Direct Harmonization First Year of Harmony ÁÐÅÕÈÅÉÁÓ ÅÍÁÑÌÏÍÉÓÇ Á Åôïò Áñìïíßáò ÍÉÊÏÓ ÔÓÉÁÍÔÁÓ
Copyright 06 Íßêïò ÔóéÜíôáò Áðáãïñåýåôáé ç ìå ïðïéáäþðïôå ìýóï êáé ôñüðï ïëéêþ Þ ìåñéêþ áíáäçìïóßåõóç, äéáóêåõþ Þ áíôéãñáöþ ôïõ ðáñüíôïò âéâëßïõ, ùñßò ðñïçãïýìåíç ãñáðôþ Üäåéá ôïõ óõããñáöýá êáé åêäüôç. ÅðéìÝëåéá Ýêäïóçò: Íßêïò ÔóéÜíôáò ÅðéìÝëåéá åîùöýëëïõ: ÍéêïëÝôôá Ìåãáñ éþôç Åêôýðùóç: Ôåíôïëïýñçò ÄçìÞôñéïò Á.Å Ìõñïöýëëïõ ÌåãÜñ çò, Ôñßêáëá - Ôçë. 08700 Email: tenprint@otenet.gr ISMN: 979-0-906-0-8 Á Ýêäïóç Ïêôþâñéïò 06 Åêäüôçò: Íßêïò ÔóéÜíôáò ÊùëÝôôç, Ôñßêáëá Email: nikostsiantas@yahoo.com Website:.nickmusic.gr Copyright 06 Nick Tsiantas It is prohibited by any means and ho full or partial republication, adaptation or copy of this book, ithout prior ritten permission of the author and publisher. Redaction Editing: Nick Tsiantas Cover redaction: Nicoletta Megarxioti Printing: Tentolouris Dimitrios A.E Mirofillou Megarxis. Trikala Tel.08700 Email: tenprint@otenet.gr ISMN: 979-0-906-0-8 First Edition October 06 Publisher: Nick Tsiantas,Koletti Street, Trikala Email: nikostsiantas@yahoo.com Website:.nickmusic.gr
Αντί προλόγου Το βιβλίο αυτό είναι αποτέλεσμα πολυετούς διδακτικής εμπειρίας στον χώρο των Ανώτερων Θεωρητικών. Απευθύνεται σε καθηγητές και σπουδαστές του Ειδικού και Υποχρεωτικού μαθήματος Αρμονίας, αλλά και οποιασδήποτε άλλης σχολής ή οργάνου που περιλαμβάνει το μάθημα της Απευθείας Εναρμόνισης. Έχει σαν στόχο, μέσω συγκεκριμένων ασκήσεων, να βοηθήσει τον σπουδαστή, αφενός μεν, να κατανοήσει βαθύτερα την αρμονική σχέση μεταξύ συγχορδιών - κλιμάκων και όλων των αρμονικών κανόνων που ισχύουν και αφετέρου, να ανταπεξέλθει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο σε πιθανές εξετάσεις. Απευθύνεται επίσης και σε μουσικούς, που θέλουν κυρίως σε πρακτικό επίπεδο, να κατανοήσουν και να προσεγγίσουν με απλό και εύκολο τρόπο, τα είδη και τις διάφορες θέσεις των συγχορδιών, τον τρόπο που αυτές συνδέονται μεταξύ τους, τις κλίμακες (οι οποίες αποτελούν τη βάση της τονικής μουσικής), αλλά και την εκμάθηση μιας «τυπικής» συνοδείας στο πιάνο. Με πολύ απλά λόγια, έχοντας κανείς μια μελωδική γραμμή, άμεσα να είναι σε θέση να την εναρμονίσει, απλά και σωστά. Για την εκμάθηση των ασκήσεων επιλέχθηκε η κλειστή θέση, θεωρώντας τη πιο εύκολη για ξεκίνημα, μιας και ο σπουδαστής χειρίζεται μία φωνή στο αριστερό χέρι (μπάσο) και τρεις φωνές στο δεξί (τενόρο - άλτο - σοπράνο). Προσωπική μου άποψη είναι ότι, εάν κανείς μελετήσει πρώτα τις ασκήσεις σε κλειστή θέση, μπορεί πολύ εύκολα να κάνει το ίδιο και σε οποιαδήποτε άλλη θέση. Γι αυτό το λόγο, στο τέλος κάθε άσκησης, υπάρχουν κάποιες διαδοχές συγχορδιών, που πρέπει να εκτελεστούν από μνήμης στο πιάνο, σε διαφορετικές θέσεις πέραν της κλειστής. Στο τέλος κάθε κεφαλαίου παρατίθενται σε διάφορες κλίμακες, ασκήσεις με μελωδίες, ανάριθμα και αριθμημένα βάσιμα, τα οποία καλείται ο σπουδαστής να εναρμονίσει στο πιάνο. Οι περισσότερες ασκήσεις και εδώ αρχίζουν σε κλειστή θέση, βοηθώντας με αυτό τον τρόπο τον σπουδαστή να μπορέσει να εφαρμόσει άμεσα, ότι έχει μελετήσει στα προηγούμενα κεφάλαια. Ένα μεγάλο μέρος της αποτελεσματικότητας των ασκήσεων βασίζεται στη διατήρηση του δακτυλισμού, όπως ακριβώς αναγράφεται στις ασκήσεις. Μόνο έτσι ο σπουδαστής θα αποκτήσει την ικανότητα να παίζει, να μεταφέρει και να εναρμονίζει με ευκολία, από κλίμακα σε κλίμακα, οποιαδήποτε άσκηση του δοθεί. Η επιλογή των κλιμάκων στις οποίες έχουν γραφεί οι ασκήσεις καλύπτει διάφορους βαθμούς δυσκολίας. Έχουν επιλεχθεί μείζονες και ελάσσονες κλίμακες μέχρι τέσσερις αλλοιώσεις, που αποτελούν το σύνηθες πεδίο του εκπαιδευτικού επιπέδου. Οι ασκήσεις στο παρών βιβλίο είναι ίδιες στις μείζονες και τις σχετικές τους ελάσσονες κλίμακες, με μικρές διαφοροποιήσεις κάθε φορά (ιδιαίτερα στις ελάσσονες κλίμακες), καταδεικνύοντας την μεταξύ τους σχέση. Ο τρόπος παράθεσης με όλα τα είδη των κλιμάκων (όπως αυτές παρουσιάζονται στις σελίδες 76-79, τόσο στην φυσική όσο και στην εναρμόνια μορφή τους, στοχεύει στην άμεση κατανόηση και τον εντοπισμό των «διαφορών» τους, με τελικό σκοπό να βοηθήσει τον σπουδαστή σε θεωρητικό και σε πρακτικό επίπεδο, να μάθει "επιτέλους" τις κλίμακες και τον οπλισμό τους. Ακολουθούν πίνακες στους οποίους περιγράφεται η ονομασία, το είδος και ο συμβολισμός των συγχορδιών που χρησιμοποιήθηκαν, όπως μείζονες, ελάσσονες, δάνειες, τεχνητές, αλλοιωμένες, η ευθεία κατάσταση και οι αναστροφές τους, μεθ εβδόμης - μεθ ενάτης, κ.ο.κ.
Ειδικότερα, ο ορισμός «αλλοιωμένες συγχορδίες» αφορά τις συγχορδίες που σχηματίζονται στην IV και II βαθμίδα όπως οι συγχορδίες της Αυξημένης έκτης, Dd, Nap και Τεχνητή Ελαττωμένη. Σε κάποιες περιπτώσεις μεταξύ κυρίως των δάνειων συγχορδιών και Αυξημένης έκτης, χρησιμοποιείται «μη αποδεκτά» σωστή αρμονική - ρυθμική αγωγή, αποκλειστικά και μόνο για λόγους καλύτερης κατανόησης και εξάσκησης. Τέλος, προτείνονται κάποιοι εναλλακτικοί τρόποι μελέτης των ασκήσεων, που βοηθούν στην εκμάθηση μιας τυπικής συνοδείας στο πιάνο, προσδίδοντας συνάμα περισσότερο μελωδικό και μουσικό ενδιαφέρον. Συστήνεται όμως να εφαρμοσθούν, αφού πρώτα ο σπουδαστής είναι σε θέση να εκτελεί τις ασκήσεις ως έχουν, με μεγάλη άνεση και χωρίς λάθη. Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά, όλους όσους βοήθησαν και με παρότρυναν στην δημιουργία και υλοποίηση αυτού του βιβλίου και ιδιαίτερα την μαθήτριά μου Κομπούρα Εύη, για την συμβολή της ως προς την ψηφιοποίηση του παρόντος βιβλίου. Ιδιαίτερα, θεωρώ ότι θα ήταν παράλειψη από μέρους μου, να μην ευχαριστήσω τους εξαίρετους δασκάλους μου και συναδέλφους κ.κ. Γράμψα Ιωάννη, Τσούγκρα Κων/νο και Δημόπουλο Δημήτριο, τόσο για την τιμή που μου έκαναν να καταγράψουν την άποψή τους για το παρών βιβλίο, όσο και για τις γνώσεις και την διδαχή που μου προσέφεραν από την περίοδο που ήμουν απλός μαθητής, δείχνοντάς μου συνάμα τον δρόμο προς τον κόσμο της δημιουργίας, της μουσικής και της σύνθεσης. Έναν κόσμο, με πολλές δυσκολίες αλλά και συνάμα πανέμορφο. Νίκος Τσιάντας Οκτώβριος 06
Περιεχόµενα Ευθεία κατάσταση Συγχορδιών/Root position chords... Ασκήσεις σε Βάσιµα και Μελωδίες/Exercises figured bass - soprano... Α Αναστροφή Συγχορδιών/First inversion chords...6 7 Ασκήσεις σε Βάσιµα και Μελωδίες/Exercises figured bass - soprano...8 B Αναστροφή Συγχορδιών/Second inversion chords...9 Ασκήσεις σε Βάσιµα και Μελωδίες/Exercises figured bass - soprano... Α B Αναστροφή Συγχορδιών/First and Second inversion chords... Ασκήσεις σε Βάσιµα και Μελωδίες/Exercises figured bass - soprano... Πτώσεις/Cadences... 66 Ασκήσεις σε Βάσιµα και Μελωδίες/Exercises figured bass - soprano...67 ιαδοχές Συγχορδιών III IV VII/chords progressions III IV VII...68 7 Ασκήσεις σε Βάσιµα και Μελωδίες/Exercises figured bass - soprano...7 Επαναληπτικές Ασκήσεις Α έτους/revision exercises year A...7 7 Κλίµακες/Scales...76 79 Περιγραφή Συγχορδιών, Ευθεία κατάσταση, Αναστροφές και συµβολισµοί /Chords description, root position, inversions and chord symbols...80 άνειες, Αλλοιωµένες και άλλες συγχορδίες στην Αρµονική ελάσσονα κλίµακα /Borroed, Altered and other chords in Harmonic minor scale...8 Εναλλακτικοί τρόποι παιξίµατος των ασκήσεων/alternative ays to perform exercises...8
Ευθεία Κατάσταση Συγχορδιών (Root Position Chords)
Ευθεία Κατάσταση Συγχορδιών /Root Position Chords Ντο Μείζονα /C Major ΑΣΚΗΣΕΙΣ /EXERCISES. Σημειώστε την αρμονική ανάλυση της παραπάνω άσκησης. Note the harmonic analysis of the above exercise ith roman numerals.. Εκτελέστε στο Πιάνο, σε κλειστή θέση 8ης, ης και ης, τις παρακάτω διαδοχές συγχορδιών στη Ντο Μείζονα. Execute on piano in close 8th, rd and th position, the folloing chord progressions in C Major I-V-I I-II-V-I I-IV-I I-VII-I I-IV-V-I I-VI-IV-V-I I-V-VI-V-I I-VI-IV-II-V-I I-III-IV-V-I I-IV-V-VI-V-I. Εξασκηθείτε στο Πιάνο και εκτελέστε από μνήμης τις κλίμακες της Άσκησης,6 /σελ.76,77 Βρείτε τον οπλισμό και τον προσαγωγέα για κάθε κλίμακα ξεχωριστά και συγκρίνετε τις διαφορές μεταξύ της Ελάσσονας μελωδικής κλίμακας και των υπολοίπων κλιμάκων. Practice on the piano and perform by memory all scales from Exercise,6 /p.76,77. Find the Key Signature and the leading-note for each scale separately and compare the differences beteen Minor melodic scale and the other scales. Νίκος Τσιάντας - Απευθείας Εναρμόνιση Nick Tsiantas - Direct Harmonization
Ευθεία Κατάσταση Συγχορδιών /Root Position Chords Λα Ελάσσονα /A Minor # # # # # # # # # # # # # # # # # ΑΣΚΗΣΕΙΣ /EXERCISES. Σημειώστε την αρμονική ανάλυση της παραπάνω άσκησης. Note the harmonic analysis of the above exercise ith roman numerals.. Εκτελέστε στο Πιάνο, σε κλειστή θέση 8ης, ης και ης, τις παρακάτω διαδοχές συγχορδιών στη Λα Ελάσσονα. Execute on piano in close 8th, rd and th position, the folloing chord progressions in A Minor I-V-I I-II-V-I I-IV-I I-IV-II-V-I I-IV-V-I I-VI-IV-II-V-I I-V-VI-IV-I I-VII-I I-V-VI-V-I I-IV-V-VI-V-I. Εκτελέστε από μνήμης τις κλίμακες της Άσκησης 6 /σελ.77 Perform by memory all scales from Exercise 6 /p.77 Νίκος Τσιάντας - Απευθείας Εναρμόνιση Nick Tsiantas - Direct Harmonization
(*) 8 # # # 8 ΑΣΚΗΣΕΙΣ /Exercises Ενάριθμα Βάσιμα /Figured Bass Άσκηση /Exercise Άσκηση /Exercise Άσκηση /Exercise 8 # # 8 Άσκηση /Exercise Άσκηση /Exercise # # 8 Μελωδίες /Sopranos C (*) (*) Άσκηση 6/Exercise 6 Άσκηση /Exercise c Άσκηση /Exercise # # # # Άσκηση /Exercise î Άσκηση /Exercise b c # # b b Άσκηση /Exercise # # Άσκηση 6/Exercise 6 (*) Ξεκινήστε όλες τις ασκήσεις σε κλειστή θέση /Start all exercises in close position. (*) Χρησιμοποιείστε μόνο κύριες βαθμίδες (I-IV-V) /Use only main chords (I-IV-V). Νίκος Τσιάντας - Απευθείας Εναρμόνιση Nick Tsiantas - Direct Harmonization
Βαθμίδες /Chords Ονομασία /Name ΣΥΓΧΟΡΔΙΕΣ /CHORDS Στη Μείζονα κλίμακα In Major scales Στην Ελάσσονα Αρμονική κλίμακα /In Harmonic Minor scales I Τονική /Tonic Μείζονα /Major (M, maj or +) Ελάσσονα /Minor (m, min or -) II Επιτονική /Supertonic Ελάσσονα /Minor (m, min or -) Ελαττωμένη /Diminished (dim) III Τρίτη ή Μέση /Mediant Ελάσσονα /Minor (m, min or -) Αυξημένη /Augmented (aug) IV Υποδεσπόζουσα /Subdominant Μείζονα /Major (M, maj or +) Ελάσσονα /Minor (m, min or -) V Δεσπόζουσα /Dominant Μείζονα /Major (M, maj or +) Μείζονα /Major (M, maj or +) VI Επιδεσπόζουσα /Submediant Ελάσσονα /Minor (m, min or -) Μείζονα /Major (M, maj or +) VII Προσαγωγέας /Leading tone Ελαττωμένη /Diminished (dim) Ελαττωμένη /Diminished (dim) Ευθεία κατάσταση Αναστροφές και Σύμβολα Συγχορδιών /Root Inversions and Chord Symbols Ευθεία κατάσταση Πρώτη αναστροφή Δεύτερη αναστροφή Τρίτη αναστροφή 7 9 7 9 7 Σύμβολα συγχορδιών /Chord symbols Ευθεία κατάσταση μεθ 7 ης /Root position ith 7 th Ευθεία κατάσταση μεθ 9 ης και 7 ης /Root position ith 9 th and 7 th Με η,9 η και 7 ης /Root position ith rd, 9 th and 7 th ΙΙ ii o ø 7 o 7 + 6 or 6 6 or 6 7 6 Πρώτη αναστροφή 6 Πρώτη αναστροφή μεθ 7 ης /First inversion ith 7 th Πρώτη αναστροφή μεθ 9 ης και 7 ης /First inversion ith 9 th and 7 th 6 or Δεύτερη αναστροφή Δεύτερη αναστροφή μεθ 7 ης /Second inversion ith 7 th 6 or or 0 or 0 Κεφαλαία γράμματα σημαίνει Μείζονα συγχορδία /Capital letters for Major chords Μικρά γράμματα σημαίνει Ελάσσονα ή Ελαττωμένη συγχορδία /Small letters for Minor or Diminished chords Ελαττωμένη συγχορδία /Diminished chord Μισή Ελαττωμένη συγχορδία μεθ 7ης /Half Diminished chord Ολόκληρα Ελαττωμένη συγχορδία μεθ 7ης /Full Diminished chord Όξυνση φθόγγου /Raised note Τρίτη αναστροφή μεθ 7 ης /Third inversion ith 7 th Τρίτη αναστροφή μεθ 9 ης και 7 ης /Third inversion ith 9 th and 7 th
ΚΛΙΜΑΚΕΣ /SCALES Άσκηση /Exercise b n n n n Άσκηση /Exercise Άσκηση /Exercise Άσκηση /Exercise b b b # # # # n # # b # n b # # # # # # # # # # # # # # # # # n n # b b b b b n b n n n b b b b b b Άσκηση /Exercise # # b b b n # # b # n b 76 ΝΤΟ+ Μείζονα /C Major ΝΤΟ - Φυσική /C minor Natural ΝΤΟ - Αρμονική /C minor Harmonic ΝΤΟ - Μελωδική /C minor Melodic ΡΕ+ Μείζονα /D Major ΡΕ - Φυσική /D minor Natural ΡΕ - Αρμονική /D minor Harmonic ΡΕ - Μελωδική /D minor Melodic ΜΙ+ Μείζονα /E Major ΜΙ - Φυσική /E minor Natural ΜΙ - Αρμονική /E minor Harmonic ΜΙ - Μελωδική /E minor Melodic ΦΑ+ Μείζονα /F Major ΦΑ - Φυσική /F minor Natural ΦΑ - Αρμονική /F minor Harmonic ΦΑ - Μελωδική /F minor Melodic ΣΟΛ+ Μείζονα /G Major ΣΟΛ - Φυσική /G minor Natural ΣΟΛ - Αρμονική /G minor Harmonic ΣΟΛ - Μελωδική /G minor Melodic Νίκος Τσιάντας - Απευθείας Εναρμόνιση Nick Tsiantas - Direct Harmonization
8 Εναλλακτικοί τρόποι παιξίματος των ασκήσεων /Alternative ays to perfom exercises Ä ø ø Ä ø (*) j J j J j J j J j J j J j J j J ø ø ø ø ø ø ø ø ø (*) (*) (*) Νίκος Τσιάντας - Απευθείας Εναρμόνιση Nick Tsiantas - Direct Harmonization