικονοµικά προβλήµατα. ΡΑΔΙΟΦΩΝΑ Στα µέσα του -50 η RCA's ανέπτυξε το πρωτότυπο φορητό ραδιόφωνο µε τεχνολογία της RCA (transistors, radio circuits, speakers, tuning devices), αλλά δεν είδε την πρόκληση να επενδύσει σε ένα τέτοιο προϊόν. Σε αντίθεση η Sony, µικρή και νέα επιχείρηση τότε, το χρησιµοποίησε σαν εργαλείο για να εισέλθει στην Αµερικάνικη αγορά. Ακόµα και µετά την επιτυχία της Sony η RCA παρέµεινε δεύτερη στην αγορά, καθώς η Sony κατόρθωνε να εισάγει προϊόντα µε καλύτερη ποιότητα ήχου και δυνατότητες FM. Η ειρωνεία είναι ότι στην Ε&Α η Sony χρησιµοποιούσε τεχνολογία µε άδεια από την RCA, και η RCA είχε δυσκολίες στο να ταιριάξει τα προϊόντα της µε αυτά της Sony. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -52 26
ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Πηγή της Καινοτοµίας Από δίκτυο που αποτελείται Από Ιδιώτες Από έρευνα σε Πανεπιστήµια και Κρατικά Επιχορηγούµενα Ερευνητικά Κέντρα Από επιχειρήσεις Από Ιδιωτικούς µη Κερδοσκοπικούς Οργανισµούς ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -54 27
Δηµιουργικότητα Η δυνατότητα δηµιουργίας έργου που είναι και χρήσιµο και νέο. Ατοµική Δηµιουργικότητα Εξαρτάται από τις ικανότητες, τις γνώσεις, τον τρόπο σκέψης, την προσωπικότητα, τα κίνητρα και το περιβάλλον. Οµαδική Δηµιουργικότητα Εξαρτάται από τη δηµιουργικότητα των συµµετεχόντων και από µια ποικιλία παραγόντων και διαδικασιών που διαµορφώνουν τον τρόπο µε τον οποίο οι συµµετέχοντες αλληλεπιδρούν και συµπεριφέρονται (συλλογή ιδεών). Πχ. ΗΡ, 3M, Motorola, IDEO, Toyota, Honda, Bank One, κα. Η Toyota συγκεντρώνει 2Μ ιδέες/έτος (35/υπάλληλο). Ποσοστό > 85% υλοποιείται. Η Kodak δίνει χρηµατικά βραβεία και τίτλους στους υπαλλήλους. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -55 Πηγές Καινοτοµίας Καινοτοµία από εφευρέτες και καινοτοµία από χρήστες. Εφευρέτες, δεν είναι απόλυτα κάτοχοι της γνώσης και τους αρέσει να εισέρχονται σε άλλες περιοχές και να µαθαίνουν τον τρόπο ανάπτυξης ορισµένων προϊόντων. Οι χρήστες είναι έµπειροι πολύ στον τοµέα τους και θέλουν ένα προϊόν όπως το έχουν σκεφτεί. (Snowboards) Τα τµήµατα Ε&Α των εταιρειών. Πολύ έντονη χρηµατοδότηση σε Αµερική και Ιαπωνία, λιγότερο στην Ευρώπη. Συνεργασία εταιρειών µε εξωτερικούς συνεργάτες ή οργανισµούς. Οι εταιρείες συνήθως συνεργάζονται µε πελάτες, προµηθευτές, και πανεπιστήµια, αλλά και µε ανταγωνιστές, υποκατασκευαστές τους, και άλλα ερευνητικά ινστιτούτα. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -56 28
Πηγές Καινοτοµίας Πανεπιστήµια. Μερικά έχουν διαδικασίες µεταφοράς τεχνολογίας ή εµπορικοποίησης των καινοτοµιών τους. Οι δηµοσιεύσεις των ερευνητικών αποτελεσµάτων. Η κυβέρνηση µε την χρηµατοδότηση της έρευνας. Εποπτευόµενα ινστιτούτα και σχήµατα υποστήριξης (επιστηµονικά πάρκα και incubators). Από δίκτυα συνεργασιών, µε συµπληρωµατικές ειδικότητες και δυνατότητες από πολλές εταιρείες και οργανισµούς ή ιδιώτες. Τα δίκτυα αυτά είναι πολύ συχνά σε θέµατα υψηλής τεχνολογίας. Η συνεργασία υποβοηθείται και από τη γεωγραφική εγγύτητα (Περιφερειακοί τεχνολογικοί σύνδεσµοι - regional technology clusters). Technology spillovers είναι τα θετικά αποτελέσµατα που εξωτερικεύονται από την Ε&Α. Δηλ. γνώση που αποκτάται από την Ε&Α διαχέεται σε άλλους οργανισµούς. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -57 Συστήµατα Καινοτοµίας Καινοτοµία στο περιφερειακό σύστηµα Το περιφερειακό Σύστηµα Καινοτοµίας είναι ένα σύστηµα που αποτελείται από οντότητες που αλληλεπιδρούν: Η ενότητα εφαρµογής και εκµετάλλευσης γνώσης, η παραγωγή γνώσης και η ενότητα διάχυσης γνώσης. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -58 29
Παράγοντες Καινοτοµίας Χωρών Για την καινοτοµία κρατών και την µεταξύ τους σύγκριση ως προς την καινοτοµία, δεν αναφερόµαστε µόνο στην παραγωγή και διάθεση καινοτοµικών προϊόντων που βασίζονται στην τεχνολογία, αλλά και σε ευρύτερες επιχειρηµατικές, κοινωνικές και θεσµικές καινοτοµίες. Παρόλο που καινοτοµίες παράγονται σήµερα σε όλο τον κόσµο, οι οικονοµικά ισχυρές καινοτοµίες εξακολουθούν να προέρχονται κατά κύριο λόγο από οικονοµίες όπου οι δεσµεύσεις για Έρευνα και Ανάπτυξη είναι ισχυρές, τα εµπόδια για τη δηµιουργία νέων επιχειρήσεων είναι σχετικά µικρά, το εργατικό δυναµικό ταλαντούχο, τα πνευµατικά δικαιώµατα αντιµετωπίζονται µε σεβασµό και το πολιτικό και οικονοµικό περιβάλλον που επικρατεί είναι ευνοϊκό. Όπως επισηµαίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για να γεφυρωθεί το χάσµα των ευρωπαϊκών χωρών ως προς την καινοτοµία απαιτούνται µεγαλύτερες επενδύσεις στην εκπαίδευση και στην έρευνα, µεγαλύτερη και πιο στενή συνεργασία ανάµεσα στη βιοµηχανία και τον ακαδηµαϊκό κόσµο, πιο ουσιαστική συµµετοχή της καινοτοµίας στις στρατηγικές των µικροµεσαίων επιχειρήσεων και ευνοϊκές δηµόσιες πολιτικές για την καινοτοµία, ώστε να είναι δυνατή η παροχή νέων προϊόντων και υπηρεσιών στις ευρωπαϊκές και παγκόσµιες αγορές. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -59 Παράγοντες Καινοτοµίας Χωρών ΠΙΝΑΚΑΣ Α.1: ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΔΕΙΚΤΩΝ ΑΝΑ ΕΙΣΡΟΕΣ, ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΕΚΡΟΕΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Εισροές Καινοτοµίας Συνθήκες Καινοτοµίας 1 (δηµόσιες πολιτικές) Συνθήκες Καινοτοµίας 2 (ποιοτικές στάσεις) Εκροές Καινοτοµίας Εκπαίδευση Κεφάλαια Επιχειρηµατικού Κινδύνου Κουλτούρα Νέα προϊόντα & Νέες Ιδέες Συνεργασίες Πανεπιστηµίων/ Βιοµηχανιών Ευκολία Δηµιουργίας Επιχείρησης Αξίες Κοινωνίας Εταιρείες που παράγουν νέα προϊόντα Μηχανικοί και Επιστήµονες Ιδιοκτησιακά Δικαιώµατα Εµπιστοσύνη και κοινωνική ισότητα Πατέντες & εµπορικά σήµατα Προσωπικό για Ε&Α Υποδοµές Ανοιχτή οικονοµία Δηµοσιευµένα άρθρα Δαπάνες για Τεχνολογία Πληροφορικής & Επικοινωνιών Δαπάνες για Ε&Α Επενδύσεις Επιχειρηµατικότητα Προσανατολισµός στον πελάτη Ποιότητα εκπαιδευτικών ιδρυµάτων Ευκαιρίες για επιχειρηµατικότητα Απασχολησιµότητα σε βιοµηχανία υψηλής τεχνολογίας ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -60 30
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Προβληµατισµοί για τη καινοτοµία 3 à Γιατί µερικές επιχειρήσεις είναι πιο καινοτόµες από άλλες; à Από που προέρχονται οι καινοτοµίες; à Γιατί είναι δύσκολο να αναγνωρισθεί η δυναµική µιας καινοτοµίας; à Πως καταλαβαίνει µία επιχείρηση ποια καινοτοµία της είναι κατάλληλη; à Γιατί οι προηγµένες τεχνολογίες δεν οδηγούν πάντα σε επιτυχία; ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -62 31
Προβληµατισµοί για τη καινοτοµία 3 à Ποια είναι η σηµασία του εσωτερικού περιβάλλοντος µίας επιχείρησης στην ικανότητά της να καινοτοµεί; Μπορεί το περιβάλλον αυτό να βελτιωθεί µέσω της καινοτοµίας; à Τι κάνουν οι ανταγωνιστές της επιχείρησης ως προς τη καινοτοµία; à Όταν µία επιχείρηση αντιληφθεί τη σηµασία της καινοτοµίας, πως θα επιλέξει τη καλύτερη στρατηγική για την επίτευξή της; à Πως προστατεύει µία επιχείρηση τις καινοτοµίες της από τους ανταγωνιστές της; ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -63 5 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -64 32
ΣΥΝΔΕΣΗ 5 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -65 Συµπεράσµατα για την Καινοτοµία Μερικά Συµπεράσµατα για την Καινοτοµία 1. Είναι τµήµα της άριστης απόδοσης. 2. Δηµιουργεί µεγαλύτερη ανάπτυξη και κερδοφορία. 3. Δεν είναι µόνο προϊόντα και τεχνολογία. 4. Πρέπει να αποτελεί τµήµα της στρατηγικής της επιχείρησης. 5. Υπάρχει µια συνέχεια σε καινοτόµες πρακτικές 6. Απαιτεί προσήλωση στη διαδικασία. 7. Πρέπει να στηρίζεται από την κουλτούρα και την διοίκηση. 8. Δεν υπάρχει κανένας «ορθός δρόµος» - παρόλο που υπάρχουν µερικά κοινά στοιχεία για το όλο σύστηµα. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -66 33
ΜΕΤΡΗΣΗ ΚΑΙΝΟΤOΜΙΑΣ Μέτρηση της Καινοτοµίας 3 Τρόποι µέτρησης της καινοτοµίας Δαπάνες για την Έρευνα & Ανάπτυξη Ευρεσιτεχνίες Επισκοπήσεις ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -68 34
Μέτρηση Καινοτοµίας - Δαπάνες για Ε&Α 3 Πλεονεκτήµατα Μειονεκτήµατα Δυνατότητα άµεσης αντιστοίχησης της καινοτοµίας, µε ποσοτικά οικονοµικά στοιχεία που σχετίζονται µε την Ε&Α. Αποτύπωση ενός µόνο δεδοµένου εισόδου της, τις ακαθάριστες δαπάνες για την Ε&Α. Πληθώρα διαθέσιµων δεδοµένων που σχετίζονται µε την Ε&Α, στα οποία υπάρχει αρκετή οµοιοµορφία µεταξύ των διαφορετικών χωρών. Η εισροή χρηµάτων στην Ε&Α δεν έχει πάντα σχέση µε καινοτόµα αποτελέσµατα. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -69 Μέτρηση της Καινοτοµίας µε τις Δαπάνες για Ε&Α 3 Ο δείκτης αυτός µετρά τις δαπάνες Ε&Α (από όλες τις πηγές χρηµατοδότησης) του επιχειρηµατικού τοµέα (τοµέας βιοµηχανικής παραγωγής και υπηρεσιών) ως ποσοστό του ΑΕγχΠ. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -70 35
Μέτρηση της Καινοτοµίας µε τις Δαπάνες για Ε&Α 3 Η επιχειρηµατική Ε&Α δεν συνδυάζεται µε τη δηµόσια Ε&Α εξαιτίας των µεγάλων διαφορών ως προς τον ρόλο τους, καθώς η πρώτη εστιάζεται κατά κύριο λόγο στην εφαρµοσµένη έρευνα και ανάπτυξη. Ο συνδυασµός των αποτελεσµάτων των δύο δεικτών Ε&Α δείχνει πως η ΕΕ στο σύνολό της συναγωνίζεται πολύ επιτυχώς τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία στον τοµέα της δηµόσιας Ε&Α, αλλά πολύ λιγότερο στον τοµέα της επιχειρηµατικής Ε&Α. Οι ίδιες χώρες της ΕΕ, ιδιαίτερα η Φινλανδία και η Σουηδία, είναι πρωτοπόρες και για τους δύο δείκτες. Οι διαφορές αυτές οφείλονται εν µέρει στην εξειδίκευση της Σουηδίας και της Φινλανδίας στους τοµείς υψηλής τεχνολογίας, γεγονός που αυξάνει τη µέση έντασή τους στον τοµέα Ε&Α. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -71 Μέτρηση της Καινοτοµίας µε τις Ευρεσιτεχνίες 3 Πλεονεκτήµατα Μειονεκτήµατα Οι ευρεσιτεχνίες δίνουν µία ένδειξη εφαρµογών νέων τεχνολογιών. Τα δεδοµένα αυτά είναι ποσοτικά και εύκολα προσπελάσιµα. Υπάρχει συστηµατική καταχώριση και ταξινόµηση των ευρεσιτεχνιών. Υπάρχουν πολύ µεγάλες διαφορές στην ποιότητα µεταξύ των ευρεσιτεχνιών. Κάθε χώρα ή οικονοµική κοινότητα έχει διαφορετικούς κανονισµούς για τις ευρεσιτεχνίες. Οι ευρεσιτεχνίες δεν αντιπροσωπεύουν πάντα µία εµπορικά επιτυχηµένη καινοτοµία, ενώ ένα καινοτόµο προϊόν δεν µπορεί να γίνει, ή δεν γίνεται πάντα ευρεσιτεχνία. Πολλές εταιρίες επιλέγουν να µην προχωρήσουν στην καταχώρηση ευρεσιτεχνίας για το προϊόν τους για να µην είναι διαθέσιµα τα στοιχεία του στους ανταγωνιστές τους. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -72 36
Μέτρηση της Καινοτοµίας µε τις Ευρεσιτεχνίες 3 ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -73 Μέτρηση της Καινοτοµίας µε Επισκόπηση 3 2 βασικές προσεγγίσεις µέτρησης της καινοτοµίας µε επισκόπηση 1. «Αντικειµενική» Προσέγγιση Επισκόπηση στο επίπεδο των καινοτόµων αποτελεσµάτων (προϊόντων) της εταιρίας. Οι επισκοπήσεις µε «αντικειµενική» προσέγγιση µπορεί να έχουν µικρότερο εύρος δειγµατοληψίας, εντούτοις καταγράφουν σε µεγαλύτερο βάθος και µε πολύ περισσότερη πληροφορία το αποτέλεσµα της καινοτοµίας, από την προσέγγιση µέτρησης των ευρεσιτεχνιών. Εξετάζει την πρόοδο σε συγκεκριµένες τεχνολογικές καινοτοµίες. Χρησιµοποιεί ως δείκτες τις αγγελίες για νέα προϊόντα ή υπηρεσίες σε εµπορικά και τεχνικά περιοδικά, τις ευρεσιτεχνίες, τις πωλήσεις από νέα προϊόντα. Τους δείκτες αυτούς συγκεντρώνει από περιοδικά, από την συναφή τεχνική βιβλιογραφία, από µεγάλες βάσεις δεδοµένων για την καινοτοµία, από τις καταγραφές των ευρεσιτεχνιών, κ.α. Μέθοδοι τεχνοµετρικής (technometrics) που παρακολουθούν την ανάπτυξη και διάδοση συγκεκριµένων τεχνολογιών. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -74 37
Μέτρηση της Καινοτοµίας µε Επισκόπηση 3 2 βασικές προσεγγίσεις µέτρησης της καινοτοµίας µε επισκόπηση Εξετάζει τον οργανισµό που καινοτοµεί, επιχείρηση, πανεπιστήµιο, ερευνητικό κέντρο. Ευρέως χρησιµοποιείται η δαπάνη Ε&Α και επιµέρους κατηγορίες της ως δείκτης που χαρακτηρίζει τον οργανισµό που καινοτοµεί και την εισροή πόρων για καινοτοµία 2. «Υποκειµενική» Προσέγγιση Συλλέγονται πληροφορίες στο επίπεδο της εταιρίας, δηλαδή πληροφορίες εισόδου της διαδικασίας της καινοτοµίας. Η «υποκειµενική» προσέγγιση καλύπτει ένα πολύ πιο ευρύ φάσµα θεµάτων που περιλαµβάνει την επίδραση της καινοτοµίας, επιτυχείς ή µη επιτυχείς δραστηριότητες καινοτοµίας και τη δοµή της διαδικασίας της καινοτοµίας. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -75 Κοινοτικές Επισκοπήσεις της Καινοτοµίας Κύρια Συµπεράσµατα Η καινοτοµία δεν περιορίζεται µόνο σε εταιρίες υψηλής τεχνολογίας, αλλά είναι υπαρκτή σε όλους τους βιοµηχανικούς τοµείς. Πολλές από τις λεγόµενες επιχειρήσεις χαµηλής τεχνολογίας έχουν να επιδείξουν υψηλά επίπεδα πωλήσεων σε νέα προϊόντα. Η Ε&Α δεν είναι ούτε αναγκαία συνθήκη, ούτε ο πιο σηµαντικός παράγοντας για την καινοτοµία. Οι δαπάνες για την αγορά εξοπλισµού για την εισαγωγή νέων προϊόντων είναι από τα σηµαντικότερα κριτήρια καινοτοµίας. Υπάρχει αρκετή ασυµµετρία στα δεδοµένα καινοτοµίας µεταξύ των διαφόρων βιοµηχανικών τοµέων και κρατών. Ένα µικρό ποσοστό εταιριών κατέχει το µεγαλύτερο ποσοστό καινοτοµιών σε επίπεδο αποτελεσµάτων. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -76 38
Κοινοτικές Επισκοπήσεις της Καινοτοµίας Κύρια Συµπεράσµατα Οι συνεργασίες είναι πολύ διαδεδοµένες µεταξύ καινοτόµων εταιριών. Η επέκταση της κοινοτικής επισκόπησης καινοτοµίας σε εταιρίες παροχής υπηρεσιών είναι δυνατή, αλλά αρκετά προβληµατική. Υπάρχουν σηµαντικές διαφορές σε µεθόδους συλλογής καινοτόµων δεδοµένων και στους βαθµούς ανταπόκρισης µεταξύ των κρατών, υποδηλώνοντας ότι τα δεδοµένα είναι περισσότερο κατάλληλα για µικροοικονοµικές αναλύσεις σε εθνικό επίπεδο τοµέα, αντί για µακροοικονοµικές αναλύσεις σε διεθνές επίπεδο. Οι κοινοτικές επισκοπήσεις της καινοτοµίας προτείνουν την «υποκειµενική» µέθοδο, ως πιο κατάλληλη προσέγγιση εκτίµησης της καινοτοµίας. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -77 Το Ευρωπαϊκό Σύστηµα Καινοτοµίας ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -78 39
Το Ευρωπαϊκό Σύστηµα Καινοτοµίας ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -79 Το Ευρωπαϊκό Σύστηµα Καινοτοµίας ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -80 40
Το Ευρωπαϊκό Σύστηµα Καινοτοµίας ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -81 Το Ελληνικό Σύστηµα Καινοτοµίας Δυνατά σηµεία Βασικές αδυναµίες Καινοτοµία στις επιχειρήσεις Νίκος Κοµνηνός, URENIO, ΑΠΘ, www.urenio.org ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -82 41
Κατάταξη της Ελλάδας σε διάφορους δείκτες Καινοτοµίας ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -83 Το Ελληνικό Σύστηµα Καινοτοµίας Περιφερειακός Εθνικός Συνοπτικός Δείκτης Καινοτοµίας (ΠΕΣΔΚ) - Regional National Summary Innovation Index (RNSII Ορίζεται ως ο σχετικός µέσος όρος των δεικτών καινοτοµίας µίας περιφέρειας προς το µέσο της χώρας. Όταν η τιµή του δείκτη είναι µεγαλύτερη του 100 τότε η καινοτόµος επίδοση της συγκεκριµένης περιφέρειας βρίσκεται πάνω από το µέσο όρο της χώρας. Περιφερειακός Ευρωπαϊκός Συνοπτικός Δείκτης Καινοτοµίας (ΠΕυρΣΔΚ) - RegionalEuropeanSummaryInnovationIndex (REUSII) Ορίζεται ως ο σχετικός µέσος όρος των δεικτών καινοτοµίας µίας περιφέρειας προς το µέσο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Όταν η τιµή του δείκτη είναι µεγαλύτερη του 100 τότε η καινοτόµος επίδοση της συγκεκριµένης περιφέρειας βρίσκεται πάνω από το µέσο όρο της ΕΕ. Φανερός Περιφερειακός Συνοπτικός Δείκτης Καινοτοµίας (ΦΠΣΔΚ) - RevealedRegionalSummaryInnovationIndex (RRSII) Προκύπτει ως µέσος όρος των δεικτών ΠΕΣΔΚ και ΠΕυρΣΔΚ. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -84 42
Το Ελληνικό Σύστηµα Καινοτοµίας ΔΙΠΛΩΜΑΤΑ ΕΥΡΕΣΙΤΕΧΝΙΑΣ/ΠΛΗΘΥΣΜΟ 140 120 100 80 60 40 20 0 U.S Ε.Ε A B D DK E EL F FIN I IRL L NL P S UK πηγή European scoreboard for innovation 2002 ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -85 Το Ελληνικό Σύστηµα Καινοτοµίας ΔΙΠΛΩΜΑΤΑ ΕΥΡΕΣΙΤΕΧΝΙΑΣ EPO USPTO 0,1 0,0 ί 1,2 0,4 ί 17,6 6,3-15 42,6 16,4 33,7 53,7 π ί 14,6 20,1 ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -86 43
Το Ελληνικό Σύστηµα Καινοτοµίας ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Δηµοσιεύσεις ανά εκατ. $ Σειρά κατάταξης Αναφορές ανά εκατ. $ Σειρά κατάταξης ΕΛΛΑΔΑ 16,4 6 36,5 18 Ιρλανδία 12,9 11 38,2 17 Ισπανία 12,1 13 36,3 19 Σουηδία 11,3 14 52,3 10 Ολλανδία 10,3 16 48,7 12 ΗΠΑ 9,2 20 49 11 Πορτογαλία 7,2 23 17,9 24 Τουρκία 3,3 26 4,2 27 Βρετανία 16 7 70,5 4 Γαλλία 9,8 18 38,3 16 Γερµανία 7,9 22 31,9 22 Ιαπωνία 3,6 25 11,7 25 ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -87 Το Ελληνικό Σύστηµα Καινοτοµίας ΔΕΙΚΤΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΩΝ ΕΛΛΑΔΑ Ε.Ε. Δείκτης Δηµοσιεύσεων ανά ερευνητή % δηµοσιεύσεων µε υψηλή συχνότητα αναφοράς 1,53 1,29 0,35% 0,25% ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -88 44
Εισροές Καινοτοµίας ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -89 Συνθήκες Καινοτοµίας ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -90 45
Συνθήκες Καινοτοµίας ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -91 Εκροές Καινοτοµίας 92 46
Σύγκριση µε Μεσογειακές και Ανερχόµενες Χώρες 93 Σύγκριση µε Ηγέτες 94 47
Το Ελληνικό Σύστηµα Καινοτοµίας Εθνική Πολιτική και Προγράµµατα για Καινοτοµία στην Ελλάδα Κατακερµατισµένα προγράµµατα και πολιτικές για την καινοτοµία - µόνο πρόσφατα έχει γίνει προσπάθεια για πιο ενιαία πολιτική για την καινοτοµία. Υπάρχουν 41 φορείς που µε τον ένα ή τον άλλο τρόπο εµπλέκονται στην προώθηση προγραµµάτων καινοτοµίας, καθένας µε τη δική του οπτική. Τα υπάρχοντα πλαίσια-προγράµµατα που καλύπτουν την Επιχειρηµατικότητα, την Εκπαίδευση, την Έρευνα και Τεχνολογία και τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράµµατα, υποστηρίζονται από διαφορετικούς φορείς και οµάδες, προτάσσοντας επικρατούσες λογικές σε διαφορετικά µέρη της δηµόσιας διοίκησης. Δεν υφίσταται ένα ενιαίο σχέδιο για καινοτοµία (π.χ. Επιχειρησιακό Σχέδιο Καινοτοµίας) που να ολοκληρώνει τις επιµέρους πτυχές καινοτοµίας που υπεισέρχονται σε αυτά. Από το 2007 µέχρι το 2013 µπαίνει σε εφαρµογή ενιαίο Στρατηγικό Σχέδιο για την Έρευνα, Τεχνολογία και Καινοτοµία στα πλαίσια του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς 2007-2013. Σε άλλες χώρες προς σύγκριση, αν και το περιβάλλον πολιτικής και διοίκησης είναι ιδιάζον, έχουν γίνει προσπάθειες για ολοκληρωµένες πολιτικές καινοτοµίας. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -95 Το Ελληνικό Σύστηµα Καινοτοµίας ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -96 48
Το Ελληνικό Σύστηµα Καινοτοµίας ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -97 Το Ελληνικό Σύστηµα Καινοτοµίας Η χώρα µας έχει πλήθος προγραµµάτων που στοχεύουν µε ακρίβεια εκεί ακριβώς που υπάρχει έλλειµµα π.χ. προγράµµατα για την Καινοτοµική Επιχειρηµατικότητα (καινοτόµες ΜΜΕ, Κεφάλαια Επιχειρηµατικού Κινδύνου, Ευκολία δηµιουργίας επιχειρήσεων κ.ά) καθώς και Για ενίσχυση υποδοµών καινοτοµίας και της τεχνολογίας. Έµφαση δίνεται επίσης σε πολιτικές που στόχο έχουν την συνεργασία πανεπιστηµίου και βιοµηχανίας και την δια βίου εκπαίδευση όπου υπάρχει σηµαντική υστέρηση ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -98 49
Το Ελληνικό Σύστηµα Καινοτοµίας ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ H χώρα µας υστερεί σηµαντικά σε καινοτοµία. Έναντι των χωρών ηγετών της καινοτοµίας καταδεικνύεται σχεδόν σε όλους τους υποδείκτες που µετρούν οι διάφορες εκθέσεις (EIS 2007, IMD 2008, GCR 2008). ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -99 Το Ελληνικό Σύστηµα Καινοτοµίας ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Υστέρηση ενυπάρχει σε εισροές, συνθήκες σχετικά µε πολιτικές και στάσεις, και εκροές καινοτοµίας. Πολλοί από τους παράγοντες αυτούς υπεισέρχονται σε όλο το οικονοµικό, θεσµικό και κοινωνικό περιβάλλον. Γι αυτό η παράλληλη βελτίωση τους είναι δύσκολη και χρονοβόρα. Απαιτεί ριζικές αλλαγές σε πολλά µέτωπα ταυτόχρονα Τα πραγµατικά δυνατά σηµεία είναι λιγοστά. Συµµετοχή στην τριτοβάθµια εκπαίδευση, υστερούµε όµως σε ποιότητα Το Εξειδικευµένο ανθρώπινο δυναµικό, η Διαθεσιµότητα επιστηµόνων και µηχανικών, η Αξιοπιστία ανώτερων στελεχών και η σχετικά καλή σε ποσοτικά µεγέθη, επιστηµονική έρευνα (παραγωγή επιστηµονικών άρθρων), µπορεί να αποτελέσουν παράγοντες-οδηγούς για ενίσχυση της καινοτοµίας. Όµως ακόµα δεν έχουν δώσει αποτελέσµατα όπως φαίνεται από τις εκροές καινοτοµίας. Καλύτερες τοποθετήσεις είναι στα «νέα για την εταιρία προϊόντα», σε Δαπάνες για καινοτοµία και σε εσωτερικές, οργανωσιακές και άλλες καινοτοµίες επιχειρήσεων. Υστερεί σηµαντικά σε «νέα στην αγορά προϊόντα». Αυτό δείχνει ότι τα δυνατά σηµεία εντοπίζονται στην υιοθέτηση και πιθανόν προσαρµογή καινοτοµίας και ιδεών που έχουν δηµιουργήσει άλλες εταιρίες ή κέντρα, στο εξωτερικό κυρίως, και τη διάδοση τους στην εγχώρια αγορά. «ανοιχτή καινοτοµίας προσανατολισµένη σε απορρόφηση δοκιµασµένης καινοτοµίας παρά σε πρώτα στάδια Ε&Α. ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -100 50
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το Ελληνικό Σύστηµα Καινοτοµίας Στις πολιτικές δεν φαίνεται να υπολείπεται άλλων χωρών και εφαρµόζει καλές ευρωπαϊκές πρακτικές. Υπολείπονται σε τελικό αποτέλεσµα. Οι εθνικοί πόροι διαχέονται σε πολλά προγράµµατα που καλύπτουν όλο το φάσµα εκσυγχρονισµού των επιχειρήσεων. Ενισχύεται η γενική επιχειρηµατικότητα χωρίς εστίαση στην καινοτοµική επιχειρηµατικότητα. Το εθνικό σχέδιο για καινοτοµία, έρευνα και τεχνολογία αποσκοπεί στην ολοκλήρωσης πολιτικών δεν διέπεται από φιλοσοφία σύνθεσης διάσπαρτων προτάσεων από πολλαπλούς φορείς (πάνω από 40 εµπλέκονται µε την καινοτοµία) ή να αναπαράγει µια εικόνα των υπαρχουσών δραστηριοτήτων χωρίς εστίαση. Η βελτίωση της καινοτοµίας πρέπει να στηριχθεί στα πιο δυνατά σηµεία της χώρας. Δεν είναι η πρωτογενής Ε&Α και η ενδογενής παραγωγή καινοτοµιών, όπως στο Σκανδιναβικό µοντέλο. Η Ελλάδα είναι καλύτερη στην απορρόφηση τεχνολογίας και καινοτοµιών, που έχουν παραχθεί αλλού, και στην οριακή προσαρµογή τους. Έµφαση στην εφαρµογή δοκιµασµένων τεχνολογιών και λύσεων µε µικρές βηµατικές καινοτοµίες παρά σε ριζικές καινοτοµίες ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ -101 51