Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014

Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 Αριθμός 133 Ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων είναι το επαγγελματικό σωματείο των ελληνικών εξορυκτικών επιχειρήσεων από το 1924, με έδρα την Αθήνα. Tα σημερινά αιτήματα του ΣΜΕ είναι τα εξής: Τα θέματα που απασχόλησαν το ΣΜΕ ήταν τα εξής: Α. Δ.Σ. Β. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Γ. ΣΜΕ και ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Εφαρμογή Εθνικής Πολιτικής Αξιοποίησης των ΟΠΥ Ένταξη εξορυτκικής Βιομηχανίας κατά τον ορθότερο και πληρέστερο τρόπο, στον Περιφερειακό Χωροταξικό Σχεδιασμό Απλοποίηση αδειδοτικής διαδικασίας κατ ανάλογο τρόπο με την πολιτική της Ε.Ε. για μείωση διοικητικών βαρών (regulation fitness) Σφαιρική αντιμετώπιση του κλάδου με βάση τους άξονες της (Ε.Π.) και όχι αποσπασματικά με αδόκιμη επιβολή τελών Προώθηση προς ψήφιση νέου Λατομικού Νομοσχεδίου Πάταξη της παράνομης λατόμευσης Μείωση κόστους ενέργειας για τις μεταλλουργίες Ανάληψη πρωτοβουλίας από Α. Δ.Σ. Τα κυριότερα θέματα ήταν: Eκτίμηση της πορείας του εξορυκτικού τομέα το 2013 και προβλέψεις για το 2014 Επεξεργασία σχεδίου πρότασης από ΣΜΕ για την εκπόνηση Ειδικού Χωροταξικού για τις ΟΠΥ Περί τελών και μισθωμάτων: τελευταίες εξελίξεις Innovation Partnership, πρόταση Ισπανών για σύμπραξη με θέμα «Διαμόρφωση Δεικτών Βιώσιμης Ανάπτυξης Εξορυκτικής Δραστηριότητας» Οικονομικός Απολογισμός 2013, προϋπολογισμός 2014 Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 1

πολιτεία για ενημέρωση του κοινού αναφορικά με τη σημασία του ορυκτού πλούτου της χώρας στην Περιφεριακή Ανάπτυξη και την Εθνική Οικονομία Στοιχεία Επικοινωνίας Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων Βασιλέως Γεωργίου β10 και Ρηγίλλης, Αθήνα, 10674 Β άση Περιφερειακού Χωροταξικού Σχεδιασμού ΓΠΣ Άμφισσας και Β Ζώνη Προστασίας Δελφικού Τοπίου Αναθεώρηση των BATs (Best Available Techniques) Β. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Περιφερειακά Χωροταξικά Ο ΣΜΕ έκανε προσπάθεια ολοκληρωμένης ένταξης του κλάδου κατά την Α άση εκπόνησης των περιφερειακών χωροταξικών. Μετά την ολοκλήρωση της Α άσης και τη Δημόσια Διαβούλευση στις Περιφέρειες, έγιναν διορθωτικές παρεμβάσεις και από το ΣΜΕ και από τη Δν/ση Χωροταξίας του ΥΠΕΚΑ. Ο τελικός σχεδιασμός της Α άσης παρουσιάστηκε σε ημερίδα στην οποία εκλήθησαν μόνο οι Περιφέρειες. Τηλέφωνο: 210-7215900 αξ: 210-7215950 E-mail: info@sme.gr We re on the Web! www.sme.gr Στη συνέχεια ξεκίνησε η Β άση που περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο τις προτάσεις Χωροταξικής Ανάπτυξης ανά Περιφέρεια. Μετά από παρέμβαση ΣΜΕ, αποφασίστηκε από τη Δν/ση Χωροταξίας η άτυπη διαβούλευση ΣΜΕ και μελετητικών γραφείων, για ανταλλαγή απόψεων επί των προτάσεων της Β άσης και προς τούτο εστάλη e-mail από το ΥΠΕΚΑ προς όλα τα μελετητικά γραφεία, να προχωρήσουν σε συνάντηση με τον ΣΜΕ. ΥΑ 1649/45 15-1-2014 περί εξειδίκευσης των διαδικασιών γνωμοδοτήσεων και τρόπου ενημέρωσης του κοινού και συμμετοχής του στη δημόσια διαβούλευση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης Με την ΥΑ αυτή, εξειδικεύονται, σύμφωνα με το άρθρο 19 παρ. 9 του Ν. 4014/2011, οι διαδικασίες γνωμοδοτήσεων και τρόπου ενημέρωσης του κοινού και συμμετοχής του στη δημόσια κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων και δραστηριοτήτων που εντάσσονται στις κατηγορίες Α1 και Α2. Αφορά και την ανανέωση ή την παράταση ισχύος ΑΕΠΟ. Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 2

Βασικό πλεονέκτημα της απόφασης αυτής, είναι η τυποποίηση των γνωμοδοτήσεων, όπως και η τυποποίηση διατύπωσης απόψεων και δημόσιας διαβούλευσης κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση έργων. Έτσι τερματίζεται η γενικολογία των γνωμοδοτήσεων φορέων και οι τοποθετήσεις που δεν λάμβαναν τις επιπτώσεις από το έργο αλλά εξέφραζαν γενικές απόψεις το τύπου «είμαστε υπέρ της ύπιας ανάπτυξης» και άλλα γραφικά. Πολύ θετικό ότι αναφέρεται ρητά ότι οι γνωμοδοτήσεις πρέπει να είναι επαρκείς και τεκμηριωμένες. Επίσης περιγράφεται η διαδικασία δημοσιοποίησης και διαβούλευσης επί του κατατεθειμένου φακέλου του έργου. Θετικό στοιχείο αποτελεί ότι η ταχύτερη λειτουργία του συστήματος, βασίζεται στην ολοκληρωμένη λειτουργία του προβλεπόμενου από το Ν. 4014/2011 Ηλεκτρονικού Περιβαλλοντικού Μητρώου (ΗΠΜ) έργου. Αυτό αφορά στην πλήρη διακίνηση όλων των απαιτούμενων στοιχείων ηλεκτρονικά, όπως και τη δημοσιοποίηση διαβουλεύσεων ή και γνωμοδοτήσεων ηλεκτρονικά. Αρνητικό στοιχείο είναι ότι ακόμη δεν έχει δημιουργηθεί η βάση εφαρμογής του ΗΠΜ. Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 3

Επίσης δεν αναφέρεται τίποτα σχετικό με χρονικούς περιορισμούς στη διαδικασία γνωμοδοτήσεων και της υποβολής τους. Σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή του κοινού στη δημόσια διαβούλευση, οι απόψεις του εκφράζοντας εντός της προθεσμίας που έχει οριστεί για τη δημόσια διαβούλευση και με συγκεκριμένο τρόπο, κάνοντας χρήση ενός καθορισμένου εντύπου. Παρ όλα αυτά και προκειμένου να είναι απόλυτα σαφές το τοπίο με τις γμωμοδοτήσεις, ο ΣΜΕ πιστεύει ότι πρέπει να γίνει εγκύκλιος από τη Γ.Γ. Περιβάλλοντος, που να προσδιορίζει στους αξιολογητές των ΜΠΕ, πότε μια γνωμοδότηση θα είναι αποδεκτή και πότε όχι, πότε μία γνωμοδότηση θα θεωρείται εντός προδιαγραφών και πότε όχι. Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα Τέθηκε σε διαβούλευση η Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα. Συγκριτικά με την Εθνική Πολιτική Αξιοποίησης των ΟΠΥ(Ε.Π.) που επίσης φέρει τη σφραγίδα του ΥΠΕΚΑ, υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές που δίνουν άλλη βαρύτητα και σημασία στη στρατηγική για τη βιοποικιλότητα. Kατά πρώτον, έχουμε Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα και όχι Πολιτική. Δεύτερο, η στρατηγική περιγράφεται από συγκεκριμένους στόχους, δείκτες υλοποίησής τους, δράσεις υλοποίησής τους με ορίζοντα 15ετίας. Η (Ε.Π.) στερείται τέτοιων εργασιών. Τρίτο, προσδιορίζονται όλες οι αιτίες (προϊόν συγκεκριμένων μελετών) υποβάθμισης της βιοποικιλότητας, η συμμετοχή τους σε αυτήν και οι τρόποι αντιμετώπισής τους με απόλυτη σαφήνεια. Στην (Ε.Π.) δεν περιγράφονται μέτρα και τρόποι εξασφάλισης της εφαρμογής της και υλοποίησης των βασικών αξόνων της. Σε ό,τι αφορά το συγκεκριμένο κείμενο της Στρατηγικής, έχουμε να παρατηρήσουμε τα εξής: Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 4

Στη σελίδα 39 στο κείμενο Β3 «Οι απειλές στη Βιοποικιλότητα της Ελλάδας κύριες προκλήσεις», αναφέρει ως μία από τις βασικές απειλές για τα φυτά, τις εξορύξεις. Συνεχίζοντας στη σελίδα 40, παρατίθεται πίνακας όπου στην κατηγορία απειλής εμφανίζονται οι εξορύξεις οι οποίες έχουν δημιουργήσει σημαντικές απειλές σε «11 είδη φυτών, σε 16 είδη πτηνών, σε ένα είδος αμφίβιου, σε 2 είδη ερπετών και σε 2 είδη χερσαίων θηλαστικών». Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τον τρόπο με τον οποίο αυτά υπολογίστηκαν και μάλιστα με μονοσήμαντη αιτία την εξόρυξη. Στο κεφάλαιο Β 3.1 σελ. 39, θα ήταν σωστότερο να γίνει αναφορά στις άμεσες απειλές για τη διατήρηση των ειδών της χώρας ως εξής: «Από τα υπάρχοντα δεδομένα φαίνεται ότι οι κυριότερες άμεσες απειλές, με βάση τον αριθμό ειδών που φαίνεται ότι επηρεάζουν, όσον αφορά τα φυτά είναι: η οικιστική επέκταση και η ανάπτυξη υποδομών, τουριστικών και άλλων, τόσο στην παράκτια όσο και στη ορεινή ζώνη, η διάνοιξη και διαπλάτυνση επαρχιακών και δασικών δρόμων, η υπερβόσκηση, η εντατικότητα των γεωργικών καλλιεργειών και η βιομηχανική ανάπτυξη, μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά και σε διαφορετικό βαθμό, ανάλογα με το είδος Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 5

και τη θέση ενός έργου, την ποικιλία ή και τους πληθυσμούς των φυτών. υσικά, δεν αναφέρεται πουθενά ότι στις εκτεταμένες αποκαταστάσεις που γίνονται από όλες τις μεγάλες εξορυκτικές επιχειρήσεις αλλά και αρκετές μικρομεσαίες, έχουμε αποδεδειγμένα αύξηση βιοποικιλότητας. Στην ενότητα Β.4.4 μπορεί να προστεθεί μία παράγραφος που τη θεωρούμε βασική: 19. Τήρηση των διατάξεων της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ σχετικά με τη χωροθέτηση ανθρωπογενών δραστηριοτήτων εντός περιοχών του Δικτύου Νatura 2000 με ταυτόχρονη εξασφάλιση διατήρησης και αποκατάστασης του περιβάλλοντος. Στην ενότητα Γ2.3. Στην ενότητα «Γ2.3 Οργάνωση και λειτουργία Εθνικού Συστήματος Προστατευμένων Περιοχών», σελ. 57, αναφέρεται ότι εκκρεμεί η ολοκλήρωση του θαλάσσιου τμήματος του δικτύου Natura 2000. Επισημαίνουμε ότι δεν αναφέρεται πουθενά η έλλειψη Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών, διαχειριστικών μελετών κ.α. Είναι προφανές ότι η αδυναμία υλοποίησης όλων όσων προβλέπονταν σχετικά με τις περιοχές Natura 2000, όπως ίδρυση και λειτουργία των Διαχειριστικών ορέων, εκπόνηση των σχετικών διαχειριστικών μελετών και εφαρμογή μέτρων, έχει αρνητικό αντίκτυπο στην διαχείριση των Προστατευόμενων Περιοχών του Δικτύου Natura 2000 και κατ επέκταση και στη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Στον Πίνακα Δ1 όπου αναφέρονται οι Δείκτες παρακολούθησης των Γενικών και Ειδικών στόχων, σελ. 73, στους δείκτες παρακολούθησης θα μπορούσε να Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 6

προστεθεί το εξής: «Εκτάσεις εξορυκτικών χώρων που αποκαταστάθηκαν». Τέλος, όπως αναφέρετε, η έκταση περιοχών προστασίας, καταλαμβάνει ένα αξιοσημείωτο ποσοστό από τις εκτάσεις της χώρας (19%). Πρέπει όμως να τονιστεί ότι και στο κείμενο της Στρατηγικής, βάσει της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ Άρθρο 6, είναι επιτρεπτή η ανάπτυξη βιομηχανικών δραστηριοτήτων, εντός προστατευόμενων περιοχών, εφόσον αποδειχτεί επιστημονικά ότι δεν θίγεται η ακεραιότητα τους. Προδιαγραφές ΜΠΕ Υ.Α. 170225, 27/1/2014 Το θετικό είναι ότι προδιαγράφεται πλέον το περιεχόμενο των απαιτούμενων ΜΠΕ και γίνεται προσπάθεια για ποιοτική αναβάθμιση του περιεχομένου τους. Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 7

Τα κύρια αρνητικά είναι ότι λόγω της συνθετότητας περιεχομένου και απαιτήσεων: Δημιουργείται πρόσθετο διοικητικό βάρος. Πρόσθετο μέλημα όλης της Ε.Ε. είναι η μείωση των πάσης φύσης διοικητικών βαρών. Δεν υπάρχει ευελιξία σχετικά με το μέγεθος του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του έργου. Χάνεται η ισορροπία ανάμεσα στην προσπάθεια αναβάθμισης της ποιότητας της ΜΠΕ και της συνθετότητας των απαιτήσεων Ζητά ακόμη και για την ανανέωση υπαρχόντων Π.Ο. την Ειδική Οικολογική Εκτίμηση, εάν το έργο είναι εντός προστατευόμενων περιοχών, με «παρατήρηση επί πεδίου ενός έτους. Δεν διευκρινίζεται για τα έργα των οποίων λήγουν σε λίγο οι Π.Ο. εάν θα πρέπει να σταματήσουν ή όχι τη λειτουργία τους επί μήνες, περιμένοντας την ολοκλήρωση της «παρατήρησης» επί πεδίου και τη μετέπειτα έγκριση της ανανέωσης των όρων. Ο ΣΜΕ θα μελετήσει σε βάθος την ΥΑ και θα τη συζητήσει αναλυτικά με τα στελέχη της Γεν. Γραμματείας Περιβάλλοντος, προκειμένου η εφαρμογή της να είναι περισσότερο αποτελεσματική. Γεωτρητικό ερευνητικό έργο Στην αναθεωρημένη οδηγία Environmental Impact Assessment (EIA), για την οποία επίκειται συμφωνία μεταξύ Ευρωκοινοβουλίου και Συμβουλίου, όλες οι ερευνητικές γεωτρητικές εργασίες εξαιρούνται της υποβολής ΜΠΕ. Αυτό έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με το υπάρχον εθνικό κανονιστικό πλαίσιο που τις εντάσσει σε κατηγορίες υψηλών περιβαλλοντικών επιπτώσεων Α1/Α2. Ο ΣΜΕ θα προτείνει αλλαγή αντιμετώπισης, τουλάχιστον για την έρευνα των λατομικών προϊόντων. Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 8

Οι γεωτρήσεις για λατομικά προϊόντα με τη σημερινή κατηγοριοποίηση, εντάσσονται στην κατηγορία Α2. Ερευνητικά έργα όπως τρανσέρες κτλ, εντάσσονται στην Κατηγορία Β και η αδειοδότησή τους αντιμετωπίζεται μέσω ΠΠΔ. Οι γεωτρήσεις μικρού βάθους, έως 35 μ., οι οποίες είναι μικρότερης περιβαλλοντικής επέμβασης απ ότι οι τρανσέρες, υποχρεούνται σε υποβολή ΜΠΕ. Αυτό είναι μία αντίφαση που πρέπει να λυθεί με αλλαγή κατηγοριοποίησης, ένταξη των αβαθών γεωτρήσεων στην κατηγορία Β και αδειοδότησή τους μέσω ΠΠΔ. Γ. ΣΜΕ και ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Innovation Partnership/ Εκπόνηση Ειδικού Χωροταξικού για τις ΟΠΥ Ο ΣΜΕ έκανε προσπάθεια να βοηθήσει τις εταιρείες μέλη να εκδηλώσουν ενδιαφέρον συμμετοχής στην I.P. θεωρώντας ότι η συμμετοχή στην I.P. είναι καθοριστικής σημασίας ώστε να συνεχίσει η εκμετάλλευση των ΟΠΥ, μετά την R.M.I., να είναι προβεβλημένο θέμα και βασικό τμήμα της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ανάπτυξη με ορίζοντα το 2020. Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 9

Ενημέρωσε τις εταιρείες μέλη του σχετικά με τον τρόπο κατάθεσης προτάσεων συμμετοχής (Call for Commitments). Eπίσης, ξεκίνησε συζητήσεις με την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ για συμμετοχή της Ελλάδος στο μη τεχνικό πυλώνα που προβλέπει βελτίωση ή συμπλήρωση του νομοθετικού πλαισίου σχετικά με τις ορυκτές πρώτες ύλες. Στα πλαίσια της συνεργασίας με το ΣΜΕ, ο Υπουργός κ. Ι. Μανιάτης, εξέφρασε την άποψη να εκτιμηθεί η δυνατότητα εκπόνησης Ειδικού Χωροταξικού για τις ΟΠΥ, προσεγγίζοντας περιεχόμενο, κόστη-οφέλη και χρηματοδότηση. Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 10

Προκειμένου να εκτιμηθούν τα παραπάνω και να δοθεί η απαραίτητα πληροφόρηση στον Υπουργό κ. Ι. Μανιάτη, ο ΣΜΕ με τη βοήθεια εξωτερικών συνεργατών (εταιρία ECHMES), επεξεργάστηκε Σχέδιο Μελέτης, το οποίο ανέλυε τη σκοπιμότητα εκπόνησης ενός τέτοιου Χωροταξικού, στόχοι-οφέλη, βασικό περιεχόμενο του Ειδικού Χωροταξικού και πηγές δεδομένων για την υλοποίησή του. Στα σημεία αυτά, το σχέδιο το οποίο υποβλήθηκε στον Υπουργό ΠΕΚΑ κ. Ι. Μανιάτη, έχει ως εξής: 1. Σκοπιμότητα Εκπόνησης Ειδικού Χωροταξικού Σχεδιασμού για τις ΟΠΥ στην Ελλάδα Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας για τη χάραξη ολοκληρωμένης στρατηγικής για τις Ορυκτές Πρώτες Ύλες (ΟΠΥ), αλλά και την επίσημα εκφρασμένη θέση της Ελληνικής Πολιτείας για την βιώσιμη αξιοποίηση του Εθνικού Ορυκτού Πλούτου, κρίνεται κατ αρχήν σκόπιμη η ύπαρξη Ειδικού Χωροταξικού Σχεδιασμού για τον Εξορυκτικό κλάδο στην Ελλάδα με κύριο στόχο τη διασφάλιση της δυνατότητας αξιοποίησης των εγχώριων κοιτασμάτων και την επίλυση θεμάτων ανταγωνισμού χρήσεων γης. Οι απαιτούμενες επιμέρους πολιτικές και ενέργειες, καθώς και η εξειδίκευση ενεργειών όσον αφορά το δεύτερο βασικό άξονα της Εθνικής Πολιτικής για την αξιοποίηση των ΟΠΥ είναι: Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 11

Χωροταξικός σχεδιασμός που θα διασφαλίζει την δυνατότητα πρόσβασης στα κοιτάσματα ΟΠΥ και την επίλυση των θεμάτων ανταγωνισμού των χρήσεων γης. Απαιτούμενες επιμέρους Πολιτικές και Ενέργειες - Ενσωμάτωση της μεταλλευτικής πολιτικής στην χωροταξική πολιτική της χώρας, ώστε να επιτευχθεί ισόρροπη σχέση μεταξύ: βιώσιμης διασφάλισης των απαραίτητων ορυκτών πρώτων υλών οικονομικής ανάπτυξης κοινωνικού περιβάλλοντος φυσικού περιβάλλοντος ανταγωνιστικών χρήσεων γης. - Κατάλληλος χωροταξικός σχεδιασμός ώστε να διασφαλίζεται η δυνατότητα αξιοποίησης των κοιτασμάτων ορυκτών πρώτων υλών, σε μακροχρόνια βάση με παράλληλη εξασφάλιση της προσβασιμότητας σ αυτά. Η ιδιαιτερότητα της εξορυκτικής βιομηχανίας, η οποία σε αντίθεση με άλλες δραστηριότητες, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την θέση στην οποία η φύση έχει δημιουργήσει τα αντίστοιχα κοιτάσματα, καθώς και η διασφάλιση των χωροταξικών προϋποθέσεων για τη διενέργεια των εξορυκτικών εργασιών και της μεταφοράς των προϊόντων της (π.χ. θαλάσσιοι διέξοδοι μεταφοράς), θα πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη κατά τον χωροταξικό σχεδιασμό. - Πρόβλεψη κατ εξαίρεση διαδικασιών αλλαγής χρήσεων γης όταν αυτό είναι αναγκαίο για την αξιοποίηση νέων κοιτασμάτων ορυκτών πρώτων υλών τα οποία δεν είχαν εντοπισθεί, και επομένως δεν είχαν ληφθεί υπόψη, κατά τις προηγούμενες φάσεις του χωροταξικού σχεδιασμού. Εξειδίκευση ενεργειών - Αποτύπωση των περιοχών με εκμετάλλευση κοιτασμάτων ορυκτών πρώτων υλών στον χωροταξικό σχεδιασμό, και πρόνοια (αναγνώριση των προϋποθέσεων που πρέπει να εξασφαλίζονται) ώστε να διασφαλίζεται, μακροπρόθεσμα η δυνατότητα συνέχισης της εκμετάλλευσής τους. - Στον χωροταξικό σχεδιασμό θα πρέπει επίσης να λαμβάνονται υπόψη και τα τυχόν κοιτάσματα που έχουν εντοπισθεί αλλά δεν βρίσκονται ακόμη σε φάση εκμετάλλευσης ώστε να προληφθεί, στο μέτρο του δυνατού, η ενδεχόμενη «αδρανοποίησή τους» εξαιτίας θεσμοθέτησης ανταγωνιστικών χρήσεων γης ή κατασκευής έργων υποδομής. - Δημιουργία ενημερωμένης και επικαιροποιημένης GIS βάσης ψηφιακών χωροταξικών δεδομένων που μαζί με τις υπόλοιπες χρήσεις θα συμπεριλαμβάνει γεωλογικά και κοιτασματολογικά δεδομένα, θεσμοθετημένες περιοχές εξόρυξης, λατομικές ζώνες, ενδεχόμενες Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 12

Π.Ο.Α.Π.Δ. (Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Παραγωγικών Δραστηριοτήτων) μεταλλευτικών ή λατομικών δραστηριοτήτων, άλλες υφιστάμενες εκμεταλλεύσεις και περιοχές μελλοντικού εξορυκτικού ενδιαφέροντος. - Αναθεώρηση Περιφερειακών Χωροταξικών Πλαισίων, λαμβάνοντας υπόψη τις προτεραιότητες της εθνικής πολιτικής ΟΠΥ. - Επικαιροποίηση των διαχειριστικών μελετών για τις προστατευόμενες περιοχές υπό το φώς των νέων εξελίξεων της σχετικής νομοθεσίας αλλά και των κατευθυντήριων οδηγιών της Ε.Ε. σε ότι αφορά τη δυνατότητα χωροθέτησης εξορυκτικών εργασιών εντός των περιοχών αυτών. Επίσης σαφέστερος καθορισμός των ορίων τους. - Για τις περιοχές κοιτασμάτων πρώτων υλών που έχουν κατηγοριοποιηθεί ως ιδιαίτερης σημασίας για την εθνική οικονομία να γίνεται ειδική πρόβλεψη/αναφορά στα χωροταξικά/πολεοδομικά σχέδια, ώστε κατά το σχεδιασμό να διασφαλίζεται η συμβατότητα των άλλων χρήσεων γης με την εξορυκτική δραστηριότητα. - Πρόβλεψη στον χωροταξικό σχεδιασμό για την χρήση του χώρου εξόρυξης μετά το τέλος της εκμετάλλευσης. Η ανάγκη για την ύπαρξη ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης για τον εξορυκτικό κλάδο υπαγορεύεται από: Την ύπαρξη νέων κοιτασμάτων Την ενσωμάτωση της γεωγραφικής πληροφορίας και τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περιοχής Τους στόχους εξόρυξης κοιτασμάτων και με βάση τρεις πυλώνες Την εξασφάλιση πρόσβασης σε πρώτες ύλες με ίσους όρους από όλους Τη θέσπιση νομικού πλαισίου για την βιώσιμη προμήθεια ΟΠΥ Τη Προώθηση της βιώσιμης Ανάπτυξης Την υποχρέωση λήψης ειδικών μέτρων Μια ολοκληρωμένη πολιτική χωροταξικού σχεδιασμού για τις ΟΠΥ, όπως έχει ήδη αναφερθεί και παραπάνω θα πρέπει να βασίζεται σε: Ψηφιακή βάση γεωλογικών δεδομένων Διαφανή μεθοδολογία αναγνώρισης των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των ΟΠΥ Τεκμηριωμένη αξιολόγηση και ιεράρχιση της εκμεταλλευσιμότητας των επί μέρους κοιτασμάτων και της σημασίας τους για την βιώσιμη ανάπτυξη σε τοπικό, εθνικό επίπεδο και σε επίπεδο ΕΕ Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 13

Μακροπρόθεσμες εκτιμήσεις για την τοπική και ευρύτερη ελάχιστη ζήτηση Εντοπισμό των ΟΠΥ λαμβάνοντας υπόψη και τις άλλες χρήσεις γης. Η θέσπιση ενός Ειδικού Χωροταξικού για τον Εξορυκτικό Κλάδο θα πρέπει να παρέχει: κατευθύνσεις επίλυσης συγκρούσεων χρήσεων γης με βάση είτε τις υπόλοιπες γενικές κατηγορίες χρήσεων γης αλλά και τυχόν ειδικές ρυθμίσεις, δεσμευτικές κατευθύνσεις προς τα κατώτερα επίπεδα σχεδιασμού δεσμευτικές κατευθύνσεις για την συνύπαρξη με ειδικά καθεστώτα προστασίας (πχ περιοχές του δικτύου Natura), όπως έγινε πχ με το νέο σχέδιο του Ειδικού Πλαισίου για τον Τουρισμό διευκολύνοντας με τον τρόπο αυτό τη διαδικασία αδειοδότησης εργασιών εξερεύνησης και εξόρυξης προς την κατεύθυνση της σαφήνειας, κατανόησης και βεβαιότητας για τα περιεχόμενα των σχετικών αιτήσεων αδειοδότησης προς τις αρμόδιες υπηρεσίες. 2. Στόχοι και οφέλη Στόχος του Ειδικού Χωροταξικού για τις ΟΠΥ είναι η διαμόρφωση πολιτικής για τη χωρική διάρθρωση του εξορυκτικού κάδου με βάση τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Το χωροταξικό θα περιλαμβάνει τις βασικές κατευθύνσεις για τη χωρική οργάνωση του εξορυκτικού κλάδου σε συνάρτηση με τις υφιστάμενες χρήσεις γης και θα είναι εναρμονισμένο με την Εθνική Πολιτική για το στρατηγικό σχεδιασμό και εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου, όπως έχει ανακοινωθεί από το Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Ειδικότεροι στόχοι του Ειδικού Χωροταξικού για τις ΟΠΥ αποτελούν: Η δημιουργία ενός αποτελεσματικού πλαισίου για τη χωροθέτηση δραστηριοτήτων έρευνας και εξόρυξης, που θα ανταποκρίνεται στους στόχους των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών Η προώθηση πολιτικών χρήσεων γης που λαμβάνουν υπόψη τις περιοχές κοιτασματολογικού ενδιαφέροντος μετά από τεκμηριωμένη αξιολόγηση, Ο χωροταξικός σχεδιασμός με γνώμονα την προστασία των κοιτασμάτων από μελλοντική δέσμευση και τη στέρηση της δυνατότητας αξιοποίησης τους σε μακροχρόνια βάση Επακριβής καθορισμός περιοχών μεταλλευτικού ενδιαφέροντος σε εθνικό επίπεδο και ιεράρχηση της σημαντικότητας τους, και της Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 14

συμβολής τους στην βιώσιμη ανάπτυξη σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο, και σε επίπεδο ΕΕ. Η διασφάλιση της δυνατότητας αξιοποίησης των εγχώριων κοιτασμάτων και την επίλυση θεμάτων ανταγωνισμού χρήσεων γης Καθιέρωση συγκεκριμένων εθνικών, περιφερειακών και τοπικών πολιτικών που θα διασφαλίζουν την πρόσβαση σε γεωλογικά αποθέματα ΟΠΥ με κοιτασματολογικό και μεταλλευτικό ενδιαφέρον με στόχο την επαρκή και σταθερή διάθεση ΟΠΥ στην κοινωνία, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη Διασφάλιση σαφήνειας ως προς τη διαδικασία αδειοδότησης εξορυκτικών δραστηριοτήτων και τα περιεχόμενα που θα πρέπει να περιλαμβάνει μια σχετική αίτηση προς τις αρμόδιες Υπηρεσίες Τα αναμενόμενα οφέλη από την εκπόνηση Ειδικού Χωροταξικού για τις ΟΠΥ περιλαμβάνουν: Δημιουργία πλαισίου ώστε να είναι συμβατά με αυτό όλα τα χωροταξικά αναπτυξιακά πλαίσια των περιφερειών και των δήμων και πρόβλεψη διαδικασίας αλλαγής χρήσεων γης για την αξιοποίηση εντοπισμένων εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων πρώτων υλών. Διευκόλυνση διαδικασιών αδειοδότησης εργασιών εξερεύνησης και εξόρυξης ΟΠΥ μέσω της δημιουργίας ενός πλαισίου που θα θέτει με σαφήνεια στις υπεύθυνες για την αδειοδότηση αρχές και στις ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις τις προδιαγραφές, όσον αφορά το καθεστώς χρήσεων γης, μειώνοντας το χρόνο και τις γραφειοκρατικές διαδικασίες αδειοδότησης κυρίως στις περιπτώσεις που αφορούν σημαντικές επενδυτικές δραστηριότητες Προσέλκυση επενδύσεων, Δημιουργία ανταγωνιστικής εθνικής και περιφερειακής οικονομίας και νέων θέσεων απασχόλησης 3. Αναλυτικό Περιεχόμενο Μελέτης, Εισηγητικής Έκθεσης, Σχεδίου Υ.Α. Ανάλυση της Υφισταμένης Κατάστασης Αναλύεται η υφιστάμενη κατάσταση στον τομέα της εξορυκτικής βιομηχανίας και ειδικότερα: Διερευνάται και καταγράφεται η υπάρχουσα κατάσταση καθώς και οι τάσεις ανάπτυξης της δραστηριότητας και των επιμέρους κλάδων της στον ελληνικό και διεθνή χώρο. Η ανάλυση αυτή θα αναφέρεται: Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 15

- Στους διάφορους κλάδους της εξορυκτικής δραστηριότητας (φυσιογνωμία, χαρακτηριστικά) με αναφορά στην κρισιμότητα των επί μέρους ΟΠ. - στον τρόπο λειτουργίας και οργάνωσης των διαφορετικών κλάδων (βαθμός βιομηχανοποίησης- καθετοποίησης, επενδυτικά και επιχειρηματικά σχήματα ανάπτυξης, κ.ά.) με αναφορά στον προσανατολισμό της διάθεσης και τη σημασία της στα διάφορα χωρικά επίπεδα (από το διεθνές έως το τοπικό). - στη χωροθέτηση των εγκαταστάσεών τους - στις επιπτώσεις της ανάπτυξής τους στην οργάνωση του χώρου από το εθνικό ως το τοπικό επίπεδο και των ενδιαφερόμενων κοινωνιών, κυρίως σε τοπικό επίπεδο. Σημειώνεται ότι η ανάλυση των τάσεων ανάπτυξης στο διεθνή χώρο θα αναφέρεται σε έναν αριθμό χωρών που θα προσδιορισθούν μετά από πρόταση της μελετητικής ομάδας και θα περιλαμβάνει επιλεγμένα παραδείγματα καλής πρακτικής. Καταγράφεται και αξιολογείται η θέση και ο ρόλος της Ελλάδας στη διεθνή και ευρωπαϊκή αγορά. Κατηγοριοποιούνται και αξιολογούνται περιοχές / πόλοι με γνώμονα τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους, καθώς και τις δυνατότητες και τους περιορισμούς για την ανάπτυξή της εξορυκτικής βιομηχανίας. Ειδικότερα εξετάζονται: - Τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της δραστηριότητας (έκταση, είδος και ένταση της δραστηριότητας, υποδομές, ανθρώπινοι πόροι κλπ). - Διάκριση των περιοχών ανάλογα με το αν πρόκειται για: Χώρους με ενεργή δραστηριότητα Χώρους με σχολάζουσα δραστηριότητα και με προοπτικές επαναδραστηριοποίησης Περιοχές με βεβαιωμένο εξορυκτικό ενδιαφέρον και προοπτικές άμεσης αξιοποίησης Περιοχές με εξορυκτικό ενδιαφέρον μη άμεσα αξιοποιήσιμες Περιοχές απαραίτητες στο πλαίσιο της υποκατάστασης και επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και αξιοποίησης παραπροϊόντων/απορριμμάτων εξορυκτικών διεργασιών, τελμάτων εμπλουτισμού και αποβλήτων μεταλλουργίας. Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 16

Για τις περιοχές αυτές αναλύονται οι ιδιαίτερες συνθήκες που σχετίζονται με τις προοπτικές διατήρησης, ενίσχυσης ή ολοκλήρωσης της δραστηριότητας και τυχόν επανάχρησης, όπως αυτές προκύπτουν από τις κατευθύνσεις του θεσμικού πλαισίου για το χωροταξικό σχεδιασμό και την προστασία του περιβάλλοντος. Ενδεικτικά αναφέρονται: - Ανάγκη παρεμβάσεων βελτίωσης, εκσυγχρονισμού ή και διαφοροποίησης της εξορυκτικής δραστηριότητας, λόγω εσωτερικών αναγκών του κλάδου ή για λόγους προστασίας και αναβάθμισης του περιβάλλοντος. - Περιοχές με σημαντικό αναξιοποίητο δυναμικό, είτε ΟΠ, είτε ανθρώπινων πόρων. - Περιοχές με ιδιαίτερη ευαισθησία ως προς το φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον και το τοπίο τους στις οποίες απαιτείται προσαρμογή της ανάπτυξης στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του χώρου και του περιβάλλοντος. Στις περιοχές αυτές περιλαμβάνονται οι ενταγμένες στο Δίκτυο «ΥΣΗ 2000», ζώνες πολιτιστικού ενδιαφέροντος, προστατευόμενα τοπία κλπ. - Περιοχές με εντοπισμένες πρώτες ύλες όπου δεν είναι σκόπιμο να αναπτυχθούν άλλες δραστηριότητες. - Άλλες Χωροταξική οργάνωση: Γενικές κατευθύνσεις Βάσει των χαρακτηριστικών, προτεραιοτήτων και επιλογών που αναφέρονται στην πολιτική ανάπτυξης, προσδιορίζεται το πρότυπο χωρικής ανάπτυξης και υποδεικνύονται γενικές κατευθύνσεις και κριτήρια για: Χωροθετήσεις επενδύσεων εθνικής σημασίας (προσδιορισμός ευρύτερων περιοχών για τη χωροθέτηση εγκαταστάσεων εξόρυξης ή/και βιομηχανίας κ.α.). Τον χωρικό προσδιορισμό και οργάνωση ευρύτερων ενοτήτων (ζωνών) για την ανάπτυξη μικρότερων επενδύσεων του κλάδου (μαρμάρων, άλλων λατομικών ορυκτών, κλπ) και πρόβλεψη κριτηρίων για την χωροθέτηση μεμονωμένων εκμεταλλεύσεων. Τη βελτίωση των συνθηκών στις περιοχές που θα κριθεί απαραίτητο καθώς και ειδικές παρεμβάσεις π.χ. σε συσχέτιση με την τουριστική ανάπτυξή τους. Την αντιμετώπιση ζητημάτων αξιοποίησης σημαντικών για διάφορους λόγους ΟΠΥ (τοπικούς, πολιτιστικούς κλπ) ή με μεγάλο ειδικό βάρος για την εθνική οικονομία, όπως προσδιορίζονται στην εθνική πολιτική ΟΠΥ, σε περιοχές που τίθενται περιορισμοί για λόγους προστασίας και διατήρησης της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς ή για λόγους χωροταξικούς ή πολεοδομικούς. Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 17

Άλλες σημαντικές παραμέτρους, τις οποίες ο μελετητής θεωρεί σκόπιμο να συμπεριλάβει. Το τελικό παραδοτέο θα υποβληθεί για έλεγχο στη Διεύθυνση Χωροταξίας του ΥΠΕΚΑ. Πηγές δεδομένων θα αποτελέσουν: Η Δ/νση υσικού Πλούτου του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) Ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Βιομηχανιών (ΣΜΕ) Καταγραφές του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ), στο πλαίσιο Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Ο Σύνδεσμος προσπάθησε να πείσει τον Υπουργό κ. Ι. Μανιάτη να ενταχθεί η εκπόνηση ενός τέτοιου σχεδίου στην Innovation Partnership, στο nontechnical pillar. Αυτός δεν δέχτηκε κάτι τέτοιο, προτιμώντας να εκπονηθεί το σχέδιο με χρήματα του ΕΠΠΕΡΑΑ και με ανάθεση κατόπιν διαγωνισμού της μελέτης, χωρίς ιδιαίτερα μεγάλο κόστος και με περιορισμένο χρόνο παράδοσης. Συζητήθηκε η ενεργός συμμετοχή του ΣΜΕ στην εκπόνηση του σχεδίου, εάν και εφόσον εγκριθεί και προχωρήσει, ώστε να αποφευχθούν πιθανές, μη ωφέλιμες για τον κλάδο, παρενέργειες. Best Available Techniques (BAT) Reference Document on BAT for Management of Tailing and waste-rock in Mining Activities (BREF) Η Commission, έστειλε προς όλα τα κράτη μέλη, από τον περασμένο Νοέμβριο, ανάλογη πρόταση για συμμετοχή ειδικών που θα εκπροσωπούν τις Δημόσιες Διοικήσεις στο Technical Workshop Group (TWG) που συστάθηκε για την αναθεώρηση των BREF. Επίσης ζήτησε συμμετοχή ειδικών από ευρωπαϊκούς εξορυκτικούς συνδέσμους όπως Eurocoal, Euromines (που ανήκει και ο Σύνδεσμος Μεταλλευτικών Επιχειρήσεων), ΙΜΑ, European Aluminium Association και από Ευρωπαϊκής εμβέλειας NGOs. Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 18

Συστήθηκε Working Group για προσδιορισμό ΒΑΤs και έχουν δηλώσει συμμετοχή πλέον των 100 ατόμων. Ως και η μικρή σε εξορυκτική δραστηριότητα Κύπρος μετέχει με τρεις εκπροσώπους. Δυστυχώς, η χώρα μας, που διαθέτει μία από τις σημαντικότερες μεταλλευτικές εξορυκτικές δραστηριότητες εντός Ε.Ε. και ενώ τα BREF είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τον τρόπο λειτουργίας της, για λόγους που μόνο το υπουργείο γνωρίζει, είναι παντελώς απούσα. Ο ΣΜΕ ξεκίνησε προσπάθειες να γίνει συμμετοχή της Ελλάδας, έστω και εκ των υστέρων, με ένταξη experts στη λίστα τoυ working group. Ο κύριος Μαραμπούτης επελέγη ως expert προκειμένου να εκπροσωπήσει τη Euromines στο working group. Τόσο μέσω του κυρίου Μαραμπούτη όσο και μέσω της Euromines στην οποία είμαστε μέλη, πρόκειται να έχουμε και ενημέρωση και παρεμβάσεις πάνω στις τεχνικές διαχείρισης εξορυκτικών αποβλήτων. Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 19

Ενημερωτική Έκθεση Πεπραγμένων Ιανουαρίου 2014 20