ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 17.11.2003 COM(2003) 700 τελικό 2003/0274 (COD) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση της απόφασης αριθ. 1419/1999/ΕΚ για τη θέσπιση κοινοτικής δράσης όσον αφορά την εκδήλωση «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» για το διάστηµα 2005 έως 2019 (υποβληθείσα από την Επιτροπή)
ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Η «Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πόλη» σχεδιάστηκε «για να συµβάλει στην προσέγγιση των ευρωπαϊκών λαών» και εγκρίθηκε, µε πρωτοβουλία της κυρίας Μελίνας Μερκούρη, από το Συµβούλιο Υπουργών της 13ης Ιουνίου 1985. Η ιδέα βασίζεται σε δύο θεµελιώδεις διαπιστώσεις: αφενός, η Ευρώπη ήταν και παραµένει ένας πόλος πλουσιότατης και πολύµορφης πολιτιστικής και καλλιτεχνικής ανάπτυξης και, αφετέρου, το φαινόµενο της αστικής ανάπτυξης διαδραµάτισε σηµαντικό ρόλο στη διαµόρφωση και στην άνθηση του πολιτισµού στην ήπειρό µας. Οι ευρωπαϊκές πολιτιστικές πόλεις επιλέγονταν µέχρι το έτος 2004 σε διακυβερνητική βάση τα κράτη µέλη επέλεγαν, οµόφωνα, τις πόλεις που επρόκειτο να ανακηρυχθούν πολιτιστικές πόλεις και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χορηγούσε κάθε χρόνο επιδότηση στην επιλεγείσα πόλη. Με την απόφαση 1419/1999/ΕΚ 1, της 25ης Μαΐου 1999, που εκδόθηκε βάσει του άρθρου 151 της συνθήκης ΕΚ, τροποποιήθηκε η διαδικασία επιλογής των πόλεων που θα επιλέγονταν από το 2005 και µετά, οι οποίες στο εξής αποκαλούνται «πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης». Η πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης ορίζεται κάθε χρόνο από το Συµβούλιο βάσει σύστασης της Επιτροπής, η οποία λαµβάνει υπόψη τη γνώµη κριτικής επιτροπής που αποτελείται από επτά ανεξάρτητες προσωπικότητες υψηλού κύρους, που είναι εµπειρογνώµονες στον πολιτιστικό τοµέα. Η επιλογή αυτή γίνεται βάσει κριτηρίων που έχουν καθορισθεί στην εν λόγω απόφαση. Η κοινοτική δράση «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» που θεσπίστηκε µε την απόφαση 1419/1999/ΕΚ έχει ως σκοπό, σύµφωνα µε το πρώτο άρθρο της εν λόγω απόφασης, «να προβάλει τον πλούτο, την ποικιλοµορφία και τα κοινά χαρακτηριστικά των ευρωπαϊκών πολιτισµών και να συµβάλει στη βελτίωση της αµοιβαίας γνωριµίας µεταξύ των ευρωπαίων πολιτών». Η δράση αυτή οφείλει να έχει τους ακόλουθους ειδικούς στόχους: προβολή των κοινών για τους Ευρωπαίους πολιτιστικών ρευµάτων τα οποία ξεκίνησαν από τις εν λόγω πόλεις ή στα οποία οι πόλεις αυτές συνέβαλαν σηµαντικά διοργάνωση εκδηλώσεων µε συµµετοχή πολιτιστικών συντελεστών από άλλες πόλεις κρατών µελών, οι οποίες οδηγούν στη διαµόρφωση βιώσιµων πολιτιστικών συνεργασιών, και στην προώθηση της κυκλοφορίας τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση υποστήριξη και ενίσχυση του δηµιουργικού έργου εξασφάλιση της κινητοποίησης και της συµµετοχής µεγάλων στρωµάτων του πληθυσµού προώθηση της υποδοχής των πολιτών της Ένωσης και της ευρύτερης δυνατής διάδοσης των προβλεπόµενων εκδηλώσεων προώθηση του διαλόγου µεταξύ των πολιτισµών της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσµου 1 Απόφαση αριθ. 1419/1999/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 25ης Μαΐου 1999 (ΕΕ L 166 της 1.7.1999). 2
αξιοποίηση της ιστορικής κληρονοµιάς και της αστικής αρχιτεκτονικής καθώς και της ποιότητας της ζωής στην πόλη. Το παράρτηµα I της απόφασης 1419/1999/ΕΚ περιλαµβάνει χρονολογικό κατάλογο, όπου για κάθε έτος από το 2005 έως το 2019 ορίζεται το κράτος µέλος που µπορεί να υποβάλει υποψηφιότητα για να υποδεχθεί την πολιτιστική πρωτεύουσα, κι αυτό σε ό,τι αφορά τα κράτη µέλη. Το άρθρο 2 της απόφασης προβλέπει ότι αυτή η χρονολογική σειρά µπορεί να τροποποιηθεί κατόπιν κοινής συµφωνίας των ενδιαφερόµενων κρατών µελών. Αυτό και έγινε µεταξύ Ελλάδας και Κάτω Χωρών οι οποίες άλλαξαν αµοιβαία τη σειρά τους (το 2006 είναι στο εξής το έτος που προβλέπεται να γίνει πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης µια ελληνική πόλη και το 2018 µια πόλη των Κάτω Χωρών), όπως σηµείωσε το Συµβούλιο Πολιτισµού/Οπτικοακουστικού τοµέα κατά τη συνεδρίασή του της 28ης Μαΐου 1998. Σύµφωνα µε το άρθρο 6 της απόφασης 1419/1999/ΕΚ, η Επιτροπή µπορεί να υποβάλει προτάσεις για την αναθεώρηση της απόφασης, ιδίως για την προσαρµογή στα δεδοµένα της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η συνθήκη προσχώρησης που υπογράφτηκε στην Αθήνα στις 16 Απριλίου 2003, προβλέπει ότι η Τσεχική ηµοκρατία, η ηµοκρατία της Εσθονίας, η Κυπριακή ηµοκρατία, η ηµοκρατία της Λεττονίας, η ηµοκρατία της Λιθουανίας, η ηµοκρατία της Ουγγαρίας, η ηµοκρατία της Μάλτας, η ηµοκρατία της Πολωνίας, η ηµοκρατία της Σλοβενίας και η Σλοβακική ηµοκρατία θα γίνουν µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συµβαλλόµενα µέρη στις συνθήκες µε τις οποίες ιδρύθηκε η Ένωση, όπως αυτές τροποποιήθηκαν ή συµπληρώθηκαν, την ηµεροµηνία έναρξης ισχύος τής εν λόγω συνθήκης, την 1η Μαΐου 2004, υπό την προϋπόθεση ότι όλες οι πράξεις επικύρωσης θα έχουν κατατεθεί πριν από την εν λόγω ηµεροµηνία. εδοµένης της συµβολικής σηµασίας και του αντικτύπου των εκδηλώσεων για την «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» καθώς και λόγω του ενδιαφέροντος που έχουν εκφράσει τα νέα κράτη µέλη για τη δράση αυτή, είναι σκόπιµο να δοθεί η δυνατότητα στα νέα κράτη µέλη να συµµετάσχουν χωρίς να περιµένουν αναθεώρηση της απόφασης 1419/1999/ΕΚ η οποία θα προέβλεπε νέα χρονολογική σειρά των κρατών µελών από το 2020 και µετά. Εξάλλου έχει σηµασία να µην µεταβληθεί η σειρά που προβλέπεται σήµερα για τις υποψηφιότητες των κρατών µελών διότι η προετοιµασία των υποψηφιοτήτων αυτών καθώς και των προγραµµάτων για την πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης απαιτούν πολλά χρόνια. Το άρθρο 2 της απόφασης 1419/1999/ΕΚ προβλέπει εξάλλου ότι τα κράτη οφείλουν να υποβάλουν υποψηφιότητα το αργότερο τέσσερα χρόνια πριν από την προβλεπόµενη έναρξη των εκδηλώσεων. Η παρούσα πρόταση έχει συνεπώς ως σκοπό να καθιερώσει ένα νέο σύστηµα µε το οποίο κάθε έτος θα ορίζονται δύο κράτη µέλη που µπορούν να υποβάλουν υποψηφιότητα για τη διοργάνωση της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπης. Κάθε έτος θα µπορούν συνεπώς να ορίζονται δύο πρωτεύουσες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, βάσει του άρθρου 2 της απόφασης 1419/1999/ΕΚ, συν µια ενδεχοµένως πρωτεύουσα σε µια τρίτη ευρωπαϊκή χώρα (άρθρο 4 της απόφασης). Αξίζει να σηµειωθεί ότι το άρθρο 5 της απόφασης 1419/1999/ΕΚ προβλέπει ότι θα πρέπει να υπάρχει σχέση µεταξύ των προγραµµάτων των πόλεων που έχουν οριστεί πολιτιστικές πρωτεύουσες για το ίδιο έτος. 3
Η παρούσα πρόταση τροποποίησης υποβάλλεται κατόπιν πλήρους συνεννόησης των κρατών µελών και των προσχωρουσών χωρών που είχαν την ευκαιρία να διατυπώσουν την προτίµησή τους κατά τη διάρκεια άτυπης διαβούλευσης που πραγµατοποίησε η Επιτροπή µε τα νέα κράτη το 2003. Τα άλλα ενδιαφερόµενα ευρωπαϊκά όργανα είχαν επίσης την ευκαιρία να εκδηλώσουν την υποστήριξή τους επί της αρχής της τροποποίησης αυτής. Η παρούσα απόφαση µπορεί να υποβληθεί και σε νέες τροποποιήσεις. Με τον τρόπο αυτό η Επιτροπή επιθυµεί να διερευνήσει και άλλες δυνατότητες για τη µελλοντική βελτίωση της διαδικασίας που ακολουθείται για τις πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης, δροµολογώντας µια διαδικασία προβληµατισµού µε το Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο σχετικά µε τη µέθοδο επιλογής των πολιτιστικών πρωτευουσών. Πράγµατι η ευρωπαϊκή διάσταση των προγραµµάτων των πόλεων που είχαν οριστεί πολιτιστικές πρωτεύουσες είχε κριθεί ορισµένες φορές σχετικά αδύναµη πρέπει να βρεθούν τα µέσα βελτίωσης της ευρωπαϊκής προστιθέµενης αξίας για τις ενέργειες που πραγµατοποιούνται σ' αυτό το πλαίσιο. Η µελέτη που δροµολόγησε πρόσφατα η Επιτροπή για τις πολιτιστικές πόλεις και τις πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης από το 1995 έως το 2004 αναµένεται να καταλήξει σε πολύ χρήσιµα συµπεράσµατα. Η εν λόγω διαδικασία προβληµατισµού πρέπει ωστόσο να διαχωριστεί από την παρούσα πρόταση απόφασης, ώστε να µην καθυστερήσει η εξέτασή της ενόψει της επικείµενης προσχώρησης των νέων κρατών µελών. Τέλος, βάσει του άρθρου 6 της απόφασης 1419/1999/ΕΚ, θα πρέπει να παρεµβληθεί και µια νέα πρόταση τροποποίησης της εν λόγω απόφασης κατά τρόπον ώστε η Βουλγαρία και η Ρουµανία να ενσωµατωθούν στον κατάλογο του παραρτήµατος Ι κατά την προσεχή διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Επιτροπή προτείνει συνεπώς : να τροποποιηθεί το άρθρο 2 παράγραφος 1 και το παράρτηµα Ι της απόφασης 1419/1999/ΕΚ ώστε να συµπληρωθεί η χρονολογική σειρά και να καθιερωθεί ένα σύστηµα µε το οποίο δύο πόλεις από κράτη µέλη θα µπορούν κάθε χρόνο να ορίζονται πολιτιστικές πρωτεύουσες της Ευρώπης. 4
2003/0274 (COD) Πρόταση ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση της απόφασης αριθ. 1419/1999/ΕΚ για τη θέσπιση κοινοτικής δράσης όσον αφορά την εκδήλωση «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» για το διάστηµα 2005 έως 2019 ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη: τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 151, την πρόταση της Επιτροπής 2, τη γνώµη της Επιτροπής των Περιφερειών 3, αποφασίζοντας σύµφωνα µε τη διαδικασία που αναφέρεται στο άρθρο 251 της συνθήκης 4, Εκτιµώντας τα εξής: (1) Η απόφαση 1419/1999/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου της 25ης Μαΐου 1999 για τη θέσπιση κοινοτικής δράσης όσον αφορά την εκδήλωση «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» για το διάστηµα 2005 έως 2019 5 σκοπό έχει να προβάλει τον πλούτο, την ποικιλοµορφία και τα κοινά χαρακτηριστικά των ευρωπαϊκών πολιτισµών και να συµβάλει στη βελτίωση της αµοιβαίας γνωριµίας µεταξύ των ευρωπαίων πολιτών. (2) Το παράρτηµα Ι της απόφασης 1419/1999/ΕΚ προβλέπει τη χρονολογική σειρά σύµφωνα µε την οποία τα κράτη µέλη µπορούν να υποβάλουν υποψηφιότητες για την εκδήλωση αυτή. Το παράρτηµα αυτό περιορίζεται στα κράτη που ήταν µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά την έκδοση της απόφασης στις 25 Μαΐου 1999. (3) Το άρθρο 6 της απόφασης 1419/1999/ΕΚ προβλέπει τη δυνατότητα αναθεώρησης της απόφασης αυτής, ιδίως ενόψει της µελλοντικής διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (4) Λαµβανοµένης υπόψη της επικείµενης διεύρυνσης, έχει σηµασία να δοθεί σε σύντοµο χρονικό διάστηµα η δυνατότητα στα µελλοντικά κράτη µέλη να υποβάλουν και αυτά υποψηφιότητες πόλεων µέσα στο πλαίσιο της εκδήλωσης «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης», χωρίς να µεταβληθεί η προβλεπόµενη σειρά για τα σηµερινά κράτη 2 3 4 5 ΕΕ C [ ] της [ ], σ. [ ] ΕΕ C [ ] της [ ], σ. [ ] ΕΕ C [ ] της [ ], σ. [ ] ΕΕ L 166 της 1.7.1999, σ. 1 5
µέλη, έτσι ώστε από το 2009 και έως το τέλος της παρούσας κοινοτικής δράσης, να µπορούν να ορίζονται κάθε χρόνο δύο πρωτεύουσες στα κράτη µέλη. (5) Εποµένως είναι σκόπιµο να τροποποιηθεί η απόφαση 1419/1999/ΕΚ. ΕΞΕ ΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ: Άρθρο 1 Η απόφαση 1419/1999/ΕΚ τροποποιείται ως εξής: (1) Στο άρθρο 2 η παράγραφος 1 αντικαθίσταται από το ακόλουθο κείµενο: "1. Πόλεις των κρατών µελών ορίζονται «Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης», εκ περιτροπής σύµφωνα µε τη σειρά του καταλόγου που περιλαµβάνεται στο παράρτηµα Ι. Έως και το έτος 2008 επιλέγεται µία πόλη κράτους µέλους από τον κατάλογο αυτόν. Από το έτος 2009 επιλέγεται µία πόλη από κάθε κράτος µέλος που περιλαµβάνεται στον κατάλογο. Η χρονολογική σειρά που προβλέπεται στο παράρτηµα Ι µπορεί να τροποποιηθεί µε κοινή συµφωνία των ενδιαφεροµένων κρατών µελών. Κάθε κράτος µέλος υποβάλλει µε τη σειρά του την υποψηφιότητα µιας ή περισσότερων πόλεων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο Συµβούλιο, στην Επιτροπή και στην Επιτροπή των Περιφερειών. Η υποβολή της υποψηφιότητας πραγµατοποιείται τουλάχιστον τέσσερα χρόνια πριν την έναρξη της εκδήλωσης. Συνοδεύεται από ενδεχόµενη σύσταση του ενδιαφερόµενου κράτους µέλους." (2) Το παράρτηµα Ι αντικαθίσταται από το κείµενο που περιλαµβάνεται στο παράρτηµα της παρούσας απόφασης. Άρθρο 2 Η παρούσα απόφαση τίθεται σε ισχύ την εικοστή ηµέρα από τη δηµοσίευσή της στην Επίσηµη Εφηµερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εφαρµόζεται από την έναρξη ισχύος της συνθήκης προσχώρησης του 2003. Βρυξέλλες, [ ] Για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Ο Πρόεδρος Για το Συµβούλιο Ο Πρόεδρος 6
Παράρτηµα I Σειρά υποβολής υποψηφιοτήτων για την "Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης" 2005 Ιρλανδία 2006 Ελλάδα 6 2007 Λουξεµβούργο 2008 Ηνωµένο Βασίλειο 2009 Αυστρία Λιθουανία 2010 Γερµανία Ουγγαρία 2011 Φινλανδία Εσθονία 2012 Πορτογαλία Σλοβενία 2013 Γαλλία Σλοβακία 2014 Σουηδία Λεττονία 2015 Bέλγιο Τσεχική ηµοκρατία 2016 Ισπανία Πολωνία 2017 ανία Κύπρος 2018 Κάτω Χώρες 6 Μάλτα 2019 Iταλία 6 Το Συµβούλιο Πολιτισµού/Οπτικοακουστικού τοµέα σηµείωσε κατά τη συνεδρίασή του της 28ης Μαΐου 1998, την αµοιβαία αλλαγή θέσεων στη χρονολογική σειρά µεταξύ της Ελλάδας και των Κάτω Χωρών σύµφωνα µε το άρθρο 2 παράγραφος 1 της απόφασης 1419/1999/ΕΚ. 7