2006 διαθεσιμότητα HPV εμβολίων 1



Σχετικά έγγραφα
HPV. Τι είναι τα κονδυλώματα?

Τι είναι ο HPV; Μετάδοση Η μετάδοση του HPV μπορεί να γίνει με τους παρακάτω τρόπους:

HPV Human Papilloma Virus. Ιός των Ανθρωπίνων Θηλωμάτων

ΗPV και ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις κατωτέρου γεννητικού συστήματος. Ε.Κωστοπούλου Λέκτορας Παθολογικής Ανατομικής Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Άλλο κονδυλώματα κι άλλο HPV;

Η λοίμωξη από τον ιό HPV

HPV-Εμβόλιο: Νέα εποχή στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου

HPV : Θα πρέπει να γίνεται έλεγχος ρουτίνας; Νικηφόρος Καπράνος Τµήµα Μοριακής Ιστοπαθολογίας Μαιευτικό και Χειρουργικό κέντρο ΜΗΤΕΡΑ

ΥΠΟΘΕΜΑ: ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ

HPV. Μανωλάκη Λάρισα Τ: Φ:

HIV & Ca τραχήλου μήτρας. Άτομα μολυσμένα με HIV έχουν αυξημένη ροπή για την ανάπτυξη καρκίνου.

HPV DNA, E6, E7, L1, L2, E2, p16, prb, κυκλίνες, κινάσες, Ki67. Τι από όλα αυτά πρέπει να γνωρίζει ο κλινικός γιατρός; Αλέξανδρος Λαµπρόπουλος

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Σημείωμα του συγγραφέα Ευχαριστίες HPV: Τι είναι, πού βρίσκονται και τι προκαλούν

Μελέτη φυσικών αυτοαντισωµάτων σε HPV θετικές γυναίκες. Πρόδροµα αποτελέσµατα

Ο καρκίνος του τραχήλου χης μήτρας είναι ο δεύτερος σε συχνότητα καρκίνος στον γυναικείο πληθυσμό κάτω των 45 ετών.

Ιοί & HPV. Ευστάθιος Α. Ράλλης. Επικ. Καθηγητής Δερματολογίας - Αφροδισιολογίας

Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενα Νοσήματα. Εργασία: Γιάννης Π.

Ερωτήσεις απαντήσεις HPV για τον ιό των ) ανθρώπινων θηλωμάτων(

ΟΙ ΠΡΟΚΑΡΚΙΝΙΚΕΣ ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΚΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Mελέτη έκβασης περιπτώσεων ανίχνευσης άτυπων πλακωδών κυττάρων απροσδιορίστου σηµασίας (ΑSCUS) κατά την κυτταρολογική εξέταση κατά Παπανικολάου

ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣΥΜΠΤΩΜΑΤΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ

ΣΚΛΑΒΟΥΝΟΥ-ΑΝΔΡΙΚΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Οι μολύνσεις από τους HPV και τα πιθανά επακόλουθα

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΑ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ - ΧΛΑΜΥΔΙΑ - ΜΥΚΟΠΛΑΣΜΑ - ΕΡΠΗΣ - ΚΟΝΔΥΛΩΜΑΤΑ - ΣΥΦΙΛΗ - HIV - ΓΟΝΟΡΡΟΙΑ

Συχνότητα Human Papilloma Virus (HPV) στη Κύπρο

ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ. Τι είναι ο καρκίνος του τραχήλου

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Κατευθυντήρια Οδηγία Νο 13 Μάρτιος Πρωτογενής και δευτερογενής πρόληψη έναντι του καρκίνου του τραχήλου της µήτρας

Κονδυλώματα (ΗPV) - Ερωτήσεις κι απαντήσεις

ΗPV και Καρκίνος Δέρµατος. Ηλέκτρα Νικολαΐδου Επ. Καθηγήτρια Δερµατολογίας ΕΚΠΑ Νοσ. «Α. Συγγρός»

25/4/2017 : Ιός HPV. Κουμπλή Αλεξία/ ΤΕ Μαία ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΜΑΙΕΥΤΙΚΗ ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ

Δημήτριος Κουτσούρης, Καθηγητής ΕΜΠ Ηλιοπούλου Δήμητρα, Δρ. Βιοϊατρικής Τεχνολογίας, Ηλεκτρολόγος Μηχ. και Μηχ. Υπολογιστών, ΕΜΠ

ΕΜΒΟΛΙΟ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ (HPV)

Τι είναι το τεστ ΠΑΠ; Ο γιατρός μου είπε πως είναι παθολογικό. Σημαίνει ότι έχω καρκίνο;

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Σήμερα η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου: Στατιστικά-πρόληψη

Eπιδημιολογία σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων στην Ελλάδα σήμερα Σεξουαλικές συμπεριφορές και νοσήματα: Από την εφηβεία στην ενηλικίωση

Τεστ Παπανικολάου Η αξεπέραστη και ισχυρότερη μέθοδος προληπτικού ελέγχου για τον καρκίνο τραχήλου της μήτρας

14 ερωτήσεις - απαντήσεις για το νέο εμβόλιο

εξουαλικώς t μεταδιδόμενα

Τα δεδομένα που αφορούν στον καρκίνο είναι το πρώτο ουσιαστικό βήμα για τον αποτελεσματικό σχεδιασμό του ελέγχου του καρκίνου

Σεξουαλικά µεταδιδόµενα νοσήµατα και AIDS στους εφήβους. Χαράλαµπος Ανταχόπουλος 3 η Παιδιατρική Κλινική ΑΠΘ

HPV και Καρκίνος του Λάρυγγα

6η Σύνοδος. Τρόπος διενέργειας του τοκετού ως παράµετρος αύξησης ή ελάττωσης του κινδύνου µόλυνσης του νεογνού. της Ελληνικής HPV Εταιρείας

UROGOLD III: Οι σηµαντικότερες δηµοσιεύσεις της χρονιάς Καρκίνος Όρχεως και Πέους Ευάγγελος Φραγκιάδης Ακαδηµαϊκός Υπότροφος Α Ουρολογική Κλινική ΕΚΠΑ

«Τάσεις και γνώσεις των φοιτητριών του ΤΕΙ για τον ιό HPV»

HPV λοίμωξη Κλινική εικόνα. Κλινική εικόνα HPV αλλοιώσεων στην γεννητική περιοχή του άνδρα DR ΚΟΛΙΑΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ ΠΑΝΕΠ. ΥΠΟΤΡΟΦΟΣ Β ΟΥΡ ΑΠΘ

ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ. Τίτλος:

Ο HIV προσβάλλει το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου, που είναι υπεύθυνο για την άμυνα του οργανισμού ενάντια σε λοιμώξεις και άλλες ασθένειες.

ΕΧΟΥΝ ΟΙ HPV-ΤΥΠΟΙ ΧΑΜΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ (6,11 ) ΚΑΚΟΗΘΕΣ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ;

ΕΜΒΟΛΙΑ HPV ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ

þÿº ¹½É½¹ºÌ ºÌÃÄ Â ÃÄ ½ º ¹½É½

VIN (Ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία αιδοίου)

HPV εµβολιασµός εναντίον κονδυλωµάτων. Α.ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Α Μαιευτική και Γυναικολογική Κλινική Α.Π.Θ.

Ο ΙΟΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΘΗΛΩΜΑΤΩΝ

«τι συμβαίνει στην εφηβεία;»

«τι συμβαίνει στην εφηβεία;»

Λοιμώξεις από τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (Human Papilloma Virus - HPV) Νέες προοπτικές πρόληψης

Βασικές Αρχές Σεξουαλικώς Μεταδιδομένων Νοσημάτων

Ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα κατωτέρου γεννητικού συστήματος θήλεος. Μαρία Σωτηροπούλου Νοσοκομείο Αλεξάνδρα

Ογκογόνοι Ιοί. Πέτρος Καρακίτσος

2 ο ΓΕΛ Βόλου

ΤΜΗΜΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΔΙΠΛΩΜΑ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟ MARKETING ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

ΜΟΛΥΝΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΗPV ΚΑΙ Η ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥΣ ΜΕΣΩ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΥ

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ HPV ΜΟΛΥΝΣΗΣ Κοινωνικές, ψυχολογικές και οικονομικές επιπτώσεις της λοίμωξης από HPV

«τι συμβαίνει στην εφηβεία;»

BEST OF URO ONCOLOGY Penile Testicular Cancer 2016 ΦΡΑΓΚΟΥΛΗΣ ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΟΜΕΝΟΣ ΟΥΡΟΛΟΓΟΣ ΓΕΝΙΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ Γ.Ν.Α. Γ.

ΓΡΑΦΕΙΟ HIV/AIDS ΛΟΙΜΩΞΗΣ ΚΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ

Biohe enika ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ. μοριακή ανίχνευση του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων Τμήμα Γενετικής και Μοριακής Διαγνωστικής

<<ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΗΣ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΗΣ ΧΟΡΩΔΙΑΣ ΠΑΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟ ΤΟΥ HPV>>

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ

«ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ HPV ΣΤΕΛΕΧΩΝ ΣΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ»

Τί συμβαίνει στην εφηβεία;

ΕΝΤΥΠΟ ΕΓΓΡΑΦΗΣ ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗΣ ΚΑΤΟΠΙΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

Η λειτουργία του ΕΑΝ στην Πάτρα: σχόλια και εμπειρίες κλινικών ογκολόγων

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Χαλάνδρι, 28 / 11 / 2018 ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ Α.Α.: 89 ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ. Πρόεδρος Ημερίδας: Ι. Ματαλλιωτάκης Συντονιστής Ημερίδας : Θ. Κατάσος Επίτιμος Πρόεδρος Ημερίδας : Ε.

ΛΙΛΗ Ε 1, ΩΣΗΡΙΑΔΗ Α 1, ΕΜΜΑΝΟΤΗΛΙΔΗ Χ 1, ΑΓΟΡΑΣΟ Θ 1

ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΜΙΚΡΟΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ

ΑΛΛΟΙΩΣΕΙΣ ΑΔΕΝΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ. Μαρία Παπαευθυμίου Διευθύντρια Κυτταρ/κού Τμήματος Νοσοκομείο "Αλεξάνδρα"

«Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΠΑΦΗ, ΣΤΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΙΟΥ HPV, ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ CIN»

Επιδημιολογία καρκίνου του πνεύμονα Ενότητα 1: Ογκολογία Πνεύμονα. Κυριάκος Καρκούλιας, Επίκουρος Καθηγητής Σχολή Επιστημών Υγείας Τμήμα Ιατρικής

Καρκίνος του Λάρυγγα

26-28 ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ HPV ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ [ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΙΟΥ ΤΩΝ ΘΗΛΩΜΑΤΩΝ (HPV)] Α ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ.

Ορισμός επιδημιολογίας

Αρχές μοριακής παθολογίας. Α. Αρμακόλας Αν. Καθηγητής Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΜΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΡΚΙΝΩΝ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΙΦΝΕ ΓΡΙΒΑΣ Κ. ΗΛΙΑΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΟΣ

Συνήθεις νεοπλασματικές βλάβες τραχήλου / σώματοςμήτραςκαι ωοθηκών. Στ Εξάμηνο ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ #4

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΟΥ ΙΟΥ ΤΩΝ ΘΗΛΩΜΑΤΩΝ (HPV) [ΕΛΛΗΝΙΚΗ HPV ΕΤΑΙΡΕΙΑ]

Εργαστηριακή Διάγνωση της HIV λοίμωξης. Δρ. Μαρία Κοτσιανοπούλου Βιολόγος Υπεύθυνη Εργαστηριού Κέντρου Αναφοράς AIDS, ΕΣΔΥ

Πιο εύκολα αποδεκτή και φιλική µη επεµβατική διαδικασία. Μείωση του κόστους (δεν απαιτείται εξειδικευµένο προσωπικό)

Η Θέση και η Στάση της Νοσηλευτικής στις ψυχολογικές επιπτώσεις του ιού HPV στις πάσχουσες γυναίκες.

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΟΜΕΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Πρόταση: καινούργιος ευρωπαϊκός ορισμός κρούσματος για ηπατίτιδα Β

HPV-ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΕΣ ΤΡΑΧΗΛΙΚΕΣ ΒΛΑΒΕΣ Β ΓΕΝΗΣ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΡΑΧΗΛΙΚΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ

Καρκινογένεση σε διάφορα όργανα ως συνέπεια HPV λοίμωξης: Πέος

Τσορλίνη Χριστοφορίδου Ελένη Βακτηριολογικό Τμήμα Τμήμα Μυκοβακτηριδίου Γεν. Νοσοκομείο «Γ. Παπανικολάου» Θεσσαλονίκης

Transcript:

HPV και καρκίνος του τραχήλου της μήτρας Η φυσική ιστορία της λοίμωξης βάσει επιδημιολογικών και κλινικών δεδομένων Δρ. Ε. ΠΑΝΟΤΟΠΟΥΛΟΥ- ΦΛΑΜΠΟΥΡΑΡΗ ΜΟΡΙΑΚΗ ΙΟΛΟΓΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΟΕΠΧ «Γ. ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ» ΑΟΝΑ ΑΓ. ΣΑΒΒΑΣ

Ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων Ιστορική αναδρομή 460 πχ Πρώτη αναφορά στον όρο «γεννητικά ε η ά κονδυλώματα» 1 1842 καρκίνος του τραχήλου «αφροδίσια φύση» 1 1907 Ιϊκή φύση δερματικών κονδυλωμάτω ν 1 1965 Δομικά και μοριακά χαρακτηριστικά του HPV DNA από τα δερματικά κονδυλώματα 1 1975 Υπόθεση ότι ο HPV είναι πιθανή αιτία καρκίνου του τραχήλου 1 1979 Σύστημα ταξινόμησης του HPV 1 1984 HPV 18 στον καρκίνο του τραχήλου 2 1999 HPV στο 99.7% των καρκίνων του τραχήλου 3 1891 Λοιμογόνος φύση, κοινών κονδυλωμάτων 1 1962/1967 Oμάδα των ανθρωπίνων θηλωμάτων 1983 HPV 16 στον καρκίνο του τραχήλου 1 2006 διαθεσιμότητα HPV εμβολίων 1 25 μχ Καθορισμός τριών διαφορετικών τύπων κονδυλωμάτων 1 1949 τμήματα του HPV σε δερματικά κονδυλώματα 1 1976 77 Ποικιλία των τύπων του HPV 1 1992 Παρασκευή Των VLPs από L1

21 ος αιώνας ΜΟΡΙΑΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΩΝ ΜΟΡΙΑΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ ΤΗΣ HPV ΕΠΑΓΩΜΕΝΗΣ ΟΓΚΟΓΕΝΕΣΗΣ ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ HPV ΥΠΟΤΥΠΩΝ

Χωρίς φάκελο ΙΟΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ Κάψα που αποτελείται από 72 καψομερίδια Το καψομερίδιο αποτελείται από L1 (κύριες) και L2 (δευτερεύουσες ) πρωτείνες Δίκλωνο DNA ΘΗΛΩΜΑΤΩΝ (HPV)

ΓΟΝΙΔΙΩΜΑ ΤΟΥ ΙΟΥ Κυκλικό γένωμα DNA Αποτελείται από 7900 ζεύγη βάσεων Διαιρείται σε 3 περιοχές Long Control Region (LCR) Region of Early proteins - πρώιμες (E1 to E7) Region of Late proteins -όψιμες (L1 and L2) E6

Πως μεταδίδεται ο Ιός HPV; Σεξουαλική επαφή Μέσω επαφής των γεννητικών βλεννογόνων Χέρια γεννητικά, στοματο-γεννητικά Σε παρθένες από μη διεισδυτική επαφή Η χρήση προφυλακτικού μειώνει την πιθανότητα μετάδοσης αλλά δεν την εξαλείφει Άλλοι τρόποι εκτός σεξουαλικής επαφής Περιγεννητική μετάδοση (κάθετη μετάδοση ; σπάνια) Αντικείμενα (π.χ. χειρουργικά γάντια, λαβίδες βιοψίας)

ΠΡΟΔΙΑΘΕΣΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Μικρή ηλικία έναρξης σεξουαλικών επαφών Πολλοί σεξουαλικοί σύντροφοι Άλλα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα Κάπνισμα Ευπαθές ανοσοποιητικό σύστημα (μεταμόσχευση, κακοήθειες, ΧΜΘ, AIDS)

ΜΟΡΙΑΚΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ HPV ΛΟΙΜΩΞΗΣ

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Οξυτενή κονδυλώματα Δυσπλασίες και καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ήρας Προκαρκινικές αλλοιώσεις και καρκίνος κόλπου και αιδοίου Καρκίνος πέους Καρκίνος στόματος Καρκίνος φάρυγγα Καρκίνος πρωκτού Αναπνευστική θηλωμάτωση Καρκίνος επιπεφυκότα Υπό διερεύνηση η Καρκίνος δέρματος Καρκίνος πνεύμονα

ΠΟΣΟΣΤΑ ΚΑΡΚΙΝΩΝ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΩΝ ΜΕ HPV ΛΟΙΜΩΞΗ http://hpv_tree_1.png

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΜΟΝΤΕΛΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΤΗΣ HPV ΛΟΙΜΩΞΗΣ HPV: βασικός παράγοντας ογκογένεσης Τα ποσοστά της HPV λοίμωξης είναι 62 6.2 εκατομμύρια περιπτώσεις ετήσια H συχνότητα εμφάνισης της HPV λοίμωξης είναι 20 εκατομμύρια ετήσια Σε γυναίκες <25 ετών η συχνότητα κυμαίνεται σε ποσοστά 28-46% Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών είναι παροδικής μορφής. Οι διαφορές στα ποσοστά και τη συχνότητα εμφάνισης της HPV λοίμωξης οφείλονται όπως σε όλες τις μορφές κακοήθειας σε πολλούς συν-παράγοντες εξωγενείς και ενδογενείς( περιβαλλοντικές συνθήκες, συν-λοιμώξεις με άλλους ιούς HIV, HSV2, ορμονικές επιδράσεις, κάπνισμα)

Ώριμο πλακώδες επιθήλιο Πλακώδες επιθήλιο Παραβασικά κύτταρα Βασικά αρχέγονα κύτταρα Φυσιολογικό επιθήλιο Τραχηλική επιφάνεια Βασική Μεμβράνη Προσβεβλημένο επιθήλιο....... Απελευθέρωση των επιθηλιακών κυττάρων που φέρουν τον ιό Συνάθροιση των (L1 και L2) Αντιγραφή του ιικού DNA (E6 και E7) Επισωματικό ιίκό DNA Στον πυρήνα των κυττάρων (E1 και E2, E6 και E7) Μόλυνση των βασικών κυττάρων (E1και E2)

Συνοπτική περιγραφή της ογκογόνου δράσης του ιού Ο ιός παραμένει στο κύτταρο ή σε επισωμική μορφή ή ενσωματωμένος στο DNA του κυττάρου ξενιστή. Όταν ο ιός ενσωματωθεί στο κυτταρικό γένωμα, οι πρωτείνες οι οποίες κωδικοποιούνται από τα E6 και E7 ORFs υπερεκφράζονται και αλληλεπιδρούν με τις πρωτείνες του κυτταρικού κύκλου p53,prb, cyclin D/p16INK4a (προιόν της prb)

Στάδια καρκινικού μετασχηματισμού στο τράχηλο της μήτρας

CIN -Μοντέλο εξέλιξης της κακοήθειας >2 έτη HPV λοίμωξη Εμμένουσα λοίμωξη ~2 5 έτη Χαμηλού βαθμού δυσπλασία CIN 1 817,000 ανά έτος 2 * (Ευρώπη) ~4 5 έτη Υψηλού βαθμού CIN 2/3 187,000 ανά έτος 2 * (Ευρώπη) ~9 15 έτη Διηθητικός καρκίνος 33,388 περιστατικά (2002) 3 14,644 θάνατοι (2002) 3 (Ευρώπη) ρ ~1 έτος >90% Παροδική λοίμωξη Πάνω από 90% των HPV μολύνσεων υποστρέφουν μέσα διάστημα 1 έτους

Η φυσική εξέλιξη της HPV λοίμωξης από τα αρχικά στάδια το διηθητικό καρκίνο/ηλικία Sexual debut HPV cervical infection CIN CIS Micro-invasive invasive Cervix Cancer Invasive Cx Ca 10 20 30 40 50 Age in Years Source: C. Wheeler, UNM

Καταγραφή ποσοστών υποστροφής HPV λοίμωξης εντός 2 χρόνων 100 HPV Infe ected Percent 80 60 40 20 0 0 3 6 9 12 15 18 21 24 Time from HPV infection (months) Adapted from Brown et al. JID 2005:191;182

ΟΓΚΟΓΟΝΟΣ ΔΡΑΣΗ HPV ΓΟΝΟΤΥΠΩΝ

The HPV Family (200 HPV TYPES) Dermal HPVs Common skin warts (~60 types) Low-risk Wart types Mucosal HPVs (~40 types) High-risk Cancer types

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΣΤΕΛΕΧΩΝ HPV Στελέχη υψηλού κινδύνου (16, 18, 31, 33, 35,3939 45, 51, 52,53, 53, 56, 58, 59,66, 68, 82) Στελέχη χαμηλού κινδύνου (6,11,42,,, 40, 43, 44, 54, 61, 72, 73, 81)

ΚΛΙΝΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ HPV ΣΤΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟ ΓΕΝΝΗΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΧΑΜΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ (6,11,40,42,43,44) ΟΞΥΤΕΝΗ ΚΟΝΔΥΛΩΜΑΤΑ ΣΤΕΛΕΧΗ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ (16,18,45,52, 31,33,35,58) ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΚΟΛΠΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΑΙΔΟΙΟΥ ΔΥΣΠΛΑΣΙΕΣ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ ΔΥΣΠΛΑΣΙΕΣ ΚΟΛΠΟΥ ΚΑΙ ΑΙΔΟΙΟΥ

Επιδημιολογικά χαρακτηριστικά της HPV λοίμωξης Ηλικία Τύπος λοίμωξης Γεωγραφική καταγραφή επικρατούντος τύπου Σεξουαλική συμπεριφορά

Συχνότητα εμφάνισης του HPV μεταξύ γυναικών, ανά ηλικία NHANES, 2003-2004 (N=1921)

Συχνότητα εμφάνισης στελεχών HPV χαμηλού και υψηλού κινδύνου σε γυναίκες, σε σχέση με την ηλικία NHANES 2003-2004

Συχνότητα εμφάνισης HPV ογκογόνων τύπων στο καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Cumulative % 53.5 70.7 77.4 80.3 82.9 85.2 87.4 88.8 90.2 91.4 92.4 93.1 93.7 94.2 94.5 Roden & Wu, Nature Reviews Cancer 6, 753 763 (Oct 2006)

16 18 33 31 45 35 58 56 73 6 68 11 51 39 66 70 82 X 16 18 33 31 45 35 58 56 73 6 68 68 11 51 39 66 66 70 82 X Οι τύποι 6,11,16,18 του HPV προκαλούν 74,4% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας στην Ευρώπη. HPV type prevalence in Cervical carcinomas* in Europe (% of all HPV+ cases treated) Συνολικά 58.1% 58,1 15,7 73.8% 44 4,4 78.2% 4,0 82.2% 2,9 85.1% 1,6 86.7% 12 1,2 87.9% 1,0 88.9% 0,6 89.5% 0,3 89.8% 03 0,3 90.1% 0,3 90.4% 0,2 0,2 90.6% 02 0,2 90.8% 0,0 91.0% 0,0 91.0% 9,0 91.0% 100,0% 0 20 40 60 80 100 16 &18 4 συχνότεροι Τύποι 16, 18, 33, 31 Οι τύποι 6 & 11 ανιχνεύονται στο 0.6% των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας N=4737 cases

2007:Επιδημιολογία του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στην ΕΛΛΑΔΑ 600 νέα περιστατικά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ετησίως 250 θάνατοι από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ετησίως Καμία μείωση των περιστατικών καρκίνου του τραχήλου της μήτρας τα τελευταία 15 χρόνια στην Ελλάδα Μόνον 20% των Ελληνίδων γυναικών ελέγχονται τακτικά με τεστ Παπανικολάου α

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΣΤΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΛΗΘΥΣΜΟ 1. Agorastos et al. 1995. Epidemiology of human papillomavirus infection in Greek asymptomatic women. Eur J Cancer Prev 4: 159-167. 167. 2. Agorastos et al. 2004. Cervical human papillomavirus infection in women attending gynaecological outpatient clinics in Northern Greece. Eur J Cancer Prev 13: 145-147. 147. 3. Panotopoulou et al. 2007. Prevalence of human papillomavirus in a cohort of Greek women. Sub. J of Med. Virology.

ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΤΗΣ HPV ΛΟΙΜΩΞΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΤΤΙΚΗΣ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΣΕ ΤΥΧΑΙΟ ΔΕΙΓΜΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ 2002-2009 2009 ΤΜΗΜΑ ΙΟΛΟΓΙΑΣ Α.Ο.Ν.Α Α «ΑΓΙΟΣ ΣΑΒΒΑΣ»

Κατανομή των δειγμάτων ανάλογα με την κυτταρολογική εξέταση Φυσιολογικό ASCUS LSIL HSIL Ca 03% 0,3% 3,9% 36,6% 56,8% 2,4%

Συχνότητα εμφάνισης HPV γονοτύπων στο σύνολο των δειγμάτων 70 16 51 60 50 42 45 40 56 11 30 53 20 10 0 ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 31 33 18 59 6

ΣΤΕΛΕΧΗ HPV 1 067 0,67 0,33 0,00 3,34 3,01 2,68 2,01 1,67 1,34 ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΑ 16 51 15,05 42 12,04 8,70 45 8,36 31 6,35 11 6,02 56 4,68 5,69 18 53 4,01 59 368 3,68 33 0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00 14,00 16,00 18,00 20,00 6 66 39 58 52 68 44 43 73 40 70 35 82 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΕΛΕΧΗ HPV 1 2,42 16 42 2,27 51 1,21 53 1,06 33 0,91 59 56 0,76 6 68 0,61 52 045 0,45 11 0,30 18 000 0,00 200 2,00 400 4,00 600 6,00 800 8,00 10,0000 12,00 14,00 16,00 18,00 20,0000 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ

ΟΓΚΟ ΟΓΟΝΑ ΣΤΕ ΕΛΕΧΗ 1 ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ 6,42 16 5,28 51 2,90 45 238 2,38 56 2,17 53 2,07 31 1,86 33 1,76 59 1,66 18 1,04 66 0,93 52 0,83 0,72 052 0,52 0,10 39 68 58 73 82 35 0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00 14,00 16,00 18,00 20,00 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ

ΟΓΚΟ ΟΓΟΝΑ ΣΤΕ ΕΛΕΧΗ 1 067 0,67 0,33 0,00 2,01 1,67 1,34 635 6,35 5,69 4,68 4,01 3,68 ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΑ 8,36 12,04 15,05 33 3,01 66 2,68 39 16 51 45 31 56 18 53 59 58 52 68 73 35 82 0,00 2,00 4,00 6,00 8,00 10,00 12,00 14,00 16,00 18,00 20,00 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ

ΠΟΛΛΑΠΛΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ 22,6% σε παθολογικά κυτταρολογικά δείγματα. 8,3% σε φυσιολογικά κυτταρολογικά δείγματα.

Μοριακή Διάγνωση Hybrid Capture(2,3) PCR analysis ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ: GP5/GP6, MY09/11 ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ Nucleotide sequencing RFLP (Restriction fragment length polymorphism) Line blot assays Line probe assays Microarrays In situ hybridization

HPV Consensus Primers M 1 2 3 4 5 6 7 8 9 150 bp

HPV typing M 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 M HPV16 576bp HPV31 350bp HPV33 413bp HPV6 263 bp HPV11 144bp

ISH CaCx HPV16

Ο καρκίνος είναι πολυπαραγοντική νόσος Ο HPV αποτελεί αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη για την καρκινική εξαλλαγή Απαραίτητη θεωρείται η συνεκτίμηση της έκφρασης και άλλων βιολογικών βολο παραμέτρων ρ σχετιζομένων με τη νόσο

Μοριακοί Δείκτες πρόγνωσης βαρύτητας της νόσου

Μοριακοί δείκτες πρόγνωσης βαρύτητας της νόσου Έκφραση της p16 Υψηλό ποσοστό έκφρασης των ογκογόνων ιικών πρωτεινων Ε6,Ε7 Υψηλό ποσοστό ιικού φορτίου Επίμονη λοίμωξη από υψηλού κινδύνου HPV ογκογόνους τύπους Πολλαπλά αλληλόμορφα συγκεκριμμένου HPV τύπου

ΜΕΘΟΔΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ Ανοσοιστοχημεία Real time PCR NASBA 22

Ποιοτικός προσδιορισμός των Ε6/Ε7 mrna των HPV 16, 18, 31, 33, 45 με ανίχνευση πραγματικού χρόνου.

100,00% 00% HR Ε6/Ε7 HR Ε6/Ε7 90,00% 80,00% 00% HR 70,00% 60,00% 50,00% Ε6/Ε7 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% HR Ε6/Ε7 0,00% NORMAL ASCUS LSIL HSIL

Α. Θετική ανοσοϊστοχημική χρώση της p27kipi στον πυρήνα φυσιολογικού τραχηλικού ιστού. Β. Θετική ανοσοϊστοχημική χρώση της p27kipi σε CIN I C. Έλλειψη χρώσης της p27kipi σε πλακώδες καρκίνωμα D. Θετική ανοσοϊστοχημική χρώση της p16ink4a σε CIN II Ε. Θετική ανοσοϊστοχημική χρώση της p16ink4a σε CIN III F. Αρνητική ανοσοϊστοχημική πυρηνική χρώση της cyclin D σε φυσιολογικό τραχηλικό ιστό, με εξαίρεση τα παραβασικά κύτταρα G. Μία ισχυρή θετική ανοσοϊστοχημική χρώση της cyclin D σε μία περίπτωση διηθητικού πλακώδους καρκινώματος Η. Θετική πυρηνική ανοσοϊστοχημική χρώση της prb στα παραβασικά και ενδιάμεσα πλακώδη κύτταρα σε υπερπλαστικό πλακώδες επιθήλιο I. Ασθενής πυρηνική χρώση της prb σε μία περίπτωση διηθητικού πλακώδους καρκινώματος

80 60 40 20 0 Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προσβάλλει κυρίως τις νεαρές ρςγ γυναίκες Τράχηλος μήτρας Σώμα μήτρας Ωοθήκη Cases per 100,000 women per year 0-4 5-9 10-14 15-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85+

Πρόβλεψη για το μέλλον Αν κάτι δεν αλλάξει Με τα υπάρχοντα όπλα που διαθέτουμε σήμερα Με βάση την μεγάλη αύξηση των ποσοστών λοίμωξης από τον ιό Η πρόβλεψη είναι ότι το 2050 τα περιστατικά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας θα διπλασιαστούν από 500.000 σε 1 εκατομμύριο ανά έτος στον κόσμο

ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ Ανάπτυξη Πανελλαδικού Δικτύου πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας Εφαρμογή φ Εθνικών προγραμμάτων εμβολιασμού μ Εφαρμογή Μαζικών προγραμμάτων ελέγχου πληθυσμού Παρακολούθηση γυναικών με Τεστ Παπανικολάου και HPV testing όπου κρίνεται απαραίτητο

ΟΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ HPV HPV AONA AΓ.ΣΑΒΒΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΟΛΟΓΙΑΣ Πανοτοπούλου Ε. PhD - Υπευθ τμήματος Γούλα Ε. PhD - Βιολόγος Μαργαρώνη ρ Μ.- Τεχνολόγος Παπασπυριδάκος Σ.- Βιολόγος Κουβούση Μ. - Βιολόγος Αναστασόπουλος Ν. - Βιολόγος Βασιλικού Δ. - Βιολόγος Νικολαϊδου Μ. - Ειδ Γυναικολόγος ΚΥΤΤΑΡΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ Δασκαλοπούλου Δ.- Διευθύντρια Αγγελή Σ.-Αν.Διευθύντρια Λιοδαντωνάκη Π.- Αν.Διευθύντρια Προεστού Δ.- Αν.Διευθύντρια Βάϊντα Σ.- Επιμελήτρια Β Κλαψινού Ε- Ειδ.Κυτταρολόγος Α ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Μαγιάκος Γ. - Διευθυντής Χατζηελευθερίου Γ.- Αν. Διευθυντής Χατωνίδης Ι.- Αν. Διευθυντής Σταμουλάς Μ.- Ειδ. Γυναικολόγος Αντωνόπουλος Κ.- Ειδ. Γυναικ. Β ΓΥΝΑΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ Τσερκέζογλου Α.- Διευθύντρια Τερζάκης Ε.- Αν. διευθυντής Χρυσικόπουλος Γ.- Αν. διευθυντής Δερδελής Γ.- Ειδ. Γυναικ. Ζυγούρης Δ.- Ειδ. Γυναικ. Γρηγοριάδης Χ.-- Ειδ. Γυναικ.