Ανακοπή σε ογκολογικό τµήµα Ηθικά & Νοµικά ζητήµατα Αικατερίνη Π. Ρουµπή MD, MSc, PhD(c) Υπεύθυνη Καρδιολογικού Ιατρείου Ογκολογικής Μονάδας Γ Πανεπιστηµιακής Καρδιολογικής κλινικής ΕΚΠΑ ΓΝΝΘ «Η ΣΩΤΗΡΙΑ»
Ι have no disclosures
Ο Θεος «του ενεφύσησε πνοήν ζώσα και έγινε ο άνθρωπος ζωντανό όν..», Κεφ Γενέσεως 2:7
Fothergrill, Tossach (1740) Παράκελσος (1530)
Charles Kite (1788) Οι πρώτες «κατευθυντήριες οδηγίες»
Νέες Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Καρδιοπνευµονική Αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ) από το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο Αναζωογόνησης (ERC) και την Αµερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (ΑΗΑ) Οκτώβριος 2015
Ιατρο-κεντρικό σύστηµα Ο ασθενής αποφασίζει (ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ) Ο ασθενής στο κέντρο των αποφάσεων Κατοχυρώνεται νοµικά ο σεβασµός στην αυτονοµία του ασθενούς (Κ.Ι.Δ. ν.3418/2005, αρ.11,12)
ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ Σεβασµός στις επιθυµίες, τις αξίες και τα ιδεώδη του ασθενούς Σ ω σ τ ή ε ν η µ έ ρ ω σ η κ α ι έ κ θ ε σ η τ ω ν θεραπευτικών επιλογών, χωρίς προσπάθεια να τον κατευθύνει ο θεράπων ιατρός Απόφαση του ασθενούς η αποδοχή ή µη µιας θεραπείας Αναγνώριση των advance directives και living wills H αυτόνοµη επιλογή είναι δικαίωµα αλλά όχι υποχρεωτικό καθήκον του ασθενούς
ΕΚΦΡΑΣΗ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ Advance Directives : Living Will : Έκφραση επιθυµίας από τον ασθενή για να εφαρµοστεί ΚΑΡΠΑ ή ΌΧΙ εάν συµβεί κάτι στο µέλλον Lasting power of attorney for health care: Ο ασθενής «ορίζει» κάποιον για να πάρει τις ιατρικές αποφάσεις για αυτόν στο µέλλον εάν αυτός δεν µπορεί να το κάνει για τον εαυτό του Αρ.9 σύµβαση ανθρωπίνων δικαιωµάτων.
Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΩΦΕΛΕΙΑΣ Ηθική υποχρέωση ιατρού να δρα προς όφελος του ασθενούς Υπεράσπιση δικαιωµάτων του Πρόληψη θεραπεία νόσου Προαγωγή υγείας Μείωση αναπηρίας Διάσωση από κινδύνους Ελάφρυνση ψυχικής και σωµατικής αναπηρίας
Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΜΗ ΒΛΑΠΤΕΙΝ Αποχή από κάθε ενέργεια που βλάπτει τον ασθενή Σε ασθενείς τελικού σταδίου προέχει η ανακούφιση των συµπτωµάτων και η αντιµετώπιση του πόνου, εξασφαλίζοντας καλύτερη ποιότητα του χρόνου ζωής που αποµένει Η ΚΑΡΠΑ και η τεχνητή παράταση της ζωής όταν είναι µάταιες εναντιώνονται στην αρχή Ιπποκράτης: «ἀσκεῖν περὶ τὰ νοσήµατα δύο, ὠφελεῖν ἢ µὴ βλάπτειν»
ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΕΠΙΧΕΙΡΟΥΜΕ; Δεν εξασφαλίζεται η ασφάλεια του ανανήπτη Ύπαρξη advance directives living wills (???) Εµφανής θάνατος Μάταιη ως θεραπευτική παρέµβαση Resuscitation 95(2015) 302-311
ΠΩΣ ΚΡΙΝΕΤΑΙ ΟΜΩΣ Η ΜΑΤΑΙΟΤΗΤΑ; Η ανώφελη θεραπεία ισοδυναµεί µε µη θεραπεία και επιβάλλεται κατα το νόµο η διαπίστωση της µαταιότητας
ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΜΕ; Μετά την πάροδο 20 και επιπλέον λεπτών υπό συνθήκες ALS και επί απουσίας αντιστρεπτής αιτίας της ανακοπής και ύπαρξη ασυστολίας όλο το παραπάνω διάστηµα η Αν σε οποιαδήποτε χρονική στιγµή απειληθεί ασφάλεια του ανανήπτη Resuscitation 95(2015) 302-311
ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η ευθανασία διώκεται ποινικά (αρ.300,301π.κ.) (εξαίρεση Βέλγιο, Αυστρία, Ολλανδία κ.α) Προβλέπεται η αντιπροσώπευση του από οικείους Υποχρεωτική η συναίνεση του για ιατρικές πράξεις Λαµβάνονται υπόψη οι προγενέστερες οδηγίες - επιθυµίες
ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Η ελληνική νοµοθεσία αναγνωρίζει πλέον έναν ασθενή που είναι συνεργάτης, και συµµετέχει και αυτός στην θεραπεία του ο γιατρός οφείλει να ενηµερώνει τον ασθενή και ο α σ θ ε ν ή ς α π ο φ α σ ί ζ ε ι κ α ι σ υ ν α ι ν ε ί γ ι α τ η ν πραγµατοποίηση της ιατρικής πράξης (άρθρο 5 Σύµβασης Οβιεδα, Κωδικας Ιατρικής Δεοντολογίας άρθρο 12) όµως, ο γιατρός πρέπει να δίνει προτεραιότητα στην προστασία της υγείας του ασθενούς (Σύνταγµα και ΚΙΔ 9 παρ.1).
ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ο γιατρός µπορεί να αυτενεργεί όταν : όταν συντρέχει άµεση απόλυτη και κατεπείγουσα ανάγκη. (8 Σ.Οβιέδα, ΚΙΔ παρ.12 παρ.3) όπου «3. Κατ εξαίρεση δεν απαιτείται συναίνεση: α) στις επείγουσες περιπτώσεις, κατά τις οποίες δεν µπορεί να ληφθεί κατάλληλη συναίνεση και συντρέχει άµεση,απόλυτη και κατεπείγουσα ανάγκη παροχής ιατρικής φροντίδας β) στην περίπτωση απόπειρας αυτοκτονίας γ) αν οι γονείς ανήλικου ασθενή ή οι συγγενείς ασθενή που δεν µπορεί για οποιονδήποτε λόγο να συναινέσει ή άλλοι τρίτοι, που έχουν την εξουσία συναίνεσης για τον ασθενή, αρνούνται να δώσουν την αναγκαία συναίνεση και υπάρχει ανάγκη άµεσης παρέµβασης, προκειµένου να αποτραπεί ο κίνδυνος για τη ζωή ή την υγεία του ασθενή.»
ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ πρέπει να εκτιµώνται τυχόν προηγούµενες εκφρασθείσες επιθυµίες του ασθενούς σχετικά µε ιατρική επέµβαση (Σ.Οβιέδα 29, ΚΙΔ 29παρ.2) κατά τον ΚΙΔ άρθρο 29 παρ. 3. «Ο ιατρός οφείλει να γνωρίζει ότι η επιθυµία ενός ασθενή να πεθάνει, όταν αυτός βρίσκεται στο τελευταίο στάδιο, δεν συνιστά νοµική δικαιολόγηση για τη διενέργεια πράξεων οι οποίες στοχεύουν στην επίσπευση του θανάτου». Ενώ ο ποινικός κώδικας κατηγορεί τον ιατρό σε βαθµό π λ η µ µ ε λ ή µ α τ ο ς κ α ι ό χ ι κ α κ ο υ ρ γ ή µ α τ ο ς γ ι α ανθρωποκτονία µε συναίνεση (300ΠΚ).
Καθώς ακόµα δεν υπάρχει «δικαίωµα στον θάνατο», και το πλαίσιο του νόµου είσαι ασαφές. οι ιατροί καλούνται να λάβουν αποφάσεις µε δική τους ευθύνη, δίνοντας τη σκυτάλη της συνείδησής τους στη βιοηθική Το βάρος και η ευθύνη µιας απόφασης είναι µη διαχειρήσιµο απο όλες τις πλευρές. ΣΤΟΧΟΣ Σε µελλοντικές οδηγίες πιο ενεργή η συµµετοχή των ασθενών Εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση και ενηµέρωση του κοινού. Συνεργασία και εναρµόνιση νοµοθεσίας µεταξύ των χωρών της Ευρώπης.
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ