ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΣΔΣΑΡΣΖ 29 ΜΑΪΟΤ 2013 - ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΛΑΣΗΝΗΚΑ ΘΔΩΡΖΣΗΚΖ ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ ΤΝΟΛΟ ΔΛΗΓΩΝ: ΣΡΔΗ (3) Α1. Να κεηαθξάζεηε ζην ηεηξάδηό ζαο ηα παξαθάησ απνζπάζκαηα: Omnia sunt misera in bellis civilibus, sed nihil miserius quam ipsa victoria: ea victores ferociores impotentioresque reddit, ut, etiamsi natura tales non sint, necessitate esse cogantur. Bellorum enim civilium exitus tales sunt semper, ut non solum ea fiant, quae velit victor, sed etiam ut victor obsequatur iis, quorum auxilio victoria parta sit. Quorum auctoritatem secuti multi, non solum improbi verum etiam imperiti, si in hunc animadvertissem, crudeliter et regie id factum esse dicerent. Nunc intellego, si iste in Manliana castra pervenerit, quo intendit, neminem tam stultum fore, qui non videat coniurationem esse factam, neminem tam improbum, qui non fateatur. Μνλάδεο 40 ΜΔΣΑΦΡΑΖ Όια είλαη αμηνζξήλεηα ζηνπο εκθπιίνπο πνιέκνπο, αιιά ηίπνηα πην αμηνζξήλεην (δελ είλαη) από ηελ ίδηα ηε λίθε: απηή θάλεη ηνπο ληθεηέο αγξηόηεξνπο θαη πην αραιίλσηνπο, ώζηε, αθόκε θαη αλ δελ είλαη ηέηνηνη από ηε θύζε (ηνπο), εμαλαγθάδνληαη λα είλαη από αλάγθε. Γηαηί νη εθβάζεηο ησλ εκθπιίσλ πνιέκσλ είλαη πάληα ηέηνηεο, ώζηε όρη κόλν λα γίλνληαη απηά, ηα νπνία ζέιεη ν ληθεηήο, αιιά αθόκε ώζηε λα θάλεη o ληθεηήο ην ραηίξη απηώλ, κε ηε βνήζεηα ησλ νπνίσλ θεξδίζεθε ε λίθε. Δλεξγώληαο θάησ από ηελ επηξξνή απηώλ πνιινί όρη κόλν θαύινη αιιά θαη άπεηξνη, αλ ηνλ είρα ηηκσξήζεη, ζα έιεγαλ όηη απηό έγηλε κε ζθιεξόηεηα θαη ηπξαλληθά. Σώξα θαηαιαβαίλσ όηη, αλ απηόο θηάζεη ζην ζηξαηόπεδν ηνπ Μάλιηνπ, όπνπ θαηεπζύλεηαη, θαλείο δελ ζα είλαη ηόζν αλόεηνο, πνπ (ώζηε) λα κελ βιέπεη όηη έγηλε ζπλσκνζία, θαλείο ηόζν θαύινο, πνπ (ώζηε) λα κελ (ην) νκνινγήζεη.
Β1. Nα γξάςεηε ηνπο ηύπνπο πνπ δεηνύληαη γηα θαζεκηά από ηηο παξαθάησ ιέμεηο θαη θξάζεηο: bellis civilibus : ηην αιηιαηική ενικού = bellum civile miserius : ηον ανηίζηοισο ηύπο ζηον ςπεπθεηικό βαθμό = miserrimum ipsa : ηην αιηιαηική ενικού ζηο οςδέηεπο γένορ = ipsum victores : ηην αθαιπεηική πληθςνηικού = victoribus ferociores : ηην αθαιπεηική ενικού ζηον θεηικό βαθμό ζηο ίδιο γένορ = feroci tales ( η ο π π ώ η ο η ο ς κ ε ι μ έ ν ο ς ) : ηη γενική ενικού ζηο ίδιο γένορ = talis exitus : ηην αθαιπεηική ενικού = exitu iis : ηη γενική πληθςνηικού ζηο θηλςκό γένορ = earum auxilio : ηην αιηιαηική ενικού = auxilium auctoritatem : ηην ονομαζηική ενικού = auctoritas multi : ηο επίππημα ζηον ζςγκπιηικό βαθμό = plus hunc : ηη δοηική ενικού ζηο ίδιο γένορ = huic castra : ηη γενική πληθςνηικού = castrorum stultum : ηον ανηίζηοισο ηύπο ζηο θηλςκό γένορ. = stultam Μνλάδεο 15 Β2. Nα γξάςεηε ηνπο ηύπνπο πνπ δεηνύληαη γηα θαζέλαλ από ηνπο παξαθάησ ξεκαηηθνύο ηύπνπο: reddit : ηο β ενικό ππόζυπο ηηρ οπιζηικήρ ηος παπακειμένος ζηην ίδια θυνή = reddidisti sint : ηο γ πληθςνηικό ππόζυπο ηηρ πποζηακηικήρ ηος μέλλονηα = sunto cogantur : ηo γ ενικό ππόζυπο ηηρ ςποηακηικήρ ηος παπαηαηικού ζηην ίδια θυνή = cogeretur fiant : ηο γεποςνδιακό ζηην ονομαζηική ενικού ηος οςδεηέπος γένοςρ = faciendum velit : ηο γ ενικό ππόζυπο ηηρ οπιζηικήρ ηος ενεζηώηα = vult obsequatur : ηο γ πληθςνηικό ππόζυπο ηηρ οπιζηικήρ ηος μέλλονηα = obsequentur parta sit : ηο β ενικό ππόζυπο ηηρ οπιζηικήρ ηος παπακειμένος ζηην ενεπγηηική θυνή = peperisti animadvertissem : ηο ζοςπίνο και ζηοςρ δύο ηύποςρ = animadversum, animadversu dicerent : ηον ανηίζηοισο ηύπο ηηρ ςποηακηικήρ ηος παπακειμένος ζηην ίδια θυνή = dixerint intellego : ηο απαπέμθαηο ηος παπακειμένος ζηην ίδια θυνή = intellexisse pervenerit : ηο β πληθςνηικό ππόζυπο ηηρ οπιζηικήρ ηος παπαηαηικού = perveniebatis
intendit : ηο β ενικό ππόζυπο ηηρ πποζηακηικήρ ηος ενεζηώηα ζηην ίδια θυνή = intende videat : ηο α πληθςνηικό ππόζυπο ηηρ ςποηακηικήρ ηος ςπεπζςνηελίκος ζηην ίδια θυνή = vidissemus fateatur : ηο γ πληθςνηικό ππόζυπο ηηρ οπιζηικήρ ηος μέλλονηα = fatebuntur Μνλάδεο 15 Γ1α. Να γίνει πλήπηρ ζςνηακηική αναγνώπιζη ηυν παπακάηυ ηύπυν: miserius = θαηεγνξνύκελν ζην «nihil» από ην ελλννύκελν «est» ferociores = θαηεγνξνύκελν ηνπ αληηθεηκέλνπ «victores» από ην «reddit». Έρνπκε απόιπηε ζύγθξηζε, γηαηί ιείπεη ν β όξνο ζύγθξηζεο, ε ζύγθξηζε δειαδή αθνξά θάηη παξαπάλσ από ην ινγηθό κέηξν. bellorum = νλνκαηηθόο εηεξόπησηνο πξνζδηνξηζκόο, γεληθή ππνθεηκεληθή ζην «exitus» iis = αληηθείκελν ζην ξήκα «obsequatur» id = ππνθείκελν ηνπ απαξεκθάηνπ «factum esse», εηεξνπξνζσπία fore = αληηθείκελν ηνπ ξήκαηνο «intellego» θαη εηδηθό απαξέκθαην coniurationem = ππνθείκελν ηνπ απαξεκθάηνπ «factum esse», εηεξνπξνζσπία Μνλάδεο 7 Γ1β. «in bellis civilibus»: να ανηικαηαζηαθεί o επιθεηικόρ πποζδιοπιζμόρ με δεςηεπεύοςζα ππόηαζη. Μνλάδεο 3 in bellis, quae civilia sunt Γ1γ. «Bellorum enim... parta sit.»: να μεηαηπέτεηε ηον εςθύ λόγο ζε πλάγιο με εξάπηηζη από ηη θπάζη «Cicero scripsit». Μνλάδεο 5 Cicero scripsit bellorum enim civilium exitus tales esse semper, ut non solum ea fierent, quae vellet victor, sed etiam ut victor obsequeretur iis, quorum auxilio victoria parta esset. Γ2α. «etiamsi natura tales non sint»: να αναγνυπίζεηε ηο είδορ ηηρ ππόηαζηρ (μονάδα 1) και να δικαιολογήζεηε ηην έγκλιζη και ηον σπόνο εκθοπάρ ηηρ (μονάδερ 2).
Μνλάδεο 3 «etiamsi sint»: Γεπηεξεύνπζα επηξξεκαηηθή παξαρσξεηηθή πξόηαζε. Δθθέξεηαη κε ππνηαθηηθή, γηαηί δειώλεη κηα ππνζεηηθή θαηάζηαζε πνπ, θη αλ δερζνύκε όηη αιεζεύεη, δελ αλαηξεί ην πεξηερόκελν ηεο θύξηαο πξόηαζεο. πγθεθξηκέλα εθθέξεηαη κε ππνηαθηηθή ελεζηώηα sint θαη ζύκθσλα κε ηνλ θαλόλα ηεο αθνινπζίαο ησλ ρξόλσλ δειώλεη ην ζύγρξνλν ζην παξόλ από ξήκα εμάξηεζεο αξθηηθνύ ρξόλνπ (reddit: ελεζηώηαο). Γ2β. «quae velit victor»: να αναγνυπίζεηε ηο είδορ ηηρ ππόηαζηρ (μονάδα 1), να δικαιολογήζεηε ηην έγκλιζη και ηον σπόνο εκθοπάρ ηηρ (μονάδερ 2) και να δηλώζεηε ηο ζςνηακηικό ηηρ πόλο (μονάδα 1). Μνλάδεο 4 «quae victor»: Γεπηεξεύνπζα αλαθνξηθή πξόηαζε. Δθθέξεηαη κε ππνηαθηηθή ιόγσ έιμεο από ηελ πξνεγνύκελε ππνηαθηηθή fiant, ηεο ζπκπεξαζκαηηθήο πξόηαζεο πνπ πξνεγείηαη. πγθεθξηκέλα ζύκθσλα κε ηνλ θαλόλα αθνινπζίαο ησλ ρξόλσλ εθθέξεηαη κε ππνηαθηηθή ελεζηώηα velit θαη δειώλεη ην ζύγρξνλν ζην παξόλ από ξήκα εμάξηεζεο αξθηηθνύ ρξόλνπ (fiant: ελεζηώηαο). Δίλαη πξνζδηνξηζηηθή ζην «ea» ηεο πξόηαζεο πνπ πξνεγείηαη. Γ2γ. «Νunc intellego... stultum fore»: να ενηοπίζεηε ηον εξαπηημένο ςποθεηικό λόγο (μονάδα 1), να ηον μεηαηπέτεηε ζε ανεξάπηηηο (μονάδερ 4), να ηον σαπακηηπίζεηε υρ ππορ ηο είδορ ηος (μονάδα 1) και να ζσημαηίζεηε ςποθεηικό λόγο πος να δηλώνει ςπόθεζη δςναηή ή πιθανή ζηο παπόν-μέλλον (μονάδερ 2). Μνλάδεο 8 ρεκαηίδεηαη πιαγηαζκέλνο-εμαξηεκέλνο από ην nunc intellego ππνζεηηθόο ιόγνο κε ππόζεζε: si iste in Manliana castra pervenerit(ππνηαθηηθή παξαθεηκέλνπ) θαη ζύλζεηε απόδνζε: neminem tam stultum fore, neminem tam improbum (fore). ηνλ επζύ ιόγν ηξέπεηαη: Yπόζεζε: si iste in Manliana castra pervenerit (νξηζηηθή ζπληειεζκέλνπ κέιινληα) Απόδνζε: nemo tam stultus erit, nemo tam improbus (erit) (νξηζηηθή κέιινληα)
Ο ππνζεηηθόο ιόγνο αλήθεη ζην α είδνο, αλνηθηή ππόζεζε ζην κέιινλ, πξνζδνθώκελν. Μεηαηξνπή ζε ππόζεζε δπλαηή ή πηζαλή ζε παξόλ-κέιινλ Yπόζεζε: si iste in Manliana castra perveniat Απόδνζε: nemo tam stultus sit, nemo tam improbus (sit)