Η ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟΜΑΤΙΤΙΔΑΣ ΑΡΓΥΡΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΟΥΛΟΣ DDS,MSC ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΟΣ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΘΕΙΣ ΣΤΗ ΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ Σκοπός της θεραπείας: η καταστροφή των ταχύτατα πολλαπλασιαζόμενων καρκινικών κυττάρων
ΕΠΙΠΛΟΚEΣ ΑΚΤΙΝΟ/ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕIΑΣ Αιτία: η αναπόφευκτη καταστροφή φυσιολογικών κυττάρων, ειδικά αυτών που πολλαπλασιάζονται γρήγορα Επίπτωση: 400.000 ασθενείς στις ΗΠΑ κάθε χρόνο εμφανίζουν στοματικές επιπλοκές σχετιζόμενες με τη λήψη αντινεοπλασματικής θεραπείας
ΟΞΕΙΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΑΚΤΙΝΟ/ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Ακτινοβλεννογονίτιδα/Χημειοβλεννογονίτιδα Λοιμώξεις Ελάττωση σιαλικής ροής Δυσγευσία Στοματο/προσωπικός πόνος
ΧΡΟΝΙΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΑΚΤΙΝΟ/ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ Ξηροστομία Πολυτερηδονισμός των δοντιών Ίνωση και ατροφία Τρισμός Οστεοακτινονέκρωση
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑ
ΠΑΡAΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕAΖΟΥΝ ΤΗΝ ΕΜΦAΝΙΣΗ ΚΑΙ ΒΑΡYΤΗΤΑ ΤΗΣ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝIΤΙΔΑΣ Σχετιζόμενοι με τον ασθενή Πτωχή στοματική υγιεινή Περιοδοντική νόσος Χρήση αλκοόλ και κάπνισμα Προυπάρχουσα ξηροστομία/ελαττωμένη ροή σιέλου ΒΜΙ<18.5 Απώλεια βάρους = ή >5% τον τελευταίο μήνα ή >10% το τελευταίο εξάμηνο Ανοσολογικό έλλειμα λόγω Σακχαρώδους Διαβήτη ή Ηλικίας Σχετιζόμενοι με την κυτταροτοξική θεραπεία Ακτινοθεραπεία ( Πηγή ακτινοβολίας, συνολική και ανά συνεδρία δόση ακτινοβολίας, προηγηθείσα RT) Χημειοθεραπεία ( Είδος φαρμάκου, δοσολογία, χρόνος χορήγησης) Bioradiotherapy ( RT plus target therapy) Γυναίκες ασθενείς De Sanctisa V et al Hematology 100 (2016) 147 166
ΣΤΑΔΙΑ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑΣ ΣΤΑΔΙΟ Ι ΙΙ ΙΙΙ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ - ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΟΛΟΓΙΑ Ερύθημα Ήπιος πόνος Στερεά τροφή Ερύθημα, μικρές εστίες εξελκώσεων Ήπιος ως μέτριος πόνος Μαλακή τροφή Ελκώσεις που εκτείνονται >50% του στόματος Έντονος πόνος και δυσφαγία Μόνο υγρά IV Νεκρωτικές ελκώσεις και αιμορραγία Έντονος πόνος, μόνο υγρά και/ή παρεντερική σίτιση Modified Radiation Therapy Oncology Group Criteria
ΛΟΙΜΩΞΕΙς Καντιντίαση Ερπητική λοίμωξη (ΗSV) Εν τω βάθει μυκητιασικές λοιμώξεις Άλλες ιογενείς λοιμώξεις VZV, EBV, CMV, HHV-6, HHV-7 Βακτηριακές λοιμώξεις Ελκονεκρωτική Ουλίτιδα - Περιοδοντίτιδα- Στοματίτιδα Γαγγραινώδης στοματίτιδα
ΚΑΝΤΙΝΤΙΑΣΗ Κλινική Εικόνα Ψευδομεμβρανώδης Ερυθηματώδης Υπερπλαστική Συγχειλίτιδα Συμπτωματολογία Καυσαλγία (ήπια έως έντονη) Διαταραχές της γεύσης
ΕΡΠΗΤΙΚΗ ΛΟΙΜΩΞΗ Η συχνότερη ιογενής λοίμωξη Προκαλείται από ενεργοποίηση των ιών HSV-1 ή 2 λόγω ανοσοκαταστολής Προσβάλλει πιο συχνά ασθενείς με αιματολογικές κακοήθειες υπό χημειοθεραπεία Elad et al. Support Care Cancer 2010;19:993.
ΕΡΠΗΤΙΚΗ ΛΟΙΜΩΞΗ Κλινική Εικόνα Φυσαλίδες που συρρέουν και ρήγνυνται καταλείποντας επώδυνες ελκώσεις Κίνδυνος αιματογενούς διασποράς (ιαιμία) και συστηματικών επιπλοκών (π.χ. προσβολή ΚΝΣ)
ΕΡΠΗΤΙΚΗ ΛΟΙΜΩΞΗ Οι ερπητολοιμώξειςσε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς εμφανίζονται Με μεγαλύτερη συχνότητα υποτροπών Σε οποιαδήποτε θέση του στοματικού βλεννογόνου Με αυξημένη βαρύτητα (έκταση βλαβών και συμπτωματολογία) Με άτυπη κλινική εικόνα Με μεγαλύτερη διάρκεια και ανθεκτικότητα στη θεραπεία
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗς ΣΤΟΜΑΤΙΤΙΔΑΣ ΚΑΤΑΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗς ΑΚΤΙΝΟ/ΧΗΜΕΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Κρυοθεραπεία Ανασυνδυασμένος παράγοντα KGF-1 (palifermin) Γλουταμίνη Αμιφοστίνη Επικαλυπτικοί παράγοντες όπως η σουλφακράτη (sucralfate) Γελη αλλουπουρινόλης Διγλυκονική χλωρεξιδίνη Ιωδοπροβιδόνη Aloe vera Μέλι De Sanctisa V et al Hematology 100 (2016) 147 166
ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΤΙΔΑ ΠΡΟΛΗΨΗ Στοματικά διαλύματα Βενζυδαμίνης (Benzydamine): Συνιστώνται για την πρόληψη της βλεννογονίτιδας σε ασθενείς που λαμβάνουν μέτριας δόσης ακτινοβολία (μέχρι 50Gy) χωρίς χημειοθεραπεία Τοπική εφαρμογή μυκοστατίνης ή μικοναζόλης έχει ευεργετικά αποτελέσματα στην πρόληψη ανάπτυξης μυκητιασικής λοίμωξης De Sanctisa V et al Hematology 100 (2016) 147 166
ΚΑΝΤΙΝΤΙΑΣΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Συστηματική θεραπεία με αντιμηκυτιασικά σκευάσματα όπως φλουκοναζόλης/ιντρακοναζόλης ( σιρόπι για ασθενείς που δυσκολεύονται στην κατάποση) Συνδυασμός με τοπική θεραπεία με αντιμηκυσιακά σκευάσματα σε μορφή γέλης (μικοναζόλη) ή διαλυμάτων νυστατίνης
ΕΡΠΗΤΟΛΟΙΜΩΞΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Συστηματική θεραπεία με ακυκλοβίρη ή βαλασικλοβίρη (2gr peros) Ήπια τοπικά αντισηπτικά διαλύματα σε συνδυασμό με επικαλυπτικά σκευάσματα για την αντιμετώπιση των επώδυνων βλαβών Σε επιχείλιο έρπητα Τοπικά σκευάσματα ακυκλοβίρης
ΕΛΚΟΝΕΚΡΩΤΙΚΗ ΟΥΛΙΤΙΔΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ Μετρονιδαζόλη peros Ήπια τοπικά αντισηπτικά σκευάσματα Αποτρύγωση ριζική απόξεση
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΟΝΟΥ Τοπικά αναισθητικά/αναλγητικά (λιδοκαΐνη, διφαινυδραμίνη) Συστηματικά αναλγητικά (ΜΣΑΦ, οπιοειδή όπως ινδομεθακίνη και ασπιρίνη) Προστατευτικά του βλεννογόνου LOW LEVER LASER THERAPY μπορεί να περιορίσει την βλεννογονίτιδα και να μειώσει τον πόνο αλλά γι αυτό χρειάζονται περισσότερες μελέτες Stokman et al. J Dent Res. 2006;85:690.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ο ασθενής που υποβάλλεται σε ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία Εμφανίζει αυξημένη συχνότητα στοματικών επιπλοκών Απαιτεί κατάλληλη οδοντοστοματολογική φροντίδα πριν την έναρξη, κατά τη διάρκεια και μετά το πέρας της αγωγής Απαιτείται συνεργασία των θεραπόντων ιατρών για την βελτίωση της ποιότητας ζωής του ογκολογικού ασθενή
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ