Philip McCann Αστική και περιφερειακή οικονομική 2 η έκδοση Chapter 1
Κεφάλαιο 9 Πόλεις και Περιφέρειες στη Σύγχρονη Παγκόσμια Οικονομία
Περιεχόμενα διάλεξης Διαφορετικοί τύποι χωρικού κόστους συναλλαγών Οικονομική γεωγραφία ανομοιόμορφη και με αιχμές Οικονομική επίδοση πόλεων και περιφερειών Μη-κεντρικές, ενδιάμεσες και απόκεντρες περιφέρειες 3
Οι τρεις τύποι χωρικού κόστους συναλλαγών Κόστη συναλλαγών που συνδέονται με τη μετακίνηση αγαθών στο γεωγραφικό χώρο Κόστη συναλλαγών που συνδέονται με τη μετακίνηση γνώσης και πληροφορίας στο γεωγραφικό χώρο Κόστη συναλλαγών που συνδέονται με μετακινήσεις πέρα από τα εθνικά σύνορα Διαπίστωση: Ενώ τα χωρικά κόστη διαβίβασης μειώνονται, τα χωρικά κόστη συναλλαγών αυξάνονται (ή μένουν σταθερά) 4
Μειούμενα χωρικά κόστη συναλλαγών Οι διάφορες εξελίξεις στις επικοινωνίες και στις μεταφορές, συνδυασμένες με την αυξημένη μεταφορά εργασιών σε υπεράκτιες επιχειρήσεις και την αυξημένη ανάθεση εργασιών σε εξωτερικούς συνεργάτες, έχουν επιτρέψει στα συστήματα παραγωγής και στα εταιρικά οργανωτικά δίκτυα να είναι γεωγραφικά διασπαρμένα σε μεγάλο βαθμό σε διάφορες περιφέρειες και χώρες. Αυτές οι παρατηρήσεις υποδηλώνουν ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχει γίνει μια σημαντική μείωση: στα κόστη διαβίβασης της πληροφορίας στον χώρο και, στα κόστη μετακίνησης αγαθών και ανθρώπων στον χώρο. 5
1. Για πολλά από τα είδη δραστηριοτήτων έντασης γνώσης, η απαιτούμενη συχνότητα των αλληλεπιδράσεων πρόσωπο με πρόσωπο έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια επειδή τα κόστη χρόνου (ευκαιρίας) που συνδέονται με την απουσία συνεχούς επαφής πρόσωπο με πρόσωπο έχουν αυξηθεί και αυτά λόγω της αυξημένης ποιότητας, ποικιλίας και πολυπλοκότητας της παραγόμενης πληροφορίας 2. Τα χαμηλότερα κόστη μεταφορών συνεπάγονται ότι οι επιχειρήσεις θα προσανατολίζονται ολοένα και περισσότερο προς την παραγωγή εξατομικευμένων αγαθών υψηλής ποιότητας. Για τα προϊόντα αυτά, τα κόστη παροχής ενός δεδομένου επιπέδου ποιότητας υπηρεσίας δεν αυξάνονται απλώς με την απόσταση, αλλά εμφανίζουν και υψηλότερη ευαισθησία ως προς την απόσταση σε σχέση με τα τυποποιημένα προϊόντα 6 Αυξανόμενα χωρικά κόστη συναλλαγών
Οικονομική γεωγραφία ανομοιόμορφη και με αιχμές (1) 7 Καμπύλες προσφοράς ενοικίου σε τρεις πόλεις Χ, Υ και Ζ με τις πόλεις Χ και Ζ να είναι μεγαλύτερες της Υ. Παράγονται τα αγαθά H (υψηλής αξίας) και L (χαμηλής αξίας).
Οικονομική γεωγραφία ανομοιόμορφη και με αιχμές (2) 8 Επειδή οι Χ και Ζ είναι μεγαλύτερες, στα κέντρα τους, οι τιμές γης είναι υψηλότερες και οι περιβάλλουσες των ενοικίων εκτείνονται μακρύτερα από ότι για την Υ. Σε ισορροπία, το αγαθό L (χαμηλής αξίας) θα παράγεται στην πόλη Υ.
Γεωγραφικές διαφοροποιήσεις στη παραγωγικότητα 9 Η παγκοσμιοποιημένη οικονομία έχει γίνει περισσότερο ανομοιόμορφη και παρουσιάζει περισσότερες αιχμές και κυρτότητα. Αυτό εμφανίζεται με τη μορφή αυξανόμενων διαφορών μεταξύ περιφερειών στην παραγωγικότητα, το συνολικό προϊόν και την κατανομή πληθυσμών, οι οποίες πηγάζουν από τον ανταγωνισμό που βασίζεται στην ανάγκη για εγγύτητα προκειμένου να λάβει χώρα η δημιουργία, η απόκτηση, η ανταλλαγή και η συναλλαγή γνώσης Η αστική μεγέθυνση από την έναρξη της σύγχρονης παγκοσμιοποίησης δεν δείχνει ότι όλες οι αστικές περιοχές μεγεθύνονται, ούτε και ότι η οικονομική μεγέθυνση είναι πρωτίστως ένα αστικό ζήτημα. Ούτε η μεγέθυνση της παραγωγικότητας είναι εγγενώς συνδεδεμένη με τη συνεχιζόμενη αύξηση του μεγέθους των μεγάλων πόλεων.
10 Η οικονομική επίδοση των πόλεων και των περιφερειών σήμερα Τα αίτια της αυξημένης παραγωγικότητας στις πόλεις δεν συνδέονται μόνο με το μέγεθός τους αλλά και με τη σύνθεση των οικονομικών τους δραστηριοτήτων Στις προηγμένες χώρες, η αστική συνάθροιση σε συστάδες είναι αξιοσημείωτα συνδεδεμένη με τη χωρική συγκέντρωση συγκεκριμένων τύπων επιχειρήσεων και εργαζομένων με υψηλό επίπεδο γνώσης Στην μελέτη ΗΠΑ-Ευρώπης, το πλεονέκτημα των ΗΠΑ στην παραγωγικότητα ήταν κυρίως απόρροια του γεγονότος ότι η οικονομία ΗΠΑ ήταν πολύ περισσότερο αποτελεσματική σε όρους δημιουργίας και διάχυσης των νέων τεχνολογιών στην οικονομία. Αυτά τα επιχειρήματα βασίζονται: στους τομείς οικονομικών δραστηριοτήτων και την τεχνολογία, στη μεγαλύτερη ενοποίηση των παναμερικανικών αγορών στον ρόλο των πολυεθνικών επιχειρήσεων για την προώθηση της μετάδοσης της τεχνολογίας στην οικονομία
Μη-κεντρικές, ενδιάμεσες και απόκεντρες περιφέρειες 11 Σε όρους παραγωγικότητας, η ανομοιόμορφη και με αιχμές φύση της περιφερειακής οικονομίας επιβεβαιώνεται για όλες σχεδόν τις χώρες. Η κατανομή των επιδόσεων μεγέθυνσης σε επίπεδο περιφερειών εντός των χωρών, αλλά και σε επίπεδο χωρών, επιδεικνύει ένα σύνηθες πρότυπο. Το μερίδιο της εθνικής και διεθνούς οικονομικής μεγέθυνσης που αντιστοιχεί στους μεγάλους «πυρήνες γνώσης» ή στις παγκόσμιες πόλεις-περιφέρειες βρίσκεται μεταξύ του 20% και του 30%, ανάλογα με την κλίμακα της χωρικής κατάτμησης, και το μερίδιο αυτό παραμένει σχεδόν σταθερό τόσο σε επίπεδο χωρών όσο και στον χρόνο. Κατά συνέπεια, ένα ποσοστό μεταξύ 70% και 80% της οικονομικής μεγέθυνσης προκύπτει από τους άλλους τύπους περιφερειών. Οι περιφέρειες με την υψηλή μεγέθυνση στις περισσότερες χώρες δεν είναι ούτε τα μεγάλα αστικά κέντρα ούτε καν οι αστικές περιοχές εν γένει, αλλά διάφοροι άλλοι τύποι περιφερειών, πολλές από τις οποίες είναι ακόμα και περιφέρειες που υστερούν
Αστική ιεραρχία και περιφερειακή μεγέθυνση 12 Η σχέση μεταξύ της σειράς κατάταξης Rr μιας περιφέρειας και της συμβολής της στη μεγέθυνση όπου x r =ΑΕΠ r *g όπου g ο ρυθμός μεγέθυνσης του ΑΕΠ της περιφέρειας r.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιονδήποτε τρόπο χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη, σύμφωνα με το Ν. 2121/1993 και τη Διεθνή Σύμβαση της Βέρνης (που έχει κυρωθεί με τον Ν. 100/1975)