Ε 04.01.10 ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΥΠΟΔΟΜΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΓΡΑΜΜΗΣ Έκδοση 1.0 / 29-6-2009 04 ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 01 ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ 10 ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΓΡΑΜΜΗΣ Η Οδηγία τέθηκε σε ισχύ με την υπ αριθμ. ΔΓ/4.333.504/ 29-06-2009 Απόφαση του Γενικού Διευθυντή Υποδομής
Ε 1.0 /29-06-2009 2
Πίνακας Μεταβολών, αναθεωρήσεων, ενημερώσεων, συμπληρώσεων, αντικαταστάσεων κλπ. Η εκάστοτε τελευταία έκδοση, καταργεί όλες τις προηγούμενες, οι οποίες πρέπει να καταστρέφονται. Κωδικός Έκδοση / Ημερομηνία Αρ. Σελίδων Ε 04.01.10 E1.0/29.06.09 26 Παρατηρήσεις Ε 1.0 /29-06-2009 3
Ε 1.0 /29-06-2009 4
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. ΓΕΝΙΚΑ... 7 2. ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΓΡΑΜΜΗΣ (ΤΔΓ)... 9 2.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ... 9 2.2 ΜΕΤΡΗΣΗ... 11 2.3 ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΔΙΚΤΥΟΥ... 12 3. ΔΙΚΤΥΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΡΑΜΜΗΣ (ΔΕΓ)... 13 3.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ... 13 3.2 ΜΕΤΡΗΣΗ... 15 3.3 ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΔΕΓ... 17 4. ΜΟΝΙΜΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ (ΜΣΕΓ)... 19 4.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ... 19 4.2 ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ... 19 4.3 ΜΕΤΡΗΣΗ... 21 4.4 ΑΚΡΙΒΕΙΑ MΣΕΓ... 23 5. ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ ΠΑΡΕΛΚΟΜΕΝΩΝ... 25 5.1 ΓΕΝΙΚΑ... 25 5.2 ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ... 25 5.3 ΔΕΚΤΕΣ GPS... 25 5.4 ΧΩΡΟΣΤΑΘΜΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΨΗΦΙΑΚΟΙ ΧΩΡΟΒΑΤΕΣ... 25 Ε 1.0 /29-06-2009 5
Ε 1.0 /29-06-2009 6
1. ΓΕΝΙΚΑ Η εφαρμογή ταχυτήτων στο Ελληνικό Σιδηροδρομικό Δίκτυο της τάξης των 160 km/h σήμερα και 200 km/h τα αμέσως επόμενα έτη απαιτεί: Κατά τη φάση της κατασκευής, υψηλή ακρίβεια στην αρχική χάραξη της γεωμετρίας της σιδ/κής γραμμής. Κατά τη συντήρηση της γραμμής, ακριβείς μετρήσεις για τον υπολογισμό των διορθωτικών τιμών και την επαναφορά της γραμμής στην απόλυτη γεωμετρία της. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων απαιτείται η εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων υπολογισμού, χάραξης της απόλυτης γεωμετρίας της γραμμής με τη χρήση τοπογραφικών οργάνων - παρελκομένων, κατάλληλων υπολογιστών και εξειδικευμένου λογισμικού. Παράλληλα, απαιτείται η υλοποίηση κατάλληλων υποδομών με τη μορφή δικτύων υψηλής ακρίβειας κατά μήκος των σιδ/κών γραμμών. Ως Γεωδαιτική Υποδομή Γραμμής ορίζεται το σύνολο των γεωδαιτικών εργασιών κατασκευών - μετρήσεων που πρέπει να γίνουν κατά τη φάση κατασκευής ή ανακαίνισης μιας σύγχρονης σιδ/κής γραμμής, έτσι ώστε η αρχική στρώση και στη συνέχεια η συντήρηση να γίνεται με σύγχρονες τοπογραφικές μεθόδους, εξασφαλίζοντας μεγάλη ακρίβεια στον προσδιορισμό της απόλυτης θέσης της γραμμής στο χώρο. Η γεωδαιτική υποδομή της γραμμής αποτελείται από: Το Τριγωνομετρικό Δίκτυο Γραμμής (ΤΔΓ) Το Δίκτυο Ελέγχου Γραμμής (ΔΕΓ) Τα Μόνιμα Σημεία Εξασφάλισης Γραμμής (ΜΣΕΓ) Το Χωροσταθμικό Δίκτυο Γραμμής Ε 1.0 /29-06-2009 7
Ε 1.0 /29-06-2009 8
2. ΤΡΙΓΩΝΟΜΕΤΡΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΓΡΑΜΜΗΣ (ΤΔΓ) 2.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Το Τριγωνομετρικό Δίκτυο Γραμμής (ΤΔΓ) είναι το βασικό γεωδαιτικό δίκτυο που αναπτύσσεται κατά μήκος κάθε σιδ/κής γραμμής και συνδέεται άμεσα με το εθνικό γεωδαιτικό δίκτυο (ΓΥΣ ή HEPOS). Αν υπάρχει ήδη εγκατεστημένο δίκτυο από τη μελέτη/κατασκευή του έργου, τότε γίνεται σύνδεση και με αυτό. Η υλοποίηση του ΤΔΓ γίνεται με την κατασκευή βάθρων ανά 3~4 χιλιόμετρα. Τα βάθρα είναι τετραγωνικής διατομής και κατασκευάζονται από οπλισμένο σκυρόδεμα (διαστάσεις βάθρου υ1.20 x μ0.45 x π0.45 - διαστάσεις θεμελίουβάσης μ1.10 x π1.10 x υ0.90 - οπλισμός 4 x Ø12 στις γωνίες του βάθρου με συνδετήρια Ø8 ανά 25cm), φέρουν δε στη στέψη τους μεταλλική βάση κοχλίωσης, οριζόντια τοποθετημένη, που εξασφαλίζει την εξαναγκασμένη κέντρωση οργάνων - παρελκομένων. Για την προστασία της μεταλλικής βάσης κοχλίωσης τοποθετείται καπάκι προστασίας από λαμαρίνα 2mm, το οποίο ασφαλίζεται επί του βάθρου με κλειδαριά. Εναλλακτικά, τα βάθρα μπορούν να είναι και κυκλικής διατομής Ø45cm με τις ίδιες υπόλοιπες διαστάσεις και χαρακτηριστικά. Μεταλλικό καπάκι προστασίας Μεταλλική βάση κοχλίωσης 0.45m ΟΠΛΙΣΜΟΣ Κατακόρυφος 4xØ12 Συνδετήρια Ø8/25cm Στέψη βάσης 10~15cm πάνω από το έδαφος Υψομετρική αφετηρία Βάθρο 1.20m Θεμέλιο-Βάση 0.90m 1.10m Σχέδιο 1 Βάθρο ΤΔΓ Ε 1.0 /29-06-2009 9
Στη βάση του βάθρου τοποθετείται ορειχάλκινο βλήτρο ως υψομετρική αφετηρία (repere). Η κέντρωση τοπογραφικών οργάνων παρελκομένων ή δεκτών GPS γίνεται πάνω σε ειδική ορειχάλκινη βάση κέντρωσης. Για την πραγματοποίηση μετρήσεων, η βάση κέντρωσης βιδώνεται στη μεταλλική υποδοχή που υπάρχει στη στέψη του βάθρου με τη χρήση διπλού κοχλία σπειρώματος Μ30. Εικόνα 1 Διπλός κοχλίας Μ30 Τα βάθρα πρέπει να απέχουν τουλάχιστον 6 μέτρα από τον άξονα της πλησιέστερης τροχιάς και να βρίσκονται κατά προτίμηση εντός των ορίων απαλλοτρίωσης σε θέσεις με ανοικτό ορίζοντα (για μετρήσεις GPS). Η απόσταση μεταξύ διαδοχικών βάθρων είναι 3 έως 4 χιλιόμετρα και η ακριβής θέση κατασκευής υποδεικνύεται από την Υπηρεσία. Για κάθε βάθρο του ΤΔΓ συντάσσεται μητρώο. Εικόνα 2 Ορειχάλκινη βάση Ε 1.0 /29-06-2009 10
Ορειχάλκινη βάση κέντρωσης Διπλός κοχλίας Μ30 ΒΑΘΡΟ Μεταλλική υποδοχή μόνιμης κοχλίωσης εντός της στέψης απόλυτα κατακόρυφη Εικόνα 3 Τοποθέτηση τοπογραφικών οργάνων παρελκομένων επί του βάθρου 2.2 ΜΕΤΡΗΣΗ Στο ΤΔΓ δίδονται συντεταγμένες του ισχύοντος Γεωδαιτικού Συστήματος Αναφοράς. Οι μετρήσεις τύπου static γίνονται με GPS ακρίβειας ±5mm ±1ppm. Για το λόγο αυτό τα τριγωνομετρικά πρέπει να ιδρύονται σε χώρους με ανοικτό ορίζοντα. Προς το παρόν το σύστημα αναφοράς των συντεταγμένων είναι το ΕΓΣΑ87 ενώ στο επόμενο χρονικό διάστημα -λόγω της χρήσης του HEPOS- θα είναι το HTRS07. Κάθε τριγωνομετρικό γραμμής μετράται σε σχέση με 2 τριγωνομετρικά της ΓΥΣ (κατά προτίμηση αυτά που έχουν χρησιμοποιηθεί για το συσχετισμό με το HEPOS) καθώς και με το προηγούμενο και επόμενο τριγωνομετρικό γραμμής. Ο χρόνος μέτρησης για βάση μεταξύ ΤΔΓ και ΓΥΣ αναλόγως της απόστασης είναι > 3 ώρες και για βάσεις μεταξύ ΤΔΓ είναι > 2 ώρες. Όταν το δίκτυο HEPOS είναι διαθέσιμο, τα τριγωνομετρικά γραμμής θα συνδέονται με αυτό (αντί του δικτύου ΓΥΣ). Πριν την πραγματοποίηση μετρήσεων υποβάλλεται στην Υπηρεσία -προς έγκριση- σχέδιο με τις προγραμματισμένες μετρήσεις και μετά το πέρας των μετρήσεων παραδίδονται τα αρχεία μετρήσεων σε format RINEX. Τα υψόμετρα Η των τριγωνομετρικών γραμμής δίδονται με γεωμετρική χωροστάθμηση ακριβείας, χρησιμοποιώντας ψηφιακό χωροβάτη. Το υψόμετρο αναφέρεται στο ορειχάλκινο βλήτρο (repere) που βρίσκεται στη βάση του βάθρου. Η αρίθμηση των τριγωνομετρικών γραμμής είναι της μορφής Gxxyyy όπου xx είναι ο αριθμητικός κωδικός της γραμμής (01 ως 99) και yyy το ακέραιο χιλιόμετρο Ε 1.0 /29-06-2009 11
γραμμής εντός του οποίου βρίσκονται (000 ως 999). Αρμόδια Υπηρεσία για τον ορισμό των κωδικών γραμμής είναι η ΔΓ/ΥΓ. Η συνόρθωση του δικτύου θα γίνεται με κατάλληλο λογισμικό που θα διαθέτει ο Ανάδοχος και, μαζί με τα αποτελέσματα των συντεταγμένων των σημείων, θα δίδονται και τα σφάλματα, υψομετρικά και οριζοντιογραφικά, προσδιορισμού των συντεταγμένων εκφρασμένα σε mm. 2.3 ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΔΙΚΤΥΟΥ Η οριζοντιογραφική ακρίβεια των υπολογισμένων συντεταγμένων στο χρησιμοποιούμενο σύστημα αναφοράς θα πρέπει να είναι καλύτερη από ±1cm. H εσωτερική ακρίβεια μεταξύ διαδοχικών σημείων ΤΔΓ θα πρέπει να είναι καλύτερη από ±1.5mm Ε 1.0 /29-06-2009 12
3. ΔΙΚΤΥΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΡΑΜΜΗΣ (ΔΕΓ) 3.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Εικόνα 4 Στάση ΔΕΓ Το Δίκτυο Ελέγχου Γραμμής (ΔΕΓ) αποτελείται από μεταλλικές βάσεις που τοποθετούνται επί των ιστών ηλεκτροκίνησης. Οι βάσεις αυτές αποτελούν στάσεις πάνω στις οποίες τοποθετούνται -με εξαναγκασμένη κέντρωση- τοπογραφικά όργανα παρελκόμενα ή δέκτες GPS. Οι στάσεις ΔΕΓ υλοποιούνται ανά 150 ~ 180m δηλαδή ανά 3 ιστούς ηλεκτροκίνησης. Σε διπλές γραμμές οι στάσεις τοποθετούνται εναλλάξ στους ιστούς των τροχιών ανόδου και καθόδου. Προηγούμενος στύλος με βάση με βάση Επόμενος στύλος με βάση ΣΚΟΠΕΥΣΕΙΣ ΣΚΟΠΕΥΣΕΙΣ Γραμμή καθόδου ΣΚΟΠΕΥΣΕΙΣ ΣΚΟΠΕΥΣΕΙΣ ΣΚΟΠΕΥΣΕΙΣ Γραμμή ανόδου ΣΚΟΠΕΥΣΕΙΣ με βάση Σχέδιο 2 Υλοποίηση Δικτύου Ελέγχου Γραμμής με βάση Ε 1.0 /29-06-2009 13
Σε γραμμές μη ηλεκτροκινούμενες, οι μεταλλικές βάσεις τοποθετούνται επί πασσάλων (τμήματα από παλαιές σιδ/χιές -κουπόνια). Κάθε στάση ΔΕΓ αποτελείται από δύο μεταλλικές βάσεις: τη βάση οργάνου και τη βάση σύσφιξης επί του ιστού. d πλευρά b πλευρά a Σχέδιο 3 Διατομή βάσης οργάνου (ανισοσκελής γωνιά) τον τύπο και τη διάσταση του ιστού ηλεκτροκίνησης. Η βάση του οργάνου είναι μορφοσίδηρος γωνιακής διατομής (ανισοσκελής γωνία). Η πλευρά a (μεγάλη) της γωνίας έχει μήκος 90~100mm και η πλευρά b (μικρή) 65~100mm. Το πάχος d της γωνίας είναι 10mm. Το μήκος της γωνίας διαφοροποιείται ανάλογα με Η βάση σύσφιξης είναι μορφοσίδηρος διατομής UPN διαστάσεων 50x25mm ή 60x30mm πάχους 5~6mm για ιστούς τύπου LS.N και διαστάσεων 80x45mm ή 100x50mm πάχους 6mm για ιστούς διατομής Η. Οι βάσεις μετά την τελική τους διαμόρφωση (κοπή, διάνοιξη οπών) πρέπει να γαλβανιστούν εν θερμώ. Για τη σύσφιξη των δύο βάσεων επί του ιστού χρησιμοποιούνται κοχλίες Μ16 με διπλά περικόχλια (παξιμάδια). Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται έτσι ώστε η βάση οργάνου να τοποθετείται απόλυτα οριζόντια. Σχ 4α. Βάση σύσφιξης επί ιστού τύπου LS.N Σχ 4β. Βάση σύσφιξης επί ιστού τύπου Η Για ιστούς τύπου LS.N χρησιμοποιούνται 3 κοχλίες με μήκος ανάλογο της διάστασης UPN του ιστού. Για ιστούς τύπου Η χρησιμοποιούνται 4 κοχλίες (2 σειρές σε διάταξη άνω-κάτω). Μετά τη σύσφιξη, στο σπείρωμα των κοχλιών τοποθετείται ειδική κόλλα έτσι ώστε να μην είναι δυνατή η χαλάρωση τους. Μεταξύ των βάσεων και του ιστού μπορεί να τοποθετηθεί πλαστικό παρέμβυσμα από teflon, terylene ή άλλο παρεμφερές υλικό για καλύτερη σύσφιξη Ε 1.0 /29-06-2009 14
Το εμπρόσθιο τμήμα της βάσης οργάνου φέρει οπή Ø30 και προεξέχει από τον ιστό 20cm προς τη τροχιά έτσι ώστε να διευκολύνεται η τοποθέτηση - χειρισμός των οργάνων. Η κέντρωση γίνεται με την ειδική ορειχάλκινη βάση που βιδώνεται πάνω στη βάση οργάνου με ειδικό κοχλία σπειρώματος Μ30. Βάση οργάνου Εικόνα 5 Τοποθέτηση ορειχάλκινης βάσης Εικόνα 6 Στάση ΔΕΓ-GPS Εικόνα 7 Στάση ΔΕΓ 3.2 ΜΕΤΡΗΣΗ Με υπόδειξη της Υπηρεσίας, στάσεις ανά 1km περίπου που έχουν ανοικτό ορίζοντα, χαρακτηρίζονται ως στάσεις ΔΕΓ-GPS και συνδέονται με το ΤΔΓ με μετρήσεις GPS τύπου static. Από κάθε στάση ΔΕΓ-GPS μετριέται βάση προς τα δύο πλησιέστερα βάθρα του ΤΔΓ καθώς και προς τις εκατέρωθεν στάσεις ΔΕΓ- GPS. Ο χρόνος μέτρησης για κάθε βάση ΔΕΓ-ΤΔΓ είναι >1½ ώρα και μεταξύ ΔΕΓ Ε 1.0 /29-06-2009 15
είναι >1 ώρα αναλόγως των εμποδίων του ορίζοντα και του δείκτη PDOP κατά τη διάρκεια των μετρήσεων. Υποβάλλεται στην Υπηρεσία προς έγκριση, σχέδιο με τις προγραμματισμένες μετρήσεις και μετά το πέρας των μετρήσεων παραδίδονται στην Υπηρεσία τα αρχεία μετρήσεων σε format RINEX. Η συνόρθωση των μετρήσεων των στάσεων ΔΕΓ-GPS για τον υπολογισμό των συντεταγμένων Χ, Υ γίνεται με τη Μέθοδο Ελαχίστων Τετραγώνων (ΜΕΤ) θεωρώντας σταθερό το ΤΔΓ. Κάθε στάση ΔΕΓ-GPS έχει αρίθμηση της μορφής Txxxnn όπου xxx/nn είναι η αρίθμηση του ιστού που έχουν τοποθετηθεί. Από κάθε στάση ΔΕΓ γίνονται μετρήσεις με συμβατικά τοπογραφικά όργανα (γεωδαιτικοί σταθμοί) προς τις εκατέρωθεν στάσεις. Αν υπάρχει ορατότητα και προς μακρύτερες στάσεις τότε επιβάλλεται η σκόπευση - μέτρηση και προς τις στάσεις αυτές (μέγιστη σκόπευση ως 400m). Οι μετρήσεις γίνονται σε 3 πλήρεις περιόδους (οριζόντια γωνία, κατακόρυφη γωνία, κεκλιμένη απόσταση), χρησιμοποιούνται πρίσματα με ειδικούς στόχους, βάσεις στόχων και τρικόχλια. Κατά τη διάρκεια των μετρήσεων γίνονται συνεχείς μετρήσεις θερμοκρασίας και πίεσης για τη διόρθωση της σταθεράς του οργάνου. Η ακρίβεια των μετρήσεων είναι 5~7cc για τις γωνίες και 2mm±2ppm για τις αποστάσεις. Οι μετρήσεις δεν θα διεξάγονται σε ακραίες θερμοκρασίες, δηλαδή κάτω από -5 ο C ή πάνω από +30 ο C. Οι πρωτογενείς μετρήσεις παραδίδονται σε ψηφιακή μορφή (σειριακά αρχεία) στην Υπηρεσία για έλεγχο. Η συνόρθωση των μετρήσεων του ΔΕΓ για τον υπολογισμό των συντεταγμένων Χ, Υ γίνεται με τη Μέθοδο Ελαχίστων Τετραγώνων (ΜΕΤ) θεωρώντας σταθερές τις στάσεις ΔΕΓ-GPS. Το υψόμετρο Η των στάσεων ΔΕΓ δίδεται με γεωμετρική χωροστάθμηση ακριβείας χρησιμοποιώντας ψηφιακό χωροβάτη. Το υψόμετρο αναφέρεται σε ένα από τα εμπρόσθια βλήτρα στήριξης της βάσης του ιστού και σημαίνεται με χρώμα. Οι στάσεις ΔΕΓ εκτός GPS- έχουν αρίθμηση της μορφής Sxxxnn σύμφωνα με την παραπάνω λογική. Σε γραμμές μη ηλεκτροκινούμενες οι στάσεις ΔΕΓ υλοποιούνται επί κατακόρυφων πασσάλων (παλαιές σιδηροτροχιές - κουπόνια) ανά 150m. Οι πάσσαλοι έχουν ύψος 1.2m πάνω από το έδαφος, πακτώνονται στο έδαφος με βάση από άοπλο σκυρόδεμα διαστάσεων 60 cm x 60 cm, βάθους 80 cm (συνολικό μήκος κουπονιού 2m), τοποθετούνται 4~6m από τον άξονα της πλησιέστερης τροχιάς και το πέλμα τους είναι προσανατολισμένο ( βλέπει ) προς την τροχιά. Επί των πασσάλων κολλιέται με ηλεκτροσυγκόλληση τμήμα σιδηρογωνιάς διαστάσεων 100x100mm, πάχους 10mm, μήκους 15~17cm που στο μέσον της άνω πλευράς (βάση οργάνου) φέρει οπή Ø30 έτσι ώστε να τοποθετείται η ορειχάλκινη βάση κέντρωσης. Ε 1.0 /29-06-2009 16
Σε θέσεις βραχωδών ορυγμάτων ή τεχνικών έργων, οι βάσεις των στάσεων ΔΕΓ μπορούν να πακτώνονται επί του βράχου ή του κατακόρυφου τοίχου των τεχνικών. Το υψόμετρο Η δίδεται με γεωμετρική χωροστάθμηση ακριβείας χρησιμοποιώντας ψηφιακό χωροβάτη Το υψόμετρο αναφέρεται σε κατακόρυφο βλήτρο Ø18 που βρίσκεται πακτωμένο στη βάση του πασσάλου. Πάσσαλοι ΔΕΓ ανά 1km περίπου γίνονται στάσεις GPS. 3.3 ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΔΕΓ Η οριζοντιογραφική ακρίβεια των υπολογισμένων συντεταγμένων στο χρησιμοποιούμενο σύστημα αναφοράς θα πρέπει να είναι καλύτερη από ±15mm. H εσωτερική ακρίβεια μεταξύ διαδοχικών σημείων ΔΕΓ θα πρέπει να είναι καλύτερη από ±5mm Ε 1.0 /29-06-2009 17
Ε 1.0 /29-06-2009 18
4. ΜΟΝΙΜΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ (ΜΣΕΓ) 4.1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Εικόνα 8α Τοποθέτηση βλήτρου εξασφάλισης επί του ιστού Τα Μόνιμα Σημεία Εξασφάλισης Γραμμής (ΜΣΕΓ) είναι μεταλλικά ανοξείδωτα βλήτρα (μπουλόνια) που τοποθετούνται επί των ιστών ηλεκτροκίνησης και εξασφαλίζουν τη γεωμετρική Εικόνα 8 Βλήτρα εξασφάλισης Μ8-Μ16 θέση μιας ή περισσοτέρων τροχιών. Τα βλήτρα είναι κυλινδρικής διατομής μήκους 30mm και διαμέτρου Ø12. Για την κοχλίωση επί του ιστού, στο πίσω μέρος φέρουν σπείρωμα Μ8 ή Μ16 αναλόγως την περίπτωση. 4.2 ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ Η τοποθέτηση των ΜΣΕΓ επί των ιστών γίνεται είτε ανοίγοντας οπές με σπείρωμα Μ16 επί της παρειάς του ιστού προς τις τροχιές είτε κολλώντας με ειδική εποξική κόλλα επί των ιστών γωνιακές βάσεις πάνω στις οποίες κοχλιώνονται τα ΜΣΕΓ. Το ύψος τοποθέτησης των ΜΣΕΓ είναι 30~50cm ψηλότερα από τη χαμηλή σιδ/χιά. Τα ΜΣΕΓ τοποθετούνται επί των ιστών-βάσεων μόνο κατά τη διάρκεια των μετρήσεων και κατόπιν απομακρύνονται. Για ιστούς τύπου LS.N Στην περίπτωση που η διάτρηση του ιστού γίνει εργοστασιακά, ανοίγεται οπή με σπείρωμα Μ16 σε ύψος 1.20~1.40m από τη βάση του ιστού επί του στελέχους UPN. Αν ο ιστός δεν φέρει εργοστασιακή Εικόνα 9 διάτρηση τότε γίνεται διάτρηση επί Γωνιακή βάση για ιστούς LS.N ή πασσάλους τόπου ή κολλιέται βάση από μορφοσίδηρο γωνιακής διατομής (ανισοσκελής γωνία). Η πλευρά a (μεγάλη) της γωνίας είναι 50~60mm και η πλευρά b (μικρή) 30~40mm. Το πάχος d είναι 5mm. Η πλευρά b που τοποθετείται το βλήτρο εξασφάλισης (πλευρά εξασφάλισης) φέρει στο μέσο της οπή Ø8 χωρίς σπείρωμα για τη σύσφιξη του βλήτρου (τύπου Μ8). Η πλευρά a της κόλλησης φέρει κάθετες και οριζόντιες Ε 1.0 /29-06-2009 19
αυλακώσεις βάθους 2~3mm για την αύξηση της επιφάνειας κόλλησης. Κάθε τμήμα γωνίας έχει ύψος 30~40mm και πριν την τοποθέτηση γίνεται επεξεργασία με θερμό γαλβάνισμα. Εικόνα 10 Κόλληση γωνιακής βάσης ΜΣΕΓσε ιστούς LS.N Για ιστούς τύπου Η Η διάτρηση του ιστού γίνεται σε ύψος 1.20~1.40m από τη βάση του και η οπή φέρει σπείρωμα Μ16 για τη σύσφιξη του βλήτρου (τύπου Μ16). Αν η διάτρηση γίνει επί τόπου (όχι εργοστασιακά) τότε η οπή βάφεται με ψυχρό γαλβάνισμα για προστασία από την οξείδωση. Για υπάρχοντες πασσάλους εξασφάλισης (κουπόνια) Σε μη ηλεκτροκινούμενες γραμμές που διαθέτουν πασσάλους εξασφάλισης, τα ΜΣΕΓ τοποθετούνται επί των πασσάλων ανά 50m στις ευθείας, τόξα συναρμογής ή κυκλικά τόξα (πάσσαλοι που τυχόν έχουν τοποθετηθεί σε μικρότερες αποστάσεις πχ ανά 10m δεν εξασφαλίζονται με ΜΣΕΓ) Στο πέλμα των πασσάλων αυτών που συνήθως έχει προσανατολισμό προς τη φορά της χιλιομέτρησης, και σε ύψος >+30cm από τη χαμηλή σιδ/χιά ηλεκτροσυγκολλάται βάση από μορφοσίδηρο γωνιακής διατομής όπως ακριβώς περιγράφεται για τους ιστούς τύπους LS.N πάνω στην οποία βιδώνεται το ΜΣΕΓ. Αντί για επεξεργασία με θερμό γαλβάνισμα, η γωνιά βάφεται με ελαιόχρωμα ίδιου χρώματος με τον πάσσαλο εξασφάλισης. Για νέους πασσάλους Σε νέες μη ηλεκτροκινούμενες γραμμές τοποθετούνται πάσσαλοι ανά 50m με τις προδιαγραφές που αναφέρονται στο Δίκτυο Ελέγχου Γραμμής (ΔΕΓ) για τις μη ηλεκτροκινούμενες γραμμές. Επί του πέλματος του κουπονιού (αριστερά ή δεξιά άκρη) και σε ύψος >+30cm από τη χαμηλή σιδ/χιά ανοίγεται οπή Ø8 χωρίς σπείρωμα για τη σύσφιξη βλήτρου τύπου Μ8. Για αποβάθρες σταθμών, σήραγγες, τοίχους τεχνικών Σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει χώρος για την τοποθέτηση ιστών ηλεκτροκίνησης σε περιοχές αποβαθρών σταθμών, cut & cover, σήραγγες, τοίχους τεχνικών έργων κλπ, τα ΜΣΕΓ πακτώνονται επί των πλευρικών παρειών των τεχνικών έργων. Εικόνα 11 Τοποθέτηση πλάκας με εξασφάλιση εντός σήραγγας Ε 1.0 /29-06-2009 20
Χρησιμοποιείται μεταλλική πλάκα διαστάσεων 80x80mm, πάχους 10mm η οποία φέρει στο κέντρο της οπή με σπείρωμα Μ16 για την κοχλίωση του βλήτρου. Στις 2 γωνίες της πλάκας υπάρχουν οπές Ø8 για την τοποθέτηση ειδικών βλήτρων αγκυρίων με τα οποία η πλάκα αγκυρώνεται επί της κατακόρυφης επιφάνειας. Εναλλακτικά, αν δεν είναι δυνατή η αγκύρωση της μεταλλικής πλάκας τότε αυτή κολλάται με εποξική κόλλα. Στην πλάκα γίνεται επεξεργασία με θερμό γαλβάνισμα. ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν είναι απαραίτητη η τοποθέτηση ΜΣΕΓ σε χαρακτηριστικά σημεία της σιδ/κής γραμμής (ΑΠ, ΤΠ, ΤΠ, ΑΠ, κλπ) Εικόνα 12 Μεταλλική πλάκα εξασφάλισης με αγκύρια 4.3 ΜΕΤΡΗΣΗ Για τη μέτρηση των ΜΣΕΓ απαιτούνται ειδικά κατασκευασμένα για σιδηροδρομική χρήσηπρίσματα με βάση που εφαρμόζει επί των βλήτρων εξασφάλισης. Για την αποφυγή σφαλμάτων σκόπευσης χρησιμοποιούνται μόνο γεωδαιτικοί σταθμοί με αυτόματο σύστημα σκόπευσης (auto-lock). 4.3.1 Μετρήσεις σε διπλή γραμμή Ο γεωδαιτικός σταθμός στήνεται σε ελεύθερη στάση (free stationing) σε περιοχή κοντά ή μεταξύ των τροχιών ανάμεσα σε 4 ιστούς ηλεκτροκίνησης. Από κάθε ελεύθερη στάση οργάνου γίνονται σκοπεύσεις προς τις 3 πλησιέστερες στάσεις του ΔΕΓ, την προηγούμενη - επόμενη ελεύθερη στάση και προς 12 ΜΣΕΓ όπως φαίνεται στο σχέδιο 5. Οι μετρήσεις για το οριζοντιογραφικό υπολογισμό των ΜΣΕΓ γίνονται σε 3 πλήρεις περιόδους (οριζόντια γωνία, κατακόρυφη γωνία, κεκλιμένη απόσταση). Εικόνα 13 Ειδικά πρίσματα με βάσεις για τη μέτρηση των ΜΣΕΓ Με την ολοκλήρωση του συνόλου των μετρήσεων (3 ΔΕΓ, 2 στάσεις, 12 ΜΣΕΓ) το όργανο μετακινείται κατά 100~120m ( προσπερνώντας μια τετράδα ΜΣΕΓ) στην επόμενη ελεύθερη στάση όπως φαίνεται στο σχέδιο 4. Με τη μέθοδο αυτή, κάθε ΜΣΕΓ μετριέται από 3 στάσεις οργάνου και σε κάθε νέα στάση μετριώνται 8 ΜΣΕΓ που είχαν ήδη μετρηθεί από την προηγούμενη στάση. Με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται μεγάλη εσωτερική συνοχή στο δικτύο. Αν η ελεύθερη στάση (free stationing) είναι αδύνατη λόγω κυκλοφορίας συρμών, τότε τα ΜΣΕΓ θα μετρούνται από τις κοντινότερες στάσεις ΔΕΓ. Ε 1.0 /29-06-2009 21
Κατά τη διάρκεια των μετρήσεων γίνονται συνεχείς μετρήσεις θερμοκρασίας και πίεσης για τη διόρθωση της σταθεράς του οργάνου. Οι μετρήσεις δεν θα διεξάγονται σε ακραίες θερμοκρασίες, δηλαδή κάτω από -5 ο C ή πάνω από +30 ο C. Εικόνα 14 Μέτρηση ΜΣΕΓ Τα βλήτρα των ΜΣΕΓ για λόγους προστασίας από κλοπή τοποθετούνται επί των ιστών μόνο κατά τη διάρκεια των μετρήσεων και στη συνέχεια απομακρύνονται. ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΤΑΣΗ ΟΡΓΑΝΟΥ ΕΓ ΜΣΕΓ 11 ΜΣΕΓ 9 ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΤΑΣΗ ΟΡΓΑΝΟΥ ΜΣΕΓ 7 12 ΜΣΕΓ ΕΓ ΜΣΕΓ 1 ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΤΑΣΗ ΟΡΓΑΝΟΥ 3 ΜΣΕΓ ΜΣΕΓ 5 10 ΜΣΕΓ 2 ΜΣΕΓ 4 ΜΣΕΓ ΕΓ 6 ΜΣΕΓ 8 ΜΣΕΓ Σχέδιο 5 Μεθοδολογία μέτρησης των ΜΣΕΓ σε διπλή γραμμή 4.3.2 Μετρήσεις σε μονή γραμμή Ε 1.0 /29-06-2009 22
Η μεθοδολογία μέτρησης παραμένει η ίδια. Από κάθε ελεύθερη στάση οργάνου σκοπεύονται 3 στάσεις ΔΕΓ, 2 στάσεις και 6 ΜΣΕΓ. 4.3.3 Υπολογισμοί Οι πρωτογενείς μετρήσεις παραδίδονται σε ψηφιακή μορφή (σειριακά αρχεία) στην αρμόδια Υπηρεσία για έλεγχο. Η επίλυση του δικτύου γίνεται με την ΜΕΤ θεωρώντας σταθερές τις στάσεις ΔΕΓ και δίδονται οι συντεταγμένες Χ, Υ των ΜΣΕΓ. Το υψόμετρο Η των ΜΣΕΓ δίδεται με γεωμετρική χωροστάθμηση ακριβείας χρησιμοποιώντας ψηφιακό χωροβάτη. Το υψόμετρο αναφέρεται στον κεντρικό οριζόντιο άξονα του κυλίνδρου του βλήτρου (6 mm χαμηλότερα από την άνω επιφάνεια) Τα ΜΣΕΓ φέρουν αρίθμηση της μορφής Μxxxnn όπου xxx/nn είναι η αρίθμηση του ιστού που έχουν τοποθετηθεί. Μετά τον υπολογισμό των συντεταγμένων των ΜΣΕΓ, χρησιμοποιώντας κατάλληλο λογισμικό υπολογίζονται τα παρακάτω στοιχεία: Χιλιομετρική θέση (με ακρίβεια χιλιοστού) της προβολής του κάθε ΜΣΕΓ επί του άξονα της τροχιάς (ή των αξόνων των τροχιών) που εξασφαλίζει. Οριζόντια απόσταση (προβολή) κάθε ΜΣΕΓ στον άξονα της τροχιάς (ή στους άξονες των τροχιών) που εξασφαλίζει. Υψομετρική διαφορά κάθε ΜΣΕΓ από τη ερυθρά -στην αντίστοιχη ΧΘ- της μηκοτομής της τροχιάς (ή των τροχιών) που εξασφαλίζει. Το μητρώο των ΜΣΕΓ με τα παραπάνω στοιχεία και όλοι οι αναλυτικοί υπολογισμοί παραδίδονται σε ψηφιακή μορφή στην Υπηρεσία. 4.4 ΑΚΡΙΒΕΙΑ MΣΕΓ Η εσωτερική ακρίβεια μεταξύ διαδοχικών σημείων ΜΣΕΓ θα πρέπει να είναι καλύτερη από ±2mm Ε 1.0 /29-06-2009 23
Ε 1.0 /29-06-2009 24
5. ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΝ - ΠΑΡΕΛΚΟΜΕΝΩΝ 5.1 ΓΕΝΙΚΑ Για την πραγματοποίηση μετρήσεων ακριβείας που αναφέρονται στα πιο πάνω κεφάλαια, οι Ανάδοχοι πρέπει να διαθέτουν κατάλληλα όργανα που να καλύπτουν τις ζητούμενες προδιαγραφές ακρίβειας. Κάθε Ανάδοχος θα παραδίδει στην Υπηρεσία λίστα με τα όργανα (τύπος οργάνου, σειριακός αριθμός οργάνου) που πρόκειται να χρησιμοποιήσει στο Έργο. Τα όργανα πρέπει να είναι ελεγμένα - διακριβωμένα από Εξουσιοδοτημένο Εργαστήριο του κατασκευαστή το πολύ 1 μήνα πριν την έναρξη των μετρήσεων. Κατά το διάστημα των εργασιών πρέπει να ανανεώνουν τη διακρίβωση τους το πολύ κάθε 6 μήνες. Σε τακτικά χρονικά διαστήματα, όποτε η Υπηρεσία κρίνει σκόπιμο μπορεί να ελέγχει την ακρίβεια των οργάνων που χρησιμοποιεί ο Ανάδοχος. Τα τοπογραφικά συνεργεία των Αναδόχων, σε περίπτωση μετρήσεων σε ηλεκτροκινούμενες γραμμές θα πρέπει να διαθέτουν την απαραίτητη πιστοποίηση. 5.2 ΓΕΩΔΑΙΤΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ Για την πραγματοποίηση μετρήσεων μεταξύ των στάσεων ΔΕΓ χρησιμοποιούνται Γεωδαιτικοί σταθμοί ακρίβειας 5~7cc στις γωνίες και 2mm±2ppm στις αποστάσεις. Ειδικά για τη των ΜΣΕΓ και τον υπολογισμό των συντεταγμένων τους οι μετρήσεις γίνονται με γεωδαιτικούς σταθμούς αυτόματης σκόπευσης (auto-lock) αντίστοιχης ακρίβειας. Ίδια όργανα χρησιμοποιούνται για την σκόπευση των μετρητικών trolleys κατά τη διαδικασία μέτρησης λήψης στοιχείων (διορθώσεων γραμμής) για τα βαρέα μηχανήματα γραμμής (μπουρέζες) 5.3 ΔΕΚΤΕΣ GPS Για την πραγματοποίηση μετρήσεων για την ίδρυση ΤΔΓ ή στάσεων ΔΕΓ-GPS χρησιμοποιούνται σύγχρονοι δέκτες GPS (τελευταίας πενταετίας) μονής ή διπλής συχνότητας, οριζοντιογραφικής ακρίβειας ±5mm ±1ppm ή καλύτερες σε μετρήσεις static. Για την αποτύπωση της γραμμής με δέκτη GPS επί μετρητικού trolley, απαιτούνται σύγχρονοι δέκτες GPS (τελευταίας πενταετίας) διπλής συχνότητας, ακρίβειας ±10mm ±1ppm (οριζοντιογραφία) και ±15mm ±1ppm (υψομετρία) σε μετρήσεις RTK. 5.4 ΧΩΡΟΣΤΑΘΜΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ - ΨΗΦΙΑΚΟΙ ΧΩΡΟΒΑΤΕΣ Κατά μήκος των σιδ/κών γραμμών ιδρύονται χωροσταθμικά δίκτυα ακριβείας από τα οποία δίδονται υψόμετρα στα ΤΔΓ, τα ΔΕΓ και τα ΜΣΕΓ. Για τη μέτρηση των δικτύων χρησιμοποιούνται ψηφιακοί χωροβάτες με ειδικές σταδίες invar για επίτευξη ακρίβειας της τάξης του ±0.5mm/km. Ε 1.0 /29-06-2009 25
Τα σταθερά σημεία εξάρτησης (υψομετρικές αφετηρίες) των χωροσταθμικών δικτύων υποδεικνύονται από την Υπηρεσία. Οι μετρήσεις παραδίδονται στην Υπηρεσία σε ψηφιακή μορφή (σειριακό αρχείο μετρήσεων). Ε 1.0 /29-06-2009 26