ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΕΥΕΛΙΚΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΗΓΕΣΙΑΣ Ενότητα E1. Ο ρόλος των ενηλίκων στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού του Προσκοπισμού

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΕΥΕΛΙΚΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΟΜΑΔΑ ΗΓΕΣΙΑΣ Ενότητα E1. Ο ρόλος των ενηλίκων στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού του Προσκοπισμού Εφορεία Εκπαίδευσης Γενικής Εφορείας Αθήνα 2015-1η Έκδοση 1

Συγγραφέας Δημήτρης Καλούπης Υπεύθυνος Διαμόρφωσης επιστημονικών προδιαγραφών του εκπαιδευτικού υλικού Νεκτάριος Τσεσμελόπουλος Συμβουλευτική Υποστήριξη: Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων Αλέξιος Κόκκος, Έφη Κωσταρά, Μάνος Παυλάκης Επιμέλεια κειμένων Συμεών Σουρβίνος Το παρόν δημιουργήθηκε στο πλαίσιο δημιουργίας εκπαιδευτικών εγχειριδίων για την «ευέλικτη εκπαίδευση» του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων (Σ.Ε.Π). Η συγγραφή των κειμένων έχει γίνει με τη βοήθεια τεκμηριωμένων εγχειριδίων τα οποία αποτελούν το υφιστάμενο υλικό της Επίσημης εκπαίδευσης Ενηλίκων Στελεχών του Σ.Ε.Π. Οι συγγραφείς έχουν επιλεγεί με τη βοήθεια της Εφορείας Εκπαιδεύσεως και είναι ενεργά μέλη του Εκπαιδευτικού προσωπικού του Σ.Ε.Π. 2

Περιεχόμενα Περιεχόμενα... 3 Σκοπός... 4 Προσδοκώμενα Αποτελέσματα... 4 Λέξεις Κλειδιά... 4 Εισαγωγή... 5 Ενότητα 1... 6 1.1 Εθελοντισμός και Προσκοπισμός... 6 1.2 Το προφίλ του εθελοντή... 6 1.3 Το προφίλ του εθελοντή στον Προσκοπισμό και ο Κύκλος ζωής του εθελοντή... 9 Ενότητα 2:... 10 Γιατί να γίνω εθελοντής στον Προσκοπισμό... 10 Ενότητα 3:... 13 Ο κύκλος ζωής του εθελοντή... 13 3.1.1 Προσέλκυση... 13 3.1.2. Γνωριμία... 16 Βήμα πρώτο: «Καλωσόρισμα»... 16 Βήμα δεύτερο «Εορτασμός»... 16 Βήμα τρίτο: «Γνωριμία με τις υποχρεώσεις του ρόλου»... 17 3.2.1. Στελέχωση... 18 3.2.2. Συμφωνία... 18 Η δεύτερη πράξη είναι η από κοινού συμφωνία, το ξεκαθάρισμα των απαιτήσεων του ρόλου και οι αμοιβαία αποδοχή των όρων συμμετοχής.... 18 3.2.3. Προγραμματισμός... 19 3.2.4. Εκπαίδευση... 19 3.2.5. Αξιολόγηση... 20 3.2.6. Ανανέωση... 21 Ενότητα 4:... 24 Τρόπος διοίκησης στην Προσκοπική Κίνηση... 24 4.1.1. Συλλογική Απόφαση... 24 4.1.2. Ατομική δράση.... 25 4.2.1. Κλίμα εμπιστοσύνης... 26 4.2.2. Αίσθηση συμμετοχής... 27 3

Σκοπός Σκοπός αυτής της εκπαιδευτικής ενότητας, είναι να κάνει σαφές στον εκπαιδευόμενο πως ο Προσκοπισμός, είναι μία Kίνηση εθελοντική και άκρως ανθρωποκεντρική, η οποία για να μπορέσει να διατηρηθεί στο χρόνο, πρέπει να στηρίξει και να στηριχθεί από τα ενήλικα στελέχη της τα οποία θα πρέπει να συμβάλουν, καθένας από πλευράς του, στην ανάπτυξη και επέκτασή της. Για να υπάρξουν όμως τα θεμιτά αποτελέσματα, είναι απαραίτητο να υπάρξει το κατάλληλο περιβάλλον το οποίο θα στηρίζει τα ενήλικα στελέχη που με τη σειρά τους θα υποστηρίξουν το όλο εγχείρημα. Προσδοκώμενα Αποτελέσματα Στο τέλος αυτής της εκπαιδευτικής ενότητας οι εκπαιδευόμενοι θα πρέπει να είναι σε θέση να: Αναγνωρίζουν ότι ένα από τα συστατικά της Προσκοπικής Μεθόδου είναι η Υποστήριξη των Ενηλίκων, πώς υλοποιείται και προς ποιους παρέχεται. Αιτιολογούν γιατί ένας ενήλικας θέλει ή δέχεται να γίνει Στέλεχος και ποιες είναι οι ανάγκες και οι προσδοκίες του. Γράφουν μερικούς λόγους για τους οποίους θέλουν να είναι μέλος της Κίνησης. Αναφέρουν τις προσδοκίες του Ενήλικα από την Προσκοπική Κίνηση. Αναλύουν τι θέλει το ΣΕΠ από έναν Ενήλικα. Αναλύουν τον κύκλο ζωής ενός Ενήλικα στην Προσκοπική Κίνηση και να κατανοούν ότι ποτέ δεν ολοκληρώνεται. Προτείνουν τρόπους εξεύρεσης και προσέλκυσης Ενήλικων Στελεχών. Εξηγούν τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν στα στάδια του κύκλου ζωής ενός Ενήλικα, Εισδοχή («Καλωσόρισμα»), Ένταξη, Δέσμευση, Υποστήριξη κ.ο.κ. Βρίσκουν τους τρόπους που συμβάλλουν στην Ανάπτυξη των Ενήλικων Στελεχών. Αναλύουν γιατί πρέπει ο Α.Σ. να ενδιαφέρεται για την πρόοδο όλων των μελών του Συστήματος και τους τρόπους που επεμβαίνει σε τυχόν αστοχίες. Λέξεις Κλειδιά -Εθελοντισμός - Προσκοπισμός - Προσέλκυση - Πρόοδος - Ανάπτυξη 4

Εισαγωγή Το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων είναι μία Kίνηση που εδώ και περισσότερο από 100 χρόνια υπάρχει, προσφέρει και προσπαθεί να πρωταγωνιστεί με θετικό πάντα ρόλο στα δρώμενα της κοινωνίας. Μια και η Προσκοπική Kίνηση είναι μία Κίνηση που ως κινητήριο μοχλό της έχει τον άνθρωπο, θα πρέπει να στηριχθεί σε αυτόν και να στηριχθεί από αυτόν, για να μπορέσει εκτός από παρελθόν και παρόν να έχει και ένα μέλλον αντάξιο της ιστορίας της. Τα ερωτήματα που θα κληθούμε να απαντήσουμε, έχουν να κάνουν καθαρά με τον τρόπο που θα μπορέσουμε να προσελκύσουμε παραπάνω ενήλικα στελέχη, για να μπορέσουμε πάνω σε αυτά να στηρίξουμε την περαιτέρω ανάπτυξή της. Θα χρειαστεί να θέσουμε ρεαλιστικούς, εφικτούς στόχους και χρονοδιάγραμμα και να αξιολογούμε την πρόοδό τους, καθώς προχωράμε. Αυτό θα μας επιτρέψει να λειτουργήσουμε σύμφωνα με τις ανάγκες του Τμήματος ή του Κλιμακίου μας, αλλά και να προσαρμοστούμε στις ανάγκες των υποψήφιων εθελοντών. Όλο αυτό μας δημιουργεί μία πληθώρα ερωτημάτων τα οποία στις επόμενες σελίδες που ακολουθούν θα κληθούμε να τεκμηριώσουμε και να απαντήσουμε. Ερωτήματα όπως: 1. Τι θέλουμε να κάνουν οι εθελοντές; 2. Πώς εξετάζουμε πιθανές τοπικές ιδιαιτερότητες; 3. Πώς θα καλέσουμε το κοινό για να έρθει σε πρώτη επαφή με τον Προσκοπισμό; 4. Πώς θα υποστηρίξουμε νέους εθελοντές; Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. 5

Ενότητα 1 1.1 Εθελοντισμός και Προσκοπισμός Το να ορίσει κάνεις τι είναι εθελοντής δεν είναι τόσο εύκολο. Για την πολιτεία εθελοντής είναι «ένας πολίτης που δραστηριοποιείται μέσα από μια θεσμοθετημένη και οργανωμένη δραστηριότητα πολιτών, μη κερδοσκοπική οργάνωση ή ίδρυμα χωρίς εξαναγκασμό, χωρίς χρηματική ανταμοιβή για την εργασία που παράγει, με μόνο σκοπό το κοινωνικό όφελος». Εθελοντή μπορούμε όμως να καλέσουμε οποιονδήποτε απλά προσφέρει μια υπηρεσία σε κάποιον, χωρίς να περιμένει κάτι από αυτή του την πράξη, από αυτόν. Ο Προσκοπισμός είναι και τα δύο, οι εθελοντές στους Προσκόπους όσον αφορά στους ενηλίκους ανήκουν και στις δύο κατηγορίες, όσον αφορά στους ανήλικους είναι παιδιά που οι γονείς τους επιλέγουν να εκπαιδευτούν στην δεύτερη κατηγορία. Όταν μιλάμε για εθελοντισμό στο Σώμα Ελλήνων Προσκόπων και για εθελοντές, μιλάμε για όλους, ενήλικους και ανήλικους που διαποτίζονται από το πνεύμα προσφοράς και υπηρεσίας που προκύπτει από το Νόμο και την Υπόσχεσή μας. Όμως όταν μιλάμε για εθελοντισμό με τους όρους της κοινωνίας, μιλάμε μόνο για τους ενήλικες, τα ενήλικα μέλη μας. Ο κατηγορίες προσφοράς στο Σώμα Ελλήνων Προσκόπων είναι 4 για τους ενήλικες: Ενήλικο Στέλεχος (βαθμοφόρος) Μέλος Επιτροπής Κοινωνικής Συμπαράστασης Μέλος Προσκοπικού Δικτύου Μέλος ένωσης, Παλαιών Προσκόπων 1.2 Το προφίλ του εθελοντή Σύμφωνα με την πρώτη πανελλαδική έρευνα για τον εθελοντισμό στην Ελλάδα, που πραγματοποιήθηκε με αφορμή το Ευρωπαϊκό Έτος Εθελοντισμού (2011) το προφίλ του εθελοντή είναι : Άνδρας ή γυναίκα, στις παραγωγικές ηλικίες (20-50 ετών), που εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα, διαθέτει ιδιαίτερα υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο, κατοικεί στα 6

αστικά κέντρα και έχει συγκεκριμένα στοιχεία τα οποία τον χαρακτηρίζουν. Πιο συγκεκριμένα: Τα κύρια χαρακτηριστικά που θα πρέπει να συγκεντρώνει ένας εθελοντής, μπορούν να κωδικοποιηθούν στα ακόλουθα: Να είναι οργανωμένος και εκπαιδευμένος. Να έχει εξειδικευτεί στον τομέα του για να μπορεί να προσφέρει τα μέγιστα τη στιγμή που θα του ζητηθεί. Να μπορεί έπειτα από κατάλληλη εκπαίδευση να αναλάβει πρωτοβουλίες όπου και όταν χρειαστεί. Να είναι πρόθυμος να οργανωθεί και να συντονιστεί με τις υπόλοιπες ομάδες εθελοντών ή με άλλες κρατικές υπηρεσίες ή ομάδες που έχουν αναπτύξει ένα εσωτερικό δεσμό και μπορούν να λειτουργούν πιο εύκολα μεταξύ τους. Ταυτόχρονα, ο φορέας στον οποίο ο εθελοντής προσφέρει ανιδιοτελώς τις υπηρεσίες του πρέπει να μην παραγνωρίζει το δικαίωμα του εθελοντή: Να έχει συγκεκριμένο καθήκον με αρχή και τέλος. Να έχει το καθήκον του μια συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης. Να έχει τη δυνατότητα να φύγει από το πρόγραμμα όποτε θέλει. Να αισθάνεται ασφαλής, σίγουρος και κυρίως οικεία Πηγή: http://iaathethelontismos.gr:8001/mod/book/view.php?id=77 Όπως τονίστηκε, κατά την παρουσίαση των αποτελεσμάτων μιας έρευνας σε ημερίδα που φιλοξενήθηκε στο Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η διαχρονική έλλειψη πρωτογενών και δευτερογενών δεδομένων δεν επέτρεψε τον ακριβή προσδιορισμό του αριθμού των εθελοντών στην Ελλάδα καθώς και τη συμμετοχή του πληθυσμού σε εθελοντικές δραστηριότητες. Διακριβώθηκε πάντως, ότι «το 81,1% του πληθυσμού της έρευνας δε συμμετείχε καμιά φορά σε κοινωνικές δραστηριότητες, το 29,1% συμμετείχε σε εθελοντικές δραστηριότητες θρησκευτικών ή εκκλησιαστικών οργανώσεων, το 8,2% συμμετείχε σε δραστηριότητες ψυχαγωγικών ομάδων, το 3,2% σε δραστηριότητες φιλανθρωπικών οργανώσεων και το 5% σε δραστηριότητες πολιτικών κομμάτων». Ως προς τα φύλα, διαπιστώνονται διαφοροποιήσεις σχετικά με τους θεματικούς τομείς. Οι γυναίκες επιλέγουν τους τομείς της κοινωνικής πρόνοιας, τη φιλανθρωπία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και τους διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς. Οι άνδρες εθελοντές έχουν μεγαλύτερη παρουσία σε αθλητικούς συλλόγους, σε οργανώσεις για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και γενικά στην πολιτική προστασία. Η πλειοψηφία των εθελοντών δηλώνει τη μικρότερη διάρκεια σε έτη εθελοντικής προσφοράς (1-5 έτη), ενώ «με δεδομένο ότι οι εθελοντές είναι κυρίως άτομα παραγωγικής ηλικίας, ο μέσος χρόνος ασχολίας των 39,34 ωρών (το μήνα) κρίνεται αρκετός». 7

Κοινή διαπίστωση των ομιλητών της ημερίδας είναι ότι η Ελλάδα υπολείπεται κατά πολύ των υπόλοιπων κρατών- μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο θέμα του εθελοντισμού. Παλαιότερες έρευνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής έχουν καταδείξει ότι η Ελλάδα κατατάσσεται στην ομάδα των ευρωπαϊκών χωρών όπου η αναλογική συμμετοχή του πληθυσμού σε εθελοντικές δραστηριότητες είναι της τάξης του 10%, όταν σε ορισμένες χώρες ξεπερνά το 40%. Με βάση εκείνη την έρευνα, οι εθελοντές στην Ελλάδα υπολογίζονταν σε 30.000 με 32.000, ενώ διαπιστωνόταν αυξητική τάση συμμετοχής. Η έλλειψη κουλτούρας εθελοντισμού, επισημάνθηκε στην ημερίδα, στοιχίζει και στην ελληνική οικονομία. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο εθελοντισμός συμβάλει κατά 0,1% στο ελληνικό ΑΕΠ, όταν στις σκανδιναβικές χώρες το ποσοστό αυτό μπορεί να φτάσει ακόμη και το 5%. Σε μια άλλη ερευνά που έγινε στα πλαίσια των Ολυμπιακών Αγώνων του Λονδίνου από την οργανωτική επιτροπή, έδειξε ότι οι ανάγκες των εθελοντών είναι οι εξής 13: 1. Συγκεκριμένα και ευκόλως διατηρήσιμα καθήκοντα με αρχή και τέλος. 2. Καθήκοντα που ικανοποιούν τους λόγους που κάποιος ήθελε να ενταχθεί αρχικά. 3. Αίσθηση σκοπού στο καθήκον. 4. Γραπτές οδηγίες για την εξυπηρέτηση των αναγκών του καθήκοντος 5. Μια λογική προθεσμία για την ολοκλήρωση ενός έργου. 6. Ελευθερία χρόνου στην ολοκλήρωση ενός καθήκοντος. 7. Όλα τα μέσα για να ολοκληρωθεί το έργο χωρίς διακοπή. 8. Συνεχής εκπαίδευση 9. Ασφαλές, άνετο και φιλικό περιβάλλον εργασίας 10. Έλεγχος της προόδου των έργων 11. Να μπορεί να αξιολογήσει ένα έργο, και να μάθει την αξιολόγηση που του έγινε σε κάποιο δικό του έργο. 12. Επιβράβευση και αναγνώριση 13. Να ενδυναμώνεται η αξία του και να ενθαρρύνεται η προσπάθεια του από το προσωπικό της οργάνωσης. 8

1.3 Το προφίλ του εθελοντή στον Προσκοπισμό και ο Κύκλος ζωής του εθελοντή Σύμφωνα με στοιχεία του 2013 το προφίλ του εθελοντή στους Προσκόπους είναι γενικά Άντρας η γυναίκα 18-70 ετών (με αυξημένο πλήθος στα 18-35 αλλά μικρό κύκλο ζωής και μειωμένο πλήθος στα 55+ άλλα με αφοσίωση) Κυρίως φοιτητές και ελεύθεροι επαγγελματίες ή χωρίς εργασία ή συνταξιούχοι (ΕΚΣ - Παλαιοί ) με υψηλό μορφωτικό επίπεδο, κάτοικοι αστικών κέντρων. Δε μας ενδιαφέρει η πολιτική τοποθέτηση (αρκεί αυτή να μη βρίσκεται σε αντίθεση με τις θεμελιώδεις Αρχές του Προσκοπισμού) Όπως βλέπουμε, λίγο έως πολύ και οι εθελοντές μας έχουν το ίδιο προφίλ με αυτό των άλλων οργανώσεων, έτσι όπως το μέτρησε η γραμματεία Νέας Γενιάς. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι οι εθελοντές μας θα έχουν λίγο πολύ και τις ίδιες ανάγκες με αυτές που αναφέρονται στο προηγούμενο κεφάλαιο. Ας εξετάσουμε πώς ο Προσκοπικός τρόπος ζωής μπορεί να διασφαλίσει τις ανάγκες των ενήλικών εθελοντών της Κίνησης. Το παγκόσμιο Προσκοπικό Γραφείο στο εγχειρίδιο «World Adult Recourses Handbook θέτει την παγκόσμια πρακτική όσον αφορά τη διαχείριση «management» των ενήλικων, με τον τίτλο ο κύκλος του εθελοντή και θεμελιώνει τις βασικές ΠΡΑΞΕΙΣ στη ζωή του εθελοντή που πρέπει να γίνουν με ευθύνη της διοίκησης : Στελέχωση, με αμοιβαία σύζευξη των αναγκών του Προσκοπισμού και των προσδοκιών εκείνων που δίνουν τον εθελοντικό χρόνο. Συμφωνία, όπου ο υπεύθυνος του κλιμακίου και ο εθελοντής ξεκαθαρίζουν τις αμοιβαίες προσδοκίες. Προγραμματισμός, όπου τίθενται ξεκάθαροι στόχοι και οι χρόνοι πραγματοποίησης τους. Εκπαίδευση, όπου καθορίζεται η εκπαιδευτική οδός, προκειμένου ο εθελοντής να αποκτήσει τις απαιτούμενες για το ρόλο του ικανότητες. Αξιολόγηση, όπου επανακαθορίζονται οι αντικειμενικοί στόχοι και τα χρονοδιαγράμματα. Ανανέωση, όπου ανανεώνεται η εντολή διοίκησης ή βρίσκεται άλλος ρόλος για τον εθελοντή. Αποχώρηση, όταν ο εθελοντής ολοκληρώσει το έργο του. 9

Ενότητα 2: Γιατί να γίνω εθελοντής στον Προσκοπισμό 2.1. Σκοπός και Αποστολή Μια από τις πιο συχνές ερωτήσεις που πολλές φορές αισθανόμαστε ότι δεν έχουμε απάντηση είναι αυτή: «Γιατί να προτιμήσω τους Προσκόπους από κάτι άλλο;» Η απάντηση της αν και για τον καθένα που διαβάζει αυτές τις γραμμές είναι δεδομένη, είναι πολλές φορές δύσκολο να εξηγηθεί. Ο τρόπος ζωής, αυτή είναι η απάντηση. Και είναι πολύ δύσκολό σε έναν άνθρωπο να εξηγήσεις τους λόγους που σε οδηγούν σε έναν τρόπο ζωής από έναν άλλο. Όμως υπάρχει ακόμα μια παγίδα. Ο Προσκοπισμός είναι ένας μπουφές από εμπειρίες και δυνατότητες, κάθε ενήλικάς επιλέγει να «τραφεί» με αυτό που έχει ανάγκη, για άλλον ο Προσκοπισμός είναι η παρέα, για άλλον η δυνατότητα να κάνει δράση, για κάποιον τρίτο οι αρχές και για κάποιον τέταρτο η αίσθηση σκοπού κ.ο.κ Τι είναι όμως πραγματικά ο Προσκοπισμός και γιατί κάποιος να ενταχτεί στην εθελοντική μας Κίνηση; Αυτή ακριβώς είναι η απάντηση: ο Προσκοπισμός είναι μια υπέροχη παλέτα από εμπειρίες και δράσεις με ένα ολοκληρωμένο σύστημα εκπαίδευσης και υποστήριξης που ο καθένας μπορεί προσφέρει, ενώ ταυτόχρονα αποκτά ένα τρόπο ζωής που καλύπτει τις προσωπικές του ανάγκες. Ο Προσκοπισμός έχει αποστολή να συμβάλει στη διαπαιδαγώγηση των νέων, μέσω ενός συστήματος αξιών που βασίζεται στην Προσκοπική Υπόσχεση και στο Νόμο, να βοηθήσει στην οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου, όπου οι άνθρωποι ολοκληρώνονται ως άτομα και διαδραματίζουν έναν εποικοδομητικό ρόλο στην κοινωνία. Η αποστολή του Προσκοπισμού είναι ένα ευγενές όνειρο για πολλούς ανθρώπους, το θεμελιώδες ευγενές όνειρο της κοινωνίας των πολιτών, σπέρμα του οποίου υπάρχει σε κάθε έναν που θέλει να γίνει εθελοντής. Όλοι οι εθελοντές είναι Πρόσκοποι, απλά δεν το ξέρουν. Κάντε τους το γνωστό. 2.2. Διευρυμένη δραστηριότητα Ο Προσκοπισμός είναι η μόνη εθελοντική κίνηση η οποία δεν έχει συγκεκριμένο φάσμα δραστηριοτήτων. Ως ενήλικο Μέλος του Σώματός Ελλήνων Προσκόπων είσαι υπεύθυνος για τον προγραμματισμό, το είδος και το ύφος της δραστηριότητας σου. Μπορείς να αγγίξεις όλα τα μονοπάτια της ανθρώπινης δραστηριότητας, δεσμεύεσαι μόνο από τον τρόπο, πάντα μέσα από το πρίσμα αποδεδειγμένων και πανανθρώπινων αξιών και αρχών. Μάλιστα η δραστηριότητα του Προσκοπισμού έχει τέτοια διάχυση μέσα στην κοινωνία που καθίσταται απροσδιόριστη. Κανένας δεν μπορεί να απαντήσει στην ερώτηση τι κάνουν οι Πρόσκοποι, ούτε εμείς οι ίδιοι πολλές φορές. Είναι αρκετός κόσμος ο οποίος έχει σχηματίσει συγκεκριμένη εικόνα για τον Πρόσκοπο, ορμώμενος από κείμενα που ίσως να έχει διαβάσει από αναφορές στον κινηματογράφο ή από δημοσιεύματα σε εφημερίδες. Πολλοί έχουν 10

περιορίσει λοιπόν την εικόνα του Προσκόπου ως έναν άνθρωπο που ασχολείται με κόμπους, εκδρομές, που χάνεται στα βουνά και κάνει συνεχώς καλές πράξεις. Ο κάθε ένας λοιπόν υιοθετεί την δική του εικόνα για τον Πρόσκοπο, διότι ή αυτά τον βολεύουν να ξέρει, ή αυτά τελικά έχει καταφέρει να μάθει, (φέροντας κι εμείς ευθύνη σε αυτό λόγω μεγάλης εσωστρέφειας την οποία τα τελευταία χρόνια προσπαθούμε να αποβάλουμε από πάνω μας) για να καταλήξουμε τελικά για άλλη μία φορά στο ίδιο ερώτημα. Τι είναι οι Πρόσκοποι; Και σε ποιόν χώρο, κάνουν ό,τι κάνουν ( η απάντηση είναι στη φύση). Ο λόγος είναι απλός, κάνουμε τα πάντα. Απλά με Αρχές και όσο το δυνατόν στη φύση. Για τους ανήλικους αλλά και για τους ενήλικους ο Προσκοπισμός είναι μια πρόταση ζωής που είναι φυσιολογική και λογική. Όμως μην απατάστε, δεν ψάχνουν όλοι για μια καλύτερη πρόταση ζωής, αυτοί που ψάχνουν όμως, δική μας ευθύνη είναι να τους ενημερώσουμε σωστά. Ενήλικος στο Σώμα Ελλήνων Προσκόπων σημαίνει ικανότητα να έρθεις σε επαφή με πολλές και διαφορετικές δραστηριότητες. Δραστηριότητα 1: Λαμβάνοντας υπόψη σας τα όσα διαβάσατε παραπάνω, περιγράψτε μας συνοπτικά τους λόγους για τους οποίους εσείς τελικά γίνατε εθελοντής στην Προσκοπική Κίνηση. (η ερώτηση απευθύνεται σαφέστατα και σε ενεργά μέλη αλλά και σε υποψήφια μέλη του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων) 11

2.3. Προσκοπισμός και λήψεις αποφάσεων Μια άλλη εκπληκτική ποιότητα της Κίνησης μας είναι η δυνατότητα συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων και προγραμματισμού δραστηριοτήτων. Ως ενήλικος εθελοντής στο Σώμα Ελλήνων Προσκόπων μπορείς να συμμετέχεις στη λήψη αποφάσεων των κλιμακίων που δραστηριοποιείσαι και να μετέχεις στον προγραμματισμό των δραστηριοτήτων τους. Το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων έχει τη μεγαλύτερη εθελοντική βάση σε ολόκληρη την Ελλάδα. Όλες του οι αποφάσεις λαμβάνονται από εθελοντές. Όλες οι θέσεις ευθύνης (πλην του Διευθυντή του Γραφείου Υπηρεσιών) στελεχώνονται από εθελοντές. Ο προγραμματισμός των δραστηριοτήτων του, οι πολιτικές, οι στόχοι και το κοινωνικό του αποτύπωμα είναι όλα αποτέλεσμα συλλογικών οργάνων και δημοκρατικών διαδικασιών εθελοντών. Μετέχοντας στην Προσκοπική κίνηση ίσως μετέχεις στο μεγαλύτερο πείραμα δημοκρατίας που γίνεται αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα σε εθελοντική οργάνωση. Όλες οι θέσεις συντονισμού ενήλικων είναι αποτέλεσμα πλειοψηφικών αναδείξεων (εκλογική διαδικασία). Η εκπροσώπηση στη Γενική Συνέλευση του Ιδρύματος γίνεται αναλογικά βάσει των μελών σε κάθε περιοχή και από τη Γενική Συνέλευση προκύπτει με εκλογές το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος. 2.4. Πλάνο προσωπικής ανάπτυξης Το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων έχει ένα ολοκληρωμένο σύστημα εκπαίδευσης εθελοντών που αποτελεί ένα εξαίρετο σύστημα προσωπικής ανάπτυξης. Η θεματολογία του είναι ευρεία και αφορά τομείς όπως η επικοινωνία, η ψυχολογία, η διοίκηση ανθρώπινου δυναμικού, ή τέχνη, το τραγούδι, το παιχνίδι, η παιδαγωγική, η ηγεσία, η εκπαίδευση, τεχνικές γνώσεις, γνώσεις μηχανικής και υλικών, ναυσιπλοΐα, αεροπλοΐα, πτήση, κατασκευές και πλήθος άλλων πολύ ενδιαφερόντων αντικειμένων. Οι εκπαιδεύσεις και οι δραστηριότητες του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων σου δίνουν εξάλλου την ευκαιρία να ταξιδέψεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό σε οργανωμένους χώρους. 12

Ενότητα 3: Ο κύκλος ζωής του εθελοντή 3.1. Προσέλκυση - Γνωριμία Το να γνωρίζουμε ανθρώπους καθημερινά είναι ή πλέον δύσκολη αλλά απόλυτα φυσική διαδικασία. Το να μιλάμε για τον εαυτό μας είναι επίσης μια φυσική διαδικασία. Αυτό που πρέπει να μάθουμε εδώ, είναι πώς να μιλάμε για τον Προσκοπισμό και να ρωτάμε για έναν άλλο άνθρωπο, ώστε να δίνουμε σ` εκείνον την ευκαιρία να μιλήσει για τον εαυτό του. Η διαδικασία αυτή χωρίζεται σε δύο μεγάλα κομμάτια που ανήκουν όμως στην αρχή του κύκλου ζωής ενός εθελοντή, το στάδιο Προσέλκυση και Γνωριμία. Ας τα δούμε όμως ξεχωριστά. 3.1.1 Προσέλκυση Δραστηριότητα 2. Βρίσκεστε στη διαδικασία μιας συνέντευξης με ένα υποψήφιο νέο ενήλικο μέλος της Κίνησης. Ποιες είναι οι μέθοδοι που θα ακολουθήσετε, έτσι ώστε να προσελκύσετε με επιτυχία τον ενδιαφερόμενο; Στοιχεία απάντησης θα βρείτε στις παραγράφους που ακολουθούν.............. 13

.... Ας δούμε λοιπόν τρόπους, προσεγγίσεις και μεθόδους που μας ανοίγουν το δρόμο για μια πιο πετυχημένη προσέγγιση ενός νέου ενήλικου μέλους στην Προσκοπική Κίνηση. Ατομική μέθοδος: Καθημερινά ερχόμαστε σε επαφή με ανθρώπους. Καθημερινά, ανάλογα με την προσωπικότητα μας, γνωρίζουμε ή όχι τους ανθρώπους με τους οποίους ερχόμαστε σε επαφή. ΔΕΝ είναι ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ της προσέλκυσης να γνωρίζουμε ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΑ ανθρώπους σε κάποιους αρέσει, σε κάποιους όχι. Ας το σεβαστούμε. Αυτό που υποχρεωτικά καλούμαστε να κάνουμε, όταν για κάποιο λόγο κάνουμε μια νέα γνωριμία, είναι να ακολουθήσουμε έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο επικοινωνίας που εξηγεί τι κάνουμε στους Προσκόπους και αφήνει περιθώριο για κάποιον να δηλώσει ενδιαφέρον. Πριν προχωρήσουμε, αξιωματικά, θα σας αναφέρουμε μερικές πραγματικότητες Όλοι ενδιαφέρονται για τον εαυτό τους περισσότερο από τους άλλους. Όλοι σε μια συζήτηση θέλουν να πουν για τον εαυτό τους και δεν θέλουν να μάθουν για τους άλλους. Όλοι σε μια συζήτηση γνωριμίας, αν τυχόν διαφωνήσετε μαζί τους, έχουν φεύγοντας κακή εικόνα για εσάς είτε έχετε, είτε δεν έχετε δίκιο. Σε μία πρώτη γνωριμία οτιδήποτε και να πείτε για τον εαυτό σας έχει μικρή έως καθόλου σημασία για τον άλλο και θεωρείται από εκείνον μάλλον ψευδές και υπερβολή. Είναι σημαντικό λοιπόν να κατανοήσουμε ότι σε μια πρώτη γνωριμία με έναν άνθρωπο δηλώνει ευγένεια και είναι σημαντικό να του δώσουμε την ευκαιρία να μας πει για τον εαυτό του και όχι να μιλάμε εμείς για τον εαυτό μας. Υπάρχουν δε συγκεκριμένοι τομείς που δεν θεωρείται αδιακρισία να ρωτήσεις για αυτούς. Το όνομα του, αν είναι παντρεμένος ή ανύπαντρος και αν έχει παιδιά, το επάγγελμα και οι σπουδές του, αν έχει χόμπι, είναι τομείς που έχει αποδειχτεί ότι στους ανθρώπους αρέσει να μιλάνε γι αυτούς ακόμα και σε αγνώστους. Ένας Αγγλικός μνημονικός κανόνας είναι το FORM (Family, Occupation, Recreation, Message) για να θυμάσαι τους τομείς. Η συζήτηση πρέπει να γίνεται με εκείνον πρωταγωνιστή. Αφού ολοκληρώσει την απάντηση του με λίγα λόγια (αν όχι μονολεκτικά) δίνουμε πληροφορίες για τη δική μας κατάσταση και προχωράμε στην επόμενη ερώτηση. Συνεχίζουμε μέχρι να φτάσουμε στο χόμπι που είναι και η τελευταία απάντηση. Επειδή έχει μιλήσει αρκετά για τον εαυτό του, είναι έτοιμός να μας ακούσει και εμείς μπορούμε να του μιλήσουμε για την Κίνηση. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι θα μας ρωτήσει τι είναι ο Προσκοπισμός και τι κάνουμε σε αυτό. Όποιο σχόλιο και να κάνει, δε δίνουμε σημασία, ακόμα κι αν είναι ενοχλητικό, πολύ άνθρωποι με την αγένεια δηλώνουν φιλία και άνεση. Για τον Προσκοπισμό λέμε: Αποστολή του Προσκοπισμού είναι να συμβάλει στη διαπαιδαγώγηση των νέων, μέσω ενός συστήματος αξιών που βασίζεται στην Προσκοπική Υπόσχεση και στο Νόμο, να βοηθήσει στην οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου, όπου οι άνθρωποι ολοκληρώνονται ως άτομα και διαδραματίζουν έναν εποικοδομητικό ρόλο στην κοινωνία. 14

Για την προσωπική μας εμπλοκή λέμε: Εγώ ως ενήλικος εθελοντής βρήκα έναν τρόπο να προσφέρω εθελοντικά, ενώ ταυτόχρονα μετέχω στη μεγαλύτερη και πιο παλιά εθελοντική κίνηση με ένα ολοκληρωμένο σύστημα Προσκοπικής ανάπτυξης γνώσεων και εμπειριών για ενήλικές και τη δυνατότητα ταξιδιών και συμμετοχής σε πολυπληθείς δράσεις στην Ελλάδα και σε όλον τον κόσμο. Ομαδική μέθοδος: Η ομαδική ενημέρωση ενώ διατηρεί τις ίδιες αρχές επικοινωνίας, ακολουθεί τις συμβάσεις ενημέρωσης σε πλήθος. Μια παρουσίαση σε μικρό ή μεγάλο κοινό έχει κοινά χαρακτηριστικά και θα πρέπει να ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες, προκειμένου να ξυπνήσει το ενδιαφέρον να μην είναι βαρετή ή αδιάφορη. Είναι λοιπόν σημαντικό να κατανοήσουμε πως σε μία ομαδική παρουσίαση προσέλκυσης εθελοντών τηρούμε αυστηρό πρόγραμμα πληροφόρησης. Ο κεντρικός παρουσιαστής (ομιλητής) έχει ικανότητα θεατρικής ομιλίας. Η παρουσίαση που κάνουμε είναι η επίσημη που δίνει Σώμα Ελλήνων Προσκόπων μέσα από την Εφορεία Δημοσιών σχέσεων ή την Εφορεία Ανάπτυξης. Υποστηρίζουμε τη δράση με έντυπα, εγχειρίδια και άλλο υλικό και καταγράφουμε τα ονόματα όσων δηλώσουν ενδιαφέρον. Δραστηριότητα 3. Αφού ολοκληρώσατε την ανάγνωση των παραπάνω γραμμών, ποια πιστεύετε πως είναι τα δυνατότερα σημεία (προτάσεις-τρόποι προσέγγισης) αυτής της υποενότητας; 15

3.1.2. Γνωριμία Ένας εθελοντής είτε προέρχεται από την Κίνηση μας ως ανήλικος ή ως ενήλικος (μεταφορά από άλλο κλιμάκιο ), είτε ήταν κάποια στιγμή στην ανήλικη ζωή του μέλος μας, είτε δεν έχει καμία εμπειρία με τον Προσκοπισμό. Η διαδικασία της γνωριμίας είναι ίδια για κάθε εθελοντή, το μόνο που διαφοροποιείται είναι ο χρόνος που χρειάζεται το κάθε στάδιο. Αυτό εξαρτάται από το προφίλ του εθελοντή. Η δράση γνωριμίας χωρίζεται σε τρία στάδια, τη γνωριμία με τον εθελοντισμό μέσα από τον Προσκοπισμό, τη γνωριμία με την παρέα των εθελοντών και τρίτο τη γνωριμία με τα καθήκοντα που προκύπτουν από τον ρόλο που του ανατίθενται. Το στάδιο αυτό της γνωριμίας του εθελοντή με την Κίνηση είναι ευθύνη του ενήλικου στελέχους που τον προτείνει για εντολή διοίκησης. Η διαδικασία είναι ή εξής : Βήμα πρώτο: «Καλωσόρισμα» Ο νέος εθελοντής ενημερώνεται από τον Αρχηγό Συστήματος (Α.Σ.), ή τον Περιφερειακό Έφορο (Π.Ε.) για το σκοπό και την αποστολή του Προσκοπισμού τις Αρχές και τις αξίες μας. Τις δυνατότητες εκπαίδευσης και προσωπικής ανάπτυξης μέσα από την Προσκοπική Κίνηση (Πρόγραμμα εκπαίδευσης κλαδών και ειδικοτήτων, ειδικές σχολές, σεμινάρια κλπ, διεθνείς δραστηριότητες και σεμινάρια, δραστηριότητες και εκδρομές Περιφερειακής Εφορείας και Συστήματος ) Επίσης για τη διοικητική διόρθωση και τη Δομή του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων, τα δικαιώματα και υποχρεώσεις των εθελοντών. Το νέο εθελοντή τον προμηθεύει με έντυπα, εγχειρίδια τον ξεναγεί στην σελίδα του ΣΕΠ, της Περιφερειακής Εφορείας και του Συστήματος, όπου υπάρχει, στα σημεία που καλύπτουν τις παραπάνω πληροφορίες. Π.χ. Έντυπο προσέλκυσης νέων εθελοντών Από το νέο εθελοντή πρέπει να πάρουμε τα στοιχεία που υπάρχουν στην αίτηση μέλους, φωτοτυπία της αστυνομικής ταυτότητας και αντίγραφο ποινικού μητρώου που διατηρούμε στο αρχείο μας. Τα στοιχεία του τα καταχωρούμε και στο e-sep. Η διαδικασία του καλωσορίσματος ολοκληρώνεται σε μία το πολύ δύο συναντήσεις και είναι προσωπική, με συμμετοχή κατά την αρχή αν χρειάζεται, του ατόμου που τον συνέστησε στον Προσκοπισμό. Βήμα δεύτερο «Εορτασμός» Η γνωριμία ενός νέου εθελοντή με την ομάδα είναι σημαντική. Πρέπει να κατανοήσουμε πως ο νέος εθελοντής αισθάνεται άβολα, είτε προέρχεται από τους ανήλικους του Συστήματος είτε όχι. Η ομάδα των ενήλικων μελών του Συστήματος οφείλει να τον κάνει να νιώσει σημαντικός και καλοδεχούμενος. Η διοργάνωση μια μικρής γιορτής με αυτόν ως τιμώμενο πρόσωπο είναι ο καλύτερος τρόπος για να γνωριστεί με την υπόλοιπή ομάδα των ενήλικων μελών. Στη 16

συνάντηση αυτή θα πρέπει να δοθεί η ευκαιρία στο νέο εθελοντή να πει για τις προσδοκίες του από την Κίνηση και την εθελοντική του προσφορά σε αυτή και από τους παλαιότερους να αναφέρουν δικές τους εμπειρίες, όμορφες στιγμές αλλά και δυσκολίες που αντιμετώπισαν. Στη συνάντηση αυτή μπορεί να γίνουν και συζητήσεις για το ρόλο που θα διαδραματίσει ο εθελοντής στο κλιμάκιο. Βήμα τρίτο: «Γνωριμία με τις υποχρεώσεις του ρόλου» Το τρίτο βήμα είναι η γνωριμία με το ρόλο που θα καλεστεί να παίξει ο εθελοντής. Ο Α.Σ. ή ο Π.Ε. καλείται να του αποσαφηνίσει τις υποχρεώσεις του και το χρόνο εμπλοκής του. Να περιγράψει τα πλαίσια που θα διέπουν τις σχέσεις του με τους άλλους εθελοντές και τους τρόπους που θα λύνονται διαφωνίες αλλά και θα ξεπερνιούνται προβλήματα. Καλείται επίσης να σχεδιάσει ένα χρονοδιάγραμμα συμμετοχών σε εκπαιδεύσεις που θα τον βοηθήσουν στο ρόλο του ή στην προσωπική του ανάπτυξη. Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να οδηγεί τον εθελοντή στην ολοκλήρωση του Διακριτικού Δάσους μέσα σε μία το πολύ πενταετία, αλλά και να του δίνει αρκετό χρόνο από εκπαίδευση σε εκπαίδευση να αφομοιώνει τη γνώση και να προσφέρει στο τμήμα ή το κλιμάκιο. Σε αυτό το σημείο καλό είναι να συζητάνε και την εμπλοκή του γενικότερα με την Κίνηση, την διοικητική της δομή κλπ. 3.2. Διαδικασία ένταξης στην ενεργό δράση Ο κύκλος του εθελοντή Το ουσιαστικό έργο προσφοράς του εθελοντή ξεκινά με την έκδοση εντολής διοίκησης. Ο νέος εθελοντής καλείται να προσφέρει στον Προσκοπισμό. Αυτό είναι το στάδιο όπου ο εθελοντής δοκιμάζεται στην Κίνηση αλλά και δοκιμάζει την κίνηση αν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του. Η εργασία στο τμήμα με τους ανήλικους είναι το δυσκολότερο και το πιο χρήσιμο έργο στον Προσκοπισμό, αλλά δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και όλους εκείνους που εργάζονται εθελοντικά σε αλλά υποστηρικτικά κομμάτια όπως η διοίκηση, οι δημόσιες σχέσεις και τα οικονομικά. Κλειδί για τη διατήρηση εθελοντών είναι η γνώση των απαιτήσεων των εθελοντών, προκειμένου να θέλουν να παραμείνουν στην Κίνηση και να παράγουν εθελοντικά. Στην ενότητα 1.3 αναφέραμε τα στοιχεία αυτά και το πνεύμα από το οποίο πρέπει να διέπονται. Τη διαδικασία αυτήν την ονομάζουμε κύκλο ζωής του εθελοντή στην Κίνηση. Για να μπορέσουμε να αυξήσουμε τα στοιχεία αυτά από εδώ και στο εξής θα τα ονομάζουμε «Πράξεις» και αφορούν τη μέθοδο διαχείρισης των Ενήλικων στελεχών μας. Πράξη Πρώτη : Στελέχωση Πράξη Δεύτερη : Συμφωνία Πράξη Τρίτη : Προγραμματισμός 17

Πράξη Τέταρτη : Εκπαίδευση Πράξη Πέμπτη : Αξιολόγηση Πράξη Έκτη : Ανανέωση Πράξη Εβδόμη : Αποχώρηση Αυτές οι «πράξεις» της διοίκησης και η ποιότητα τους θα ορίσουν αν ο κύκλος του εθελοντή θα είναι μεγάλος ή μικρός. Γι αυτό θα πρέπει να διαποτίζονται από τις παρακάτω σκέψεις. 3.2.1. Στελέχωση Η πρώτη πράξη που καλούμαστε να κάνουμε με έναν εθελοντή μετά τη γνωριμία είναι ή Στελέχωση. Στο πρώτο αυτό βήμα θα πρέπει να του εξηγήσουμε τις ανάγκες που έχουμε και πώς αυτός μπορεί να τις καλύψει. Θα πρέπει να ενώσουμε τις δικές μας ανάγκες ως Προσκοπισμός με τις δικές του προσδοκίες ως εθελοντής. Καθήκοντα που ικανοποιούν τους λόγους που κάποιος ήθελε να ενταχθεί αρχικά. Οι εθελοντές μας είτε προέρχονται από τα ανήλικα μέλη της Κίνησης, είτε όχι, πρέπει να αντιμετωπίζονται κατά την ένταξη τους στους ενήλικους εθελοντές με τον ίδιο τρόπο. Τα καθήκοντα που τους ανατίθενται πρέπει να καλύπτουν και προσωπικές τους προσδοκίες και να ικανοποιούν τους λόγους που θέλουν να ενταχτούν στην Κίνηση. Αν κατά τη διάρκεια της εθελοντικής τους προσφοράς καταλάβουν ότι κάποιος άλλος ρόλος τους ταιριάζει καλύτερα, πρέπει να τους αφήσουμε να δοκιμάζουν στο νέο ρόλο, αφού εκπαιδευτούν κατάλληλα με την επίσημη αλλά και με την ανεπίσημη εκπαίδευση. 3.2.2. Συμφωνία Η δεύτερη πράξη είναι η από κοινού συμφωνία, το ξεκαθάρισμα των απαιτήσεων του ρόλου και οι αμοιβαία αποδοχή των όρων συμμετοχής. Συγκεκριμένα και ευκόλως διαχειρίσιμα καθήκοντα με αρχή και τέλος. Οι ρόλοι των ενηλίκων εθελοντών στο Σώμα Ελλήνων Προσκόπων περιγράφονται στον κανονισμό διοίκησης. Με κάθε εθελοντή πρέπει να αφιερώσουμε χρόνο ξεχωριστό και να του εξηγήσουμε τις απαιτήσεις του ρόλου του, προμηθεύοντας τον με όλον εκείνον τον απαραίτητο βιβλιογραφικό εξοπλισμό, τα εγχειρίδια και ό,τι άλλο χρειάζεται προκειμένου να κατανοήσει, να εκπαιδευτεί και να αξιοποιήσει τα ταλέντα του στο ρόλο που του αναθέτουμε. Την ευθύνη αυτή την έχει ο ΑΣ, ο Περιφερειακός Έφορος και ο Γενικός Έφορος ανάλογα με το ρόλο και ποιος τον αποδίδει. Αίσθηση σκοπού στο καθήκον. Μια από τις κύριες απαιτήσεις του ρόλου του διοικητικού Ενήλικου Στελέχους είναι να θυμίζει αλλά και να εμπνέει τα ενήλικα στελέχη στο σκοπό και την αποστολή της Κίνησης. Δράσεις όπως αυτή της Ημέρας Σκέψης αποτελούν εξαιρετικές ευκαιρίες για ενηλίκους να μάθουν ή να θυμηθούν την σπουδαία ιστορία της Κίνησης, να στοχαστούν και να «παίξουν» με τις Αρχές και τις αξίες μας και να εφαρμόσουν στην πράξη την ευγένεια το σεβασμό στον άλλο και την αδελφότητα. Γραπτές οδηγίες για την εξυπηρέτηση των αναγκών του καθήκοντος. Ο κανονισμός διοίκησης, η ιστοσελίδα του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων, τα εγχειρίδια και η βιβλιογραφία 18

της Κίνησης πρέπει να είναι κτήμα σας, ώστε να μπορέσετε να προμηθεύσετε τα ενήλικα στελέχη με γραπτούς κανόνες, ξεκάθαρες απαιτήσεις σε αυτό που τους ζητάμε να κάνουν. Αν δεν βρίσκετε κάτι που να σας καλύπτει, δημιουργήστε το ή ζητήστε να δημιουργηθεί από τα υποστηρικτικά κλιμάκια. 3.2.3. Προγραμματισμός Η Τρίτη πράξη αφορά τον προγραμματισμό του χρόνου του εθελοντή σε σχέση με τις ανάγκες του ρόλου του, τις ανάγκες του κλιμακίου που καλείται να συμμετέχει και του πλάνου προσωπικής ανάπτυξης του. Λογική προθεσμία για την ολοκλήρωση ενός έργου. Ο Πρόσκοπος «είναι έτοιμος» (έσο έτοιμος) αλλά ας μην κάνουμε κατάχρηση αυτής της λογικής. Ο καλός προγραμματισμός ή έγκαιρη ενημέρωση, η λειτουργία στα πλαίσια του τι μπορούμε και όχι του τι πρέπει ή του τι θέλουμε, είναι μια καλή αρχή. Μην έχουμε παράλογες απαιτήσεις από τους εθελοντές μας. Ας εμπλέκουμε περισσότερους στη διαδικασία, ας μοιράζουμε σωστά τις εργασίες και ας ζητάμε από τους ανθρώπους αυτά που μπορούν να κάνουν σε χρόνους που είναι λογικό να τα κάνουν για εθελοντές. Ευελιξία χρόνου στην ολοκλήρωση ενός καθήκοντος. Ένα από τα μεγαλύτερα προσόντα μας ως εθελοντική οργάνωση είναι πως διατηρούμε την ευελιξία μας όσον αφορά το χρόνο και τον τόπο διεξαγωγής του Προσκοπικού παιχνιδιού. Όλος ο προγραμματισμός των δράσεων μας είναι αποτέλεσμα πλειοψηφικής απόφασης ενήλικων μελών μας. Αυτό θα πρέπει απαρέγκλιτα να το τηρούμε. 3.2.4. Εκπαίδευση Στο ενήλικό στέλεχός μας, είτε προέρχεται από τα ανήλικα μέλη της κίνησης είτε όχι, πρέπει να προμηθεύσουμε όλα εκείνα τα απαραίτητα για το έργο του συστατικά. Τα υλικά, οι πόροι αλλά και η εκπαίδευση είναι τα συστατικά εκείνα που θα το βοηθήσουν. Όλα τα μέσα για να ολοκληρωθεί το έργο χωρίς διακοπή. Οι διοικητικοί είναι υπεύθυνοι να παρέχουν στους εθελοντές όλα εκείνα τα μέσα που χρειάζονται, προκειμένου να κάνουν το έργο που τους έχει ανατεθεί. Οι εθελοντές δεν πρέπει να επωμίζονται οικονομικά βάρη, διάθεση εξοπλισμού και προσωπικών πόρων για την Κίνηση. Αν αυτό γίνει, θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα καθαρά δικής τους επιλογής. Συνεχής εκπαίδευση. Το πρόγραμμα εκπαίδευσης εθελοντών του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων είναι πρότυπο πανελλαδικά, ακολουθεί όλα τα διεθνή πρωτόκολλα εκπαίδευσης ενήλικων και το τελευταίο διάστημα τελεί και υπό την εποπτεία της Ένωσης Εκπαιδευτών Ενηλίκων που παρέχει για το ΣΕΠ σε ειδική εκπαίδευση τις τεχνικές εκπαίδευσης ενηλίκων. Αξίζει να σημειωθεί πως πολλοί εκπαιδευτές μας είναι μέλη της Ένωσης. Αυτό καταξιώνει την ποιότητα της εκπαίδευσης μας πανελλαδικά. Είναι σημαντικό να ενθαρρύνουμε τα μέλη μας να εκπαιδεύονται τακτικά και να μετέχουν τόσο στην επίσημη εκπαίδευση όσο και σε σεμινάρια που διεξάγονται κατά τόπους από εκπαιδευτές στα πλαίσια της ανεπίσημης εκπαίδευσης. 19

Ασφαλές, άνετο και φιλικό περιβάλλον εργασίας. Είναι ευθύνη του διοικητικού ενήλικου στελέχους να δημιουργεί εστίες όπου οι εθελοντές μας θα μπορούν με άνεση να κάνουν το εθελοντικό τους έργο απρόσκοπτα. Να θέλουν να χρησιμοποιούν το χώρο και να τον φροντίζουν. Μικρές ανέσεις όπως σνακ αναψυκτικά και καφές, υλικά για κατασκευή τραγουδιών και παιχνιδιών, ηλεκτρονικός υπολογιστής και εκτυπωτής μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Τα εκπαιδευτικά μέσα που θα χρησιμοποιούνται σε κάθε περίπτωση για επίσημη ή ανεπίσημη εκπαίδευση, θα πρέπει να είναι εκείνα που έχουν το καλύτερο αποτέλεσμα στην κατάκτηση της γνώσης ή της δεξιότητας. 3.2.5. Αξιολόγηση Στην αρχή της χρονιάς το κάθε ενήλικο στέλεχός μας, καλείται να αυτό-αξιολογήσει τη δουλειά του στην Κίνηση. Για του αιρετούς (ΑΣ,ΠΕ,ΓΕ-ΔΣ) η διαδικασία αυτή είναι η συμπλήρωση των Κριτηρίων Αξιολόγησης. Για το Σύστημα, η έκδοση δεικτών αξιολόγησης για την Περιφερειακή Εφορεία και η αξιολόγηση πεπραγμένων του ΔΣ και έργου της ΓΕ στη Γενική Συνέλευση. Για όλα τα υπόλοιπα ενήλικα στελέχη είναι η συμπλήρωση του εντύπου Αυτόαξιολόγησης. Ο ρόλος σας σε αυτό όσον αφορά το Σύστημα ή την Περιφερειακή Εφορεία, είναι να είστε υποστηρικτικός και ενθαρρυντικός στην ειλικρινή συμπλήρωση του από τα στελέχη μας και όχι κριτικός. Είναι ευθύνη σας να διατηρείτε τα έντυπα αυτά στο φάκελο του Ενήλικου Στελέχους, με σκοπό όταν τα συμπληρώνει το κάθε Ενήλικο στέλεχος, να έχει εικόνα των προηγούμενων ετών. Έλεγχος της προόδου των έργων. Μια ακόμα εργασία που πρέπει να αφιερώνουμε χρόνο, είναι ο έλεγχος της προόδου των έργων που έχουμε προγραμματίσει να γίνουν. Έγκαιρα και με λογική ενθάρρυνσης πρέπει να οδηγούμε τους εθελοντές μας στην ολοκλήρωση όσων προγραμματίζουν. Να μπορεί να αξιολογήσει ένα έργο, και να μάθει την αξιολόγηση που του έγινε σε κάποιο δικό του έργο. Μια ακόμα πρωτοτυπία του ΣΕΠ είναι η αξιολόγηση και η συμμετοχή όλων σε αυτήν. Από τα ανήλικα ακόμα μέλη μας μέχρι τη Γενική Συνέλευση και το Διοικητικό Συμβούλιο το ΣΕΠ αξιολογεί και διορθώνει. Τα ενήλικά στελέχη μας πρέπει να ενθαρρύνονται να αξιολογούν κάθε έργο τους, να συμμετέχουν σε αξιολογήσεις συνολικών έργων και να ενημερώνονται. Διοικητικά με την εφαρμογή της αυτό-αξιολόγησης των ενήλικων στελεχών, των κριτήριων αξιολόγησης των Συστημάτων και των δεικτών αξιολόγησης των Περιφερειακών Εφορειών αλλά και την αξιολόγηση των πεπραγμένων του Δ.Σ από τη Γενική Συνέλευση έχουμε μια οργανωμένη δομή αξιολόγησης σε όλο το φάσμα της διοίκησης. Επιβράβευση και αναγνώριση. Είναι σημαντικό για τον εθελοντή η ηθική αμοιβή. Το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων έχει επίσημα μια σειρά ηθικών αμοιβών για όλο το φάσμα των εθελοντών μας. Υπάρχει όμως και μια άτυπη ηθική αμοιβή που έχει την ευθύνη να αποδίδει στους εθελοντές κάθε ένας από εμάς. Οι λέξεις μπράβο, καλή δουλειά, συνέχισε κ.λπ. είναι ευθύνη μας να ακούγονται διαρκώς από όσους έχουν την ευθύνη συντονισμού ενήλικων. Να ενδυναμώνεται η αξία του και να ενθαρρύνεται η προσπάθεια του από το προσωπικό της οργάνωσης. Οι εθελοντές σε παγκόσμιο επίπεδο έχουν εμψυχωτές στην 20

προσπάθεια τους. Οι εμψυχωτές αυτοί είναι συνήθως υπάλληλοι που η δουλειά τους είναι να ενθαρρύνουν την προσπάθεια των εθελοντών. Στη δική μας οργάνωση η δουλειά αυτή πέφτει σε όσους μπορούν να το κάνουν. Σε κάθε Σύστημα και κάθε Περιφέρεια υπάρχει κάποιος που ένας ακόμα ρόλους του θα είναι να δημιουργεί κλίμα, να ενθαρρύνει, να προτρέπει και να παρακινεί. Είναι ευχής έργο αυτός ο άνθρωπος να είναι ο ίδιος ο διοικητικός συντονιστής του κλιμακίου, αλλά επειδή ο ρόλος απαιτεί εγγενή ποιοτικά χαρακτηριστικά και ταλέντα, δεν απαιτείται να είστε. Αρκεί να τον βρείτε και να τον αξιοποιήσετε. Να του εξηγήσετε το ρόλο τα όρια και να τον αφήσετε να δημιουργήσει κλίμα ενθαρρυντικό. 3.2.6. Ανανέωση Όταν ένα ενήλικο στέλεχός μας καλύπτει τις προσωπικές του προσδοκίες μέσα από ένα ρόλο που έχει ανάγκη το ΣΕΠ, έχει μια ουσιαστική αξιολόγηση και υποστήριξη και αποτελεσματικά συνεισφέρει στην παραγωγή Προσκοπικού έργου, δεν έχουμε κανέναν λόγο να μην του ανανεώσουμε την εντολή διοίκησης. Όταν όμως δεν παράγεται Προσκοπικό έργο, κάποιος από τους παραπάνω λόγους δεν ικανοποιείται. Αν δεν καλύπτονται οι προσωπικές του προσδοκίες, ενώ η υποστήριξη και η αξιολόγηση λειτουργούν αποτελεσματικά, εξετάζουμε την πιθανότητα αλλαγής ρόλου. Επίσης όταν εμείς παύουμε να έχουμε ανάγκη του ρόλου ή έχουμε μεγαλύτερη ανάγκη σε κάποιον άλλο ρόλο, τότε εξετάζουμε επίσης την δυνατότητα αλλαγής ρόλου ακολουθώντας τη διαδικασία των «πράξεων» από την αρχή. 3.3. Αποχώρηση Δραστηριότητα 4. Η αποχώρηση ενός ενήλικου μέλους είναι μια πολυσχιδής υπόθεση που θα πρέπει να εξετάζεται διεξοδικά. Πολλές φορές ακολουθείται η πρακτική να αποχωρεί ένας άνθρωπος από την παρέα μας και να παύουμε να ενδιαφερόμαστε για εκείνον. Περιγράψτε μας ποιοι πιστεύετε πως θα μπορούσαν να είναι οι λόγοι που θα οδηγούσαν ένα ενήλικο στέλεχός μας προς την έξοδο. Στοιχεία απάντησης θα βρείτε στις παραγράφους που ακολουθούν. 21

Ας εξετάσουμε στις παρακάτω γραμμές τρόπους και λόγους που θα μπορούσαν να έχουν ως αποτέλεσμα την αποχώρηση ενός ενήλικου στελέχους της Προσκοπικής κίνησης. 3.3.1. Όταν κάποιος αποχωρεί με πρωτοβουλία του. Οι λόγοι που κάποιος εθελοντής αποφασίζει να αποχωρήσει από την κίνηση με δική του πρωτοβουλία ποικίλουν και διαφέρουν από περίπτωση σε περίπτωση. Πάντοτε υπάρχει λοιπόν το ενδεχόμενο να μην ταιριάξουν οι χαρακτήρες και οι προσωπικότητες των εθελοντών μεταξύ τους, με αποτέλεσμα ένας ή καμιά φορά περισσότεροι εξ αυτών να αναγκάζονται να αποχωρήσουν. Πρόκειται για μία συνηθισμένη διαδικασία σε ανθρωποκεντρικές κινήσεις. Πολλές φορές η εργασία του έκαστου εθελοντή είναι ο λόγος που τον οδηγεί προς την έξοδο ή ακόμα και η περίπτωση απόλυσης από τον εργασιακό του χώρο, είναι μία κατάσταση που οδηγεί τον εθελοντή στο να αναγκαστεί να επικεντρωθεί σε αυτό του το πρόβλημα και να βάλει τον εθελοντισμό σε δεύτερη μοίρα. Το ίδιο ισχύει και με τον άνεργο εθελοντή ο οποίος τελικά βρίσκει εργασία η οποία δεν του «επιτρέπει» να δοθεί η κατάλληλη έμφαση στον εθελοντισμό. Γενικά η έλλειψη χρόνου είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες αποχώρησης καθώς και η διαφοροποίηση στην σκέψη κ του εθελοντή ως προς το ιδεολογικό υπόβαθρο της εθελοντικής κίνησης που μέχρι πριν υπηρετούσε. Επίσης, οικονομικοί λόγοι, οικογενειακοί λόγοι ή ακόμα και μετεγκατάσταση σε άλλη πόλη θα μπορούσαν να ληφθούν υπόψη σαν κάποιοι από τους λόγους μιας οικειοθελούς αποχώρησης. Από την στιγμή λοιπόν που ένας εθελοντής αποχωρεί με δική του πρωτοβουλία, τότε εμείς θα πρέπει να ακολουθήσουμε μία διαδικασία, η οποία είναι η εξής: Τον τοποθετούμε σε μια λίστα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, τηλεφωνικής ενημέρωσης ή αλληλογραφίας και τον ενημερώνουμε με δελτίο ενημέρωσης ή προφορική πρόσκληση για κάθε εκδήλωση που κάνουμε ενώπιον κοινού (πίτα, bazaar, barbeque κλπ). Τον ενημερώνουμε για τη συμμετοχή μας στην παρέλαση ή σε όποια άλλη δραστηριότητα κάνουμε και τον προσκαλούμε σε όποια δραστηριότητα χρειαζόμαστε κόσμο, π.χ. δεντροφύτευση, καθαρισμός παραλίας κ.ο.κ. Η διαδικασία αυτή είναι μηχανική και δεν μας ενδιαφέρει αν έρχεται η όχι. Είναι καλό να γνωρίζουμε ότι οι απόψεις τους και οι πικρίες των ανθρώπων ή οτιδήποτε άλλο ξεθωριάζουν στον χρόνο. Η συνέπεια στην ενημέρωση που θα πρέπει να έχουμε, αφορά την εικόνα του Προσκοπισμού προς το άτομο και όχι των μεμονωμένων προσώπων. 22

3.3.2. Όταν κάποιος αποχωρεί με πρωτοβουλία μας Πολλοί άνθρωποι δεν κάνουν για αυτό που κάνουμε. Μπορεί να είναι θέμα δικής τους ανικανότητας, χημείας ομάδας ή ηθικής τάξης. Όταν προβούμε σε μια τέτοια απόφαση, είναι σημαντικό να συμπληρώσουμε στην άρση εντολής μια από αυτές τις φράσεις, ώστε αν ο συγκεκριμένος εθελοντής απευθυνθεί σε άλλο κλιμάκιο, να υπάρχει μια εικόνα για εκείνον. Δραστηριότητα 5. Τι παραπάνω θα μπορούσαμε να κάνουμε εμείς για να προσπαθήσουμε να αποτρέψουμε μία αποχώρηση ενήλικου στελέχους μας; Και στην περίπτωση που αποχωρεί από μόνο του αλλά και στην περίπτωση που το ενήλικο στέλεχός μας έχουμε αποφασίσει να αποχωρήσει με δική μας πρωτοβουλία, κάτω από ποιες προϋποθέσεις θα του δίναμε μία δεύτερη ευκαιρία; 23

Ενότητα 4: Τρόπος διοίκησης στην Προσκοπική Κίνηση 4.1. Συντονίζοντας εθελοντές Συλλογική απόφαση και ατομική δράση Στο συντονισμό των εθελοντών υπάρχουν πολλά πράγματα που μαθαίνουμε από παιδιά στην Κίνηση αλλά και πολλά πράγματα που καλούμαστε να αποβάλουμε προκειμένου να είμαστε αποτελεσματικοί. Αυτό όμως που πρέπει να μας γίνει απόλυτα κατανοητό, είναι πως καλούμαστε να υπηρετήσουμε δύο βασικές αρχές τη ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ και την ΑΤΟΜΙΚΗ ΔΡΑΣΗ. Αυτοί οι δύο πυλώνες ξεχωρίζουν τον προσκοπικό τρόπο διοίκησης από όποιον άλλο. 4.1.1. Συλλογική Απόφαση Στον Προσκοπισμό όλες οι αποφάσεις παίρνονται από ομάδες ανθρώπων και όχι από ξεχωριστά άτομα. Φυσικά υπάρχουν περιπτώσεις όπου πρέπει να παρθούν αποφάσεις από μεμονωμένα άτομα, αλλά οι αποφάσεις αυτές αφορούν κυρίως στην επιλογή των τρόπων, τη διαδικασία και θέματα που άπτονται των Αρχών και της ασφάλειας. Τις αποφάσεις αυτές τις λαμβάνουν οι Αρχηγοί τμημάτων, οι Αρχηγοί Συστημάτων, οι Περιφερειακοί Έφοροι, οι Πρόεδροι των Επιτροπών Κοινωνικής Συμπαράστασης και των Παλαιών Προσκόπων, οι Αρχηγοί σχολών και οι συντονιστές ομάδων εργασίας (Ρόλοι). Όλες όμως αυτές οι αποφάσεις αξιολογούνται από το σύνολο των ενήλικων εθελοντών με την διαδικασία της αξιολόγησης μετά το πέρας της έκαστης δραστηριότητας. Όλοι όμως αξιολογούμαστε για τις αποφάσεις μας στην αξιολόγηση όπως επίσης άλλη μία διαδικασία αξιολόγησης έργου είναι αυτή των εκλογών. Οι αποφάσεις των συλλογικών οργάνων (Συνεδρία, Συμβούλια) είναι δεσμευτικές για όλους, όπως και οι αποφάσεις των συντονιστών. Η συλλογική απόφαση είναι αποτέλεσμα συμμετοχής. Η επιλογή της αποχής από Συνέδριο ή Συμβούλιο είναι αυτόματη δήλωση συμφωνίας με τα αποτελέσματα του Συμβουλίου για τον εθελοντή που δεν παρέστη ή των εθελοντή που διαφωνούσε. Οι αποφάσεις παίρνονται πλειοψηφικά και ο υπεύθυνος του κλιμακίου μπορεί να ασκήσει την αρχή της αρνησικυρίας (veto) μόνο για θέματα που αφορούν στις Αρχές ή στην ασφάλεια. Η συλλογική απόφαση αφορά όλα τα πράγματα τα οποία συμβαίνουν στην Κίνηση, αλλά όχι από όλους. Στην Κίνηση υπάρχει η αρχή της αντιπροσώπευσης αλλά και της διαβαθμισμένης συμμετοχής σε όργανά λόγω ειδικευμένων γνώσεων (πχ Συμβούλιο εκπαίδευσης, μέλη 24

Γενικής συνέλευσης ) όπου οι εθελοντές καλούνται να εκλέξουν τους αντιπροσώπους τους που θα τους αντιπροσωπεύουν ή στο συμβούλιο εκπαίδευσης είτε στην Γενική συνέλευση. Εν κατακλείδι, υπάρχουν πολλές μορφές διοίκησης και τρόποι λήψης αποφάσεων. Στην Κίνηση μας χρησιμοποιούμε συλλογικούς τρόπους λήψης αποφάσεων και διοίκησης γιατί έτσι ενεργοποιούμε περισσότερα άτομα και εξασφαλίζουμε την συμμετοχή όλων των εθελοντών. Υπάρχουν όμως πάντα περιπτώσεις όπου μεμονωμένα άτομα με συγκεκριμένους ρόλους πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη μίας απόφασης επειδή εν τέλει τους το επιβάλει ο ρόλος τους μέσα στην Προσκοπική κίνηση (αναφερθήκαμε παραπάνω σε αυτούς τους ρόλους) και φυσικά την απόφασή τους τη βαραίνει η προσωπικότητα η εμπειρία του και η πορεία του μέσα στο Σ.Ε.Π. 4.1.2. Ατομική δράση. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι η πεμπτουσία του εθελοντισμού σε κάθε οργάνωση είναι η ατομική δράση. Οι αποφάσεις από μόνες τους δεν θα υλοποιηθούν ποτέ, αν δεν πάρουμε την προσωπική απόφαση να εργαστούμε στην κατεύθυνση να τις πραγματοποιήσουμε. Είναι σημαντικό δε να κατανοήσουμε ότι στο επίπεδο της ατομικής δράσης αυτός που γνωρίζει τα περισσότερα, είναι εμπειρότερος και πιο πεπεισμένος για το σκοπό και την αποστολή του Προσκοπισμού, είναι αυτός που θα κάνει και τα περισσότερα. Είναι ουτοπία να πιστεύουμε ότι η ατομική δράση είναι αποτέλεσμα ιεραρχίας ή νεώτερης ηλικίας ή περισσότερου χρόνου. Η ατομική δράση είναι καθαρά αποτέλεσμα πίστης στο σκοπό της Κίνησης. Ιδιαιτέρα δε για τα Ενήλικα Στελέχη που ασκούν θέσεις διοίκησης, είναι καλό να γνωρίζουν τον εξής κανόνα που σχετίζεται με το Προσωπικό Παράδειγμα: «Οι άλλοι θα κάνουν στο μισό ό,τι εσύ κάνεις καλά και διπλά ό,τι εσύ κάνεις λάθος» Οπότε ας είμαστε προετοιμασμένοι για την πραγματικότητα. Το να πιστεύει κάποιος ότι το μόνο που χρειάζεται είναι να βρει τους «σωστούς» ανθρώπους που θα κάνουν τη δουλειά και αυτό αρκεί, είναι η μισή αλήθεια. Χρειάζεται να βρει τους σωστούς ανθρώπους που θα κάνουν τη δουλειά που τους ανατίθεται. Ωστόσο, ο ίδιος θα πρέπει να είναι ο σωστός άνθρωπος που εκτελεί τη δουλειά, που του έχει ανατεθεί από άλλους με παραδειγματικό τρόπο. Όσον δε αφορά στη συμπεριφορά σε όλα τα επίπεδα, ιδιαιτέρα όμως στα πλαίσια της ατομικής δράσης πρέπει να συμπεριφερόμαστε στους άλλους ακριβώς τον τρόπο που θα θέλαμε να μας συμπεριφερθούν, αν βρισκόμασταν στη θέση τους. Είναι ευθύνη μας να καταλάβουμε τους λόγους που κάτι δεν πάει όπως θέλαμε και να φροντίσουμε να γίνει παρέχοντας εκπαίδευση, προσωπική εργασία και νουθεσία, αν χρειάζεται. Δραστηριότητα 7. «Οι άνθρωποι που διοικείς θα κάνουν στο μισό ό,τι κάνεις σωστά και στο διπλάσιο ό,τι κάνεις λάθος». Πώς θα μπορούσε να ερμηνευτεί κατά την κρίση σας η παραπάνω ρήση;.......... 25

........................ 4.2. Αρχές Επικοινωνίας συντονιστών ομάδων Για να μπορέσουμε να συμβάλουμε στην καλή λειτουργία ενός συνόλου ανθρώπων, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αποδεχτούμε τον καινούριο κοινωνικό μας ρόλο ως ηγέτες. Η ηγεσία για την όποια πολύς λόγος γίνεται θα απασχολήσει άλλη εκπαιδευτική ενότητα. Εδώ θα ασχοληθούμε μόνο με μία αρχή, αυτή της επικοινωνίας με μια ομάδα. Οι ομάδες των ανθρώπων δε λειτουργούν με τα ίδια χαρακτηριστικά που λειτουργούν τα άτομα ξεχωριστά. Η λειτουργία με μια ομάδα έχει πολλές διαφορές από τη λειτουργία με ένα πρόσωπο και πολλές Αρχές τις οποίες έχουν οι μέθοδοι διαπαιδαγώγησης στα προσκοπικά τμήματα. Εδώ θα ασχοληθούμε όμως με Αρχές που αφορούν ενήλικες. 4.2.1. Κλίμα εμπιστοσύνης Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως μια ομάδα πρέπει να διέπεται από κλίμα εμπιστοσύνης. Ο μεγαλύτερος εχθρός του κλίματος εμπιστοσύνης είναι οι προσωπικές διενέξεις και οι συμμαχίες προσώπων. Από χαμηλή αυτοεκτίμηση οι άνθρωποι καταλήγουν να κάνουν συμμορίες μέσα σε μια ομάδα. Πολλές φορές αυτό γίνεται, γιατί ο Ηγέτης της ομάδας από προσωπική ανικανότητα δεν καταφέρνει να επικοινωνήσει με τα πρόσωπα ή δεν αντιλαμβάνεται τον συλλογικό νου της ομάδας. Το κουτσομπολιό, οι υπόνοιες, οι προσβολές προσώπων θα πρέπει να θεωρούνται ως μεγάλα προβλήματα και να αντιμετωπίζονται. Αν δεν μπορεί να δοθεί λύση, οι εθελοντές που έχουν αυτή τη συμπεριφορά θα πρέπει να απομακρύνονται. Το ίδιο συμβαίνει και με τις ανθρώπινες σχέσεις. Τα ενήλικα στελέχη μας, μπορούν και είναι θεμιτό να αναπτύσσουν φιλία, επαγγελματικές ακόμα και ερωτικές σχέσεις. Πρέπει όμως να είμαστε πολύ προσεκτικοί στον αντίκτυπο αυτών τον σχέσεων στην ομάδα των ενήλικων στελεχών. Ό,τι συμβαίνει μεταξύ ενηλίκων που δεν αφορά του Προσκόπους και τη σχέση μας ως ενήλικα μέλη των Προσκόπων, δεν μπορεί να επηρεάζει την παρέα. Μια κακή ή καλή 26

επαγγελματική σχέση, μια κακή ή καλή φιλία, ή ερωτική σχέση δεν μπορεί να γίνεται αντικείμενο σχολιασμού και δημιουργία προβλήματος στην ομάδα. Πρέπει να ενημερώνουμε με ευγένεια τα ενήλικά μέλη μας ότι δεν πρέπει να δοκιμάζουν τις «αντοχές» της ομάδας με τις προσωπικές τους επιλογές. Ένα άλλο πρόβλημα μπορεί να αποτελέσουν ο θρησκευτικός ζήλος ή ο ακτιβισμός σε θέματα κοινωνικών προβλημάτων ή κομματικών αντιθέσεων. Το τραπέζι των βαθμοφόρων μπορεί να είναι χώρος ανταλλαγής απόψεων ή και προβληματισμών ακόμα και διαφωνίας αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να γίνει χώρος στείρας ή δογματικής αντιπαράθεσης. Συζητήσεις άγονες πρέπει να αποφεύγονται, αν δεν υπάρχει η ωριμότητα να συζητηθούν σε πλαίσια διαλόγου και ανταλλαγής απόψεων. 4.2.2. Αίσθηση συμμετοχής Στη ζωή υπάρχουν άνθρωποι εξωστρεφείς και άνθρωποι εσωστρεφείς, άνθρωποι που με ευκολία μεταχειρίζονται το λόγο και άνθρωποι που το κάνουν με δυσκολία. Άνθρωποι που μονοπωλούν συζητήσεις και άνθρωποι που δε θέλουν καν να μιλήσουν. Στην παρέα των ενήλικων στελεχών υποχρεούνται όλοι να συμμετέχουν στις συζητήσεις που γίνονται. Είναι δική σας ευθύνη να ενθαρρύνετε όσους δεν μιλούν και να μετριάσετε όσους το παρακάνουν. Φυσικά εσείς δεν πρέπει να μονοπωλείτε σε καμία περίπτωση, άλλα να τοποθετήστε συνολικά στο τέλος και αφού έχουν ακουστεί όλες οι άλλες απόψεις. Όλοι στην ομάδα πρέπει να έχουν γνώμη και ρόλο. Δεν είναι πάντα αναγκαίο να γίνεται εναλλαγή των ρόλων παρά μόνο σε πράγματα που είναι χρήσιμο να πάρουν και άλλοι την εμπειρία ή σε πράγματα που θέλουν να κάνουν περισσότεροι από ένας. Αλλά όλοι πρέπει να συμμετέχουν. Επίσης καθένας πρέπει να αναγνωρίζεται για το έργο του από την ομάδα και να επιβραβεύεται από αυτήν. 4.3. Προσωπική καλλιέργεια και ανάπτυξη Το πιο σημαντικό πράγμα που χρειάζεται προκειμένου να μπορέσετε να αντεπεξέλθετε στις ανάγκες του συντονισμού ενηλίκων και στην ανάπτυξη του ενήλικου δυναμικού, είναι η δική σας αίσθηση για το τι είναι ηγεσία. Στο πρόγραμμα εκπαίδευσης του ΣΕΠ θα βρείτε ειδική ενότητα (Α3) εκπαίδευσης με αυτό ακριβώς το θέμα. Όμως εδώ θα θίξουμε μια από της ποιότητες του ηγέτη που είναι η δέσμευση στην προσωπική ανάπτυξη. Το Προσκοπικό πρόγραμμά του ΣΕΠ σε όλους τους κλάδους παροτρύνει στη σύμμετρη ενασχόληση όλα τα ανήλικα μέλη του ΣΕΠ. Τι γίνεται όμως με τα ενήλικα; Ποια είναι η δική σας συμμετοχή και το Προσωπικό Παράδειγμα στην ανάπτυξη ενός ενήλικα; 27

Η δέσμευση στην αυτό-ανάπτυξη για έναν Πρόσκοπο είναι κανόνας ζωής. Πρώτος εσείς καλείστε να διευρύνετε τους ορίζοντες σας διαβάζοντας βιβλία, παρακολουθώντας ταινίες και θεατρικές παραστάσεις, αθλούμενος και φροντίζοντας την υγεία και τη διατροφή σας, κατασκευάζοντας και επιδιορθώνοντας τη βάρκα ή ανεβαίνοντας στο βουνό. Ο Προσκοπικός τρόπος ζωής με κέντρο την ανθρώπινη σχέση σου δίνει την ευκαιρία να ταξιδέψεις στην τέχνη, στην ανθρώπινη διάνοια, στην ομορφιά της φύσης, στα χαμόγελα των παιδιών, σου δίνει την ευκαιρία να μεγαλώσεις και να διευρυνθείς ως άνθρωπος. 28