Εισαγωγή Στόχοι Διαδικασία Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι Αξιολόγηση Πηγές Ξενοφῶντος Ἑλληνικά Ιστοεξερευνητική προσέγγιση για τους μαθητές της Α Λυκείου Σελίδα του καθηγητή Γιώργος Γιαννικόπουλος
Αιγός Ποταμοί Το τέλος της Αθηναϊκής ηγεμονίας Το γεγονός Στα στενά του Ελλησπόντου, στη θέση Aιγός Ποταμοί, διαδραματίζεται η τελευταία πράξη του Πελοποννησιακού Πολέ μου. Ο Αθηναϊκός στόλος καταστρέφεται από τον Σπαρτιατικό και μαζί του καταρρέει οριστικά και η Αθηναϊκή ηγεμονία. Αθήνα Οι πρωταγωνιστές Σπάρτη 10 στρατηγοί Λύσανδρος
Εισαγωγή Ταξιδεύουμε στην Ιωνία και στον Ελλήσποντο το καλοκαίρι του 404 π.χ. αναζητώντας απαντήσεις για την κατάρρευση της λαμπρής Αθηναϊκής δύναμης της εποχής του Περικλή. Οργανώνουμε μια επιχείρηση πολεμικών ανταποκριτών κατά τον τελευταίο μήνα του Πελοποννησιακού Πολέμου. Προορισμός μας είναι το μέτωπο της Ιωνίας, όπου ανασυνθέσουμε τα τελευταία γεγονότα μέχρι την καταστροφή των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς. Με βασικό οδηγό τα «Ελληνικά» του Ξενοφώντα και με τη βοήθεια και άλλων δευτερογενών πηγών διερευνούμε τις συνθήκες της επιτυχίας των Σπαρτιατών και της ήττας των Αθηναίων.
Ο στόχος Γράφουμε ένα πολεμικό ρεπορτάζ Πολεμικοί ανταποκριτές Το μήνα Βοηδρομιώνα (Σεπτέμβριο) του 404 π.χ. Σπαρτιάτες και Αθηναίοι διεξάγουν ναυτικές επιχειρήσεις στα παράλια της Ιωνίας. Οι αντίπαλοι τελικά ναυμαχούν, στους Αιγός Ποταμούς. Τους στόλους παρακολουθούμε ως πολεμικοί ανταποκριτές, από την Σπάρτη και την Αθήνα. Για τις ανταποκρίσεις προς τους συμπολίτες μας καταγράφουμε γεγονότα κι εντυπώσεις. Αιγός Ποταμοί Αθηναίοι Σπαρτιάτες
Η Διαδικασία 1/2 Εργαζόμαστε σε ομάδες των δυο ή τριών ατόμων και εκτελούμε τις ακόλουθες ενέργειες 1. Συλλέγουμε γενικές πληροφορίες για την κατάσταση των δυο αντιπάλων το τελευταίο έτος του Πελοποννησιακού Πολέμου. 3. Πάνω σε έναν χάρτη σχεδιάζουμε τις κινήσεις των δυο στόλων και σημειώνουμε τις πόλεις που τις υποστηρίζουν. 2. Ανασυνθέτουμε μέσα από την αφήγηση του Ξενοφώντα τα γεγονότα των τελευταίων δέκα ημερών, μέχρι τη νίκη των Σπαρτιατών και την καταστροφή των Αθηναίων. 4. Στέλνουμε τρεις συνολικά ανταποκρίσεις μεταφέροντας γεγονότα κι εντυπώσεις για τη μεγάλη επιτυχία των Σπαρτιατών και την οδυνηρή καταστροφή των Αθηναίων.
Η Διαδικασία 2/2 Για την κάλυψη της πολεμικής επιχείρησης συμμετέχουμε σε δυο διαφορετικές αποστολές. Αποστολή 1η : Ως απεσταλμένοι της Σπάρτης ακολουθούμε το σπαρτιατικό στόλο. Αποστολή 2η : Ως απεσταλμένοι της Αθήνας ακολουθούμε τον αθηναϊκό στόλο.
Αποστολή 1η ΜΕΡΟΣ Α: Η άφιξη στη Ρόδο Καλοκαίρι του 404 π.χ. φθάνουμε στη Ρόδο Ακολουθούμε το σπαρτιατικό στόλο και στέλνουμε τακτικές αναφορές στη Σπάρτη. Συγκεντρώνουμε πληροφορίες και τεκμήρια προκειμένου να σχηματίσουμε μια αξιόπιστη εικόνα για την κατάσταση του στόλου Φύλλο εργασίας 1 Συντάσσουμε την πρώτη μας ανταπόκριση που περιλαμβάνει: 1. Αριθμό πλοίων και επιχειρησιακή ετοιμότητα 2. Κατάσταση πληρωμάτων 3. Πόροι μισθοδοσίας και τροφοδοσίας και 4. Χάρτης με τις φιλικές για τους Σπαρτιάτες πόλεις της Μ. Ασίας
Αποστολή 1η ΜΕΡΟΣ Β: Επιχείρηση Λάμψακος 1. Η αφήγηση του Ξενοφώντα 2. Από το 2ο βιβλίο των Ελληνικών του Ξενοφώντα, κεφ. 1, 16-26 συγκεντρώνουμε πληροφορίες για τις κινήσεις των δυο στόλων μέχρι την κατάληψη της Λαμψάκου. 3. Θεωρούμε την αφήγηση του Ξενοφώντα σημαντική μαρτυρία και συμπεριλαμβάνουμε τρία αποσπάσματά του (μεταφρασμένα) στην δεύτερη ανταπόκρισή μας. Φύλλο εργασίας 2
Αποστολή 1η ΜΕΡΟΣ Γ: Ο θρίαμβος του Λύσανδρου 1.Το σχέδιο του Λύσανδρου και ο αιφνιδιασμός των Αθηναίων 2.Από το 2 ο βιβλίο των Ελληνικών του Ξενοφώντα, κεφ. 1, 27-32 συγκεντρώνουμε πληροφορίες για τη ναυμαχία και όσα ακολούθησαν. 3.Θριαμβική η τρίτη ανταπόκρισή μας στη Σπάρτη. Εκθειάζουμε ιδιαίτερα τις ικανότητες του Λύσανδρου. Φύλλο εργασίας 3
Αποστολή 2η ΜΕΡΟΣ Α: Η άφιξη στη Σάμο Καλοκαίρι του 404 π.χ. φθάνουμε στη Σάμο Ακολουθούμε τον αθηναϊκό στόλο και στέλνουμε τακτικές αναφορές στην Αθήνα. Προσπαθούμε να σχηματίσουμε μια αξιόπιστη εικόνα για την κατάσταση του στόλου. Φύλλο εργασίας 1 Συντάσσουμε την πρώτη μας ανταπόκριση που περιλαμβάνει: 1. Τις μεταβολές στην ηγεσία του στόλου 2. Πόρους μισθοδοσίας και τροφοδοσίας και 3. Χάρτη με τις φιλικές για τους Αθηναίους περιοχές του ΒΑ Αιγαίου
Αποστολή 2η ΜΕΡΟΣ Β: Πτώση της Λαμψάκου 1. Η αφήγηση του Ξενοφώντα 2. Από το 2ο βιβλίο των Ελληνικών του Ξενοφώντα, κεφ. 1, 16-26 συγκεντρώνουμε πληροφορίες για τις κινήσεις των δυο στόλων μέχρι την πτώση της Λαμψάκου. 3. Θεωρούμε την αφήγηση του Ξενοφώντα σημαντική μαρτυρία και συμπεριλαμβάνουμε τρία αποσπάσματά του (μεταφρασμένα) στην δεύτερη ανταπόκρισή μας. Φύλλο εργασίας 2
Αποστολή 2η ΜΕΡΟΣ Γ: Η καταστροφή 1.Οι προειδοποιήσεις του Αλκιβιάδη 2.Από το 2 ο βιβλίο των Ελληνικών του Ξενοφώντα, κεφ. 1, 27-32 συγκεντρώνουμε πληροφορίες για τη ναυμαχία και όσα ακολούθησαν 3.Επιστρέφομε με την Πάραλο στην Αθήνα, για να αναγγείλουμε τη συμφορά, Φύλλο εργασίας 3
Αξιολόγηση 1/2 Μετά το τέλος της εξερεύνησης αποτιμάμε την προσπάθειά μας, το αποτέλεσμα της εργασίας μας, αυτά που μας γοήτευσαν ή μας δυσκόλεψαν. ΤΟ ΘΕΜΑ Ανεπαρκής-ές Μέτριος -α -ο Καλός -ή -ό Εξαιρετικός-ή-ό ιατύπωση Παρουσίαση ΠΗΓΕΣ Προσβασιμότητα Λειτουργία Περιεχόμενο ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ Με την ομάδα Με τον καθηγητή
Αξιολόγηση 2/2 Ανεπαρκής-ές Μέτριος -α -ο Καλός -ή -ό Εξαιρετικός-ή -ό ΤΕΧΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΠΡΟΣΠΕΛΑΣΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ Γλωσσικές παρατηρήσεις Υποστήριξη από καθηγητή /-τρια Ιστορική αφήγηση Η ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΟΥ ΡΕΠΟΡΤΑΖ Ποικιλία εκφραστιών τρόπων Αλληλουχία γεγονότων Πληρότητα περιεχομένου Συμπεράσματα
Σελίδα του καθηγητή 1/2 Το Web Quest είναι μια απόπειρα διδακτικής προσέγγισης των Αρχαίων Ελλήνων Ιστοριογράφων και απευθύνεται σε μαθητές της Α Λυκείου. Προαπαιτούμενα: Γνώσεις των λογισμικών Ppt ή Word και πλοήγησης στο διαδίκτυο Στοιχειώδεις δεξιότητες ανάγνωσης του αρχαίου κειμένου, χειρισμού των γλωσσικών παρατηρήσεων και αναγνώρισης φραστικών δομών και προτάσεων. Στόχοι: Συμβατότητα με το ΑΠ: Υπάρχει πλήρης αντιστοιχία με το σχολικό εγχειρίδιο και του στόχους του ΑΠ της Α Λυκείου (2008) ιδακτική μεθοδολογία: ιερευνητική οικοδομιστική με αρχαιογνωστικό προσανατολισμό. Κειμενοκεντρική είναι η προσέγγιση του αρχαίου κειμένου. Γνωστικοί Να γνωρίσουν τους λόγους συντριβής των Αθηναίων στους Αιγός Ποταμούς Να ασκηθούν στην επεξεργασία και παραγωγή κειμένου, αρχαίου και σύγχρονου. Παιδαγωγικοί Να αναπτύξουν στρατηγικές άντλησης και διαχείρισης πληροφοριών από πηγές. Να καλλιεργήσουν ομαδοσυνεργατικές δεξιότητες Τεχνολογικοί Να ασκηθούν στη αναζήτηση και αξιοποίηση πληροφοριών στο διαδίκτυο. Να διευρύνουν τις γνώσεις τους στα λογισμικά MS-WORD και MS-PPT
Σελίδα του καθηγητή 2/2 Οργάνωση διδασκαλίας Οι μαθητές συνεργάζονται σε ομάδες ανά δυο ή τρεις. Κριτήρια σχηματισμού των ομάδων είναι οι δεξιότητές τους στις ΤΠΕ, οι επιδόσεις τους στο μάθημα και οι προσωπικές τους προτιμήσεις. Το Web Quest προβλέπεται να ολοκληρωθεί σε 10 διδακτικές ώρες Φύλλα Εργασίας 1-2-3 Ο ρόλος του καθηγητή Οργανωτικός και καθοδηγητικός: προετοιμάζει το εργαστήριο, επιλέγει τους ιστοτόπους, οργανώνει τις διερευνητικές αποστολές σε βήματα, δίνει οδηγίες για τη διερεύνηση στο διαδίκτυο και στο αρχαίο κείμενο, για την επιλογή του υλικού και τη σύνθεση του ρεπορτάζ. Αξιολόγηση Κάθε ομάδα αξιολογεί περιγραφικά τη δική της εργασία και την εργασία μιας άλλης ομάδας σύμφωνα με το σχήμα: Η Α αξιολογεί την Β, η Β τη Γ, η Γ τη,... και η Χ την Α. Κατά την αξιολόγηση του καθηγητή προβάλλονται πάντα τα θετικά στοιχεία και ενισχύονται ή αποσαφηνίζονται οι στρατηγικές διαχείρισης των πληροφοριών και εποικοδόμησης της γνώσης ιαχείριση πηγών: Γιαν την εργασία με Web Quest προεπιλέγεται περιορισμένος αριθμός ιστοτόπων με κριτήριο την αξιοπιστία και τη σαφήνεια των πληροφοριών καθώς και τη λειτουργικότητά τους.
Πηγές 1/2 Οι αντίπαλες δυνάμεις Αθήνα Σπάρτη: γενικά http://www.rodatheater.gr/gr/productions/alkiviadis02.htm Για τον Αλκιβιάδη www.live-pedia.gr/index.php/αλκιβιάδης_%5cαθήνα Για τον Αλκιβιάδη http://trireme.gr/gr/trireme.html Αρχαία ελληνική τριήρης. http://www.istoria.gr/aug02/4.htm Πελοποννησιακός Πόλεμος Αιγός Ποταμοί http://www.istoria.gr/mar02/1.htm Πελοποννησιακός Πόλεμος, «Ιωνία, το ανατολικό μέτωπο http://users.sch.gr/pikoulas/lysandros.htm Για το Λύσανδρο http://www.sikyon.com/athens/ahist_gr03.html Στα χρόνια του Περικλή, κεφ. ΙΙ http://www.sikyon.com/sparta/history_gr.html Ιστορία της Αρχαίας Σπάρτης, συνοπτικά. http://dloizos2.tripod.com/8pelopo_pdf.pdf Πελοποννησιακός Πόλεμος, σελ. 37-41 Ξενοφώντα, Ελληνικά, βιβλίο 1, 16-32 ΞΕΝ Ελλ 2.1.16 2.1.32, Θρίαμβος των Σπαρτιατών στους Αιγός ποταμούς [Μτφρ. 1: Ρ. Ρούφος] [Μτφρ. 2: Γ.Α. Ράπτης] Κείμενο και μετάφραση http://users.sch.gr/pikoulas/bookb16-32.htm Κείμενο και μετάφραση Αρχαίοι Έλληνες Ιστοριογράφοι, Α Λυκείου, ΟΕ Β, Αθήνα 2007 ΑΠΟΣΤΟΛΗ 1 Α Β Γ ΑΠΟΣΤΟΛΗ 2 Α Β Γ
Πηγές 2/2 Χάρτες http://clubs.pathfinder.gr/poihsis/135811?album=77245&zoom=33 Χάρτης Πελοποννησιακού πολέμου http://www.rodosport.gr/gallery/displayimage.php?pos=-2943 Αεροφωτογραφία Ελλησπόντου http://www.geocities.com/thetropics/paradise/7075/antgreece.gif Χάρτης Ελλάδας - Ιωνίας http://users.att.sch.gr/xtsamis/images/ionikiepanastasi.jpg Ιωνικές πόλεις Μ. Ασόας, 5ος π.χ. Αιώνας. http://www.wikipedia.gr/a/s/i/%ce%95%ce%b9%ce%ba%cf%8c%ce%bd%ce%b1%7eas iaminorhistory.jpg_0aca.html Χάρτης Μ. Ασίας 5ου π.χ. Αιώνα http://chicago.agrino.org/images/travel_agents/greece_cyprus_geographical_1000_bg.jpg Γεωφυσικός χάρτης Ελλάδας. http://www.northaegean.gr/repository/maps/map_aegean.jpg Χάρτης ΒΑ Αιγαίου http://www.rodosport.gr/gallery/displayimage.php?pos=-2943 Αεροφωτογραφία Ελλησπόντου Google Earth: Ελεύθερη επιλογή γεωγραφικής επιφάνειας. ΑΠΟΣΤΟΛΗ 1 Α Β Γ ΑΠΟΣΤΟΛΗ 2 Α Β Γ