ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 2004 Επιτροπή Οικονοµικής και Νοµισµατικής Πολιτικής 22 Μαΐου 2001 ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟ 1997/2174(COS) ΣΧΕ ΙΟ ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Οικονοµικής και Νοµισµατικής Πολιτικής προς την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων, ικαιωµάτων του Ανθρώπου, Κοινής Ασφάλειας και Αµυντικής Πολιτικής σχετικά µε την πορεία της Πολωνίας προς την προσχώρηση (COM(2000) 0709 C5-0609/00 1997/2174 (COS)) Συντάκτης γνωµοδότησης: Christophe Huhne PA\437735.doc PE 296.027
PE 296.027 2/6 PA\437735.doc
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Κατά τη συνεδρίασή της στις 21 Μαρτίου 2001, η Επιτροπή Οικονοµικής και Νοµισµατικής Πολιτικής όρισε συντάκτη γνωµοδότησης τον κ. Christophe Huhne. Κατά τη συνεδρίασή της στις 25 Απριλίου 2001, η επιτροπή εξέτασε το σχέδιο γνωµοδότησης. Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση, η επιτροπή ενέκρινε τα κατωτέρω συµπεράσµατα µε... ψήφους υπέρ,... ψήφους κατά και... αποχή/ές/οµόφωνα. Ήσαν παρόντες κατά την ψηφοφορία οι βουλευτές:..., πρόεδρος/ασκών/ασκούσα την προεδρία..., αντιπρόεδρος..., αντιπρόεδρος..., συντάκτης/ρια γνωµοδότησης...,... (αναπλ....),... (αναπλ.... σύµφωνα µε το άρθρο 153, παράγραφος 2, του Κανονισµού),... και... PA\437735.doc 3/6 PE 296.027
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ H Πολωνία έχει πραγµατοποιήσει σηµαντική οικονοµική πρόοδο. Χάρη στην έγκαιρη εφαρµογή των µεταρρυθµίσεων της αγοράς τη λεγόµενη «θεραπεία σοκ» - υπέστη λιγότερο σοβαρή µεταβατική ύφεση από τις χώρες που προσπάθησαν να εφαρµόσουν αργά και σταδιακά τις µεταρρυθµίσεις αυτές, ξεπερνώντας γρήγορα το προ του 1989 επίπεδο της παραγωγής. Ωστόσο, η διαδικασία δεν έχει ολοκληρωθεί, ιδίως σε ό,τι αφορά την αγορά εργασίας, όπου η δύναµη των συνδικάτων και η ανελαστικότητα του εργατικού δικαίου έχει οδηγήσει σε έλλειψη θέσεων απασχόλησης και αυξανόµενη ανεργία. Σε εθνικό επίπεδο, η ανεργία στην Πολωνία είναι σήµερα σχεδόν 16% µεταξύ του ενεργού πληθυσµού, ποσοστό υψηλότερο από εκείνο που σηµειώθηκε περί τα µέσα της δεκαετίας του 90. Ωστόσο, οι διαρθρωτικές µεταρρυθµίσεις της αγοράς προϊόντων και κεφαλαίων, σε αντίθεση µε εκείνες της αγοράς εργασίας, συγκέντρωσαν ευρεία πολιτική συναίνεση. Οι ιδιωτικοποιήσεις προχώρησαν µε ταχύ ρυθµό. Η µεταρρύθµιση του συνταξιοδοτικού συστήµατος ολοκληρώθηκε. Παρά τη γενικά ενθαρρυντική της πορεία, η βασική αναδιάρθρωση του αγροτικού τοµέα έχει καθυστερήσει, καθώς και η ιδιωτικοποίηση της βιοµηχανίας χάλυβα. Όταν και οι δύο ολοκληρωθούν, η αναπόφευκτη αναδιάρθρωση µπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή κρίση στον τοµέα της απασχόλησης και σε αύξηση της παραγωγικότητας. (Σήµερα, η παραγωγικότητα του γεωργικού τοµέα υπολείπεται κατά πολύ του συνόλου της οικονοµίας). Τούτο, θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στο σύνολο της οικονοµίας λόγω του µεγάλου αριθµού των εργαζοµένων που θα αναγκασθούν να αλλάξουν απασχόληση. Πρέπει να καταβληθεί κάθε προσπάθεια για την απορρόφηση των εργαζοµένων αυτών σε άλλους τοµείς (η οποία, βεβαίως, θα αποσκοπεί επίσης στην ενθάρρυνση των εξειδικευµένων πολωνών εργαζοµένων να παραµείνουν στην Πολωνία και να µην µεταναστεύσουν). Για την προσπάθεια αυτή απαιτούνται επενδύσεις στον τοµέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, καθώς και η δηµιουργία νέων θέσεων απασχόλησης στις αγροτικές περιοχές, η δε ΕΕ θα έπρεπε ενδεχοµένως να παράσχει ειδική υποστήριξη σε αυτές τις προσπάθειες. Εάν η ανάπτυξη της απασχόλησης δεν επιταχυνθεί, υπάρχει κίνδυνος υψηλής αύξησης της ανεργίας, σε επίπεδα ανάλογα µε εκείνα που παρατηρήθηκαν στην Ισπανία κατά τα πρώτα έτη της ένταξής της στην ΕΕ. Αυτή η αβεβαιότητα για την έκβαση της οικονοµικής κατάστασης αρχίζει να καθιστά την κοινή γνώµη στην Πολωνία πιο σκεπτική σε ό,τι αφορά την προσχώρηση στην ΕΕ. Βάσει πρόσφατων σφυγµοµετρήσεων µόνον το 55 % είναι υπέρ της προσχώρησης, τα δε αποτελέσµατα µπορεί να είναι ακόµη χειρότερα όταν οι διαπραγµατεύσεις θα στραφούν σε ευαίσθητα κεφάλαια ιδίως τη γεωργία - πράγµα που θα καταστήσει αβέβαια τα αποτελέσµατα του προτεινόµενου δηµοψηφίσµατος. Ακόµη σηµαντικότερο είναι το γεγονός ότι το 54% των Πολωνών είναι πεπεισµένο ότι τα σηµερινά κράτη µέλη θα επωφεληθούν από την ένταξη της Πολωνίας στην ΕΕ περισσότερο από την ίδια την Πολωνία. Λαµβάνοντας υπόψη τα κριτήρια της Κοπεγχάγης, δεν υπάρχει αµφιβολία ότι η Πολωνία διαθέτει µια λειτουργική οικονοµία της αγοράς. Ωστόσο, η δυνατότητα της Πολωνίας να αντιµετωπίσει την ανταγωνιστική πίεση στο πλαίσιο της ενιαίας αγοράς εξαρτάται από την περαιτέρω πρόοδο της αναδιάρθρωσης, ιδίως σε ό,τι αφορά την ικανότητα δηµιουργίας θέσεων απασχόλησης στην αγορά εργασίας, τη βελτίωση των µεταφορών, των επικοινωνιών και άλλων υποδοµών, τον δραστικό περιορισµό των κρατικών ενισχύσεων και άλλων PE 296.027 4/6 PA\437735.doc
στρεβλώσεων της αγοράς. Ενώ σήµερα, κατά τις διαπραγµατεύσεις µε την Πολωνία, έχουν κλείσει προσωρινά 15 από τα 31 κεφάλαια της Συνθήκης, παραµένουν σηµαντικά τα ακόλουθα θέµατα: - ελεύθερη κυκλοφορία κεφαλαίων (κεφάλαιο 4) Έχει δηµιουργηθεί το νοµικό πλαίσιο για την προσαρµογή στο κοινοτικό κεκτηµένο. Η πολωνική κυβέρνηση ζητεί περίοδο 18 ετών κατά την οποία θα µπορούσε να εφαρµόζει σύστηµα αδειών για την απόκτηση ακινήτων (αγροτική γη και δεύτερη κατοικία), το οποίο φαίνεται κάπως υπερβολικό. Επιπλέον, η Επιτροπή και οι πολωνικές αρχές θα έπρεπε να εξετάσουν τη διατήρηση ορισµένων κυρώσεων για τις βραχυπρόθεσµες εισροές κεφαλαίου, προκειµένου να υπάρξει µια αυστηρότερη νοµισµατική πολιτική στην Πολωνία χωρίς να ανέλθει η ισοτιµία του νοµίσµατος. Είναι επίσης σηµαντικό να εφαρµόσει η Πολωνία την αυστηρότερη δυνατή νοµοθεσία για το ξέπλυµα του χρήµατος, λόγω του εκτεταµένου εµπορίου στα ανατολικά της σύνορα. - εταιρικό δίκαιο (κεφάλαιο 5) Τα δικαιώµατα πνευµατικής και βιοµηχανικής ιδιοκτησίας έχουν προσαρµοστεί στη νοµοθεσία της ΕΕ, αλλά το πολωνικό εταιρικό δίκαιο πρέπει να συµπληρωθεί, ιδίως σε ό,τι αφορά τις συγχωνεύσεις και τις διασπάσεις των επιχειρήσεων. Επίσης, τίθεται το πρόβληµα της δικαστικής ικανότητας χειρισµού των περιπτώσεων χρεωκοπίας. - κρατικές ενισχύσεις και ανταγωνισµός (κεφάλαιο 6) Έχει εφαρµοσθεί ένα πλαίσιο ρυθµίσεων και νοµοθεσίας αντιτράστ, το οποίο όµως δεν επεκτείνεται στις ειδικές οικονοµικές ζώνες που εξακολουθούν να υπάρχουν. Παρόλο που το σύστηµα αυτό έχει παίξει σηµαντικό ρόλο στην πρόσφατη οικονοµική ανάκαµψη, είναι αντίθετο µε τους νόµους της ΕΕ και τη συµφωνία Πολωνίας-Ευρώπης. - φορολογία (κεφάλαιο 10) Η πολωνική κυβέρνηση θα ήθελε να διατηρήσει ορισµένα προϊόντα µε µηδενική επιβολή ΦΠΑ, όπως πράττουν και ορισµένα κράτη µέλη. Αντιθέτως, η Επιτροπή σκοπεύει να επιτρέψει µια µεταβατική µόνον περίοδο. Και πάλι, το θέµα είναι η ικανότητα της διοίκησης να καταστήσει λειτουργικό το νέο σύστηµα. -δηµοσιονοµικός έλεγχος (κεφάλαιο 28) Παρά το γεγονός ότι το κεφάλαιο που αφορά τον δηµοσιονοµικό έλεγχο εντός του δηµοσίου τοµέα µε την εξασφάλιση του στόχου της κάλυψης των δηµοσίων δαπανών έχει προσωρινά κλείσει, παραµένουν ζητήµατα σε σχέση µε τη δέσµευση της πολωνικής κυβέρνησης να εφαρµόσει τις αναγκαίες µεταρρυθµίσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η Επιτροπή πρέπει να είναι έτοιµη να συστήσει την επανέναρξη των διαπραγµατεύσεων επί των κεφαλαίων αυτών εφόσον δεν τηρηθούν οι αναληφθείσες δεσµεύσεις. PA\437735.doc 5/6 PE 296.027
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η Επιτροπή Οικονοµικής και Νοµισµατικής Πολιτικής καλεί την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων, ικαιωµάτων του Ανθρώπου, Κοινής Ασφάλειας και Αµυντικής Πολιτικής, που είναι αρµόδια επί της ουσίας, να συµπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσµατός της τα ακόλουθα στοιχεία: 1. Καλωσορίζει τη σηµαντική πρόοδο προς µια πλήρως λειτουργική οικονοµία της αγοράς που ήδη επέτυχε η Πολωνία ιδίως µέσω της ιδιωτικοποίησης και της φιλελευθεροποίησης των τιµών και του κόστους στην αγορά προϊόντων και κεφαλαίων αλλά εκφράζει τη λύπη του για το γεγονός ότι δεν δόθηκε η δέουσα προτεραιότητα στις µεταρρυθµίσεις της αγοράς απασχόλησης, προκειµένου να δηµιουργηθούν περισσότερες θέσεις εργασίας. 2. Καλεί την κυβέρνηση της Πολωνίας να επιτρέψει την ελεύθερη κυκλοφορία όλων των µακροπρόθεσµων κεφαλαίων συµπεριλαµβανοµένων των χρηµάτων για την αγορά ακινήτων ενώ ζητεί από την πολωνική κυβέρνηση και την Επιτροπή να διατηρήσουν, όπου είναι αναγκαίο, τη δυνατότητα επιβολής προσωρινών επιβαρύνσεων στις βραχυπρόθεσµες κερδοσκοπικές κινήσεις κεφαλαίων που θα µπορούσα να αποσταθεροποιήσουν την ισοτιµία συναλλάγµατος και τη διαδικασία σύγκλισης. 3. Υπογραµµίζει την ανάγκη για αυστηρά και αποτελεσµατικά µέτρα για την καταπολέµηση του πλυσίµατος χρηµάτων και ζητεί από την Πολωνία να εγκρίνει το ταχύτερο δυνατόν την αναγκαία προς τούτο νοµοθεσία. 4. Ζητεί από την Επιτροπή να συστήσει την επανέναρξη του διαλόγου για τα κεφάλαια που έχουν κλείσει προσωρινά, εφόσον υπάρχει σαφής ένδειξη ότι δεν τηρήθηκαν οι δεσµεύσεις σε αυτούς τους τοµείς π.χ., την υπαγωγή κονδυλίων εκτός προϋπολογισµού σε επαρκή δηµοσιονοµικό έλεγχο. 5. Καλεί την Επιτροπή να είναι περισσότερο ευέλικτη σε ό,τι αφορά τις εξαιρέσεις για τα προϊόντα µε µηδενικό συντελεστή ΦΠΑ, ιδίως για εκείνα που ήδη εξαιρούνται στα υπάρχοντα κράτη µέλη και για τα οποία αναµένεται ελάχιστη στρέβλωση της αγοράς (π.χ., τις εφηµερίδες). 6. Υπογραµµίζει την ανάγκη να υπάρξει νέα νοµοθεσία στους τοµείς του εταιρικού δικαίου και της φορολογίας µε την επέκταση ή τη δηµιουργία των καταλλήλων διοικητικών δοµών για την εφαρµογή της, και ενθαρρύνει τις διοικητικές επαφές µε τα κράτη µέλη της ΕΕ για την ανταλλαγή εµπειριών σε αυτούς τους τοµείς. 7. Υπογραµµίζει ότι η εκπαίδευση, η κατάρτιση και η δηµιουργία θέσεων απασχόλησης στις αγροτικές περιοχές πρέπει να αποτελέσουν προτεραιότητες της στρατηγικής της Επιτροπής σε ό,τι αφορά τη διαδικασία προένταξης της Πολωνίας. PE 296.027 6/6 PA\437735.doc